1
Qu QuQu Quả ảả ảng Minh ng Minh ng Minh ng Minh d dd dị ịị ịch chch ch
LƯƠNG
HOÀNG
SÁM
PHÁP
NGHI
THỨC 2
M MM Mụ ụụ ục L c Lc L c Lụ ụụ ục cc c
Khai đàn khoa nghi Khai đàn khoa nghi Khai đàn khoa nghi Khai đàn khoa nghi 3 33 3
Nh NhNh Nhậ ậậ ập sám văn quy p sám văn quy p sám văn quy p sám văn quyể ểể ển 1 n 1 n 1 n 1 16 1616 16
Xu XuXu Xuấ ấấ ất sám văn quy t sám văn quy t sám văn quy t sám văn quyể ểể ển 1 n 1 n 1 n 1 19 1919 19
Nh NhNh Nhậ ậậ ập sám văn quy p sám văn quy p sám văn quy p sám văn quyể ểể ển 2 n 2 n 2 n 2 23 2323 23
Xu XuXu Xuấ ấấ ất sám văn quy t sám văn quy t sám văn quy t sám văn quyể ểể ển 2 n 2 n 2 n 2 26 2626 26
Nh NhNh Nhậ ậậ ập sám văn quy p sám văn quy p sám văn quy p sám văn quyể ểể ển 3 n 3 n 3 n 3 29 2929 29
Xu XuXu Xuấ ấấ ất sám văn quy t sám văn quy t sám văn quy t sám văn quyể ểể ển 3 n 3 n 3 n 3 32 3232 32
Nh NhNh Nhậ ậậ ập sám văn quy p sám văn quy p sám văn quy p sám văn quyể ểể ển 4 n 4 n 4 n 4 36 3636 36
Xu XuXu Xuấ ấấ ất sám văn quy t sám văn quy t sám văn quy t sám văn quyể ểể ển 4 n 4 n 4 n 4 39 3939 39
Nh NhNh Nhậ ậậ ập sám văn quy p sám văn quy p sám văn quy p sám văn quyể ểể ển 5 n 5 n 5 n 5 43 4343 43
Xu XuXu Xuấ ấấ ất sám văn quy t sám văn quy t sám văn quy t sám văn quyể ểể ển 5 n 5 n 5 n 5 46 4646 46
Nh NhNh Nhậ ậậ ập sám văn quy p sám văn quy p sám văn quy p sám văn quyể ểể ển 6 n 6 n 6 n 6 50 5050 50
Xu XuXu Xuấ ấấ ất sám văn quy t sám văn quy t sám văn quy t sám văn quyể ểể ển 6 n 6 n 6 n 6 53 5353 53
Nh NhNh Nhậ ậậ ập sám văn quy p sám văn quy p sám văn quy p sám văn quyể ểể ển 7 n 7 n 7 n 7 56 5656 56
Xu XuXu Xuấ ấấ ất sám văn quy t sám văn quy t sám văn quy t sám văn quyể ểể ển 7 n 7 n 7 n 7 59 5959 59
Nh NhNh Nhậ ậậ ập sám văn quy p sám văn quy p sám văn quy p sám văn quyể ểể ển 8 n 8 n 8 n 8 63 6363 63
Xu XuXu Xuấ ấấ ất sám văn quy t sám văn quy t sám văn quy t sám văn quyể ểể ển 8 n 8 n 8 n 8 66 6666 66
Nh NhNh Nhậ ậậ ập sám văn quy p sám văn quy p sám văn quy p sám văn quyể ểể ển 9 n 9 n 9 n 9 69 6969 69
Xu XuXu Xuấ ấấ ất sám văn quy t sám văn quy t sám văn quy t sám văn quyể ểể ển 9 n 9 n 9 n 9 72 7272 72
Nh NhNh Nhậ ậậ ập sám văn quy p sám văn quy p sám văn quy p sám văn quyể ểể ển 10 n 10 n 10 n 10 76 7676 76
Xu XuXu Xuấ ấấ ất sám văn quy t sám văn quy t sám văn quy t sám văn quyể ểể ển 10 n 10 n 10 n 10 79 7979 79
Chú thích Chú thích Chú thích Chú thích 82 8282 82
3
HUÂN TU HUÂN TU HUÂN TU HUÂN TU LƯƠNG HOÀNG SÁM PHÁP LƯƠNG HOÀNG SÁM PHÁP LƯƠNG HOÀNG SÁM PHÁP LƯƠNG HOÀNG SÁM PHÁP
KHAI ĐÀN K KHAI ĐÀN K KHAI ĐÀN K KHAI ĐÀN KHOA NGHI HOA NGHI HOA NGHI HOA NGHI
Cử tán:
Cành dương nước phép
Rải khắp ba ngàn
Tánh không tám đức sạch trần gian
Pháp giới rộng thênh thang
Tội nghiệp tiêu tan
Lửa đỏ hoá sen vàng. 1
Nam mô Thanh Lương Địa Bồ tát ma ha tát (3 lần)
Cung thỉnh tán:
Trí tuệ bừng lên đoá biện tài
Đứng yên trên sóng sạch trần ai
Cam lộ chữa lành cơn khổ bịnh
Hào quang quét sạch buổi nguy tai
Liễu biếc phất bày muôn thế giới
Sen hồng nở hé vạn lâu đài
Cúi đầu ca ngợi dâng hương thỉnh
Xin nguyện từ bi ứng hiện ngay. 2
Nam Mô Đại Bi Quán Thế Âm Bồ Tát Ma Ha Tát. (3 lần) 4
Gia trì pháp thủy:
Kính nghe, đấng Viên thông giáo chủ, vẻ từ ái trăng rằm,
hầu Di Đà miền Cực lạc hương quê, giúp Thích Ca cõi Ta bà
kham nhẫn, trú ở núi lưu ly châu báu, ngồi tòa sen ngàn cánh
hồng tươi. Quá khứ Chánh Pháp Minh Vương, hiện tiền Quán Âm
Tự Tại, ba mươi hai thân ứng hóa 3, rộng độ quần sinh, bảy tai
nạn hai mong cầu 4, nhiều phương ứng vật. Sức mầu thù thắng,
tán thán khôn cùng, cúi mong đức cả từ bi, trông xuống rũ lòng
soi xét.
Nay thời, vâng theo lời Phật di huấn, kính vì chư vị _____ mà
thiết lập đàn tràng, tỳ kheo lập đàn là _____ và cùng mười phương
nhân sĩ mọi người, thỉnh mạng Tăng chúng cùng về nơi già lam
(gia xứ) _____ tu tập lễ bái Lương Hoàng Bảo Sám, cầu phước
khắp cả đạo tràng.
Đến đây, mở đầu đàn tràng đốt nén tâm hương thành tín,
cung thỉnh bồ tát Quán Thế Âm:
Cầm cành dương liễu khắp rưới cam lồ, trừ nóng bức mang
lại mát trong, tầm thanh cứu khổ khắp bốn loài, thuyết pháp độ
sinh trong sáu nẻo, sẵn tâm niệm từ bi kiên cố, đủ dáng vẻ tự tại
trang nghiêm, nghe hết chẳng trú ở, giác không rất tròn đầy. Có 5
cầu đều ứng, không nguyện chẳng linh, vì vậy cúi xin toàn thể đại
chúng, lắng lòng tịnh quán, kính tụng mật ngôn, gia trì pháp thủy:
Nước sạch này vuông tròn tùy đồ đựng, đầy vơi theo tiết
mùa, Xuân tan Đông đặc, khảm chảy cấn dừng 5, mênh mông
thay nguồn mầu chẳng thể đo lường, cuồn cuộn thay dòng thiêng
khó mà cùng tận, suối biếc ẩn rồng, đầm lạnh giấu trăng, hoặc
đọng dưới ngòi bút rồng của đấng quân vương, tràn ngập ngọn
sóng ân, hoặc nằm trên cành dương liễu của bậc bồ tát, rưới
thành dòng cam lộ. Chỉ cần một giọt nước rưới lên, thì cả mười
phương đều trong sạch. 6
Cành liễu bồ tát tuôn cam lộ
Một giọt rưới khắp cả mười phương
Dơ bẩn tanh hôi thảy sạch trừ
Toàn thể đàn tràng đều thanh tịnh.
Kinh có mật ngôn, kính nên trì tụng:
Thiên thủ thiên nhãn vô ngại đại bi tâm đà la ni : Nam mô
hát ra đát na đá ra dạ da. Nam mô a rị da. Bà lô yết đế thước bát
ra da. Bồ đề tát đỏa bà da. Ma ha tát đỏa bà da. Ma ha ca rô ni ca
da. Án. Tát bàn ra phạt duệ. Số đát na đát tả. Nam mô tất cát lật
đỏa y mông a rị da. Bà lô cát đế thất phật ra lăng đà bà. Nam mô 6
na ra cẩn trì. Hê rị ma ha bàn đa sa mế. Tát bà a tha đậu du
bằng. A thệ dựng. Tát bà tát đá na ma bà dà. Ma phạt đặc đậu.
Đát điệt tha. Án. A bà lô hê, lô ca đế. Ca ra đế. Di hê rị. Ma ha bồ
đề tát đỏa. Tát bà tát bà. Ma ra ma ra, ma hê ma hê rị đà dựng.
Câu lô câu lô yết mông. Độ lô độ lô phạt xà da đế, ma ha phạt xà
da đế. Đà ra đà ra. Địa rị ni. Thất phật ra da. Dá ra dá ra. Mạ mạ.
Phạt ma ra. Mục đế lệ. Y hê y hê, thất na thất na. A ra sâm phật
ra xá lị, phạt sa phạt sâm. Phật ra xá da. Hô lô hô lô ma ra, hô lô
hô lô hê rị. Sa ra sa ra. Tất rị tất rị. Tô rô tô rô. Bồ đề dạ bồ đề dạ.
Bồ đà dạ bồ đà dạ. Di đế lị dạ. Na ra cẩn trì. Địa lị sắt ni na. Ba dạ
ma na, sa bà ha. Tất đà dạ, sa bà ha. Ma ha tất đà dạ, sa bà ha.
Tất đà du nghệ. Thất bàn ra dạ, sa bà ha. Na ra cẩn trì, sa bà ha.
Ma ra na ra, sa bà ha. Tất ra tăng a mục khư da, sa bà ha. Sa bà
ma ha a tất đà dạ, sa bà ha. Giả cát ra a tất đà dạ, sa bà ha. Ba
đà ma yết tất đà dạ, sa bà ha. Na ra cẩn trì bàn dà ra da, sa bà
ha. Ma bà lị thắng yết ra dạ, sa bà ha. Nam mô hát ra đát na đá
ra dạ da. Nam mô a lị da, Bà lô cát đế. Thước bàn ra dạ, sa bà
ha. Án tát điện đô, Mạn đa ra, Bạt đà da, sa bà ha.
Án, nại ma ba cát ngõa đế, a ba ra mật đạp, a ưu rị a nạp, tô
tất nễ, thực chấp đạp, điệp tả ra tể giã, đát tháp nghiệt đạt giã, a
ra ha đế, tam dược tam bất đạt giã, đát nễ giã tháp. Ám, tát rị ba, 7
tang tư cát rị, bát rị thuật đạp, đạt ra mã đế, nghiệt nghiệt nại
tang, mã ngột nghiệt đế, sa ba ngõa tỷ thuật đế, mã hát nại giã,
bát rị ngõa rị sa hát. 7
Nguyện đem công đức thù thắng này ngưỡng mong ngày
Phật huy hoàng, xe pháp thường chuyển, thế giới hòa bình,
chúng sanh an lạc.
Lại vì vong linh tiêu tội chướng, tiêu tội chướng sanh Tịnh độ,
cõi An dưỡng, cùng dự hội Long Hoa.
Nam mô Cõi An dưỡng, cùng dự hội Long Hoa.
Đem kinh chú này, hồi hướng công đức, hộ pháp long thiên,
ba cõi linh thông sông núi, chân tể thủ hộ già lam, cầu phước bảo
hộ an bình, khéo trang nghiêm hương linh thờ phụng, khắp
nguyện pháp giới oan thân cùng vào Tỳ Lô biển tánh.
(Tuyên sớ thỉnh Phật nếu có)
Nam mô Bổn sư Thích Ca Mâu Ni Phật chứng minh
công đức. (3 lần)
Hoàng kim vẻ trăng tròn 8
Ba cõi không ai hơn
Hàng phục tất cả ma
Chư thiên đều cung kính.
Cúi xin đại chúng cùng ca ngợi Tam bảo:
Phật Bảo ngợi khôn cùng,
Thành tựu công phu
Trong vô lượng kiếp
Thân trượng sáu vàng ròng vòi vọi,
Ngộ đạo đỉnh Tuyết Sơn,
Hào quang ngọc rạng rỡ giữa mày,
Chiếu mở sáu đường
Sáu đường tăm tối,
Ba hội Long Hoa nguyện tương phùng,
Diễn nói pháp chân tông.
Quy y Thường trú Phật đà da, vòi vọi muôn đức Phật đà da.
Pháp bảo thật khó lường,
Như Lai chỉ dạy
Chỉ dạy lợi mừng
Kho biển cung rồng rải hương trời,
Giác giả tụng kinh văn 9
Trục ngọc lụa ráng trời,
Chữ vàng thẳng viết, như mùa Thu
Nhạn bay thành hàng
Tam Tạng thỉnh kinh về Đông độ
Phô diễn đến muôn đời.
Quy y Thường trú Đạt ma da, mênh mông ba thừa Đạt ma
da.
Tăng Bảo chẳng nghĩ bàn,
Thân mặc ba y
Ba y mây ngàn,
Bát nổi gậy rung trong khoảnh khắc,
Cảm ứng mọi căn cơ,
Làm bậc công đức của trời người,
Giới hạnh không trái,
Con nay đảnh lễ nguyện xa hay,
Rung tích trượng dắt dìu.
Quy y Thường trú Tăng già da, sáng rỡ sáu thông Tăng già
da.
Nam mô Vân Lai Tập Bồ tát ma ha tát. (3 lần)
10
(Tán Vi Đà, niệm Thiên nữ chú hoàn tuyên sớ)
Vi Đà thiên tướng
Bồ tát hóa thân
Ủng hộ Phật pháp thệ rộng sâu
Chày báu trấn ma quân
Công đức khó lường
Cầu đảo đến phàm tâm.
Nam mô Phổ Nhãn Bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Cử hương tán:
Giới định chân hương
Vừa bén xông thiên thượng
Đệ tử kính thành
Đốt tại lư vàng phóng
Phút chốc ngất trời
Thơm phức cả mười phương
Ngày xưa Da Du
Thoát nạn tiêu tai chướng.
Nam mô Hương Vân Cái Bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Nguyện khải văn: 11
Kính nghe: Lương hoàng vừa lập, Di Lặc đề danh, Chí Công
biên soạn văn mầu Hoa tạng, kinh văn chép lại danh hiệu Phật
đà, nhóm đại sa môn, rộng tuyên sám pháp. Sám văn cảm mộng
thời Lương triều, khí lành bủa quanh vua Vũ đế. Do vậy, lấp lánh
kim quang không mờ, rực rỡ lửa báu cỏ thơm, rạng ngời hương
khói xông cửa khuyết, chập trùng hoa nhụy điểm cung vua. Trời
xanh muôn dặm, thiên nhân hiện vẻ đoan nghiêm báo thể, trước
thềm ngọc trắng, Hy Thị thoát thân khổ nạn mãng xà, từ đây tiêu
tai, tiêu tai lành đến, do đây diệt tội, diệt tội phước sanh. Chính là
đèn sáng xua tối, thật vậy thuốc mầu chữa bịnh. Ân thấm ướt
chín cõi, đức trùm cả bốn loài, công đức sám hối khen mãi khôn
cùng. Đó là, sám văn vừa mở, kính lạy hạnh vương Phổ Hiền,
vận tưởng hương hoa, cúng dường mười phương Điều Ngự.
Muốn trang nghiêm thanh tịnh đàn tràng, trước tụng đọc bí mật
câu văn, để cầu thiện quả được vuông tròn, làm cho tội rơi như
hoa rụng. Ngước lạy hồng từ, thêm lớn thương xót.
Ảnh tượng bồ tát Phổ Hiền quang lâm pháp hội.
Trên đài có một vị bồ tát ngồi yên kiết già, tên là Phổ Hiền.
Thân ngài có màu ngọc trắng, phóng ra năm mươi loại ánh sáng, 12
trong mỗi ánh sáng có năm mươi màu sắc, làm thành vầng sáng
quanh đầu ngài. Từ các lỗ chân lông toàn thân phát ra ánh sáng
hoàng kim, trong ánh sáng ấy có vô lượng hóa Phật, cùng hóa bồ
tát để làm quyến thuộc.
Voi bước nhẹ an lành, rải mưa hoa báu lớn, đến trước hành
giả, voi trắng mở miệng, thì các ngọc nữ trong ao trên các ngà voi
trổi các kỹ nhạc, âm thanh thật huyền diệu, ca ngợi con đường
của chân thật của pháp đại thừa.
Sau khi nhìn thấy sự kỳ diệu này, hành giả hoan hỷ kính lễ,
lại còn đọc tụng kinh điển sâu xa, lạy khắp mười phương vô lượng
chư Phật, lễ tháp đức Phật Đa Bảo và đức Thích Ca Mâu Ni,
cùng lạy bồ tát Phổ Hiền và các đại bồ tát, phát thệ nguyện rằng:
Nếu con đủ phước đức kiếp trước, thì hôm nay được gặp ngài
Phổ Hiền, xin ngài tỏ điềm lành hiện sắc thân cho con được thấy.
8
Nam mô Phổ Hiền Vương Bồ tát ma ha tát. (3 lần)
(Cử Nhất thiết cung kính:)
Nhất tâm đảnh lễ mười phương pháp giới thường trú
chư Phật. 13
Nhất tâm đảnh lễ mười phương pháp giới thường trú
Tôn pháp.
Nhất tâm đảnh lễ mười phương pháp giới thường trú
Hiền thánh tăng.
(Đại chúng quỳ xuống, trang nghiêm cầm hương hoa, như pháp cúng dường mười
phương pháp giới Tam bảo. Chủ lễ xướng:)
Nguyện hương hoa này khắp mười phương, làm thành đài
mây ánh sáng nhiệm mầu, âm nhạc cõi trời, hương báu cõi trời,
món ngon cõi trời, y báu cõi trời, tất cả pháp trần đều vi diệu
không thể nghĩ bàn. Mỗi một hạt bụi làm thành tất cả bụi trần,
mỗi một bụi trần làm thành tất cả pháp giới. Tiếp diễn vô ngại
tương tác trang nghiêm. Trước Tam bảo khắp cả mười phương,
trước Tam bảo mười phương pháp giới, đều có thân con tu tập
cúng dường, mỗi một thân hình khắp pháp giới, các thân không
lẫn lộn, không chướng ngại nhau. Vị lai không cùng tận con luôn
làm việc Phật, khắp xông các chúng sanh trong pháp giới, nguyện
chúng sanh được xông ướp đều phát tâm bồ đề, cùng thể nhập
Vô sanh, chứng tuệ giác Phật đà.
Nguyện mây hương mầu này
Khắp cùng mười phương cõi 14
Cúng dường tất cả Phật
Tôn Pháp, các bồ tát,
Vô biên chúng thanh văn
Và cả thảy Thánh hiền
Duyên khởi đài sáng chói
Trùm đến vô biên cõi,
Trong vô biên Phật độ
Thọ dụng làm việc Phật
Khắp xông các chúng sanh
Đều phát lòng bồ đề.
Dung nhan rất đẹp lạ
Ánh sáng soi mười phương
Con vừa từng cúng dường
Nay lại về thân cận. 9
Thánh Chúa vua trong trời
Tiếng Ca lăng tần già
Thương xót hàng chúng sanh
Chúng con nay kính lễ. 10
Cung thỉnh: 15
Phật cầm sen vàng đỉnh Thứu phong
Pháp mở kho báu rời long cung
Tăng từ nội uyển chuyên thiền định
Tam bảo vào đàn pháp hội cùng.
Nam mô Thập phương thường trú Tam bảo. (3 lần)
16
NH NHNH NHẬ ẬẬ ẬP SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUYỂ ỂỂ ỂN N N N TH THTH THỨ ỨỨ Ứ N NN NH HH HẤ ẤẤ ẤT TT T
Hương vừa bén
Đỉnh báu đốt ngát bay
Chiên đàn trầm nhũ dâng lên cúng
Khói hương xa tỏa Liên hoa động
Chư Phật bồ tát xuống thiên cung
Núi Thanh lương la hán
Nạp thọ người trời cúng.
Nam mô Hương Cúng Dường bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Từng nghe: Một thể hóa thân, khắp ứng mười phương quốc
độ, một lời thuyết pháp, tiếng nghe ba cõi nhân thiên. Tất cả vô
ngại nhân đều từ một đạo một cửa mà thoát biển sống chết. Một
thừa viên đốn giáo đều do một tướng một vị mà lên núi niết bàn.
Tùy cơ như trăng in ngàn sông, ứng vật tợ xuân về trái đất, duyên
riêng pháp giới, ngồi khắp đạo tràng. Mong đạo nhãn dùng
chứng tri, xét nỗi lòng của phàm tình. Giờ này, phụng vì cầu sám
hối đệ tử _____, mở đầu thiết lập Từ bi đạo tràng sám pháp, đang
là quyển thứ nhất, duyên khởi nhập đàn. Con cùng đại chúng
một lòng tha thiết, ba nghiệp lắng trong, nương theo khoa giáo,
đốt hương rải hoa, cúng dường mười phương Tam bảo, xưng 17
dương hồng danh chư Phật, năm vóc sát đất, quay về nương tựa,
phát lồ sám hối, trừ các nghiệp chướng.
Thiết nghĩ, đệ tử chúng con từ vô lượng kiếp nào cho đến
ngày nay, do mê một tánh, lý muội một thừa, một phen con mắt bị
nhặm, hoa đốm hư không rơi loạn. Một bọt nước vừa khởi thì
biển huyễn ảo đã nổi cơn sóng dữ. Một chân tam muội trái ngược
thì một điểm vô minh phóng túng. Ý gồm ba độc, nghiệp tạo
muôn mối, mở cánh cửa trần lao tám vạn, khởi chướng ngại phiền
não trăm ngàn. Đắm say dục cảnh như voi cuồng không người
câu móc, đuổi bắt vọng duyên tợ thiêu thân bay vào lửa cháy. Tội
lỗi chất cao như gò núi, nghiệp chướng sâu thẳm như biển khơi.
Đã biết căn lành chỉ chút ít, e rằng khó tránh khỏi quả dữ. Nay
phải siêng lo suy niệm, sửa đổi tâm tư, ngoài nâng niu thắng
duyên, trong ôm ấp hổ thẹn. Tập hợp nơi đây là hiện tiền đại
chúng thanh tịnh, chia sẻ niềm vui sám hối linh văn, nương uy
quang của ngàn Phật, rửa tội cấu của nhiều đời. Con nguyện
như vậy, Phật liền thương xót, ngước lạy hồng từ, thầm thêm gia
hộ.
Trên trời dưới trời ai như Phật
Mười phương thế giới không sánh bằng
Thế gian có gì con thấy hết 18
Tất cả không ai sánh bằng Phật.
Mở đầu vận dụng phương pháp sám hối đạo tràng từ bi,
chúng con nhất tâm đem tánh mạng mà qui y và đảnh lễ chư Phật
trong quá khứ, hiện tại và vị lai:
Nam mô quá khứ Tì bà thi phật,
Nam mô Thi khí phật,
Nam mô Tì xá phù phật,
Nam mô Câu lưu tôn phật,
Nam mô Câu na hàm mâu ni Phật,
Nam mô Ca diếp phật,
Nam mô bổn sư Thích ca mâu ni phật,
Nam mô đương lai Di lạc tôn phật.
19
XU XUXU XUẤ ẤẤ ẤT SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUYỂ ỂỂ ỂN N N N TH THTH THỨ ỨỨ Ứ NH NHNH NHẤ ẤẤ ẤT TT T
Lương hoàng bảo sám
Vũ Đế giữ nhân
Phu nhân Hy Thị đọa xà thân
Cứu khổ thoát bờ mê
Soạn tập kinh văn
Cúi đầu lễ Năng Nhân.
Lương hoàng bảo sám
Vạn đức hồng danh
Linh văn quyển một rất rộng sâu
Tự thân khỏi gian truân
Đảnh lễ Phật danh
Tiêu tai được an bình.
Nam mô Hoan Hỷ Tạng bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Kính nghe: Trên trời nhân gian có bậc giác ngộ Chánh biến
tri, hào quang hơn nhật nguyệt, đức hạnh vượt thái hư, chẳng đến
chẳng đi, lờ mờ thường cư Hoa tạng giới, rực rỡ lặng ngồi Niết
bàn thành. Ứng vật hiện hình, tùy cơ phó cảm, như hồng chung 20
ngân vọng, tợ hang rỗng truyền thanh. Nguyện rũ lòng đại bi
khôn cùng, soi xét một thời làm việc Phật.
Giờ này, phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, cung kính thực
thi phương pháp sám hối đạo tràng từ bi, đang là quyển thứ nhất,
công đức làm xong, viên mãn bên trong. Sửa bày đàn tràng,
trang hoàng tượng biếc, đèn nhúm cây lửa, hương tỏa trầm đàn,
rải năm màu những danh hoa, hiến thơm ngon nhiều diệu quả.
Ca ngợi Phạm bối, xưng tán hồng danh, hành đạo nhập thiền,
tụng kinh trì chú, bao nhiêu công đức đều xin hồi hướng: thường
trú chân thật từ bi Tam bảo trong pháp hội, hộ pháp chư thiên,
thần linh trong cõi thượng trung hạ, vong linh gần xa vô biên tình
huống. Đức Phổ Hiền soi xét công đức này, khắp chúng sanh
hoan hỷ trong lòng, đem ân đức trải thiên giới nhân gian. Mặt trời
giáo hóa hiện phương này cõi nọ, đạo tràng viên mãn, mang lại
lợi ích.
Thiết nghĩ, giờ này cầu sám hối đệ tử _____, sám hối tội lỗi
cho tiêu tan, nghinh đón phước đức được an lành, phát nguyện
cầu sanh Tịnh độ.
Lại nguyện: Một đời tội cấu băng tan, một kiếp nghiệp
duyên tuyết sạch, một tâm tỏ ngộ, một đường hướng đến chân
như, một niệm quay về, một thừa tạo nên diệu đạo. Chuyển khổ
đau hóa thành an lạc, rưới nóng bức làm cho mát trong. Tổ tiên 21
tôn thân quyết định vãng sanh nơi Tịnh độ, cả nhà quyến thuộc
mong được hưởng mãi đến tuổi già. Kẻ oán thân đồng tắm gội
sóng ơn, người phàm thánh cùng dạo chơi đất báu.
Nay thời theo văn sám hối, còn lo khó tránh tội nghiệp nhỏ
nhiệm, nhọc xin đại chúng, cùng nhau khẩn cầu sám hối.
Nam mô Sám Hối Sư bồ tát ma ha tát. (3 lần)
(Nếu có sớ hay biểu thì hỏa hóa)
Lương hoàng bảo sám quyển một công đức lực, nguyện diệt
tất cả tội chướng của chúng con, thân chứng bồ tát Hoan Hỷ Địa.
Sám văn vừa xướng tội hoa bay
Giải oan rồi, sám tội rồi
Tiêu tai thêm phước tuệ
Thoát khổ sanh Đao Lợi.
Giải oan rồi, sám tội rồi
Thảnh thơi thẳng đến Long Hoa hội
Long Hoa ba hội nguyện tương phùng
Trước Phật Di Lặc được thọ ký.
Nam mô Long Hoa Hội bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Lương hoàng bảo sám 22
Quyển một đã tụng xong
Hồi hướng bốn ân cùng ba cõi
Lễ sám chúng con thêm phước thọ
Nguyện đem nước pháp rửa oan khiên
Xin nguyện người mất sanh Tây thiên
Hoan Hỷ Địa bồ tát, cúi xin thương nạp thọ.
Nam mô Đăng Vân Lộ bồ tát ma ha tát. (3 lần)
23
NH NHNH NHẬ ẬẬ ẬP SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUYỂ ỂỂ ỂN HAI N HAI N HAI N HAI
Hoa dâng hiến
Văn Thù cùng Phổ Hiền
Mẫu đơn, thược dược đẹp tuyệt trần
Trăm hoa hiến cúng hoàng kim điện
Hoa nở hoa tàn đầy sen vàng
Áo xanh đồng tử cầm hoa
Mắt thấy Từ tôn diện.
Nam mô Phổ Hiền Vương bồ tát ma ha tát (3 lần)
Kính nghe: Muốn được nhân pháp của hai không 11, phải
chứng cực quả của hai nghiêm 12, đã hiểu chân tục của hai đế,
ắt rõ vọng duyên của sanh tử. Tám bộ long thần 13 để theo
hầu, linh thông u hiển mà thầm giúp. Trước ngực nổi tàng chữ
vạn 14, dưới chân in vòng ngàn tăm 15. Công đức của Phật thật
khó lường, muốn ngợi ca Phật sao cho hết. Chẳng trái bản thệ,
khắp lợi hữu tình, cao phô đài sen trăm báu, soi xét hai thời làm
việc Phật.
Giờ này, phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, mở đầu thiết
lập phương pháp sám hối đạo tràng từ bi, đang là quyển thứ
hai, duyên khởi nhập đàn. Đệ tử chúng con, ba nghiệp trong 24
như tuyết, sáu căn sạch như băng, đốt hương Đâu lâu bà 16, rải
hoa Phân đà lợi 17, xa dâng mười phương hiền thánh, ca ngợi
chư Phật hồng danh, rảy từng giọt nước cam tuyền, rửa từng
tảng đá tội cấu.
Thiết nghĩ, giờ này cầu sám hối đệ tử _____, xa từ nhiều
kiếp đến tận đời nay, hai chướng 18 trói quanh nối tiếp sanh tử,
hai không chưa ngộ ùn khởi ghét thương, sống tà kiến bằng hai
bên, đi khổ vui với hai đường. Vô minh vội khởi, dâm sát đạo
vọng nên niệm niệm trôi chảy, phiền não ngày tăng, thân khẩu
ý nghiệp mà trùng trùng tạo tội. Huống chi giao báo thăng trầm,
như bánh xe nước quay, chỉ là đương nhiên nghiệp quả, tương
tự chùm trái ác xoa 19 . Nếu chẳng siêng tu lễ sám, do đâu miễn
thoát tội khiên. Do vậy, ý khởi lòng thành, tâm ôm hổ thẹn, để
phân ra cảnh phước hiện tiền, mãi làm cây thước tốt diệt tội.
Con nguyện như vậy, Phật hẳn xót thương, ngước lạy hồng từ,
thầm thêm gia hộ.
Phật diện như là trăng tròn lặng
Như ngàn mặt nhựt phóng quang minh
Hào quang khắp chiếu mười phương cõi
Hỷ xả từ bi thảy đủ đầy. 25
Mở đầu vận dụng phương pháp sám hối đạo tràng từ bi,
chúng con nhất tâm đem tánh mạng mà qui y và đảnh lễ chư Phật
trong quá khứ, hiện tại và vị lai:
Nam mô quá khứ Tì bà thi phật,
Nam mô Thi khí phật,
Nam mô Tì xá phù phật,
Nam mô Câu lưu tôn phật,
Nam mô Câu na hàm mâu ni Phật,
Nam mô Ca diếp phật,
Nam mô bổn sư Thích ca mâu ni phật,
Nam mô đương lai Di lạc tôn phật.
26
XU XUXU XUẤ ẤẤ ẤT SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUYỂ ỂỂ ỂN TH N TH N TH N THỨ ỨỨ Ứ HAI HAI HAI HAI
Lương hoàng bảo sám
Trăn nói tiếng người
Nhân do đời trước tạo oan khiên
Rơi xuống chốn u minh
Thọ khổ vô biên
Ngày nào được an nhiên.
Lương hoàng bảo sám
Vạn đức hồng danh
Linh văn quyển hai rất rộng sâu
Tự thân khỏi gian truân
Đảnh lễ Phật danh
Tiêu tai được an bình.
Nam mô Ly Cấu Địa bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Kính nghe: Muôn đức trang nghiêm làm nên diệu thể, chưa
rời Đâu Suất, giáng xuống hoàng cung. Trăm phước tướng tốt gọi
là Từ tôn, chẳng rời bồ đề 20, thăng lên Đao Lợi. Cúi xin Giác
vương rũ lòng thương xót, đại bi cứu giúp, đoạn dòng chảy của
trầm luân, pháp nhãn tròn sáng, soi lòng thành của phàm tình. 27
Giờ này, phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, cung kính thực
thi phương pháp sám hối đạo tràng từ bi, đang là quyển thứ hai,
công đức vuông tròn. Đại chúng thanh tịnh trong đàn, xuất sám
nhập sám, hành đạo nhiễu quanh, đốt hương rải hoa, tụng kinh trì
chú. Bao nhiêu công huân lễ sám quyển hai, đem hết hai thời hồi
hướng: Phật đà, Đạt ma, Tăng già trong thể nhất chân; thiên tiên,
địa thần, thủy phủ trong cõi Tam giới, cảm ứng sanh tâm hoan hỷ,
soi thấy tâm ý chân thành, đem một chút bi ai, tròn hai nghiêm cụ
bị, xuất sanh công đức, phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, rửa
không ba nghiệp, thêm lớn hai nghiêm.
Lại nguyện: sự chướng, lý chướng thảy tiêu tan, nhân không,
pháp không cho trong sạch. Điên đảo hai tâm 21 chẳng khởi,
phước tuệ hai thứ trang nghiêm, nhập pháp môn không hai 22,
chứng diệu lý chân thường. Khắp rưới ba cõi, pháp giới oan thân,
được nhân pháp hai không, đắc vô sanh hai nhẫn 23. Hai tuệ 24
tròn sáng, hai hạnh 25 tròn đầy, giong chơi nơi thuyền từ biển
pháp, thỏa thích nơi quả Tát bà nhã 26 .
Tuy rằng, theo văn sám hối, còn lo chưa thật chí thành, tội
nghiệp vi tế khó tránh, xin đại chúng chịu nhọc thêm một lần nữa,
cùng nhau khẩn cầu sám hối.
Nam mô Cầu Sám Hối bồ tát ma ha tát. (3 lần)
28
Lương hoàng bảo sám quyển hai công đức lực, nguyện diệt
tất cả tội chướng của chúng con, thân chứng bồ tát Ly Cấu Địa.
Sám văn vừa xướng tội hoa bay
Giải oan rồi, sám tội rồi
Tiêu tai thêm phước tuệ
Thoát khổ sanh Đao Lợi.
Giải oan rồi, sám tội rồi
Thảnh thơi thẳng đến Long Hoa hội
Long Hoa ba hội nguyện tương phùng
Trước Phật Di Lặc được thọ ký.
Nam mô Long Hoa Hội bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Lương hoàng bảo sám
Quyển hai đã tụng xong
Hồi hướng bốn ân cùng ba cõi
Lễ sám chúng con thêm phước thọ
Nguyện đem nước pháp rửa oan khiên
Xin nguyện người mất sanh Tây thiên
Ly Cấu Địa bồ tát, cúi xin thương nạp thọ.
Nam mô Đăng Vân Lộ bồ tát ma ha tát. (3 lần)
29
NH NHNH NHẬ ẬẬ ẬP SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUYỂ ỂỂ ỂN TH N TH N TH N THỨ ỨỨ Ứ BA BABA BA
Đèn rực rỡ
Chói lọi mọi bảo đài
Quang minh chiếu khắp hằng sa cõi
Đường mê sáng soi đều vô ngại
Diêm ma chiêm lễ tử kim đài
Nhiên Đăng Phật thành đạo
Từng nhận trời người bái.
Nam mô Phổ Hiền Vương bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Kính nghe: Ba kỳ quả mãn, hiện hoa Ưu đàm xuất thế, ba
loại hóa thân, bày biển giáo pháp khó lường. Ba xe dụ dẫn, bờ
bến cho hàm linh ba cõi, ba quán 27 sáng trong, tuyên dương cho
quốc độ ba ngàn. Nghịch hạnh, thuận hạnh đâu không Phật sự,
cất bước hạ bước chính là đạo tràng. Cúi xin Từ tôn soi xét lòng
thành.
Giờ này, phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, mở đầu thiết lập
phương pháp sám hối đạo tràng từ bi, đang là quyển thứ ba,
duyên khởi nhập đàn. Đệ tử chúng con, cất mình làm lễ, cúi đầu
chí thành, quán tưởng Từ dung, xưng dương Giác hiệu, hiến món 30
ngon Hương Tích, cúng hoa quả danh viên, mong chư Phật rũ
lòng từ, xá nhiều đời bao tội cấu.
Thiết nghĩ, cầu sám hối đệ tử _____, từ vô thỉ kiếp cho đến
đời nay, ba biển tâm mê 28, tạo ba hữu 29 thăng trầm chìm đắm,
ba không 30 chưa ngộ, làm ba đường khổ thú nguyên do. Khởi
dậy ba hoặc tâm 31 nên ba nghiệp càng sâu, trần trần cách ngại,
hiểu mờ ba tu tập 32 mà ba nghiệp chưa tiêu, niệm niệm vin
duyên. Giống tằm kéo kén, như voi ngâm bùn, chìm đắm trói
buộc, không đường giải thoát. Nay thời, hiểu rõ thân tâm là gốc
khổ, tin tưởng nghiệp quả khó trốn tránh, bày tỏ xu hướng từ bi
chân thật, mở ra tâm thành biển cả tuệ giác. Nguyện mặt trời
Phật sáng trên không, soi rọi nẻo tối tăm khổ thú, tu ba học 33 bậc
truy lưu, lễ ba ngàn đấng Đại giác. Tâm con thắc mắc, Phật đức
cao vời, ngước lạy hồng từ, thầm thêm gia hộ.
Bậc Từ bi ba ngàn cảnh giới
Đấng Pháp vương trăm ức cõi trần
Xin mở mắt sen soi phàm tình
Chúng sanh nguyện cầu thảy ứng linh.
31
Mở đầu vận dụng phương pháp sám hối đạo tràng từ bi,
chúng con nhất tâm đem tánh mạng mà qui y và đảnh lễ chư Phật
trong quá khứ, hiện tại và vị lai:
Nam mô quá khứ Tì bà thi phật,
Nam mô Thi khí phật,
Nam mô Tì xá phù phật,
Nam mô Câu lưu tôn phật,
Nam mô Câu na hàm mâu ni Phật,
Nam mô Ca diếp phật,
Nam mô bổn sư Thích ca mâu ni phật,
Nam mô đương lai Di lạc tôn phật.
32
XU XUXU XUẤ ẤẤ ẤT TT T SÁM VĂN QUY SÁM VĂN QUY SÁM VĂN QUY SÁM VĂN QUYỂ ỂỂ ỂN TH N TH N TH N THỨ ỨỨ Ứ BA BABA BA
Lương hoàng bảo sám
Vũ Đế bi thương
Thân dài mãng xà quấn thềm rồng
Mắt lửa sáng bay
Khải cáo Từ bi
Độ thoát khỏi A tỳ.
Lương hoàng bảo sám
Vạn đức hồng danh
Linh văn quyển ba rất rộng sâu
Tự thân khỏi gian truân
Đảnh lễ Phật danh
Tiêu tai được an bình.
Nam mô Phát Quang Địa bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Kính nghe: Thân Phật tướng hảo, vòi vọi như núi tử kim,
biển pháp lắng trong, vằng vặc như trăng ngân hán. Bồ tát hiền
thánh, ứng cúng ở trên trời nhân gian, bích chi la hán, thuyết pháp
nơi phương này cõi nọ. Đèn sáng cho ba ngàn thế giới, trời trăng 33
của trăm ức tối tăm. Công sâu chớ đo, đức lớn khó lường, làm
đòn bẫy ra ba cõi, xây việc Phật trong ba thời.
Trước nay, phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, cung kính
thực thi phương pháp sám hối đạo tràng từ bi, đang là quyển thứ
ba, công quả tròn đầy, người tu tam muội, xuất nhập ba thời, kính
lễ ba ngôi quí báu, một lòng ngay thẳng, đốt lên chân hương năm
phần, tung rải nhụy hoa ba xuân. Mân trình món ngon món ngọt,
chén đầy trà mộc trà hoa.
Chuông khánh giao hòa nên phạm âm mầu nhiệm, tụng kinh
hành đạo mà lặng vui thiền tư, việc làm từ nơi tâm, hoàn toàn xin
hồi hướng: Lạc bang Vô Lượng Thọ, giáo chủ Thích Ca Văn,
Quán Âm với Địa Tạng, la hán và thanh văn, thiên tào cùng địa
phủ, ba cõi chúng cao chân, hàm sanh hoan hỷ niệm, soi xét
công huân thù thắng này, lòng bi không mỏi mệt, che chở bao
quần sanh. Đem công đức bất tận này, phụng vì cầu sám hối đệ
tử _____, xé nát ba độc căn, vượt qua lưới ba cõi.
Lại nguyện: Ba nghiệp thanh tịnh, ba giải thoát môn 34 được
thành tựu, ba không đốn ngộ, ba vô lậu học phải tuyên minh.
Thoát hẳn quả báo ba đường, thường sanh ngôi nhà ba báu, ba
không hợp thẳng vào sắc tâm, ba chướng 35 toàn nên cho giải
thoát. Ba kỳ quả đủ, ba giác 36 công tròn, ba thừa đắc đạo bậc
thánh hiền, ba cõi cùng thấm nhiều lợi lạc. Sám văn tuy diễn nói, 34
khẩn thiết chưa chí thành, thỉnh đại chúng cung kính, thêm
nguyện cầu sám hối.
Nam mô Sám Hối Sư bồ tát ma ha tát. (3 lần)
(Nếu có sớ hay biểu thì hỏa hóa)
Lương hoàng bảo sám, quyển ba công đức lực, nguyện diệt
tất cả tội chướng của chúng con, thân chứng bồ tát Phát Quang
Địa.
Sám văn vừa xướng tội hoa bay
Giải oan rồi, sám tội rồi
Tiêu tai thêm phước tuệ
Thoát khổ sanh Đao Lợi.
Giải oan rồi, sám tội rồi
Thảnh thơi thẳng đến Long Hoa hội
Long Hoa ba hội nguyện tương phùng
Trước Phật Di Lặc được thọ ký.
Nam mô Long Hoa Hội bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Lương hoàng bảo sám
Quyển ba đã tụng xong
Hồi hướng bốn ân cùng ba cõi 35
Lễ sám chúng con thêm phước thọ
Nguyện đem nước pháp rửa oan khiên
Xin nguyện người mất sanh Tây thiên
Phát Quang Địa bồ tát, cúi xin thương nạp thọ.
Nam mô Đăng Vân Lộ bồ tát ma ha tát. (3 lần)
36
NH NHNH NHẬ ẬẬ ẬP SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUYỂ ỂỂ ỂN TH N TH N TH N THỨ ỨỨ Ứ TƯ TƯTƯ TƯ
Tào Khê thủy
Một phái hướng đông lưu
Quán Âm tịnh bình trừ tai kiếp
Đề hồ quán đảnh sạch cấu trần
Cành dương rưới khắp thấm khô khan
Yết hầu tươm cam lộ
Có giọt quỳnh tương suốt.
Nam mô Phổ Hiền Vương bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Kính nghe: Bốn trí tròn sáng 37 thể nhiệm mầu, vằng vặc
sáng trăng giữa ngôi sao, bốn biện không ngại 38 tiếng sâu xa,
tuyệt vời tánh không ngoài thời kiếp. Vận dụng bốn tâm 39 trong
bốn đường ác, thoát ly bốn tướng 40 trong bốn sanh loài. Tin
tưởng ân Phật trùm khắp, kính mến đức thánh cao xa. Xin
nguyện hồng ân soi xét, nhận cho lòng con khẩn thành.
Giờ này, phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, cung kính thực
thi phương pháp sám hối đạo tràng từ bi, đang là quyển thứ tư,
duyên khởi nhập đàn. Nhân tất đàn 41 trong bốn phạm trù thành
tựu mang lại ba nghiệp trong sạch, khắc niệm nhiếp niệm tỏ lòng
thành, tâm chánh thân chánh mà hành lễ. Bình chưng hoa xuân 37
ba đảo 42, lò đốt hương thơm sáu thù 43, đèn khơi nến tuệ, cúng
hiến như Thuần Đà, lễ bái cùng đi nhiễu, tụng niệm ngợi khen, chí
thành phát lồ, siêng năng sám hối.
Thiết nghĩ, cầu sám hối đệ tử _____, từ bao đời kiếp, thẳng
đến ngày nay, mê bốn đại của sắc thân, thọ bốn loài trong luân
chuyển, khởi bốn vọng kiến điên đảo 44 , phạm bốn phép tắc oai
nghi. Từ mê vào mê, do khổ thêm khổ, theo gió cảnh thuận
nghịch, chìm sông ái trầm luân, vô minh thật nặng thật sâu, phiền
não như keo như sơn. Nương pháp lớn để tuyên dương, tựa lẽ
thật mà giải thích. Nay thời tấc dạ mừng rỡ, khắc cốt ghi da, gom
góp đức lớn chảy tràn, vận dụng một lòng sám hối. Ngước lạy
hồng từ, thầm thêm gia hộ.
Bốn lần tám trang nghiêm diệu tướng
Ba tăng kỳ đại kiếp tu nhân
Mặt như trăng tròn, mắt như sen
Trên trời thế gian đều cung kính.
Mở đầu vận dụng phương pháp sám hối đạo tràng từ bi,
chúng con nhất tâm đem tánh mạng mà qui y và đảnh lễ chư Phật
trong quá khứ, hiện tại và vị lai:
38
Nam mô quá khứ Tì bà thi phật,
Nam mô Thi khí phật,
Nam mô Tì xá phù phật,
Nam mô Câu lưu tôn phật,
Nam mô Câu na hàm mâu ni Phật,
Nam mô Ca diếp phật,
Nam mô bổn sư Thích ca mâu ni phật,
Nam mô đương lai Di lạc tôn phật.
39
XU XUXU XUẤ ẤẤ ẤT SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUYỂ ỂỂ ỂN TH N TH N TH N THỨ ỨỨ Ứ TƯ TƯTƯ TƯ
Lương hoàng bảo sám
Sắc mạng sa môn
Trên điện hoàng kim diễn huyền văn
Kinh thành kéo mây lành
Mưa pháp rực rỡ
Trần thế cảm hoàng ân.
Lương hoàng bảo sám
Vạn đức hồng danh
Linh văn quyển bốn rất rộng sâu
Tự thân khỏi gian truân
Đảnh lễ Phật danh
Tiêu tai được an bình.
Nam mô Diệm Huệ Địa bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Kính nghe: Trên trời dưới trời, đức Phật tôn cao, trong đời
ngoài đời, pháp Phật thù thắng, cam lộ thấm khắp cõi hằng sa, bồ
đề hương rải trời phương ngoại. Đảnh hào quang bạch ngọc
uyển chuyển, thân diệu tướng hoàng kim rạng ngời, chúng sanh 40
cầu nguyện, cảm ứng hiện tiền, xin nguyện hồng từ, xót thương
nhiếp thọ.
Trước nay, phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, cung kính
thực thi phương pháp sám hối đạo tràng từ bi, đang là quyển thứ
tư, lễ tụng trọn vẹn, công huân cáo thành, bi tâm xoay chuyển,
khắc niệm kính thành. Mây lành quấn quít hương xông nước
lắng, nến ngọc lung linh hoa nhụy Ưu đàm, hiến cúng cơm thơm
bếp thiên trù, sửa soạn tô đà vị thiền duyệt, chuông khánh cùng
nhạc trời trỗi tấu, phạm âm hòa diệu âm ngân nga. Tập hợp lợi
lành, giúp khắp hữu tình, hồi hướng: đức Giác Thiên kim tướng,
bậc mãn mục Năng Nhân, đầy nửa đầy chân lý phổ thông, học
không học xuất trần thượng sĩ, trời đất âm dương linh triết, nhân
gian đền miếu âu cơ, soi xét lòng thành kính ngưỡng, trùm khắp
ân điển linh quang. Xuất sanh công đức, phụng vì cầu sám hối
đệ tử _____, sám trừ bốn thứ tội sâu, thể nhập bốn không 45
chánh định.
Lại nguyện, bốn loài căn bản nguyên nhân, như nước sôi rót
tuyết, bốn trụ phiền não chướng cấu 46, giống mặt trời rọi sương.
Ra khỏi bốn dòng 47, rời sông ái nổi chìm, mau thành bốn đức 48,
đến đất vui thảnh thơi, bốn an lạc hạnh 49 luôn thắp sáng, bốn
hoằng thệ nguyện mãi vững bền. Cha mẹ nhiều đời cùng lên cửa
giải thoát, oan thân nhiều kiếp cùng chứng quả bồ đề. Đây là 41
theo văn sám hối, lo sợ nghiệp cũ chưa trừ, nhọc xin đại chúng,
cùng cầu sám hối.
Lương hoàng bảo sám, quyển bốn công đức lực, nguyện diệt
tất cả tội chướng của chúng con, thân chứng bồ tát Diệm Huệ
Địa.
Sám văn vừa xướng tội hoa bay
Giải oan rồi, sám tội rồi
Tiêu tai thêm phước tuệ
Thoát khổ sanh Đao Lợi.
Giải oan rồi, sám tội rồi
Thảnh thơi thẳng đến Long Hoa hội
Long Hoa ba hội nguyện tương phùng
Trước Phật Di Lặc được thọ ký.
Nam mô Long Hoa Hội bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Lương hoàng bảo sám
Quyển bốn đã tụng xong
Hồi hướng bốn ân cùng ba cõi
Lễ sám chúng con thêm phước thọ
Nguyện đem nước pháp rửa oan khiên
Xin nguyện người mất sanh Tây thiên 42
Diệm Huệ Địa bồ tát, cúi xin thương nạp thọ.
Nam mô Đăng Vân Lộ bồ tát ma ha tát. (3 lần)
43
NH NHNH NHẬ ẬẬ ẬP SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUYỂ ỂỂ ỂN TH N TH N TH N THỨ ỨỨ Ứ NĂM NĂM NĂM NĂM
Kỳ viên quả
Hương vị ngon lạ thường
Dưa xanh, thị hồng, a lê tra
Lệ chi, long nhãn mang cúng dường
Quả nại ma la đời khó sánh
Bà la môn tiên nhân
Kính dâng liên đài thượng.
Nam mô Phổ Hiền Vương bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Kính nghe: Từ tôn sạch năm mắt 50, hiện chói lọi diệu tướng
quang minh, giáo hải mở năm thừa 51, nói trong trẻo huyền âm
bát nhã. Bậc thánh hiền trải năm mươi lăm vị 52, mỗi một niệm là
quả mãn bồ đề, đấng đại sĩ đủ năm căn năm lực 53, mỗi một trần
là nhân duyên giải thoát. Quy y thánh hiền thì tăng trưởng phước
điền, lễ niệm đại sĩ thì tiêu trừ tội cấu, vắng lặng chẳng động, cảm
ứng liền thông. Nguyện ban rải từ quang, chứng minh con hiến
cúng.
Giờ này, phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, cung kính thực
thi phương pháp sám hối đạo tràng từ bi, đang là quyển thứ năm,
duyên khởi nhập đàn. Kính soạn nhang đèn bình quả, dâng lên lễ 44
mọn món ngon, cúng khắp chư Phật thánh hiền, xưng dương
hồng danh bảo hiệu, cúi đầu lễ bái, chí thành bày tỏ.
Thiết nghĩ, cầu sám hối đệ tử _____, từ nhiều kiếp xa xưa
thẳng đến đời này, mê năm uẩn nên đến đi, sống năm trược 54 mà
lưu chuyển, năm tham dục 55 thắt buộc, năm trần cảnh 56 tiếp xúc,
năm tội nghịch 57 chưa trừ, khởi ý niệm tôi anh yêu ghét, năm
pháp tướng 58 chưa ngộ, sanh tình cảm mình người buồn vui.
Nhân duyên chẳng những không sai, quả báo làm sao trốn tránh.
Nay thời, đại chúng lòng thành cung kính, cùng mở tung cánh cửa
giải thoát, nương tựa vào trí đại viên cảnh 59, tắm gội trong biển
tánh bồ đề. Tình ý như vậy, Phật hẳn xót thương, ngước lạy hồng
từ, thầm thêm gia hộ.
Thân Phật thanh tịnh tợ lưu ly
Mặt Phật rạng ngời như trăng sáng
Phật ở thế gian thường cứu khổ
Tâm Phật không đâu không từ bi.
Mở đầu vận dụng phương pháp sám hối đạo tràng từ bi,
chúng con nhất tâm đem tánh mạng mà qui y và đảnh lễ chư Phật
trong quá khứ, hiện tại và vị lai:
45
Nam mô quá khứ Tì bà thi phật,
Nam mô Thi khí phật,
Nam mô Tì xá phù phật,
Nam mô Câu lưu tôn phật,
Nam mô Câu na hàm mâu ni Phật,
Nam mô Ca diếp phật,
Nam mô bổn sư Thích ca mâu ni phật,
Nam mô đương lai Di lạc tôn phật.
46
XU XUXU XUẤ ẤẤ ẤT SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUYỂ ỂỂ ỂN TH N TH N TH N THỨ ỨỨ Ứ NĂM NĂM NĂM NĂM
Lương hoàng bảo sám
Chí Công 60 tuyên dương
Chín tầng cung điện phóng hào quang
Hy Thị khỏi tai ương
Cảm tạ quân vương
Thoát khổ lên thiên đường.
Lương hoàng bảo sám
Vạn đức hồng danh
Linh văn quyển năm rất rộng sâu
Tự thân khỏi gian truân
Đảnh lễ Phật danh
Tiêu tai được an bình.
Nam mô Nan Thắng Địa bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Kính nghe: Tướng tốt tuyệt vời vòi vọi như mặt trời tráng lệ
treo không, phong thái từ bi rạng rỡ như sấm xuân chấn động địa
cầu. Rưới dòng cam lộ lên tâm hồn bụi bặm, rót ngọn đề hồ
xuống cảnh giới cát đá. Có cầu liền ứng, không nguyện chẳng 47
toại. Như Lai mở năm mắt phóng quang minh, dung hội làm năm
thời bao Phật sự.
Trước nay, phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, cung kính
thực thi phương pháp sám hối đạo tràng từ bi, đang là quyển thứ
năm, lễ tụng xong rồi, công huân sẵn đủ. Gom năm đức 61 cho
chảy xa, ngắm năm trời 62 bao tướng đẹp, đốt năm phần của
hương chân, điểm năm phương bằng đuốc tuệ, kệ tán chung một
điệu, hoa lay những năm màu, thiết cỗ đủ đầy đem hiến cúng, lễ
Phật hiệu bằng ngưỡng mộ, tác quán tụng kinh, công đức ít
nhiều, trước đem hồi hướng quả Phật vô thượng bồ đề, sau là
cùng khắp chúng sanh cõi nước hằng sa. Xuất sanh công đức,
phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, sám là ăn năn lỗi trước, tập là
gom chứa nhân mầu.
Lại nguyện, mây năm uẩn tự rỗng không, tướng năm suy 63
chẳng xuất hiện, năm căn năm lực đều đầy đủ, năm cái năm triền
64 thảy tiêu tan, sáng tỏ năm thứ tâm hoa 65, nắm giữ năm phần
tịnh giới 66. Quyến thuộc hiện còn vui năm phước 67 mãi đến già,
người thân đã mất được năm minh 68 dần thành tựu. Những kẻ
trôi lăn chốn mịt mờ, xin cho dứt hết khổ đau cùng chứng bồ đề,
những người cố chấp nỗi hận thù, xin cho cởi mở oan nghiệp
đồng sanh thiện đạo. Sơ lược văn mầu hối lỗi, nhỏ nhặt nghiệp 48
báo khó trừ, mỗi một cậy nhờ đại chúng, ngàn trùng cầu xin sám
hối.
Nam mô Sám Hối Sư bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Lương hoàng bảo sám, quyển năm công đức lực, nguyện
diệt tất cả tội chướng của chúng con, thân chứng bồ tát Nan
Thắng Địa.
Sám văn vừa xướng tội hoa bay
Giải oan rồi, sám tội rồi
Tiêu tai thêm phước tuệ
Thoát khổ sanh Đao Lợi.
Giải oan rồi, sám tội rồi
Thảnh thơi thẳng đến Long Hoa hội
Long Hoa ba hội nguyện tương phùng
Trước Phật Di Lặc được thọ ký.
Nam mô Long Hoa Hội bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Lương hoàng bảo sám
Quyển năm đã tụng xong
Hồi hướng bốn ân cùng ba cõi 49
Lễ sám chúng con thêm phước thọ
Nguyện đem nước pháp rửa oan khiên
Xin nguyện người mất sanh Tây thiên
Nan Thắng Địa bồ tát, cúi xin thương nạp thọ.
Nam mô Đăng Vân Lộ bồ tát ma ha tát. (3 lần)
50
NH NHNH NHẬ ẬẬ ẬP SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUYỂ ỂỂ ỂN TH N TH N TH N THỨ ỨỨ Ứ SÁU SÁU SÁU SÁU
Xuân muôn hoa
Cỏ cây một màu xanh
Nụ trà điểm xuyết toả hương bay
Bình ngọc chén trà hoa tuyết lay
Công án Triệu Châu thêm mới mẻ
Thụy ma vương lui chạy
Mấy độ hoàng hôn trận.
Nam mô Phổ Hiền Vương bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Kính nghe: Đức Thích Ca thị hiện sáu năm khổ hạnh, đạo
quả viên thành, phá thiên ma cõi trời sáu dục 69, ánh sáng trăm
báu rực rỡ, bồ tát đều tu sáu độ, làm quyến thuộc trang nghiêm,
thanh văn thảy chứng sáu thông, ngồi vây quanh sau trước. Lúc
thọ ký thì đất trời chấn động sáu cách 70, khi thuyết pháp thì mưa
hoa lả tả sáu thời. Đức mầu khó nghĩ, ân sáng khắp trùm, xin rũ
xót thương, soi xét lòng thành.
Trước nay, phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, cung kính
thực thi phương pháp sám hối đạo tràng từ bi, đang là quyển thứ
sáu, duyên khởi nhập đàn. Hương ngát sáu thù, đèn soi sáu địa, 51
sáu hoa bay sáu kết hợp đất trời, sáu vị cúng sáu dục thiên ngon
ngọt, dập đầu cúi lạy, ân cần hối lỗi.
Thiết nghĩ, cầu sám hối đệ tử _____, nhân từ kiếp xưa, quả
đến đời nay, theo đuổi sáu căn phóng túng, do bởi sáu thức vin
duyên, tham sáu trần huyễn hóa, tạo sáu nẻo luân hồi. Không tu
sáu niệm 71 làm chánh nhân, chưa hành sáu độ làm phạm hạnh,
trong mỗi đời sống, quả khổ không cùng, trong mỗi thế hệ, duyên
vọng không dứt. Nay thời, lòng ôm hối lỗi, ý ấp chân thành, vâng
đức lớn sáu hợp 72, tu sám văn sáu quyển, cậy khẩn thiết sáu
thời, hiểu tội khiên sáu nẻo. Ngữa lạy hồng từ, thầm thêm gia hộ.
Đại từ đại bi thương chúng sanh
Đại hỷ đại xả cứu muôn loài
Tướng tốt chói sáng tự trang nghiêm
Chúng con chí tâm quy mạng lễ.
Mở đầu vận dụng phương pháp sám hối đạo tràng từ bi,
chúng con nhất tâm đem tánh mạng mà qui y và đảnh lễ chư Phật
trong quá khứ, hiện tại và vị lai:
Nam mô quá khứ Tì bà thi phật,
Nam mô Thi khí phật, 52
Nam mô Tì xá phù phật,
Nam mô Câu lưu tôn phật,
Nam mô Câu na hàm mâu ni Phật,
Nam mô Ca diếp phật,
Nam mô bổn sư Thích ca mâu ni phật,
Nam mô đương lai Di lạc tôn phật.
53
XU XUXU XUẤ ẤẤ ẤT SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUYỂ ỂỂ ỂN TH N TH N TH N THỨ ỨỨ Ứ SÁU SÁU SÁU SÁU
Lương hoàng bảo sám
Vũ Đế chí thành
Ân tình cảm động thánh hiền tâm
Phật pháp hiển uy linh
Bốn biển nghe thanh
Khắp chốn độ chúng sanh.
Lương hoàng bảo sám
Vạn đức hồng danh
Linh văn quyển sáu rất rộng sâu
Tự thân khỏi gian truân
Đảnh lễ Phật danh
Tiêu tai được an bình.
Nam mô Hiện Tiền Địa bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Kính nghe: Ngày xưa Như Lai trong một niệm, cửa từ bi lớn
chẳng thể nói, như vậy tu hành tánh không rồi, nên được thân bất
hoại vững bền. Từ bi rộng lớn, trí dụng khó lường, siêng năng
sáu thời, tròn sáng sáu độ, ngữa xin Đại giác, mau cho cảm
thông. 54
Trước nay, phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, cung kính
thực thi phương pháp sám hối đạo tràng từ bi, đang là quyển thứ
sáu, công khóa tròn đầy. Hương xông bờ biển, nến tỏ tổ ong,
mâm bày diệu cúng thất trân, trà pha tiên xuân thượng uyển, cúng
dường thánh hiền trong pháp hội, cùng chư tôn hộ pháp giám
đàn. Gom lợi lành này, giúp khắp hữu tình, phụng vì cầu sám hối
đệ tử _____, rửa sạch chướng duyên của đời trước, thêm lớn an
lạc của sáu thiên.
Lại nguyện, sáu căn thanh tịnh như mặt trời sáng rỡ treo
không, sáu thức viên minh tợ trăng thu vằng vặc ánh nước, sáu
xúc sáu thọ đều chở nhân bát nhã, sáu ái sáu trần 73 cùng vào
quả viên minh, được sáu thù thắng 74 nơi phương này cõi nọ, tròn
sáu độ hạnh ở thiên thượng trần gian. Bốn loài chín hữu cùng lên
giải thoát pháp môn, sáu nẻo ba đường đều khỏi mê luân khổ sở.
Tình đang chưa đủ, lỗi nặng không lời, nhọc xin đại chúng, cùng
cầu sám hối.
Nam mô Sám Hối Sư bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Lương hoàng bảo sám, quyển sáu công đức lực, nguyện diệt
tất cả tội chướng của chúng con, thân chứng bồ tát Hiện Tiền Địa.
55
Sám văn vừa xướng tội hoa bay
Giải oan rồi, sám tội rồi
Tiêu tai thêm phước tuệ
Thoát khổ sanh Đao Lợi.
Giải oan rồi, sám tội rồi
Thảnh thơi thẳng đến Long Hoa hội
Long Hoa ba hội nguyện tương phùng
Trước Phật Di Lặc được thọ ký.
Nam mô Long Hoa Hội bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Lương hoàng bảo sám
Quyển sáu đã tụng xong
Hồi hướng bốn ân cùng ba cõi
Lễ sám chúng con thêm phước thọ
Nguyện đem nước pháp rửa oan khiên
Xin nguyện người mất sanh Tây thiên
Hiện Tiền Địa bồ tát, cúi xin thương nạp thọ.
Nam mô Đăng Vân Lộ bồ tát ma ha tát. (3 lần)
56
NH NHNH NHẬ ẬẬ ẬP SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUYỂ ỂỂ ỂN TH N TH N TH N THỨ ỨỨ Ứ B BB BẢ ẢẢ ẢY YY Y
Thiên trù cúng
Thuần Đà đến rốt sau
Đói ăn cơm gạo nuôi da đẫy
Tiên nhân dâng cúng cơm chay này
Hai nàng mục nữ hiến cháo thơm
Tứ thiên vương bưng bát
Xa vái lạy Linh sơn.
Nam mô Phổ Hiền Vương bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Kính nghe: Cổ Phật bảy Thế tôn làm đàn chủ chứng minh
sám hối, Pháp Hoa bảy thí dụ 75 mở cánh cửa tuệ giác giải thoát,
giàu có bảy thánh pháp tài 76, đầy đủ bảy bồ đề phần 77. Rừng
chiên đàn, lấy chiên đàn vây quanh, vua sư tử, để sư tử vươn
mình, không nguyện chẳng được, có cầu liền ứng. Ngước lên
mây từ bủa khắp, nhìn xuống trăng nước bao dung, cúi đầu trước
Phật đà, chứng minh con sám hối.
Trước nay, phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, cung kính
thực thi phương pháp sám hối đạo tràng từ bi, đang là quyển thứ
bảy, duyên khởi nhập đàn. Người đàn tín hộ đàn ơn đủ, bậc truy
lưu như pháp tu trì, chiêm ngưỡng tôn tượng nghiêm trang, bày 57
biện hoa quả nhang đèn, tinh thành hiến cúng, trăm lạy cung
kính. Một lòng sám hối đệ tử _____, cha mẹ nhiều đời, oan thân
nhiều kiếp, trú ở bảy đường đi 78 trầm luân, biết việc ác không làm
việc ác, phóng túng bảy tình 79 vọng tưởng, hiểu việc lành làm
thêm việc lành. Khởi núi cao bảy mạn 80, dối hiền lừa thánh, mê
phiền não bảy lậu 81, xa giác theo trần, bảy loại tỳ ni 82 sót giữ,
bảy tội giá nghịch khó trừ 83, biết rằng nhiều đời, chưa từng sám
hối. Đời nay may mắn, được gặp Phật thừa, ăn năn hướng tôn
tượng chư Phật, rửa tội trước tấm gương tròn lớn. Con cùng hiện
tiền đại chúng, tụng lạy sám hối văn mầu, duyên khởi có bờ, bi
tâm không mé, mong Phật xót thương, thầm thêm gia hộ.
Hết thảy chư Phật trong ba đời
Tại các quốc độ trong mười phương
Con đem thân ngữ ý thanh tịnh
Kính lạy khắp cả không thiếu sót.
Mở đầu vận dụng phương pháp sám hối đạo tràng từ bi,
chúng con nhất tâm đem tánh mạng mà qui y và đảnh lễ chư Phật
trong quá khứ, hiện tại và vị lai:
Nam mô quá khứ Tì bà thi phật, 58
Nam mô Thi khí phật,
Nam mô Tì xá phù phật,
Nam mô Câu lưu tôn phật,
Nam mô Câu na hàm mâu ni Phật,
Nam mô Ca diếp phật,
Nam mô bổn sư Thích ca mâu ni phật,
Nam mô đương lai Di lạc tôn phật.
59
XU XUXU XUẤ ẤẤ ẤT SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUYỂ ỂỂ ỂN TH N TH N TH N THỨ ỨỨ Ứ B BB BẢ ẢẢ ẢY YY Y
Lương hoàng bảo sám
Vũ Đế hoan hân
Mây bay hiển hiện một thiên nhân
Dung mạo đẹp thân vàng
Cảm tạ hoàng ân
Cứu khổ thoát trầm luân.
Lương hoàng bảo sám
Vạn đức hồng danh
Linh văn quyển bảy rất rộng sâu
Tự thân khỏi gian truân
Đảnh lễ Phật danh
Tiêu tai được an bình.
Nam mô Viễn Hành Địa bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Kính nghe: Người quy y bảy Phật nhân từ, chẳng đọa mười
tám địa ngục, người thọ trì bảy loại tịnh giới, liền sanh cung trời
Hóa Lạc. Xin nguyện Từ bi, chứng minh lòng thành, cứu chúng
sanh bảy nẻo, ngồi đài hoa bảy báu, nguyện rũ lòng đại bi cao cả,
soi xét ý hữu tình bé nhỏ. 60
Trước nay, phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, cung kính
thực thi phương pháp sám hối đạo tràng từ bi, đang là quyển thứ
bảy, công khóa tròn đầy. Con cùng đại chúng, nhập sám xuất
sám, thân đây tâm đây, đèn đốt đuốc tuệ, cúng như Thuần Đà, lò
vàng cuồn cuộn khói mây lành, nến ngọc lung linh đất khí tốt,
chuông khánh ngân pháp nhạc leng keng, hoa quả bày vật phẩm
xum xuê, hiến dâng tinh tươm, lễ mọn đủ đầy, cúng dường bậc
Thiện Thệ cao vời, tuyên dương pháp già đà câu cú, ngâm huyền
âm lỗi lạc, khen thánh đức trầm hùng, nhập lặng lẽ thiền quán, tu
các thứ công huân, trước là hồi hướng bồ đề quả Phật, mười
thánh ba hiền đồng chứng giám, sau đem thí khắp quốc độ hằng
sa, bốn loài sáu đường thảy triêm ân. Xuất sanh công đức,
phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, sạch các nghiệp chướng, được
đại cát tường.
Lại nguyện, bảy lậu 84 hết để bảy tuệ giác tròn sáng 85, tánh
thiên rạng rỡ, bảy giới tịnh để bảy giá nghịch sạch trong, biển khổ
sóng êm, phá bảy ngạo mạn như núi cao, rõ bảy cảm tình bao
vọng tưởng, được bảy thánh tài trong pháp tạng, độ bảy đường đi
của hữu tình. Hóa kiếm thọ làm rừng hương bảy quý, biến nghiệp
cấu làm đất thánh bảy báu 86, nghiệp quả chúng con khó tránh,
núp bóng Từ bi sám hối.
61
Nam mô Sám Hối Sư bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Lương hoàng bảo sám, quyển bảy công đức lực, nguyện diệt
tất cả tội chướng của chúng con, thân chứng bồ tát Viễn Hành
Địa.
Sám văn vừa xướng tội hoa bay
Giải oan rồi, sám tội rồi
Tiêu tai thêm phước tuệ
Thoát khổ sanh Đao Lợi.
Giải oan rồi, sám tội rồi
Thảnh thơi thẳng đến Long Hoa hội
Long Hoa ba hội nguyện tương phùng
Trước Phật Di Lặc được thọ ký.
Nam mô Long Hoa Hội bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Lương hoàng bảo sám
Quyển bảy đã tụng xong
Hồi hướng bốn ân cùng ba cõi
Lễ sám chúng con thêm phước thọ
Nguyện đem nước pháp rửa oan khiên
Xin nguyện người mất sanh Tây thiên 62
Viễn Hành Địa bồ tát, cúi xin thương nạp thọ.
Nam mô Đăng Vân Lộ bồ tát ma ha tát. (3 lần)
63
NH NHNH NHẬ ẬẬ ẬP SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUYỂ ỂỂ ỂN TH N TH N TH N THỨ ỨỨ Ứ TÁM TÁM TÁM TÁM
Thế gian bảo
Nhiều đời xưa nay truyền
San hô, hổ phách, tơ sợi trắng
Xà cừ, mã não, xâu chuỗi ngọc
Cấp Cô trưởng giả xả Kỳ Viên
Kim luân vương thuyết pháp
Giữ mãi long cung điện.
Nam mô Phổ Hiền Vương bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Kính nghe: Như Lai thị hiện tám tướng thành đạo 87, như
trăng báu treo giữa hư không, chỉ bày tám thứ hóa nghi 88, tợ mưa
pháp thấm nơi sa giới. Bốn loài bảy nẻo đều sanh thiên, tám bộ
trời rồng 89 cùng cung kính. Tám muôn đại sĩ thảy trợ tuyên
dương, tám đại bồ tát 90 đều thường ủng hộ, tám thời được tám
cát tường 91, tám giải 92 đủ tám công đức 93. Thần cơ diệu dụng,
khắp ứng quần sanh, cúi xin rũ lòng từ, chứng minh bao việc
Phật.
Trước nay, phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, cung kính
thực thi phương pháp sám hối đạo tràng từ bi, đang là quyển thứ
tám, nhập đàn duyên khởi, như pháp huân tu, nỗ lực tinh tấn, lò 64
đốt hương giới, hương định, hương giải thoát; tay rải hoa vàng,
hoa bạc, hoa mạn thù; cây ngọc đèn treo, mâm vàng quả hiến,
đầu thành trăm lạy vẻ kim dung, khẩn thiết một lòng thân bảo
tướng. Bày tỏ tội cấu của nhiều đời, tiêu trừ lầm lỗi của nhiều
kiếp.
Thiết nghĩ, cầu sám hối đệ tử _____, từ khi có thức, cho đến
hôm nay, hướng về tám tà đạo nên trái nghịch tám chánh đạo 94,
mở ra đủ thứ chông gai, xuôi theo tám ham muốn 95 nên quên
mất tám giải thoát, sanh thêm hoa đốm bên trời. Lấy tám thức
làm sở duyên, dùng tám gió 96 làm sở chuyển, than tám cấu 97
thật dễ nhiễm, lo tám nạn 98 thật khó trốn. Ngày nay, hối lỗi như
vô phương, muộn tâm còn rất quý, thực thi một điều lành thì đã
vào trong giáo lý nhất thừa, ôm ấp một lòng thành thì đã đứng
trước kim thân chư Phật, vì vậy bày tỏ hết các tội lỗi, trải lòng
thành thật mà sám hối. Ý niệm hợp như vậy, tâm tình được cởi
mở, kính lạy hồng từ, thầm thêm gia hộ.
Ý niệm như bụi tính đếm được
Nước trong biển cả uống sạch hết
Không gian lường được, gió buộc được
Không thể nói hết công đức Phật.
65
Mở đầu vận dụng phương pháp sám hối đạo tràng từ bi,
chúng con nhất tâm đem tánh mạng mà qui y và đảnh lễ chư Phật
trong quá khứ, hiện tại và vị lai:
Nam mô quá khứ Tì bà thi phật,
Nam mô Thi khí phật,
Nam mô Tì xá phù phật,
Nam mô Câu lưu tôn phật,
Nam mô Câu na hàm mâu ni Phật,
Nam mô Ca diếp phật,
Nam mô bổn sư Thích ca mâu ni phật,
Nam mô đương lai Di lạc tôn phật.
66
XU XUXU XUẤ ẤẤ ẤT SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUYỂ ỂỂ ỂN TH N TH N TH N THỨ ỨỨ Ứ TÁM TÁM TÁM TÁM
Lương hoàng bảo sám
Vũ Đế huân tu
Đốt đèn khơi nến đến muôn ngàn
Lầu rồng nhạc trời vang
Ngợi ca trần gian
Đất nước mãi thênh thang.
Lương hoàng bảo sám
Vạn đức hồng danh
Linh văn quyển sáu rất rộng sâu
Tự thân khỏi gian truân
Đảnh lễ Phật danh
Tiêu tai được an bình.
Nam mô Bất Động Địa bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Kính nghe: Trong ao tám đức, vọt hiện ngàn hoa diệu
tướng, trong cõi tám khổ, ngước nhìn vạn đức Từ tôn, nói rộng
diệu pháp tám âm 99 tám nhẫn 100, cứu khắp ngục hình tám hàn
tám nhiệt 101. Tuệ giác rũ soi, thương xót hữu tình, ân thấm người 67
trời hữu lậu, phước lợi cõi nước vô biên, xin thêm bi mẫn, soi
thắng nhân này.
Trước nay, phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, cung kính
thực thi phương pháp sám hối đạo tràng từ bi, đang là quyển thứ
tám, lễ tụng đã xong. Ở trong đàn tràng, xông hương đất sạch,
rải hoa trang nghiêm, đốt đèn cây rực rỡ, hiến quả trái đầu mùa,
trà Dương tiện 102 nấu trước thềm Xuân, thức ăn trưởng giả Thuần
Đà dâng cúng sau cùng. Hồi hướng Đại giác kim tiên, chư vị bồng
lai hải đảo, minh vương đế chúa đời trước, trung thần liệt sĩ có
công. Bốn loài chín hữu trong ba cõi, mười phương hưởng được
thiện lợi vô giá, thoát hẳn ngục tù hữu lậu, sanh ra lợi ích thù
thắng. Phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, sám trừ tội cấu, hoạch
đại cát tường.
Lại nguyện, xả tám tà kiến 103 trong thế giới hữu tình, hành
tám chánh đạo nơi địa vị vô lậu, tai ương của tám khổ tám nạn,
nương từ quang thảy tiêu mau, phước điền của tám thời tám loại,
mượn tu trì để chứng nhập. Căn trần tự tại, tâm pháp viên dung,
sóng lặng biển lớn, trăng in ngàn sông, dư âm còn nghe, cùng
cầu sám hối.
Nam mô Sám Hối Sư bồ tát ma ha tát. (3 lần)
68
Lương hoàng bảo sám, quyển tám công đức lực, nguyện diệt
tất cả tội chướng của chúng con, thân chứng bồ tát Bất Động Địa.
Sám văn vừa xướng tội hoa bay
Giải oan rồi, sám tội rồi
Tiêu tai thêm phước tuệ
Thoát khổ sanh Đao Lợi.
Giải oan rồi, sám tội rồi
Thảnh thơi thẳng đến Long Hoa hội
Long Hoa ba hội nguyện tương phùng
Trước Phật Di Lặc được thọ ký.
Nam mô Long Hoa Hội bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Lương hoàng bảo sám
Quyển tám đã tụng xong
Hồi hướng bốn ân cùng ba cõi
Lễ sám chúng con thêm phước thọ
Nguyện đem nước pháp rửa oan khiên
Xin nguyện người mất sanh Tây thiên
Bất Động Địa bồ tát, cúi xin thương nạp thọ.
Nam mô Đăng Vân Lộ bồ tát ma ha tát. (3 lần)
69
NH NHNH NHẬ ẬẬ ẬP SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUYỂ ỂỂ ỂN TH N TH N TH N THỨ ỨỨ Ứ CHÍN CHÍN CHÍN CHÍN
Một trăm tám
Trì kinh mãn tạng đồ
Tiêu tai diên thọ Dược Sư Phật
Thể nhập Tỳ Lô, Du già bộ
Đại thừa kinh điển, Phật Di Đà
Chứng phương Nam
Long nữ thẳng đến bồ đề lộ.
Nam mô Phổ Hiền Vương bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Kính nghe: Đạo vượt qua chín trời Thích Phạm, hiệu gọi Thế
hùng, công siêu việt chín cõi 104 hàm linh, danh xưng Điều ngự,
hoặc cứu khổ trong chín nẻo tối tăm, hoặc độ sanh trong chín
phẩm hoa sen, tuần tự xuất nhập chín tầng thiền định, một niệm
vượt qua chín cảnh 105 sắc thân, tùy duyên thị hiện, sáng trùm
pháp giới, đạo thoát quần sanh. Nguyện rũ muôn hạnh để trang
nghiêm, soi xét chín thời làm việc Phật.
Trước nay, phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, cung kính
thực thi phương pháp sám hối đạo tràng từ bi, đang là quyển thứ
chín, duyên khởi nhập đàn. Kịp thời chiếu trải bày hoa quả, liền
khi mâm sắp món ngon, tỏ một lòng này cúng dường Tam bảo, 70
rửa sạch tâm ý, phát lộ chân thành. Pháp thân chẳng động, pháp
tánh lặng trong, pháp hóa trùm khắp, pháp âm phủ đầy, hiện thân
tướng rực rỡ vàng ròng, bày hào quang sáng ngời ngọc trắng. Lễ
bái quy y, thương lo nhiếp thọ, trừ tội cấu chưa trừ, sám lỗi lầm
chưa sám.
Thiết nghĩ, cầu sám hối đệ tử _____, kiếp bụi trôi lăn cho đến
ngày nay, thường mê mờ nhân quả của chín cõi, vô minh tự che,
chẳng tin khổ báo nơi chín suối, tà kiến sanh thêm, coi thường
chín bộ tôn kinh 106, mặc tình tạo tội, trói buộc chín kết 107 phiền
não, phóng ý làm sằng, khen mình chê người, lợi mình hại người.
Hoặc vì cao ngạo mà tự lừa dối, hoặc vì tửu sắc mà sanh thác
loạn, tham đắm những phù phiếm thế gian, khó tránh khỏi cái khổ
cùng cực trong nẻo tối. Giờ này, kịp biết ăn năn, cầu khởi lòng
thành, quay về nương tựa bậc phước điền chân tịnh, khắp vì tất
cả theo kinh văn sám hối. Kính lạy hồng từ, thầm thêm gia hộ.
Thân Phật đủ đầy trong pháp giới
Hiện khắp tất cả trước quần sanh
Tùy duyên cảm ứng mặc nơi đâu
Thường ngồi bồ đề bao quốc độ.
71
Mở đầu vận dụng phương pháp sám hối đạo tràng từ bi,
chúng con nhất tâm đem tánh mạng mà qui y và đảnh lễ chư Phật
trong quá khứ, hiện tại và vị lai:
Nam mô quá khứ Tì bà thi phật,
Nam mô Thi khí phật,
Nam mô Tì xá phù phật,
Nam mô Câu lưu tôn phật,
Nam mô Câu na hàm mâu ni Phật,
Nam mô Ca diếp phật,
Nam mô bổn sư Thích ca mâu ni phật,
Nam mô đương lai Di lạc tôn phật.
72
XU XUXU XUẤ ẤẤ ẤT SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUYỂ ỂỂ ỂN TH N TH N TH N THỨ ỨỨ Ứ CHÍN CHÍN CHÍN CHÍN
Lương hoàng bảo sám
Toàn là Phật ngôn
Văn từ rực rỡ trong lang hàm
Tin quả báo chiêu vời
Lợi ích người trời
Vạn cổ mãi lưu truyền.
Lương hoàng bảo sám
Vạn đức hồng danh
Linh văn quyển chín rất rộng sâu
Tự thân khỏi gian truân
Đảnh lễ Phật danh
Tiêu tai được an bình.
Nam mô Thiện Huệ Địa bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Kính nghe: Đạo sư chín phẩm, chín phương thiên thể cõi lục
thiên gìn giữ, Từ phụ chín giới, chín thứ thiền định 108 bậc la hán
dự phần. Ngưỡng nguyện quyến thuộc từ bi, mãi hưởng chín
tầng then ngọc cửa vàng, cứu vớt chúng sanh ba cõi, cùng lên 73
chín phẩm ao sen đất báu. Công thoát chín hữu, đạo vượt chín
thiên, kính xin Đại giác, chứng minh sám hối.
Trước nay, phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, huân tu Lương
hoàng bảo sám, đọc tụng hải tạng linh văn, đang là quyển thứ
chín, xuất nhập hai thời, công khóa trọn vẹn. Cung đối tượng
Phật, cúi đầu quy y, đốt hương chiên đàn hải ngạn, hiến quả ngon
ngọt danh viên, trà đậm vị lay tỉnh hôn trầm, đèn chiếu sáng xua
tan hắc ám, hoa đẹp mầu định cả thiên cơ, tiếng trong truyền
ngân vang tiên nhạc, chí thành sáu niệm, thiền quán một tâm, đối
chiếu suy nghĩ, đem hồi hướng cả, tuệ giác Phật đà. Thanh văn
la hán chư thiên, trời dọc đất ngang, âm dương nắm giữ trong tay,
tạo hóa quyền hành cân nhắc, tám bộ chúng trời rồng, xin nguyện
soi lòng thành, khắp xông chân thường lạc. Phụng vì cầu sám
hối đệ tử _____, sám trừ nghiệp chướng muôn trùng, thu hoạch tốt
lành vĩnh viễn, liền lên chín phẩm, mau chứng bồ đề.
Lại nguyện, chín kết tội lỗi, từ giờ này mong cho giải thoát,
chín tối khổ thú, nương sám đây xin mở sáng trong, chẳng mắc
chín địa, chín phẩm tư hoặc trong ba cõi 109, mau được chín bậc,
chín phẩm hoa sen của tịnh bang, oai nghi trau dồi chín công lâu
110, tư cách trang nghiêm chín đức dày 111. Vậy nên bộc bạch bốn
lần, thành khẩn còn e sai sót, nhọc xin đại chúng, ăn năn thêm
nữa. 74
Nam mô Sám Hối Sư bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Lương hoàng bảo sám, quyển chín công đức lực, nguyện
diệt tất cả tội chướng của chúng con, thân chứng bồ tát Bất Động
Địa.
Sám văn vừa xướng tội hoa bay
Giải oan rồi, sám tội rồi
Tiêu tai thêm phước tuệ
Thoát khổ sanh Đao Lợi.
Giải oan rồi, sám tội rồi
Thảnh thơi thẳng đến Long Hoa hội
Long Hoa ba hội nguyện tương phùng
Trước Phật Di Lặc được thọ ký.
Nam mô Long Hoa Hội bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Lương hoàng bảo sám
Quyển chín đã tụng xong
Hồi hướng bốn ân cùng ba cõi
Lễ sám chúng con thêm phước thọ
Nguyện đem nước pháp rửa oan khiên 75
Xin nguyện người mất sanh Tây thiên
Thiện Huệ Địa bồ tát, cúi xin thương nạp thọ.
Nam mô Đăng Vân Lộ bồ tát ma ha tát. (3 lần)
76
NH NHNH NHẬ ẬẬ ẬP SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUY P SÁM VĂN QUYỂ ỂỂ ỂN TH N TH N TH N THỨ ỨỨ Ứ MƯ MƯMƯ MƯỜ ỜỜ ỜI II I
Y dâng hiến
Lụa là gấm vóc sa
Mượt mà óng ánh khôn miêu tả
Long nữ dệt thành tơ vàng nhả
Vua Ba Tư Nặc xả cà sa
Mã Minh Vương bồ tát
Thệ nguyện thần thông hóa.
Nam mô Phổ Hiền Vương bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Kính nghe: Mười hiệu Năng Nhân 112 ngồi hoa sen báu
thành Đẳng chánh giác, mười thân 113 Điều Ngự trong một bụi
trần chuyển đại pháp luân, ánh sáng chiếu khắp cả mười phương,
phương tiện vượt xong hết mười địa 114, đầy đủ mười ba la mật 115,
nên xưng mười đại nguyện vương 116. Ngước lạy hồng từ, cúi
thương soi suốt.
Trước nay, phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, cung kính
thực thi phương pháp sám hối đạo tràng từ bi, đang là quyển thứ
mười, nhập đàn duyên khởi, kính cẩn một lòng, sửa soạn mười
cúng 117, phụng hiến mười phương Tam bảo, huân tu mười quyển 77
nghi văn, nương mười khoa sám pháp 118, cởi mười triền 119 tội
khiên.
Thiết nghĩ, cầu sám hối đệ tử _____, nhân kiếp xưa phóng
túng, quả đời nay khổ sở, mờ chánh nhân mười thiện, tạo nghiệp
chướng mười ác 120. Mười triền cái tự quấn, như xiềng xích liền
nhau, mười tập khí 121 tự huân, giống thiêu thân vào lửa, dần đến
trăm ngàn tội lỗi, lại thành vô lượng mầm nghiệp. Ái kiến chưa
mất, tâm tham khó đủ, lửa sân bừng bừng đốt hết quả bồ đề, gió
nghiệp ào ào đạp đổ rừng công đức. Năm tháng lần lữa, mới biết
lỗi lầm, ngày giờ chốc lát, vừa hiểu sai trái. Giờ này, nương cửa
huyền sám hối, may được đầu mối huân tu, cậy đại chúng đồng
tu, đọc tụng kinh vàng, tu việc Phật tròn đầy, làm vô cùng pháp
lợi. Đánh đổ vọng niệm muôn trùng bằng chánh niệm, biểu hiện ý
thành mỗi một bằng tâm thành, nguyện Phật rũ thương, thầm
thêm gia hộ.
Một niệm quán khắp vô lượng kiếp
Không đến, không đi, vui vô trú
Như vậy hiểu rõ ba đời Phật
Vượt các phương tiện thành mười lực.
78
Mở đầu vận dụng phương pháp sám hối đạo tràng từ bi,
chúng con nhất tâm đem tánh mạng mà qui y và đảnh lễ chư Phật
trong quá khứ, hiện tại và vị lai:
Nam mô quá khứ Tì bà thi phật,
Nam mô Thi khí phật,
Nam mô Tì xá phù phật,
Nam mô Câu lưu tôn phật,
Nam mô Câu na hàm mâu ni Phật,
Nam mô Ca diếp phật,
Nam mô bổn sư Thích ca mâu ni phật,
Nam mô đương lai Di lạc tôn phật.
79
XU XUXU XUẤ ẤẤ ẤT SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUY T SÁM VĂN QUYỂ ỂỂ ỂN TH N TH N TH N THỨ ỨỨ Ứ MƯ MƯMƯ MƯỜ ỜỜ ỜI II I
Lương hoàng bảo sám
Công đức vuông tròn
Khắp nhờ ơn lợi ích người trời
Phước thọ thêm dài lâu
Sức pháp vô biên
Cùng nguyện lễ Tam bảo.
Lương hoàng bảo sám
Vạn đức hồng danh
Linh văn quyển chín rất rộng sâu
Tự thân khỏi gian truân
Đảnh lễ Phật danh
Tiêu tai được an bình.
Nam mô Pháp Vân Địa bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Kính nghe: Mười thân tướng tốt, vòi vọi chẳng động núi
vàng ròng, mười hiệu Năng Nhân, phẳng lặng tròn đầy trăng bàng
bạc. Thần lực ứng khắp, hóa độ muôn phương, xin nguyện đức
Đại bi vô ngại, chứng cho việc Phật rốt sau này. 80
Trước nay, phụng vì cầu sám hối đệ tử _____, cung kính
thực thi phương pháp sám hối đạo tràng từ bi, đang là quyển thứ
mười, quả tốt tròn đầy. Chúng con ở nơi đàn tràng, đốt đèn sáng
rỡ, rải hoa trang nghiêm, nấu trà hiến quả, thiết cúng vận tâm,
bày ra các thứ công huân, kính lễ mỗi hạt Phật đức, phát tâm cao
cả, chí thành hồi hướng: mười phương ba đời Phật, các văn mầu
Hoa tạng, năm mắt Bích chi Phật, sáu thông A la hán, trời đất
chân thánh, nước lửa hiền triết, bốn phủ Diêm la, mười phương
huyền tạo, cùng nguyện rũ soi thắng nhân. Trước nay, phụng vì
cầu sám hối đệ tử _____, sạch không tội khiên vi trần, thành tựu
phước lợi vô biên.
Lại nguyện, đốn trừ mười sử 122, thoát ly mười triền, tròn phát
mười tâm 123, mười nguyện tròn đầy như trăng vằng vặc miền
chân không, tu hành mười địa, mười chướng 124 đoạn trừ tợ hoa
rực rỡ vườn tuệ giác. Mỗi một trần mở ra cánh cửa giải thoát
nhiệm mầu, mỗi một chỗ tỏ rõ biển cả Tỳ Lô Phật tánh. Oan thân
khắp lợi, phàm thánh cùng giúp, nhận lấy duyên lành sám hối, thể
nhập lý mầu chân thường. Tuy là theo văn sám hối, còn e lỗi nhỏ
chưa trừ, nhọc xin đại chúng, đều bày sám hối.
Nam mô Sám Hối Sư bồ tát ma ha tát. (3 lần)
81
Lương hoàng bảo sám, quyển mười công đức lực, nguyện
diệt tất cả tội chướng của chúng con, thân chứng bồ tát Pháp Vân
Địa.
Sám văn vừa xướng tội hoa bay
Giải oan rồi, sám tội rồi
Tiêu tai thêm phước tuệ
Thoát khổ sanh Đao Lợi.
Giải oan rồi, sám tội rồi
Thảnh thơi thẳng đến Long Hoa hội
Long Hoa ba hội nguyện tương phùng
Trước Phật Di Lặc được thọ ký.
Nam mô Long Hoa Hội bồ tát ma ha tát. (3 lần)
Lương hoàng bảo sám
Quyển mười đã tụng xong
Hồi hướng bốn ân cùng ba cõi
Lễ sám chúng con thêm phước thọ
Nguyện đem nước pháp rửa oan khiên
Xin nguyện người mất sanh Tây thiên
Pháp Vân Địa bồ tát, cúi xin thương nạp thọ.
Nam mô Đăng Vân Lộ bồ tát ma ha tát. (3 lần) 82
CHÚ THÍCH CHÚ THÍCH CHÚ THÍCH CHÚ THÍCH
1 Bản dịch của H.T Huyền Quang.
2
B n d ch c a H.T Nh t H nh.
3 Kinh Thủ Lăng Nghiêm, phẩm thứ sáu - HT.Thich Duy Lực dịch – nói về ba mươi hai ứng hóa thân của
bồ tát Quán Thế Âm như sau:
Thế Tôn! Do con cúng dường Quán Âm Như Lai, Phật dạy con y tánh Văn như huyễn, huân tu Kim Cang
Tam Muội. Vì với chư Phật đồng một Từ Lực, nên khiến con được thành tựu 32 ứng thân vào các quốc
độ.
1. Thế Tôn! Nếu chư Bồ Tát vào Tam Ma Địa tu pháp vô lậu, thắng giải đầy đủ, thì con hiện thân
Phật, thuyết pháp cho họ, khiến được giải thoát.
2. Nếu có hàng hữu học được tịch tịnh diệu minh, thắng giải đầy đủ, thì con hiện thân Độc Giác,
thuyết pháp cho họ, khiến được giải thoát.
3. Nếu có hàng hữu học đoạn mười hai nhân duyên được thắng tánh hiện tiền, thắng giải đầy đủ,
thì con hiện thân Duyên Giác, thuyết pháp cho họ, khiến được giải thoát.
4. Nếu có hàng hữu học tu Đạo nhập diệt, được pháp Không của Tứ Thánh Đế, thắng giải đầy
đủ, thì con hiện thân Thanh Văn, thuyết pháp cho họ, khiến được giải thoát.
5. Nếu có chúng sanh, muốn tâm minh ngộ, chẳng phạm dục trần, muốn thân trong sạch, thì con
hiện thân Phạn Vương, thuyết pháp cho họ, khiến được giải thoát.
6. Nếu có chúng sanh, muốn làm thiên chủ, lãnh đạo chư thiên, thì con hiện thân Đế Thích,
thuyết pháp cho họ khiến được thành tựu.
7. Nếu có chúng sanh, muốn thân được tự tại, đi khắp mười phương, thì con hiện thân Tự Tại
Thiên, thuyết pháp cho họ, khiến được thành tựu.
8. Nếu có chúng sanh, muốn thân được tự tại, bay khắp hư không, thì con hiện thân Đại Tự Tại
Thiên, thuyết pháp cho họ, khiến được thành tựu.
9. Nếu có chúng sanh, muốn thống lãnh quỷ thần, cứu giúp quốc độ, thì con hiện thân Thiên Đại
Tướng Quân, thuyết pháp cho họ, khiến được thành tựu.
10. Nếu có chúng sanh, thích thống lãnh thế giới, bảo vệ chúng sanh, thì con hiện thân Tứ Thiên
Vương, thuyết pháp cho họ, khiến được thành tựu.
11. Nếu có chúng sanh, muốn sanh nơi thiên cung, sai khiến quỷ thần, thì con hiện thân Thái Tử
của Tứ Thiên Vương, thuyết pháp cho họ, khiến được thành tựu. 83
12. Nếu có chúng sanh, muốn làm vua cõi người, thì con hiện thân vua, thuyết pháp cho họ,
khiến được thành tựu.
13. Nếu có chúng sanh, thích làm chủ các dòng quý tộc, mọi người cung kính, thì con hiện thân
trưởng giả, thuyết pháp cho họ, khiến được thành tựu.
14. Nếu có chúng sanh, thích đàm luận những lời hay giữ mình trong sạch, thì con hiện thân Cư
Sĩ, thuyết pháp cho họ, khiến được thành tựu.
15. Nếu có chúng sanh, Thích Cai trị việc nước, trông coi các ban ấp, thì con hiện thân Tể quan,
thuyết pháp cho họ, khiến được thành tựu.
16. Nếu có chúng sanh, thích các số thuật, tự nhiếp tâm giữ thân, thì con hiện thân Bà La Môn,
thuyết pháp cho họ, khiến được thành tựu.
17. Nếu có thiện nam tử, ham học pháp xuất gia, giữ gìn giới luật, thì con hiện thân Tỳ Kheo,
thuyết pháp cho họ, khiến được thành tựu.
18. Nếu có thiện nữ nhân, ham học pháp xuất gia, trì các giới cấm, thì con hiện thân Tỳ Kheo Ni,
thuyết pháp cho họ, khiến được thành tựu.
19. Nếu có thiện nam tử, thích giữ ngũ giới, thì con hiện thân Ưu Bà Tắc, thuyết pháp cho họ,
khiến được thành tựu.
20. Nếu có thiện nữ nhân, tự giữ ngũ giới, thì con hiện thân Ưu Bà Di, thuyết pháp cho họ, khiến
được thành tựu.
21. Nếu có thiện nữ nhân, lập thân trong cung vua, chủ việc nội chính, giúp việc nước nhà, thì
con hiện thân nữ chủ (hoàng hậu), hay phu nhân, mệnh phụ, đại gia (nữ giáo sư của hoàng hậu và các
cung phi), thuyết pháp cho họ, khiến được thành tựu.
22. Nếu có con trai, chẳng hoại trinh nam, thì con hiện thân đồng nam, thuyết pháp cho họ, khiến
được thành tựu.
23. Nếu có con gái, muốn giữ trinh nữ, chẳng cầu sự xâm bạo, thì con hiện thân đồng nữ, thuyết
pháp cho họ, khiến được thành tựu.
24. Nếu có chư Thiên, muốn ra khỏi loài trời, thì con hiện thân chư Thiên, thuyết pháp cho họ,
khiến được thành tựu.
25. Nếu có con Rồng, muốn ra khỏi loài rồng, thì con hiện thân rồng, thuyết pháp cho họ, khiến
được thành tựu.
26. Nếu có Dược Xoa muốn ra khỏi loài mình, thì con hiện thân Dược Xoa, thuyết pháp cho họ,
khiến được thành tựu.
27. Nếu có Càn thát Bà muốn ra khỏi loài mình, thì con hiện thân Càn Thát Bà, thuyết pháp cho
họ, khiến được thành tựu.
28. Nếu có A Tu La muốn thoát khỏi loài mình, thì con hiện thân A Tu La, thuyết pháp cho họ,
khiến được thành tựu. 84
29. Nếu có Khẩn Na La muốn thoát khỏi loài mình, thì con hiện thân Khẩn Na La, thuyết pháp
cho họ, khiến được thành tựu.
30. Nếu có Ma Hầu La Già muốn thoát khỏi loài mình, thì con hiện thân Ma Hầu La Già, thuyết
pháp cho họ, khiến được thành tựu.
31. Nếu có chúng sanh thích làm người, tu nghiệp người, thì con hiện thân người, thuyết pháp
cho họ, khiến được thành tựu.
32. Nếu có loài phi nhân, hoặc có hình, hoặc vô hình, hoặc có tưởng, hoặc vô tưởng, muốn thoát
khỏi loài mình, thì con hiện thân như họ, thuyết pháp cho họ, khiến được thành tựu.
Ấy gọi là 32 ứng thân nhiệm mầu vào các quốc độ, những thân ấy đều do vô tác diệu lực của sự huân tu
tam muội tự tại thành tựu.
4 Bảy nạn đó là lửa, nước, la sát, đâm chém đánh đập, tà ma quỷ quái, gông cùm, giặc cướp thù địch. Hai
sự mong cầu trong kinh nói là cầu con trai và con gái, ở đây còn muốn nói đến sự mong cầu phước đức,
trí tuệ và sự đoan chánh.
5
Theo Kinh Dịch, vũ trụ bắt đầu bằng: Vô Cực sinh Thái Cực, Thái Cực sinh Lưỡng Nghi, Lưỡng Nghi
sinh Tứ tượng, Tứ Tượng sinh Bát Quái, Bát Quái biến hóa ra vô cùng. Tức là: Từ Không thành Có, Từ
Có sanh Âm Dương, Âm Dương sanh Bốn Hướng, Bốn Hướng Sanh Tám Phương, Tám Phương biến hóa
vô tận. Vô Cực là hư vô, hư không, chân không, không có dưỡng khí, không có sự sống. Thái Cực là có
dưỡng khí, có sự sống. Lưỡng Nghi là hai cực Âm, Dương. Tứ Tượng: 1. Thái Dương, Mặt Trời, 2. Thiếu
Dương, Mây, 3. Thái Âm, Mặt Trăng, 4. Thiếu Âm, Sao. Bát Quái: 1. Càn = trời, tây bắc, 2. Đoài = đầm
(hồ), tây, 3. Ly = hỏa (lửa), nam, 4. Chấn = sấm, đông, 5. Tốn = gió, đông nam, 6. Khảm = nước, bắc, 7.
Cấn = núi, đông bắc, 8. Khôn = đất, tây nam. Khảm là nước nhưng là nước của con sông đang chảy.
Cấn là núi yên tĩnh.
6 Bài Thùy dương liễu do ngài Thiên Thai Trí Giả đại sư (538 – 597) cảm tác. Sau đây là đoạn văn trích
trong sách Thâm Ý Qua Hình Tượng Phật, Bồ Tát của H.T Thanh Từ:
“Muốn diễn tả lòng từ bi cao cả của Bồ-tát Quán Thế Âm, tác giả dùng giọt nước nhành dương,
thật là linh động biến ảo. Nước không cố định ở một hình thức nào, tùy duyên biến chuyển, có khi là thể
lỏng, có khi là thể cứng, có lúc lại biến thành hơi. Nếu chúng ta chấp nước chỉ có ở thể lỏng, tức không
hiểu được nước. Không phải chỉ ở một hình thức cố định, mà linh động tùy duyên. Đủ duyên cơ cảm thì
Bồ-tát ứng hiện.
Nước khi đọng dưới hồ thu trong xanh in hiện bóng trăng, khi lóng trong khe đá làm nhà cửa loài
rồng, lúc chảy ầm ầm thành suối gào thác đổ, thật không thể lường được diệu dụng của nước. Lòng từ bi 85
của Bồ-tát cũng thế, mênh mông như bể cả bao hàm tất cả chúng sanh, tràn trề như ngọn triều lên mang
hạnh phúc cho mọi loài thọ hưởng. Bất cứ nơi nào, chốn nào có cảm thì Bồ-tát đều ứng hiện. Sự ứng hiện
tùy theo căn tánh chúng sanh, kẻ thấy Bồ-tát ở hình thức này, người cảm Bồ-tát nơi tướng trạng khác.
Tựu trong có cảm thông nhất định có linh ứng.
Chỉ một giọt nước (nhỏ mực) đọng dưới ngòi bút của hàng vua chúa cũng đủ làm cho muôn dân
thấm nhuần ơn vũ lộ. Hoặc một giọt nước (giọt cam lồ) nằm trên đầu nhành dương liễu của bậc Bồ-tát
cũng đủ giải thoát mọi loài chúng sanh. Lòng từ bi không phải chỉ có ở trong tâm Bồ-tát, trong tâm những
kẻ tu hành, mà còn có ở trong lòng bậc đế vương, trong lòng kẻ có quyền thế. Cho nên, ai cũng có thể là
bậc cứu khổ chúng sanh, miễn họ phát tâm từ bi. Từ bi không phải là gia bảo dành riêng cho các bậc tu
hành, mà nó là của chung tất cả nhân loại. Dù ở hoàn cảnh nào, trường hợp nào, cũng có thể thực hiện từ
bi được, nếu trong lòng chứa sẵn từ bi.
Qua những lời tán dương trên, chúng ta thấy lòng từ bi cao cả khôn lường. Chúng ta lễ tượng đức
Quán Thế Âm luôn luôn phải ghi nhớ hai đức tánh căn bản của Ngài: nhẫn nhục và từ bi, để đem áp dụng
vào bản thân chúng ta. Có thế, sự lễ bái mới thật là hữu ích và cần thiết vô cùng.”
7 Thần chú Thánh Vô Lượng Thọ quyết định quang minh vương.
8
“Thân của bồ tát Phổ Hiền cao vô lượng, tiếng nói của ngài có vô lượng âm thanh, ngài có vô số sắc
thân nhưng vì muốn xuống thế giới này nên phải dùng thần thông biến hóa ra thân hình bé nhỏ. Vì người
trong cõi Diêm Phù Đề chịu ba trọng chướng, nên với sức oai thần ngài hiện thân cưỡi voi trắng sáu ngà,
bảy chân. Dưới mỗi chân có hoa sen. Voi trắng như tuyết, đến cả pha lê và núi tuyết Hy Mã Lạp Sơn
cũng không sánh kịp. Thân voi dài 450 do tuần cao 400 do tuần. Ở cuối mỗi ngà có một ao. Nơi mỗi ao
có 14 hoa sen nở rộ kín khắp, trông như vua của các loài cây ở cõi trời. Trên mỗi hoa sen có ngọc nữ, sắc
diện đỏ như hồng đào, có hào quang phóng ra hơn cả thiên nữ. Trên tay ngọc nữ hiện ra 5 cây đàn hạt,
mỗi cây đàn hạt lại có 500 nhạc cụ khác họa kèm. Nổi bật lên trên hoa và lá có 500 loài chim gồm vịt ta,
ngỗng trời, ngan, tất cả mang màu sắc báu vật. Vòi voi có hoa, cuống màu hồng ngọc, nụ hoa màu vàng
sắp nở. Sau khi đã chứng kiến những điều như vậy, nếu người nào biết sám hối nhất tâm liên tục quán
tưởng vào pháp Đại thừa tức thời người ấy sẽ thấy hoa nở có ánh sáng sắc vàng phát ra. Đài sen là chén
ngọc Chân thúc ca được tô điểm bằng những hạt ngọc Phạm Thiên vi diệu, còn nhụy hoa thì bằng kim
cương. Hóa Phật ngồi trên cánh hoa, đức bồ tát thỉnh đến ngồi ở nhụy hoa. Từ lông mày hóa Phật một tia
hào quang phóng ra chiếu thẳng vào trong vòi voi. Tia hào quang màu sen đỏ này phát ra từ vòi chiếu lên
mắt, từ mắt vào tai, từ tai lên đầu hiện thành chén vàng. Trên đầu voi có 3 hóa nhân: Một vị cầm xa luân,
một vị cầm báu vật, còn vị kia cầm chùy kim cang. Khi vị cầm chùy chỉ vào voi tức thời voi cất bước đi,
chân không dẵm đất, lơ lửng cách mặt đất 7 thước, tuy vậy vẫn để lại dấu chân kết hợp hài hòa thành
bánh xe ngàn gọng. Nơi trục bánh xe có hoa sen lớn, hiện một thân voi cũng có bảy chân bước theo voi 86
lớn. Mỗi khi voi này nhấc chân lên xuống lại hiện ra 7 ngàn voi con, thảy đều bước theo voi lớn thành
đoàn tùy tùng. Trên vòi voi màu sen đỏ, có hóa Phật phóng hào quang từ chặng giữa mày. Cũng thế, hào
quang chiếu vào trong vòi, rồi từ đó chiếu lên mắt, từ mắt vào tai, từ tai lên đầu, lần lần đến lưng. Hào
quang nơi lưng từ từ biến hóa thành chỗ ngồi, trang hoàng bằng bảy báu. Bốn góc có trụ bằng bảy báu
trang hoàng đồ quý làm thành đài trân bảo, nơi đây có nhụy sen bảy báu. Nhụy sen cũng được tạo thành
bằng trăm đá quý. Đài hoa là hột kim cương lớn.
Bồ tát Phổ Hiền ngồi kiết già trên đài hoa. Thân ngài thanh tịnh như hạt kim cương trắng ngần,
phóng ra 50 tia hào quang đủ màu khác nhau, hợp thành vầng hào quang quanh đầu ngài. Từ các lỗ
chân lông nơi thân ngài cũng phát hào quang. Ở cuối các tia hào quang, có vô số hóa Phật cùng bồ tát
quyến thuộc tùy tùng.
Voi lặng lẽ chậm chạp đi trước, rải mưa sen báu lớn, theo sau là hành giả Đại thừa. Khi nào voi
mở miệng, thì các ngọc nữ trong ao nơi ngà trổi các kỹ nhạc, âm thanh huyền diệu, tán thán pháp bất nhị
của Đại thừa. Thấy được cảnh vi diệu đó, hành giả vui mừng kính lễ, đọc tụng nghĩa kinh sâu rộng, đảnh
lễ vô lượng chư Phật mười phương, tạ ơn tháp Phật Đa Bảo và Phật Thích Ca, cùng lễ lạy bồ tát Phổ
Hiền và chư đại bồ tát mà phát nguyện rằng: Nếu con được đủ phước đức kiếp trước, thì hôm nay được
gặp ngài Phổ Hiền. Xin ngài cho con được thấy sắc thân ngài.
Phát nguyện thế rồi hành giả phải khấn nguyện, lễ lạy chư Phật mười phương ngày đêm 6 thời,
đồng thời hành trì sám hối, lại phải đọc tụng suy tưởng nghĩa lý, tu tập kinh điển, kính phụng chư vị hành
trì kinh Đại thừa, thấy tất cả mọi người như chư Phật, đối với chúng sinh như cha mẹ. Sau khi hoàn tất
những quán tưởng trên, liền thấy bồ tát Phổ Hiền phóng hào quang từ hảo tướng lông trắng giữa chặng
mày, thân sắc ngài oai nghi như núi vàng ròng, thành tựu đủ 32 tướng tốt. Từ các lỗ chân lông, phát ra
ánh sáng chiếu vào voi lớn, các hóa voi cùng chư bồ tát hóa thân, cũng thành sắc vàng. Ánh sáng lại
chiếu và biến vô lượng thế giới phương Đông cũng thành sắc vàng. Các phương còn lại trọn đủ mười
phương cũng đều biến hóa như vậy.
Mỗi phương đều có một vị bồ tát cưỡi tượng vương 6 ngà, y hệt bồ tát Phổ Hiền, nhờ vậy khiến
người hành trì kinh Đại thừa trông thấy được các hóa voi, ở vô lượng vô biên mười phương thế giới. Thấy
được chư vị bồ tát, bấy giờ người ấy sẽ cảm thấy thân tâm an lạc, lễ lạy mà thưa rằng: Đấng Đại từ đại bi,
xin thương xót con mà nói pháp. Khi ấy hết thảy chư bồ tát đồng giảng pháp thanh tịnh của kinh Đại thừa,
và dùng kệ để ngợi khen. Đây gọi là bậc Sơ quán Tâm pháp định Phổ Hiền.”
(Trích Kinh Quán Phổ HIền – Vũ Hữu Đệ dịch từ bản Anh ngữ The Sutra of meditation on the Bodhisattva
universal-virtue, dịch từ Phạn ngữ bởi Yoshiro Tamura and Kojiro Miyasaka, hiệu đính bởi Pier P. Del
Campana. Hán ngữ là Quán Phổ Hiền Hạnh Pháp Kinh, ĐTK 277, 1 quyển, do Đàm Vô Mật Đa dịch)
9 Kinh Pháp Hoa, phẩm Dược Vương bồ tát, thứ 23. 87
10
Kinh Pháp Hoa, phẩm Hóa Thành Dụ, thứ 7.
11 Hai không: nhân không và pháp không.
12 Hai nghiêm: trang nghiêm bằng phước và trí.
13 Tám bộ thiên long: Trong tám bộ chúng, đứng đầu là Trời và Rồng, nên gọi là thiên long bát bộ hay còn
gọi là Long thần bát bộ. Tám bộ chúng gồm có: 1. Thiên chúng, 2. Long chúng, 3. Dạ Xoa, 4. Càn Thát
bà, 5. A tu la, 6. Ca lầu la, 7. Khẩn na la, 8. Ma hầu la già.
14 Chữ Vạn là một trong 32 tướng đại nhân của Phật, căn cứ Kinh Trường A Hàm nói, nó là tướng đại
nhân thứ mười sáu, nằm trước ngực đức Phật. Lại trong Tát Giá Ni Kiền Tử Sở Tuyết Kinh, quyển 6 nói,
đó là tướng tốt thứ 80 của đức Phật Thích Ca. Trong Thập Địa Kinh Luận, quyển 12 nói: Bồ Tát Thích Ca
lúc chưa thành Phật, trước ngực đã có tướng chữ Vạn công đức trang nghiêm kim cương. Đây là tướng
công đức trước ngực như người ta thường bảo. Song trong Phương Quảng Đại Trang Nghiêm Kinh,
quyển 3, nói rằng tóc của đức Phật cũng có 5 tướng chữ Vạn. Trong Hữu Bộ Tỳ Nại Da Tạp Sự, quyển
29, nói Phật ở giữa hông cũng có tướng chữ Vạn. Thực ra Vạn chỉ là ký hiệu mà không phải là văn tự. Nó
biểu thị sự kiết tường vô lượng, gọi là kiết tường hải vân, lại gọi là kiết tường hỉ toàn. Do đó trong Kinh Đại
Bát Nhã, quyển 381 nói: “Tay chân và trước ngực đều có tướng kiết tường hỉ toàn để biểu thị công đức
của Phật.” (Chữ Vạn có ý nghĩa gì? – Thích Minh Quang dịch từ Phật Học Quần Nghi)
15 Thiên bức luân (vòng ngàn tăm): chỉ cho tướng quý có hình bánh xe ngàn căm do các đường vân hiện
thành dưới lòng bàn chân Phật. Tướng này rất tinh xảo vi diệu, bậc thiên tử có phước nghiệp vi diệu cũng
không thể có được. Nghiệp nhân cảm được tướng này là do thưở xưa đức Phật đã vì cha mẹ, sư trưởng,
bạn lành cho đến tất cả chúng sanh mà bôn ba qua lại thực hành bố thí, cúng dường. Tướng này không
chỉ hiện dưới lòng bàn chân mà còn thấy trong lòng hai bàn tay của đức Phật. Thiên bức luân tướng còn
tượng trưng cho việc chuyển bánh xe pháp của đức Phật, hiện dưới lòng bàn chân là biểu thị cho việc
ngài du hóa khắp nơi để chuyển bánh xe pháp. Lúc thuyết pháp thì ấn chuyển pháp luân hiện trong lòng
bàn tay, dùng để chỉ thị các sự vật, hiện ở răng biểu thị cho giáo lý của Phật tuyên thuyết.
16 Đâu lâu bà: loài cỏ có mùi thơm dịu.
17 Phân đà lợi: hoa sen trắng.
18 Hai chướng: phiền não chướng và sở tri chướng. 88
19 Trong kinh Lăng Nghiêm, đức Phật dạy: "Tất cả chúng sanh từ hồi nào đến giờ, điên đảo đủ điều, là do
hạt giống nghiệp sẵn có, nó dính liền nhau, như chùm trái ác xoa. Người tu hành không thể thành quả vị
vô thương Bồ đề, mà chỉ thành Thinh văn Duyên giác và Thiên ma ngoại đạo v.v... là bởi không biết hai
món "chơn" và "vọng". Nếu các ông lầm lộn tu tập theo vọng niệm, mà muốn chứng đạo quả Bồ đề, thì
cũng như người nấu cát muốn thành cơm, dầu trải qua nhiều kiếp cũng không kết quả được". Ác xoa là
tên cây ở Ấn Độ, thường ba trái dính lại một chùm, dụ cho ba chướng là hoặc, nghiệp và Khổ. Hoặc thuộc
về phiền não chướng, nghiệp thuộc về nghiệp chướng, khổ thuộc về báo chướng. Ba chướng này như
chùm trái ác xoa, có liên quan tương thông lẫn nhau, một tức là ba, ba tức là một.
20 Thọ vương: cây cổ thụ, chỉ cây bồ đề, nơi Phật thành đạo.
21 Nhị kiến điên đảo = nhị biên kiến: hai quan điểm thiên lệch hay cực đoan; thiên chấp một trong hai
quan điểm: 1. Thường kiến, chủ trương thế giới và tự ngã là thường tồn. 2. Đoạn kiến, hay đoạn diệt luận,
chủ nghĩa hư vô, chủ trương không có thế giới này, không có thế giới khác, không có tồn tại sau khi chết.
22
B t nh pháp môn: Kinh Duy Ma C t S Thuy t ghi: “V n Thù
i s nói, theo ý tôi thì
i v
i các pháp
không nói không r ng, không ch không bi t, siêu vi t v n
áp, y là nh p vào pháp môn b t nh .”
23 Vô sanh nhị nhẫn: là bất thối nhẫn và vô sanh pháp nhẫn. Nhẫn có nghĩa là an nhẫn, nghĩa là đối với lý
quyết định, không có ý niệm di động. Theo Ðại Thừa Nghĩa Chương, quyển 9, chữ nhẫn có nghĩa là: “huệ
tâm an trụ nơi pháp thì gọi là nhẫn”; quyển 11 lại ghi: “an trụ trong thật tướng của pháp là nhẫn”. Bất thối
nhẫn chính là tâm niệm an trụ vào lý bất thối chẳng hề di động. Ðấy là mỗi niệm đều chẳng thối chuyển.
Nói cách khác, bất thối nhẫn là niệm bất thối trong ba thứ bất thối chuyển. Có ba thứ bất thối: a. Vị bất
thối: địa vị mình đã tu được chẳng bị lui sụt. b. Hạnh bất thối: chẳng hề thối thất hạnh pháp đã tu. c. Niệm
bất thối: chẳng thối chuyển chánh niệm. Theo Trí Ðộ Luận, vô sanh pháp nhẫn là an trụ vào lý pháp vô
sanh, chẳng động tâm. Chứng quả vô sanh pháp nhẫn tức là phá trừ hết ngã chấp và pháp chấp, đạt
được chơn trí, và chơn trí ấy xứng hợp với chân lý, lý và trí không hai.
24 Nhị tuệ = nhị trí: Ở đây là chỉ cho trí tuệ xuất thế gian của chư thánh giả, chư Phật. Có nhiều pháp số
về hai loại trí tuệ:
1. Căn bản trí (hay vô phân biệt trí là loại trí tuệ do đoạn tận các hoặc chướng mà trực tiếp chứng
nhập lý thể chân như, thấy rõ nhân không và pháp không, không còn niệm phân biệt nào đối với vạn
pháp) và hậu đắc trí (do đã thành tựu căn bản trí mà có được hậu đắc trí, là loại trí tuệ có phân biệt, là
các loại phương tiện thiện xảo mà chư Phật dùng để hóa độ chúng sinh). 89
2. Tận trí (trí tuệ vô lậu của bậc vô học do tận diệt phiền não) và vô sinh trí (trí tuệ biết rõ mình
không còn bị thối chuyển vào vòng sinh tử).
3. Thật trí (trí tuệ khế hợp với lý thể chân thật) và quyền trí (trí tuệ quyền xảo, thông suốt các
phương tiện độ sinh).
4. Như lý trí (trí tuệ chiếu soi rõ ràng chân lý đệ nhất nghĩa, thuộc chân đế) và như lượng trí (trí
tuệ chiếu soi rõ rang sum la vạn tượng trong vũ trụ, thuộc tục đế.)
5. Nhất thiết chủng trí (tương đương với như lý trí, thật trí) và nhất thiết trí (tương đương với như
lượng trí, quyền trí.)
6. Quán sát trí (trí tuệ thấu suốt nhân không và pháp không, lý thể chân như hiển hiện, hoàn toàn
bình đẳng, không phân biệt năng chứng cùng sở chứng) và thủ tướng trí (trí tuệ thấy rõ và giữ lấy tướng
trạng sai biệt của vạn pháp, đối với các pháp sự và lý hoàn toàn viên dung vô ngại.)
Nhìn chung thì tận trí, căn bản trí, thật trí, như lý trí, nhất thiết chủng trí, và quán sát trí, đều là những tên
gọi khác nhau của cùng một trí thể, chẳng qua là tùy từng trường hợp mà gọi tên này hay tên kia; đó là
loại trí tuệ căn bản,trí tuệ bản thể, hiển nhiên, thường nhiên của chư Phật, là mặt thể của trí tuệ Phật.
Trong khi đó, vô sinh trí, hậu đắc trí, quyền trí,như lượng trí, nhất thiết trí, và thủ tướng trí, cũng là những
tên gọi khác nhau của cùng một lực dụng; đó là loại trí tuệ phương tiện Phật dùng để độ sinh, là mặt dụng
của trí tuệ Phật.
25 Nhị hạnh: chỉ cho tự lợi hạnh và lợi tha hạnh. Nhị hạnh còn chỉ cho chánh hạnh và tạp hạnh trong
hạnh nghiệp vãng sanh của pháp môn tịnh độ, theo chủ trương của ngài Thiện Đạo đời Đường, Trung
Quốc.
26 Tát Bà Nhã, Trung Hoa dịch là Nhứt thiết trí tướng. Trong nhơn thì gọi là Bát mhã, tại quả thì gọi là Tát
bà nhã, tức là Nhứt thiết trí của chư Phật.
27 Nhất tâm tam quán: pháp này nguyên tôn giả Tuệ Văn phát giác từ bài tụng sau đây trong luận Trung
Quán của Long Thọ đại sĩ: Nhân duyên sở sinh pháp/ Ngã thuyết tức thị không/ Diệc danh vi giả danh/
Diệc thị trung đạo nghĩa (Các pháp duyên sinh/ tôi nói là không/ cũng nói là giả/ đó là trung đạo). Theo
cái lý trung đạo đó, tôn giả Tuệ Văn lập ra nhất tâm tam quán: không quán, giả quán, trung quán. Nhất
tâm tam quán là chỉ về nhất như. Thiên thai tông chủ trương rằng "chư pháp duy nhất tâm". Nhất tâm là
cái Tâm đồng nhất hay duy nhất. Tâm ấy như thế nào? Đáp rằng: Không nói tâm ở trước, còn nhất thiết
pháp ở sau. Cũng không nói nhất thiết pháp ở sau, còn tâm ở trước. Nếu bảo rằng nhất tâm sinh ra nhất
thiết pháp thời không được. Nếu bảo rằng tâm nhất thời bao hàm nhất thiết pháp thời cũng không được.
Tâm vốn là nhất thiết pháp, nhất thiết pháp ấy là tâm. Hai cái không phải là khác, cũng không phải là một. 90
"Chư pháp duy nhất tâm". Tâm ấy tức là chúng sinh. Tâm ấy tức là Bồ tát, Phật. Sinh tử cũng ở nơi tâm
ấy. Niết bàn cũng ở nơi tâm ấy. Tâm bao tàng tất cả. Mà luận cứu đến nhất tâm, phải lấy tam quán:
Không quán, giả quán, trung quán. Trong không quán có giả với trung, không phải tuyệt nhiên là không.
Trong giả quán có không với trung, không phải tuyệt nhiên là giả. Trung quán phải dung nạp hết hai cái
không với giả; không thế không phải là trung đạo. Nếu cứ giả mà xem, thời có chi là không giả? Nếu cứ
không mà xem, thời chi không phải là không? Trung, thời thống hiệp cả giả với không. Ngoài cái trung ra
không có giả không gì cả. Lấy một trong ba, tức là gồm hết cả ba, không có cái nào sau cái nào trước,
không có cái nào sinh ra cái nào. Xét về lý thể của chân như với tâm và vật, ba cái ấy quan hệ, thí dụ
như thấp tánh (hygrométricité), nước và sóng. Lý thể của chân như cũng như thấp tánh. Tâm cũng như
nước. Vật cũng như sóng. Ngoài thấp tánh không có nước. Ngoài nước không có sóng. Ngoài chân như
không có tâm. Ngoài tâm không có vật. Chân như, tâm và vật, ba cái quan hệ nhau như thế, cho nên ba
cái không rời nhau, mà không là một, không là khác.
28 Ba thứ mê hoặc: tham, sân, si.
29 Tam cõi = tam hữu = tam giới: tức 3 cõi Dục, Sắc và Vô Sắc. Tam giới mà nói là hữu, là vì: 1. Sắc
giới và vô sắc giới vẫn còn sanh tử liên tục chưa phải giải thoát; 2. Cả 3 cõi đều là cảnh giới sanh tử, có
nhân có quả mà có (hữu), tức nói quả báo dị thục.
30 Ba không: ba thứ không được lập ra dựa vào sở chấp của chúng sanh, đó là: 1. Ngã không: xét 5 uẩn
là vô tự tánh, không thấy có ngã thể; 2. Pháp không: xét các pháp như huyễn như hóa, đều do nhân
duyên sanh, không có tự tánh; Ngã pháp nhị không: trừ được ngả chấp và pháp chấp, năng và sở đều
mất, khế hợp bản tánh.
31 Ba hoặc tâm: Kiến hoặc là sự mê lầm về kiến thức. Tư hoặc là sự mê lầm về tư tưởng. Trên con
đường tu chứng, đoạn trừ Kiến Tư hoặc chỉ là mới đạt phương tiện, chưa đạt cứu cánh. Cần phải tiến lên
nữa và phải đoạn hai món mê lầm là Trần sa hoặc và Vô minh hoặc. Trần sa hoặc là sự mê lầm nhỏ nhặt
như vi trần. Vô minh hoặc là sự mê lầm cội gốc do căn bản vô minh gây nên.
32 Ba tu tập: giới, định và tuệ.
33 Ba học: văn, tư và tu. 91
34 Ba giải thoát môn: ba cánh cửa dẫn đến giải thoát: không môn, vô tướng môn và vô nguyện môn.
Không là tánh không nghĩa là các pháp không có tự tánh vì do duyên sinh. Vô tướng là các pháp không
có tướng nhất định, luôn luôn biến đổi. Vô tác là không tạo tác ác nghiệp. Muốn chứng đước tánh không
phải quán duyên khởi. Muốn chứng được vô tướng phải quán vô thường. Muốn chứng được vô tác phải
quán khổ .
35 Ba chướng: ba chướng ngại cản trở tu tập Thánh đạo của bồ tát: nghiệp chướng, báo chướng và phiền
não chướng. Nói đơn giản, nghiệp chướng là 5 tội nghịch, 10 điều ác, báo chướng là quả báo sanh tử
luân hồi trong 6 nẻo, phiền não chướng là tham sân si.
36 Ba giác: tự giác, giác tha và giác hạnh viện mãn.
37 Tứ trí: là quả tu tập do Tông Duy Thức lập ra. 1. Chuyển thức thứ tám (A lại da) thành Đại viên cảnh trí:
Trí này lìa các phân biệt, hành tướng sở duyên vi tế khó biết, không mê vọng, không ngu si đối với tất cả
cảnh tướng, tánh tướng thanh tịnh, lìa các tạp nhiễm, như ánh sáng của gương tròn lớn soi khắp vạn
tượng, sự lý không sót một mảy may. 2. Chuyển thức thứ bảy (mạt na) thành Bình đẳng tánh trí: Trí này
quán tất cả các pháp, tự tha, hữu tình đều bình đẳng, thường tương ưng với đại từ bi ... bình đẳng với
muôn loài. 3. Chuyển thức thứ sáu thành Diệu quán sát trí: Trí này khéo quán tự tướng, cộng tướng của
các pháp, chuyển biến vô ngại,tự tại thuyết pháp tùy theo căn cơ của chúng hữu tình để giáo hóa. 4.
Chuyển 5 thức trước (nhãn thức, nhĩ thức,..) thành Thành sở tác trí: Trí này do muốn làm lợi lạc các loài
hữu tình, cho nên có khả năng ở trong 10 phương vì chúng snah mà hành thiện bằng 3 nghiệp thân,
khẩu, ý của mình, thành tựu theo năng lực của bản nguyện
38 Tứ vô ngại biện: Biện tài, tài hùng biện, có 4: thông suốt văn tự (pháp vô ngại), thông suốt nghĩa lý
(nghĩa vô ngại), thông suốt sinh ngữ (từ vô ngại) và thông suốt trình bày hay trình bày vui vẻ (biện vô ngại
= nhạo thuyết vô ngại).
39
B n tâm: t , bi, h và x . Nhiếp luận tán dương 4 vô lượng tâm của Phật như sau: “Kính lạy đấng
thương xót chúng sanh, phát khởi 4 thứ ý lạc: muốn chúng sanh hòa đồng cái vui, muốn chúng sanh xa
lìa nỗi khổ, muốn chúng sanh không mất hoan hỷ, muốn chúng sanh hưởng mọi lợi lạc”.
40 Bốn tướng: ngã tướng, nhân tướng, chúng sanh tướng và thọ giả tướng. Tướng là ý tưởng, khái niệm,
là ngã chấp: ý niệm về cái tôi (ngã), cái tôi là 1 sinh thể có tâm thức (chúng sanh), sinh thể ấy có đời sống
từ khi sinh đến khi chết (thọ giả), sinh thể ấy có 1 linh hồn sẽ tái sinh đời sống khác y như đời này (nhân). 92
41 Tứ tất đàn là bốn phép thành tựu viên mãn Phật đạo. Trong cuộc đời thuyết pháp của đức Thế Tôn,
Ngài luôn diệu dụng tứ tất đàn làm cho chúng sinh mau chứng ngộ.
1. Thế giới tất đàn: Những điều Như Lai phương tiện tùy thuận chúng sinh mà nói (như người, vật,
nhà, xe, núi, voi, mưa nắng v.v...).
2. Vị nhân tất đàn: Như Lai tùy căn cơ trình độ của mỗi người mà dạy phép này phép khác khiến
họ dễ tiếp thu, mau tiến hóa.
3. Đối trị tất đàn: Như Lai tùy thuận chỗ mê lầm của chúng sinh mà nói những pháp đối trị như
lương y tùy bệnh cho thuốc.
4. Đệ nhất nghĩa tất đàn: Khi thấy cơ duyên của chúng sinh đã thuần thục Ngài không dùng phép
tương đối như trên nữa mà khai thị trung đạo thuyết cái thật tướng của các pháp khiến họ sớm đạt chân
lý.
42 Ba đảo = bồng lai tam đảo: tức ba đảo tiên, gồm Bồng Lai, Phương Trượng và Doanh Châu. Tương
truyền, ba đảo thần tiên này ở vịnh Bột Hải. Liệt Tử Xung Hư Chân Kinh nói: “Phía đông của Bột Hải,
không rõ là xa bao nhiêu dặm, có một vùng nước lớn. Thực tế ở đó là một thung lũng không có đáy. Bởi
phía dưới của thung lũng không có đáy nên thung lũng được gọi là Quy Khư. Nước từ tám phương trời và
chín vùng đất, và nước sông Ngân Hà đều chảy đổ vào nơi này, thế mà nước ở đấy chẳng tăng chẳng
giảm. Ở nơi này có năm ngọn núi. Ngọn thứ nhất tên là Đại Dư, ngọn thứ hai là Viên Kiều, ngọn thứ ba là
Phương Hồ, ngọn thứ tư là Doanh Châu, và ngọn thứ năm là Bồng Lai. Các núi này cao 30.000 dặm, và
chu vi 30.000 dặm. Đỉnh núi là vùng bằng phẳng, có đường kính 9.000 dặm. Các núi cách nhau 70.000
dặm, là nơi dân cư ở. Những đền đài và đạo quán trên đỉnh núi thì bằng vàng và ngọc. Cầm thú ở đó có
màu trắng tinh khiết. Cây cối bằng ngọc trai và san hô. Hoa trái có vị thơm ngon dễ chịu. Ai mà ăn được
hoa quả ấy sẽ không già và không chết."
43 Lục thù: Chỉ cho tiền tệ ngày xưa, 24 thù là 1 lượng, lục thù nặng nửa lạng. Trong bài phú Vịnh Vân
Yên Tử, Trúc Lâm tam tổ Huyền Quang có câu: Quán thất bảo vẽ bao Bụt hiện/ Áo lục thù tiếng gió tiên
phiêu/ Thầy tu trước đã lên Phật quả/ Tiểu tu sau còn vị tỳ kheo. Áo lục thù hẳn là nhẹ lắm như áo tiên
vậy. Có người cho áo lục thù là áo của chư thiên trên cõi trời Đâu Suất. Áo lục thù còn là áo mặc cho
người chết trên có in chú Tỳ Lô Giá Na Quán Đảnh.
44 Bốn điên đảo (Tứ điên đảo): có hai loại, một là bốn điên đảo của phàm phu, hai là bốn điên đảo của
hàng Nhị thừa. Phàm phu sống trong thế gian vô thường mà cho đó là thường, chịu mọi khổ não mà cho
đó là vui, thế gian bất tịnh, nhơ nhuốc mà cho đó là thanh tịnh, trong sạch, thế gian không có thật ngã mà
kể cho đó là bản ngã. Đối với hàng Nhị thừa, tuy đã thoát những nỗi khổ của phàm phu nhưng vẫn chưa 93
được giải thoát rốt ráo, còn bị vô minh che lấp, nên đối với Niết-bàn của chư Phật là thường tồn mà cho là
vô thường, thường vui mà cho là không có gì vui, có chân ngã mà cho là vô ngã, thường thanh tịnh mà
cho là bất tịnh. Đó gọi là bốn điên đảo của hàng Nhị thừa.
45 Tứ không định: sau khi đã trãi qua Tứ thiền và đã thành tựu viên mãn, hành giả tiếp tục tu thiền định và
sẽ trãi qua bốn giai đoạn gọi là tứ không định sau đây. Sở dĩ gọi là tứ không, vì khi vào bốn định này,
hành giả sẽ không còn thấy có cảnh thức tâm nữa.
1. Không vô biên xứ: quán Không xứ phá cái tưởng hữu sắc trong và ngoài. Diệt cái tưởng hữu
đối, không nghĩ tưởng các thứ hình sắc. Quán Không vô biên xứ là xét hình sắc là lỗi lầm, nghĩ tưởng cái
định Không xứ là công đức thượng diệu. Tập nghĩ tưởng pháp này dần dần được định Không xứ.
2. Thức vô biên xứ: quán Thức xứ là xét cái Không xứ là lỗi lầm, nghĩ tưởng công đức vô lượng của
Thức xứ. Tập nghĩ tưởng pháp này dần dần được định Thức xứ.
3. Vô sở hữu xứ: quán Vô sở hữu xứ, xét Thức xứ là lỗi lầm, nghĩ tưởng công đức của Vô sở hữu
xứ. Tập nghĩ tưởng pháp này liền được định Vô sở hữu xứ.
4. Phi tưởng phi phi tưởng xứ: quán Phi hữu tưởng phi vô tưởng xứ, xét tất cả tưởng là hoạn họa
rất nhiều, như bệnh, như ghẻ, còn vô tưởng là chỗ ngu si. Thế nên Phi hữu tưởng phi vô tưởng là chỗ tốt
an ổn bậc nhất. Xét lỗi lầm của Vô sở hữu xứ, nghĩ công đức Phi hữu tưởng phi vô tưởng. Tập nghĩ pháp
này liền được định Phi hữu tưởng phi vô tưởng.
46 Tứ trụ phiền não: 1. kiến hoặc trong tam giới là một trụ: tất cả kiến hoặc trụ địa, tức là kiến hoặc phân
biệt trong tam giới, do ý căn đối với pháp trần khởi phân biệt, dấy các tà kiến trụ trước tam giới. 2. Tư
hoặc trong tam giới phân làm ba trụ: a. Dục ái trụ địa hoặc, do năm căn đối cảnh năm trần khởi tâm tham
ái, mà trụ trước nơi Dục giới. b. Sắc ái trụ địa hoặc, tức là tư hoặc trong Sắc giới, do chẳng rõ hoặc này
nên trụ trước thiền định Sắc giới không thể bỏ lìa. c. Hữu ái trụ địa hoặc, tức là tư hoặc Vô sắc giới, do
chẳng rõ hoặc này nên trụ trước thiền định Vô sắc giới không thể bỏ lìa.
47 Bốn bộc lưu: Bốn dòng nước cuốn, là dục lưu, hữu lưu, kiến lưu và vô minh lưu. Tánh nó hay nhận
chìm chúng sanh, nhận chìm pháp lành, nên gọi là bộc lưu. 1. Dục bộc lưu: chỉ phiền não thuộc cõi Dục,
thể nó có 29, tức lấy 41 hoặc thuộc lậu, trừ đi 5 kiến Khổ đế, 2 kiến thuộc Tập đế, 3 kiến thuộc Diệt đế, 3
kiến thuộc Đạo đế, ở cõi Dục (cộng thành 12 kiến), gọi đó là dục bộc lưu. 2. Hữu bộc lưu: chỉ những
phiền não ở hai cõi Sắc và Vô sắc, tự thể nó có 28, tức lấy 52 hoặc thuộc hữu lậu trên kia, trừ đi 24 kiến
của cõi Sắc và Vô sắc, còn lại 28 hoặc, gọi đó là hữu bộc lưu. 3. Kiến bộc lưu: chỉ tất cả các tâm khởi lên
bởi mê 5 bộ pháp (kiến đạo Khổ đế, Tập đế, Diệt đế, Đạo đế là 4, thêm tu đạo là 5) cả trong ba cõi. Thể 94
của nó có 36 kiến, và nó rất nhạy bén, nên từ trong các hoặc lậu tách riêng nó ra thành một bộc lưu. 4.
Vô minh bộc lưu: tức 15 phiền não si khởi lên bởi mê 5 bộ pháp trong ba cõi, tương đồng với vô minh.
48
B n
c c a ni t bàn: thư ng, l c, ngã và t nh.
49 Bốn an lạc hạnh: an lạc hạnh nghĩa là luôn luôn duy trì một cái tâm bình an, hạnh phúc và hoan hỷ tu
tập. 1. hạnh an lạc về thân (thân an lạc hạnh): đối xử thế nào, 2. hạnh an lạc về miệng (khẩu an lạc
hạnh): nói năng thế nào, 3. hạnh an lạc về ý (ý an lạc hạnh): giữ thái độ tâm thức thế nào, 4. hạnh an lạc
về nguyện (nguyện an lạc hạnh): nỗ lực thực hiện lý tưởng như thế nào.
50 Bồ-Tát Văn Thù hỏi Phật: Tri kiến thế nào gọi là ngũ nhãn? Thế Tôn nói:
1. Nhục nhãn: chỉ thấy chỗ sáng, không thấy chỗ tối, chỉ thấy trước mắt, không thấy sau lưng
2. Thiên nhãn: trước sau, trong ngoài, núi gò, vách đá đều thấy thông suốt không ngăn ngại.
3. Huệ nhãn: thấy được nghĩa lý trong văn tự sâu cạn, nhân quả lành dữ, kiếp trước, kiếp sau rõ
rệt như xem chỉ trong lòng bàn tay.
4. Pháp nhãn: Thấy được các phương tiện của chư Phật trong ba đời và hiểu được các pháp
phương tiện tùy theo căn cơ cao thấp mà truyền đạo không sai lạc, như bệnh nào cho thuốc nấy.
5. Phật nhãn: tròn sáng, soi khắp kiếp từ vô thỉ đến vô chung, tất cả nhân quả đều thấy trước
mắt, một mảy lông, cọng tóc cũng không sót.
Năm thứ con mắt này đều do phước lành chiêu cảm mà ra. Duy có Phật là hoàn toàn đầy đủ, các
bậc khác chưa được. Con mắt chia ra làm năm mà gốc tại cái tâm tu hành đến chỗ kiến tánh rồi thì ai ai
cũng có được.
(Trích kinh Đại Thừa Kim Cang, http://tudien.daitangkinhvietnam.org)
51 Ngài Hiền Thủ, tổ sư tông Hoa Nghiêm, chia Thánh giáo của Phật nói trong 1 đời thành 5 giáo 10 tông.
Năm giáo là: 1. Tiểu thừa giáo, 2. Đại thừa thỉ giáo, 3. Đại thừa chung giáo, 4. Đốn giáo, 5. Viên
giáo. Mười tông là: 1. Ngã pháp câu hữu tông, 2. Pháp hữu ngã vô tông, 3. Pháp vô khứ lai tông, 4.
Hiện thông giả thật tông, 5. Tục vọng chân thật tông, 6. Chư pháp đãn danh tông, 7. Nhất thiết giai
không tông, 8. Chân đức bất không tông, 9. Tướng tưởng câu tuyệt tông, 10. Viên minh cụ đức tông.
Trong 10 tông, 6 tông trước thuộc Tiểu thừa giáo, tông 7 thuộc Đại thừa thỉ giáo, tông 8 thuộc Đại thừa
chung giáo, tông 9 thuộc Đốn giáo và tông 10 thuộc Viên giáo.
52 Năm mươi lăm vị: Năm mươi hai giai vị bồ tát đại thừa được ghi trong kinh Anh Lạc, đó là: thập tín,
thập trụ, thập hạnh, thập hồi hướng, thập địa, đẳng giác và diệu giác. 95
1. Thập tín: Tín tâm, Niệm tâm, Tinh tấn tâm, Huệ tâm, Định tâm, Bất thoái tâm, Hồi hướng tâm,
Hộ pháp tâm, Giới tâm và Nguyện tâm.
2. Thập trụ: Phát tâm trụ, Trị địa trụ, Tu hành trụ, Sinh quý trụ, Cụ túc phương tiện trụ, Chính
tâm trụ, Bất thoái trụ, Đồng chân trụ, Pháp vương tử trụ và Quán đảnh trụ.
3. Thập hạnh: Hoan hỷ hạnh, Nhiêu ích hạnh, Vô vi nghịch hạnh, Vô khuất nhiễu hạnh, Vô si
loạn hạnh, Thiện hiện hạnh, Vô trước hạnh, Nan đắc hạnh, Thiện pháp hạnh, Chân thật
hạnh.
4. Thập hồi hướng: Cứu chư chúng sinh ly chúng sinh tướng hồi hướng, Bất hoại hồi hướng,
Đẳng nhất thiết chư Phật hồi hướng, Chí nhất thiết hồi hướng, Vô tận công đức tạng hồi
hướng, Nhập nhất thiết bình đẳng thiện căn hồi hướng, Đẳng tùy thuận nhất thiết chúng sinh
hồi hướng, Chân như tướng hồi hướng, Vô phược vô trước giải thoát hồi hướng và Nhập pháp
giới vô lượng hồi hướng.
5. Thập địa: Tứ vô lượng tâm, Thập thiện tâm, Minh quang tâm, Diệm huệ tâm, Đại thắng tâm,
Hiện tiền tâm, Vô sanh tâm, Bất tư nghì tâm, Huệ quang tâm và Thọ vi tâm.
Tâm ở địa thứ 51 gọi là Nhập pháp giới tâm, tức là Đẳng giác.
Tâm ở địa thứ 52 gọi là Tịch diệt tâm, tức là Diệu giác.
Tam hiền thập thánh: Ba hiền là 30 bồ tát vị, dùng tợ giải mà dẹp chướng hoặc và gọi chung là
hiền, đó là 10 trú, 10 hạnh và 10 hướng. Mười địa là 10 bồ tát vị sau hết, dùng chân trí mà trừ chướng
hoặc và gọi chung là thánh.
Thất hiền thất thánh: Theo Phật giáo nguyên thỉ và bộ phái thì muốn kiến đạo, nghĩa là muốn
thành thánh quả, thì phải đi qua 7 hiền vị. Đó là: 1. Ngũ đình tâm quán, 2. Biệt tướng niệm trú, 3. Tổng
tướng niệm trú, 4. Noãn pháp, 5. Đảnh pháp, 6. Nhẫn pháp, 7. Thế đệ nhất pháp. Thánh quả có 4 là: Tu
đà hoàn, Tư đà hàm, A na hàm và A la hán. Bốn thánh quả có 7 thánh giả là: tùy tín hành, tùy pháp hành,
tín giải, kiến chí, thân chứng, tuệ giải thoát và câu giải thoát. Có thể chia thất hiền thất thánh làm 3 giai
đoạn: 1. Giai đoạn trước của 7 hiền vị: giữ giới thanh tịnh, siêng tu 3 tuệ (văn, tư, tu) thuận với sự kiến đế,
và thanh tịnh thân khí. 2. Giai đoạn chính của 7 hiền vị, như trên đã nói, 3. Giai đoạn chứng 4 thánh quả,
bao gồm kiến đạo, tu đạo (hữu học vị) và cứu cánh (vô học vị). Như vậy 55 vị hiền thánh, tạm hiểu là 3
giai đoạn hiền thánh thuộc tiểu thừa và 52 giai vị hiền thánh của đại thừa.
53 Năm căn năm lực: Năm căn là Tín căn, Tấn căn, Niệm căn, Ðịnh căn và Tuệ căn. Tín căn là đặt lòng
tin vào sự giác ngộ của Phật. Tấn căn là tinh tấn tu tập tứ chánh cần. Niệm căn là quán niệm về tứ niệm 96
xứ. Định căn là tứ sắ`c định, sau khi đã từ bỏ pháp sở duyên, được định, được nhất tâm. Tuệ căn là tri
kiến về tứ đế. Sức mạnh của Ngũ căn được gọi là Ngũ lực. Ðó là: Tín lực, Tấn lực, Niệm lực, Ðịnh lực và
Tuệ lực. Hiểu rõ Ngũ căn ở trên là hiểu rõ Ngũ lực. Ngũ căn và Ngũ lực là pháp môn mà một bậc Thánh
Bất lai (A na hàm) cần phải tu tập viên mãn để đoạn tận nhứt thiết hoặc, hoặc tận vô minh.
54 Năm trược = ngũ trược ác thế: năm thứ vẩn đục: thời kỳ dữ dội, kiến thức sai lầm, tâm lý độc ác, con
người xấu kém, đời sống ngắn ngủi (kiếp trược, kiến trược, phiền não trược, chúng sanh trược, mạng
trược). Giai đoạn ngũ trược thì dẫn đến giai đoạn tam tai, tức là 3 tai nạn đao binh, tật dịch, cơ cẩn (chiến
tranh, nhiễm độc, nhân mãn).
55 Ngũ dục là: tài, sắc, danh, thực, thụy. Nghĩa là ham muốn của cải, sắc đẹp, danh vọng, ăn ngon và ngủ
nghỉ.
56 Năm trần cảnh: sắc, thanh, hương, vị và xúc (sắc đẹp, tiếng hay, hương thơm, vị ngon và những cản
giác êm dịu). Năm trần cảnh thường phỉnh gạt tất cả phàm phu, khiến lòng say đắm và đưa đến phạm
nhiều tội lỗi.
57 Tội ngũ nghịch là: giết cha, giết mẹ, giết A la hán, phá hòa hợp Tăng, làm thân Phật ra máu.
58 Ngũ pháp: 1. Tướng; 2. Danh; 3. Phân biệt; 4. Chánh trí; 5. Như như
1. Tướng: là pháp hữu vi, nhiều vô lượng, nhưng pháp nào cũng đều tự nhơn duyên sanh ra mà
hiện ra đủ tướng trạng.
2. Danh: là cũng nương nơi nhơn duyên để kêu gọi cái tướng của các pháp kia, mà nảy ra cái
danh của mỗi pháp. Bởi tướng là sở thuyên, còn danh là năng thuyên. Tướng, Danh ấy là cái cảnh sở
biến do nơi tâm hữu lậu của phàm phu nó biến hiện ra.
3. Phân biệt: cựu dịch là vọng tưởng, là cái tâm năng biến ra 2 cái tướng phân biệt và phần sở
biến. Ba pháp trên đó, là phần năng biến và phần sở biến của tâm hữu lậu.
4. Chánh trí: là tất cả vọng tưởng nó xen vào tâm vô lậu. Bốn pháp trên đó chung là pháp hữu vi,
để riêng biệt phần hữu lậu và vô lậu.
5. Như như: là cái chân như do chánh trí trước mà chứng được. Do nơi trí đúng như lý mà chứng
được chân như nên nói là như như, là phần vô vi. Dùng năm pháp ấy để gồm thâu tất cả các pháp hữu vi
và vô vi, không sót một pháp nào.
59 Đại viên cảnh trí: là trí do chuyển dị thục thức (thức thứ 8, A lại da) mà thành. Yên tịnh không lặng tròn
sáng chẳng động là Đại viên cảnh trí. 97
60 Chí Công hay Bảo Chí (418-514) là một bậc thần kỳ nhất trong các vị cao tăng thời Lương Vũ Đế, là
sám chủ của Lương hoàng sám. Sư họ Châu, xuất gia từ nhỏ, theo thầy Tăng Kiệm chùa Đạo Lâm tu tập
thiền định. Trong khoảng năm 466-471, sư thường lui tới vùng Đô Ấp, không trụ chỗ nào nhất định. Thi
phú, ngôn ngữ của sư có lúc giống như sấm ký, dân chúng tranh nhau hỏi điều họa phước. Tề Vũ Đế
cho là mê hoặc quần chúng nên hạ ngục sư, nhưng ngày ngày vẫn thấy sư dạo chơi ngoài chợ trong
làng. Vua bèn mời vào vườn Hoa Lâm cúng dường và cấm sư ra vào, nhưng sư vẫn tới lui các chùa Long
Quang, Kế Tân, Hưng Hoàng, Tịnh Danh … Đến khi Lương Vũ Đế phế Hòa Đế nước Tề mà lên ngôi
(502) thì mới thả sư ra. Sư là người chỉ dẫn cho Lương Vũ Đế soạn Thủy Lục Đại Trai, và thường đàm
luận với vua, như khi được hỏi làm thế nào để đối trị phiền não mê hoặc, thì sư đáp, lấy sự tinh tấn liên
tục, bao hàm sự bái sám. Tháng 12 năm 514, sư thị tịch, thọ 96 tuổi. Lương Vũ Đế cho an táng tại gò
Độc Long, lại chiếu chỉ cất chùa Khai Thiện bên mộ, cùng ban thụy hiệu Đại sư Quảng Tế.
61 Năm đức, theo kinh Phước Điền, là: 1. Phát tâm xuất gia vì cảm bội Phật pháp, 2. Hủy bỏ hình đẹp vì
thích ứng pháp y, 3. Cắt ái từ thân vì không còn thân sơ, 4. Vất bỏ thân mạng vì tôn sùng Phật pháp,
5. Chí cầu đại thừa vì hóa độ mọi người.
62 Ngũ thiên: là chư thiên đến ủng hộ đạo tràng, vân tập ở 5 hướng đông, tây, nam, bắc và trung ương.
63 Năm suy = ngũ suy: Năm tướng suy của chư thiên hiện ra khi tuổi thọ sắp hết: 1. Hoa trên mũ héo úa;
2. Nách ra mồ hôi; 3. Áo quần nhơ nhớp; 4. Thân mất vẻ uy nghi, có mùi hôi và mắt thường chớp; 5.
Không thích chỗ ngồi cũ của mình hoặc làm những việc thô tháo với ngọc nữ.
64 Năm triền cái: 1. Dục tham, 2. Sân, 3. Hôn trầm thụy miên, 4. Trạo hối, 5. Nghi. Triền cái là sự ngăn
che, làm chướng ngại quá trình tu tập thiền định và phát tuệ giải thoát.
65 Ngũ chủng tâm: 1. Bồ đề tâm, 2. Hiếu thuận tâm, 3. Từ bi tâm, 4. Cung kính tâm, 5. Chân tâm.
66 Ngũ giới: là năm điều ngăn cấm mà Phật đã chế ra, để ngăn những tưởng niệm ác, nói năng chẳng
lành, hành động bất chính. Năm điều răn ấy là: Không được giết hại, không được trộm cướp, không được
tà dâm, không được nói dối, không được uống rượu.
67 Năm phước: 1. Trường thọ, 2. Phú quý, 3. Khương ninh, 4. Hảo đức, 5. Thiện chung. 98
68 Ngũ minh là Thanh minh, Công xảo minh, Y phương minh, Nhân minh và Nội minh. Thanh minh, là khả
năng thông thạo về ngôn ngữ, văn từ. Công xảo minh là khả năng thông thạo về nghề nghiệp, toán học,
khoa học, văn chương, triết lý thuộc ngoại điển. Y phương minh là khả năng hiểu biết về y lý, thuốc men,
trị bệnh. Nhân minh là khả năng thông thạo về chánh, tà, đúng, sai... là khả năng luận lý, lý giải. Nội minh
là kiến thức thông rõ (gồm cả kinh nghiệm tu tập) ba tạng Kinh điển của Phật giáo.
69 Lục dục thiên: Sáu tầng trời ở cõi dục: 1. Tứ thiên vương, 2. Đao lợi hay Tam thập tam thiên, 3. Dạ ma
hay Tu dạ ma thiên, 4. Đâu-suất thiên, 5. Hoá lạc thiên, 6. Tha hoá tự tại thiên.
70 Sáu cách chấn động: Ba cách về tiếng: 1. tiếng nổ, 2. tiếng loài hữu tình kêu la, 3. tiếng loài vô tình
khua chạm. Ba cách về hình: 1. rung động qua lại, 2. vọt lên khỏi chỗ cũ, 3. đang nằm bỗng đứng dậy
dựng lên.
71 Lục niệm: Niệm Phật, niệm Pháp, niệm Tăng, niệm Giới, niệm Thí, niệm Thiên.
72 Lục hòa là sáu phép tắc hay quy tắc chung sống hòa hợp với nhau, tôn kính lẫn nhau. Sáu phép đó là:
1. Thân hòa đồng trú, 2. Khẩu hòa vô tránh, 3. Ý hòa đồng duyệt, 4. Giới hòa đồng tu 5. Kiến hòa đồng
giải, 6. Lợi hòa đồng quân.
73 Sáu đối tượng của tham ái là: 1. Sắc ái: Sắc trần là đối tượng của tham ái, 2. Thanh ái: Thanh trần là
đối tượng của tham ái. 3. Hương ái: Hương trần là đối tượng của tham ái, 4. Vị ái: Vị trần là đối tượng của
tham ái, 5. Xúc ái: Xúc trần là đối tượng của tham ái, 6. Pháp ái: Pháp trần là đối tượng của tham ái.
74 Sáu thứ thù thắng: Sáu thứ ý lạc do tu tập tác ý sáu độ, thống nhiếp mọi tác ý mến trọng, tùy hỷ và vui
thích: 1. ý lạc rộng lớn, 2. ý lạc trường kỳ, 3. ý lạc hoan hỷ, 4. ý lạc mang ơn, 5. ý lạc chí lớn, 6. ý lạc
thuần lành. (Nhiếp luận)
75 Pháp Hoa thất dụ: 1. Hỏa trạch dụ (phẩm Thí Dụ), 2. Cùng tử dụ (phẩm Tín giải), 3. Dược thảo dụ =
vân vũ dụ (phẩm Dược thảo dụ), 4. Hóa thành dụ (phẩm Hóa thành dụ), 5. Y châu dụ = hệ châu dụ
(phẩm Ngũ bách đệ tử thọ ký), 6. Kế châu dụ = đảnh châu dụ (phẩm An lạc hạnh), 7. Y sư dụ = y tử dụ
(phẩm Như Lai thọ lượng).
76 Bảy thánh tài: tài sản của bậc thánh:
1. Tín: đức tin, lòng tịnh tín nơi tam bảo.
2. Giới: giới hạnh, sự ngăn ngừa điều ác của thân khẩu.
3. Tàm: hổ thẹn, sự hổ thẹn đối với điều ác bất thiện pháp. 99
4. Quý: sĩ nhục, sự ghê sợ đối với điều ác bất thiện pháp.
5. Văn: đa văn, là nghe nhiều học rộng Phật pháp.
6. Thí: xả thí, là sự dứt bỏ lòng bỏn xẻn, ưa thích bố thí với hai bàn tay rộng mở.
7. Tuệ: trí tuệ, là trí hiểu điều lợi ích, hiểu nhân quả, hiểu điều thiện ác, hiểu bản chất danh sắc,
chánh kiến.
Bảy pháp này là tài sản cao quí, thù thắng hơn tài sản vật chất vì không bị cướp đoạt, không bị
hư hoại; mặt khác thánh tài này làm cho tâm an lạc và cũng tạo được tài sản vật chất. Người nào có bảy
thánh tài này được gọi là người giàu có.
77 Thất bồ đề phần = thất giác chi: là bảy pháp tu tập tuần tự hướng đến đạo quả vô thường Bồ đề,
hay bảy pháp giúp người tu hành thành tựu đạo quả Ðại giác, gồm có:
1. Trạch pháp: là dùng trí huệ để lựa chọn pháp lành để tu, pháp dữ để tránh.
2. Niệm: đối các pháp, chánh niệm tu tập.
3. Định: là thường phát khởi diệu huệ thanh tịnh.
4. Tinh tấn: đối với việc hành thiện, siêng năng không giải đãi.
5. Khinh an: đối với các pháp xa lìa thô trọng, điều phục thân tâm.
6. Xả: đối với các pháp xa lìa phóng dật, khiến tâm tịch tịnh.
7. Hỷ: đối với các pháp mà sinh hỷ thọ.
78 Thất đạo = thất hữu: Bảy quả báo đường lành đường dữ, đó là: 1. Địa ngục, 2. Súc sanh, 3. Ngạ quỷ, 4.
Nhân, 5. Thiên, 6. Nghiệp hữu, 7. Trung hữu. Bảy loại này được gọi là hữu vì còn sanh tử liên tục chưa
được giải thoát, vì do có nhân có quả mà có (hữu), tức n ói quả báo dị thục. Nghiệp hữu là nhân của quả
báo dị thục nên gọi là hữu. Trung hữu (thân trung ấm) là phương tiện để đưa đến quả báo dị thục nên
cũng gọi là hữu.
79 Thất tình: Bảy thứ tình cảm biểu lộ ra bên ngoài mà ai cũng có như: Vui mừng, giận dữ, buồn bã, vui
vẻ, yêu thương, giận ghét và ham muốn (hỉ, nộ, ai, lạc, ái, ố và dục). Bảy trạng thái tâm lý nầy luôn luôn
tiềm ẩn ở nơi tâm thức chúng ta, hễ khi nào gặp một cơ hội thuận tiện, tự nhiên cái tình cảm ấy sẽ hiện
nguyên ra bên ngoài như bộc lộ ra nơi nét mặt, qua cử chỉ, trong lời nói. Một trong 7 thứ tình cảm trên mà
thái quá thì khiến cho tâm sinh lý con người xáo trộn, mất quân bình và gây ra những hành động thiếu ý
thức và tai hại.
80 Thất mạn: 1. Mạn: người kém bảo mình hơn, người bằng bảo mình bằng, đối tượng dù đúng nhưng tâm
lý cất cao nên gọi là mạn, 2. Quá mạn: người bằng bảo mình hơn, người hơn bảo mình bằng, 3. Mạn quá
mạn: người hơn bảo mình hơn nữa, 4. Ngã mạn: chấp ngã ngã sở làm cho tâm lý cất cao, 5. Tăng thượng 100
mạn: chưa chứng thánh đạo mà bảo đã chứng, 6. Ty mạn: người hơn rất nhiều bảo mình chỉ kém ít thôi,
7. Tà mạn: làm ác, đắc ý với điều ác mà tâm lý cất cao.
81 Thất lậu: 1. Kiến lậu: mắt trông thấy sắc không rõ sắc với tánh là bình đẳng cứ đắm vào phần sắc
tướng mà sanh tâm phân biệt, nhận cảnh tốt xấu mà sanh tâm yêu ghét, 2. Chư căn lậu: không những
nhãn căn mà cả các căn khác cũng thế, 3. Vong lậu: quên điều lành, dong ruổi theo điều ác, 4. Ác lậu:
đối với nghịch cảnh sanh tâm ghét bỏ, 5. Thân cận lậu: không tuân lời thầy dạy, gần gũi bạn ác, 6. Ái lậu:
gặp cảnh thuận thì ham mê mải miết, 7. Niệm lậu: không hiểu chân tâm vô niệm, cứ dong ruổi theo vọng
niệm.
82 Thất tụ: còn gọi là thất phạm tụ, thất tội tụ, có nghĩa là Tướng phạm giới được chia làm 7 loại, tức là
chia các giới điều thuộc 5 thiên và ngoài 5 thiên thành 7 loại, hay nhóm, đó là:
Nhóm 1: Ba la di (Đoạn đầu)
Nhóm 2: Tăng già bà thi sa (Tăng tàn)
Nhóm 3: Thâu lan giá (Đại chướng thiện đạo)
Nhóm 4: Ba dật đề (Đọa)
Nhóm 5: Ba la đề đề xá ni (Hướng bỉ hối)
Nhóm 6: Đột cát la (Ác tác)
Nhóm 7: Ác thuyết
Căn cứ ở tội tính và nguyên nhân của tội mà xét tư cách tỳ kheo, ví dụ như Thâu lan giá gọi là phương
tiện tội (:nhân tội) của Ba-la-di và Tăng tàn, ác tác là tội phạm về thân, ác thuyết là tội phạm về khẩu.
Phân loại theo các việc cần phải cấm chỉ không được làm (chỉ trì) hoặc cần phải làm (tác trì) thì có bảy
nhóm như trên. Những việc không được làm, nếu làm thì phạm, gọi là “chỉ trì tác phạm”, như giới sát đạo
dâm vọng. Những việc phải làm không được bỏ qua thì gọi là “tác trì chỉ phạm”, như việc bố tát, yết ma,
an cư, tự tứ.
83 Giá tội là tội làm chướng ngại thánh đạo không thể phát sanh. Nghịch tội là tội ác làm nghịch với bổn
nguyên tâm địa. Bảy tội nghịch là làm cho thân Phật xuất huyết, giết cha, giết mẹ, giết hòa thượng, giết
xà lê, phá kiết ma tăng và pháp luân tăng, giết thánh giả. Nếu có bảy tội nghịch thì kẻ ấy thân hiện tại
không thể được Bồ tát giới. Bảy tội nghịch còn gọi là 7 sự cản trở (thất giá).
84 Bảy lậu = bảy tùy miên: Tham dục tùy miên, sân tùy miên, kiến tùy miên, nghi tùy miên, mạn tùy miên,
hữu tham tùy miên, vô minh tùy miên. (kinh Thập Thượng, số 34, Trường bộ kinh)
85 Bảy tuệ giác: Theo kinh Bảy Trạm Xe, số 24, Trung bộ kinh và kinh Thập Thượng, số 34, Trường bộ
kinh, có 7 giai đoạn thanh lọc tâm mà mỗi hành giả phải hành trì để khai phát tuệ giác.
1. Thanh lọc giới đức (Giới tịnh) 101
2. Thanh lọc tâm (Tâm tịnh)
3. Thanh lọc quan kiến (Kiến tịnh)
4. Thanh lọc bằng cách khắc phục hoài nghi (Ðoạn nghi tịnh)
5. Thanh lọc bằng cách thấu hiểu và nhận thấy thế nào là Con Ðường, thế nào không phải là Con
Ðường (Ðạo phi đạo tri kiến tịnh)
6. Thanh lọc bằng cách thấu hiểu và nhận thấy Con Ðường (Ðạo tri kiến tịnh)
7. Thanh lọc bằng cách thấu hiểu và nhận thấy (Tri kiến tịnh)
Theo kinh Tất Cả Lậu Hoặc, Trung bộ kinh, các lậu hoặc sanh khởi và tăng trưởng là do không
như lý tác ý, và các lậu hoặc không sanh khởi và đoạn trừ là do như lý tác ý. Tác ý là nền tảng của nhận
thức, theo đó lậu hoặc sanh khởi hay không sanh khởi. Kinh dạy 7 cách đoạn trừ lậu hoặc bằng: 1. Tri
kiến, 2. Phòng hộ, 3. Chân chánh thọ dụng, 4. Kham nhẫn, 5. Tránh né, 6. Trừ diệt, 7. Tu tập.
Bảy tuệ giác còn được hiểu là bảy chi phần giác ngộ (thất giác chi): Niệm, Trạch Pháp, Tinh Tấn,
Hỷ, Tịnh, Ðịnh, Xả.
86 Bảy báu: bảy thứ ngọc báu quý giá ở thế gian: vàng, bạc, lưu li, pha lê, xa cừ, xích châu, mã não (kinh
A Di Đà) hay vàng, bạc, lưu ly, xa cừ, mã não, trân châu, mai khôi (kinh Pháp Hoa).
87 Tám tướng thành đạo: giáng thần, nhập thai, trú thai, xuất thai, xuất gia, thành đạo, chuyển pháp luân,
nhập niết bàn.
88 Tám thứ hóa nghi: chỉ cho tám chánh đạo: Chánh kiến, Chánh tư duy, Chánh ngữ, Chánh nghiệp,
Chánh mạng, Chánh tinh tấn, Chánh niệm và Chánh định.
89 Tám bộ thiên long: Trong tám bộ chúng, đứng đầu là Trời và Rồng, nên gọi là thiên long bát bộ hay
còn gọi là Long thần bát bộ. Tám bộ chúng gồm có: 1. Thiên chúng, 2. Long chúng, 3. Dạ Xoa, 4. Càn
thát bà, 5. A tu la, 6. Ca lầu la, 7. Khẩn na la, 8. Ma hầu la già.
90 Tám đại bồ tát: Theo kinh Đại Bảo Tích là: Văn Thù Sư Lợi Pháp Vương Tử, Vô Si Kiến Bồ Tát, Bửu
Tướng Bồ Tát, Ly Ác Thú Bồ Tát, Trừ Chư Cái Bồ Tát, Quan Thế Âm Bồ Tát, Biện Nghiêm Bồ Tát, Vô Si
Hành Bồ Tát. Theo kinh Dược Sư là: Văn Thù Sư Lợi Bồ Tát, Quán Thế Âm Bồ Tát, Ðắc Ðại Thế Bồ Tát,
Vô Tận Ý Bồ Tát, Bảo Ðàn Hoa Bồ Tát, Dược Vương Bồ Tát, Dược Thượng Bồ Tát, Di Lặc Bồ Tát.
91 Tám cát tường: 1. Chẳng đọa ba nẻo ác, 2. Mau được đạo vô thượng, 3. Tự giác, phát đạo ý, 4. Thấy
Phật liền khai giải, 5. Trong ngoài thường vui vẻ, 6. Tâm cúng dường cung kính, 7. Hành ác thảy tiêu trừ,
8. Mau được hiểu rõ pháp. (Phật nói kinh Bát cát tường thần chú, ĐTK 427). Tám biểu tượng cát tường
của Phật giáo Tây Tạng là: bảo bình, bảo cái, thắng lợi tràng, cát tường kết, kim ngư, bạch hải loa, liên 102
hoa, kim luân (bình báu, lộng báu, tràng thắng lợi, thắt kết cát tường, cá vàng, ốc biển trắng, hoa sen,
bánh xe vàng).
92 Bát Giải Thoát: Còn gọi là Bát Bối Xả, tám loại Thiền Ðịnh diệt trừ hết mọi trói buộc của phiền não ở
tam giới.
1. Nội hữu sắc tưởng, quán ngoại sắc giải thoát: nếu nội tâm nghĩ tưởng đến sắc chất (nội hữu
sắc tướng) tất sẽ dẫn khởi tham tâm. Vì vậy, quán tưởng các pháp bên ngoài đầy dẫy bất tịnh, để tham
tâm không thể phát sanh, nên gọi là giải thoát (quán ngoại sắc giải thoát). Giải thoát này nương định Sơ
thiền phát khởi, duyên với sắc của Dục giới.
2. Nội vô sắc tưởng, quán ngoại sắc giải thoát: Tức tuy nội tâm không nghĩ tưởng đến sắc (nội vô
sắc tưởng), song muốn cho tâm không tham thêm kiên cố nên vẫn hằng quán tưởng các ngoại pháp đầy
bất tịnh, để tham tâm vĩnh viễn không sanh khởi, nên gọi là giải thoát (quán ngoại sắc giải thoát). Nương
Nhị thiền phát khởi, duyên với sắc của Sơ thiền.
3. Tịnh giải thoát thân tác chứng cụ túc trụ: Nhất tâm quán tưởng các sắc quang minh, thanh tịnh,
kỳ diệu gọi là tịnh giải thoát. Khi quán tưởng tịnh sắc này, khiến tham tâm không thể sanh khởi, chứng
minh tâm tánh này đã giải thoát nơi thân nên gọi là thân tác chứng. Lại sức quán tưởng này đã hoàn toàn
viên mãn, đủ an trụ nơi định này nên gọi là cụ túc trụ. Giải thoát này nương Tứ thiền sanh khởi, duyên với
sắc của Dục giới.
4. Không vô biên xứ giải thoát: hoàn toàn tận diệt sắc tưởng hữu đối, tu theo hành tướng không
vô biên xứ mà thành tựu được định này.
5. Thức vô biên xứ giải thoát: xả bỏ tâm không vô biên, tu tướng của thức vô biên, nên thành tựu
được định này.
6. Vô sở hữu xứ giải thoát: xả bỏ tâm thức vô biên, tu tướng của vô sở hữu mà thành tựu định
này.
7. Phi tưởng phi phi tưởng xứ giải thoát: Bốn thứ giải thoát từ Không vô biên đến Phi phi tưởng
này nương vô sắc định sinh khởi, nơi định đắc được quán tưởng Khổ, Không, Vô thường, Vô ngã, khiến
tâm xả bỏ hết thảy, nên gọi là giải thoát.
8. Diệt thọ tưởng định thân tác chứng cụ túc trụ giải thoát: Diệt thọ tưởng định còn gọi là Diệt tận
định. Ðã có năm căn: nhãn, nhĩ, tỷ, thiệt, thân, tất phải lãnh thọ năm trần: sắc, thanh, hương, vị, xúc. Do
vậy, phát sanh đủ mọi vọng tưởng. Nếu đủ sức định diệt trừ được thọ tưởng, tất sẽ diệt trừ được hết mọi
vọng tưởng, cho nên là Diệt tận định.
93 Bát công đức thủy = nước đủ 8 đặc tánh qúi: 1. Trong sạch, 2. Mát mẻ, 3. Ngọt ngào, 4. Nhẹ nhàngï,
5. Nhuần gội, 6. Không gây tai họa, 7. Hết bịnh kể cả bịnh đói và mọi thứ tội ác, 8. Trưởng dưỡng giác
quan và thiện căn. 103
94 Bát chánh đạo: là phương pháp để trở thành bậc Thánh, đó là: 1. Chánh kiến, 2. Chánh tư duy, 3.
Chánh ngữ, 4. Chánh nghiệp, 5. Chánh mạng, 6. Chánh tinh tấn, 7. Chánh niệm, 8. Chánh định. Tà là
phản nghĩa của chánh. Tám tà đạo là: 1. Tà kiến, 2. Tà tư duy, 3. Tà ngữ, 4. Tà nghiệp, 5. Tà mạng, 6. Tà
tinh tấn, 7. Tà niệm, 8. Tà định.
95 Tám ham muốn: 1. Ham ăn, 2. Ham sống, 3. Ham uống, 4. Ham chơi, 5. Ham ngủ, 6. Ham tiền, 7. Ham
âm nhạc, 8. Ham coi nhìn.
96 Tám gió: 1 và 2, là lợi suy, là được hay mất sự vừa ý; 3 và 4, là hủy dự, là khen hay chê sau lưng; 5 và
6, là xưng cơ, là khen hay chê trước mặt; 7 và 8, là khổ lạc, là khổ hay vui tâm ý.
97 Tám món cấu: cấu là nhơ bẩn, đối với Tam bảo chẳng những không tín ngưỡng tán thán lại còn phỉ
báng. Đó là: (1, 2, 3.) Ba cấu ở ba nghiệp; 4. Bất hiếu với cha mẹ; 5. Không kính thờ sư trưởng; 6. Không
cứu giúp kẻ bần cùng; 7. Không săn sóc người đau ốm; 8. Không thương xót chúng sinh. Ba điều trước là
kính điền, hai điều kế là ân điền, ba điều sau là bi điền. Tám điều này đều là phước điền cả. Đã không
chăm nom ruộng phước ấy mà lại còn không cung kính, không biết ơn, không thương xót cho nên nói
rằng vì tám cấu mà tạo ra tất cả tội.
98 Bát nạn : tám trường hợp không may mắn, chướng nạn cho sự thấy Phật nghe pháp: 1. địa ngục, 2.
ngạ quỷ, 3. súc sanh, (1,2,3 là 3 đường dữ) 4. Bắc câu lô châu (sống quá sướng), 5. trời Trường thọ
(sống quá lâu), 6. Làm người mà đui, điếc, câm, ngọng, 7. Làm người mà thế trí biện thông, 8. Làm người
mà sanh trước hay sau Phật xuất thế và nhằm chỗ hay lúc không có Phật pháp.
99 Bát âm: 1) Nhạc không lời dân tộc cổ truyền dùng trong các nghi lễ, tế lễ hay những buổi giao tiếp
trang trọng. 2) Âm nhạc do dàn nhạc gồm tám loại âm sắc nhạc cụ cổ truyền trình diễn. Tám loại âm sắc
đó là: kim (kim loại như chuông, khánh đồng, chiêng cồng...), thạch (các loại khánh đá, mõ đá...), thổ (đất
nung, như các loại còi...), ti (tơ như các nhạc cụ dây xưa thường dùng dây tơ xe), trúc (tre, trúc, như các
loại sáo), bào (bầu, như các loại khèn), cách (da, như các loại trống bịt bằng da) và mộc (gỗ, như các loại
phách, xênh tiền, đàn phiến gỗ hình thuyền...). Trong các nghệ nhân còn lưu truyền một quan niệm về
tính âm, tính dương và tính trung của âm sắc nhạc cụ, coi kim, thạch, thổ là dương, trong đó kim là thuần
dương; ti, trúc, bào là âm, trong đó bào là thuần âm, còn cách và mộc thì mang trung tính vì cách vốn
thuộc âm mà lại xâm vào cõi dương theo nguyên tắc “dương trung hữu âm”; mộc vốn thuộc dương mà lại
xâm vào cõi âm theo nguyên tắc “âm trung hữu dương”.
100 Bát nhẫn: Là trí nhẫn được và chứng nhập lý tứ đế của cõi Dục và hai cõi trên Sắc và Vô sắc. Nhẫn tứ
đế của cõi Dục gọi là tứ pháp nhẫn: Khổ pháp nhẫn, Tập pháp nhẫn, Diệt pháp nhẫn, Ðạo pháp nhẫn. 104
Nhẫn tứ đế của cõi Sắc và Vô sắc goi là: Khổ loại nhẫn, Tập loại nhẫn, Diệt loại nhẫn, Ðạo loại nhẫn.
(Loại là tợ loại, vì ở hai cõi trên sự nhẫn không hoàn toàn giống như cõi Dục, bởi lẽ các cõi trên tương đối
ít khổ hơn.) Nhờ bát nhẫn mà đọan được kiến hoặc ba cõi. Ðoạn được kiến hoặc rồi, quán chiếu một
cách rõ ràng thì gọi là bát trí. Bát nhẫn là Vô gián đạo, bát trí là Giải thoát đạo. Nhẫn là nhơn của Trí, Trí
là quả của Nhẫn. Hợp cả bát trí và bát nhẫn gọi là mười sáu tâm kiến đạo.
101 Tám ngục lạnh, tám ngục nóng: Tám địa ngục lạnh là: 1. Át bộ đà: da thịt phồng lên vì rét buốt; 2. Ni
thích bộ đà: da thịt phồng lên rồi nứt nẻ; 3. A tra tra: rét buốt đến nổi môi không cử động được, chỉ kêu
lên tiếng a tra tra; 4. A bà bà: rét buốt đến nổi lưỡi không thể cử động, chỉ phát ra tiếng a bà bà; 5. Hổ
hổ bà: rét buốt tùy mức độ mà phát ra tiếng khác nhau; 6. Ốt bát la: da thịt bị nứt như hoa sen xanh; 7.
Bà đầu ma: thịt ở thân nứt toát ra như hoa sen hồng; 8. Ma ha bà đầu ma: da thịt lạnh cứng nứt ra, toàn
thân biến thành màu hồng, như hoa sen lớn màu hồng. Tám ngục nóng là: 1. Đẳng hoạt:bị các nhục
hình tưởng đã chết, gió lạnh thổi qua, da thịt lành lặn rồi sống lại; 2. Hắc thằng: dây sắt nóng quấn thân
người tội rồi thọ hình; 3. Chúng hợp: núi đá đè ép thịt xương nát nhừ; 4. Kiếu hoán: tội nhân bị bỏ trong
chảo lớn hầm nấu, gào khóc kêu la; 5. Đại kiếu hoán: sau khi ham nấu, sống dậy, tội nhân bị bỏ vào lò
xay bằng sắt, rên la thống thiết; 6. Tiêu nhiệt: ở trong ngục sắt, lửa cháy trong ngoài, cháy rục khổ sở; 7.
Đại tiêu nhiệt: ở trong thành sắt, lửa cháy hừng hực trong ngoài, có ham lửa cháy đỏ, hai bên hầm lửa là
núi lửa, thiêu nướng tội nhân; 8. Vô gián: tội nhân chịu khổ liên tục, đau đớn thống khổ, không có gián
đoạn.
102 Dương Tiện trà: Dương Tiện tức là Nghi Hưng ở Giang Tô. Loại trà này được Lục Vũ phát phiện và dẫn
tiến, bắt đầu từ đời Đường Túc Tông thì được liệt vào danh sách cống phẩm. Mỗi năm phải đưa trà vào
cung trước lễ Thanh minh, để trong cung chuẩn bị "thanh minh yến", loại thượng hạng để cho hoàng đế
ngự, còn lại mới phân phối cho các vương công đại thần.
103 Tám tà = tám diệt pháp: tám tà: tà kiến, tà tư, tà ngữ, tà nghiệp, tà mạng, tà tinh tấn, tà niệm, tà định.
104 Cửu hữu hàm linh: Chín cõi chỉ là một cách phân chia khác của “ba cõi” hay “sáu nẻo”, đều chỉ cho cái
vòng sinh tử luân hồi. Chín cõi ấy là:
1. Ngũ thú tạp cư địa: chư thiên cõi Dục, người, địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh.
2. Ly sanh hỷ lạc địa: cõi trời Sơ thiền của cõi Sắc.
3. Định sanh hỷ lạc địa:cõi trời Nhị thiền của cõi Sắc.
4. Ly hỷ diệu lạc địa: cõi trời Tam thiền của cõi Sắc.
5. Xả niệm thanh tịnh địa: cõi trời Tứ thiền của cõi Sắc.
6. Không vô biên xứ địa.
7. Thức vô biên xứ địa. 105
8. Vô sở hữu xứ địa.
9. Phi tưởng phi phi tưởng xứ địa.
105 Cửu giới sắc thân = chín chúng sanh cư: Kinh Tăng nhất (Trường A Hàm) nói về chín chúng sanh cư
như sau: 1. Hoặc có chúng sanh có nhiều thân khác nhau, với nhiều tưởng khác nhau, tức là một phần
chư Thiên và loài Người. Đó là nơi cư trú thứ nhất của chúng sanh. 2. Lại có chúng sanh có nhiều thân
khác nhau, nhưng với một tưởng giống nhau, tức là trời Phạm chúng lúc mới sanh thời kiếp sơ. Đó là cư
trú thứ hai của chúng sinh. 3. Lại có chúng sanh với một thân giống nhau, nhưng với nhiều tưởng khác
nhau, tức là trời Quang Âm. Đó là cư trú thứ ba của chúng sanh. 4. Lại có chúng sanh với một thân một
tưởng giống nhau, tức là trời Biến Tịnh. Đó là cư trú thứ tư của chúng sanh. 5. Lại có chúng sanh không
có tưởng và không có giác tri, tức là trời Vô tưởng. Đó là cư trú thứ năm của chúng sanh. 6. Lại có chúng
sanh an trú hư không vô biên xứ. Đó là cư trú thứ sáu của chúng sanh. 7. Lại có chúng sanh an trú thức
vô biên xứ. Đó là an trú thứ bảy của chúng sanh. 8. Lại có chúng sanh an trú vô sở hữu xứ. Đó là cư trú
thứ tám của chúng sanh. 9. Lại có chúng sanh an trú phi tưởng phi phi tưởng xứ. Đó là cư trú thứ chín
của chúng sanh. (Tuệ Sỹ dịch)
106 Chín bộ kinh: Thể văn và sự lý trong các kinh chia ra làm 9 loại: 1. Tu đa la dịch là khế kinh, thể văn
trường hang nói thẳng pháp nghĩa, khế lý khế cơ; 2. Kỳ dạ dịch ứng tụng, thể văn chỉnh cú ứng với văn
trường hàng mà lặp lại pháp nghĩa đã nói; 3. Già đà dịch kệ, thể văn chỉnh cú không theo trường hàng mà
tự nói pháp nghĩa; 4. Y đế mục đa dịch bổn sự, là Phật thuật lại nhân duyên quá khứ của đệ tử; 5. Xà đa
già dịch bổn sanh, là Phật nói về nhân duyên quá khứ của ngài; 6. A phù đạt ma dịch vị tằng hữu, là ghi
lại những việc bất tư nghị của thần lực Phật thị hiện; 7. Ưu đà na dịch tự thuyết, là Phật tự nói chứ không
có ai hỏi được; 8. Tỳ phật lược dịch phương quảng, nói về chân lý chính xác và rộng lớn; 9. Hòa già la
dịch thọ ký, thọ ký thành Phật cho bồ tát.
107 Cửu kết: Ái kết, huệ kết, mạn kết, vô minh kết, kiến kết, thủ kết, nghi kết, tật kết, xan kết.
108 Chín thứ định mà một vị a la hán phải trải qua: Sơ thiền, Nhị thiền, Tam thiền, Tứ thiền, Không vô biên
xứ, Thức vô biên xứ, Vô sở hữu xứ, Phi phi tưởng xứ và Diệt tận định.
109
Chín phẩm Tư hoặc nhân cho ba cõi, gồm chín địa, mỗi địa có 9 phẩm tư hoặc, cộng thành 81 thứ
tư hoặc.
I. Dục giới: 1.Ngũ thứ tạp cư địa.
II.Sắc giới: 2. Sơ Thiền, ly sanh hỷ lạc địa, 3. Nhị thiền định sanh hỷ lạc địa, 4. Tam thiền ly
hỷ lạc địa, 5. Tứ thiền xả niệm thah tịnh địa.
III. Vô sắc giới: 6. Không vô biên xứ địa, 7. Thức vô biên xứ địa, 8. Vô sỡ hữu xứ địa, 9. Phi
phi tưởng xứ địa, 106
110 Chánh văn là cửu công, ý nói cần mẫn tiến tu, càng lâu dần dần mới được thuần thục. Như việc chăn
trâu, “dày công lâu mới chịu xoay đầu” (nhật cửu công thâm thủy chuyển đầu), xoay đầu tức là được
thuần thục vậy.
111 Cửu đức: chín đức là: trung thành, tín nghĩa, khiêm cung, bền chí, mềm mỏng, hòa ái, an định, thủy
chung, đồng thuận (trung, tín, kính, cương, nhu, hòa, cố, trinh, thuận).
112 Mười hiệu Năng Nhân: Mười hiệu là Như lai, Ứng cúng, Chánh biến tri, Minh hạnh túc, Thiện thệ, Thế
gian giải, Vô thượng sĩ, Điều ngự trượng phu, Thiên nhân sư, Phật Thế Tôn. Thích Ca, Trung Hoa dịch là
Năng nhân. Mâu Ni dịch là Tịch Mặc. Nghĩa là người hay phát khởi lòng nhân mà tâm hồn luôn luôn yên
tĩnh.
113
Mười thân Phật có 2 loại:
I. Mười thân dung thông 3 đời: 1. Thân chúng sanh, 2. Thân quốc độ, 3. Thân nghiệp báo, 4. Thân
Thanh văn, 5. Thân Độc giác, 6. Thân bồ tát, 7. Thân Như lai, 8. Thân trí (thân chứng được thật trí), 9.
Thân pháp (thân thể hội chân lý), 10. Thân hư không (thân ly nhiễm tịnh, biến khắp pháp giới).
II. Mười thân mà Phật có đủ: 1. Thân bồ đề, 2. Thân nguyện, 3. Thân hóa, 4. Thân trụ trì, 5. Thân
tướng hảo trang nghiêm, 6. Thân thế lực, 7. Thân như ý, 8. Thân phước đức, 9. Thân trí, 10. Thân pháp.
114 Thập địa: là mười quả vị tu chứng của các vị Bồ Tát. Có nhiều hệ thống khác nhau nhưng theo Bồ Tát
địa và Thập địa kinh thì Thập địa gồm:
1. Hoan hỷ địa: đắc quả này bồ tát rất hoan hỉ trên đường giác ngộ. Bồ tát đã phát bồ đề tâm và thệ
nguyện cứu độ tất cả các chúng sinh thoát khỏi luân hồi, không còn nghĩ tới mình, Bố thí không
cầu phước và chứng được vô ngã tánh của tất cả các pháp.
2. Ly cấu địa: bồ tát giữ giới và thực hiện thiền định.
3. Phát quang địa: bồ tát chứng được quy luật vô thường, tu tâm nhẫn nhục khi gặp chướng ngại
trong việc cứu độ tất cả chúng sinh. Để đạt đến cấp độ này, bồ tát phải diệt trừ ba độc tham, sân,
si, thực hiện được tứ thiền và chứng đạt năm thông.
4. Diệm huệ địa: bồ tát đoạn hết tất cả những quan niệm sai lầm, tu tập trí tuệ bát nhã và 37 Bồ đề
phần.
5. Nan thắng địa: bồ tát nhập định, đạt trí huệ, nhờ đó liễu ngộ tứ diệu đế và chân như, tiêu diệt nghi
ngờ và được trí phân biệt. Bồ tát tiếp tục hành trì 37 giác chi.
6. Hiện tiền địa: bồ tát liễu ngộ mọi pháp là vô ngã, ngộ lý duyên khởi của 12 nhân duyên và chuyển
hoá trí phân biệt thành trí bát nhã, nhận thức tánh Không. Trong địa này, bồ tát đã đạt đến trí tuệ
bồ đề và có thể nhập Niết bàn thường trụ. Vì lòng từ bi đối với chúng sinh, bồ tát lưu lại trong thế
gian, nhưng không bị sinh tử ràng buộc, đó là Niết bàn vô trụ. 107
7. Viễn hành địa: đạt tới cảnh giới này, bồ tát có đầy đủ khả năng, có mọi phương tiện để giáo hoá
chúng sinh. Đây là giai đoạn mà bồ tát tuỳ ý xuất hiện trong mọi dạng thức để cứu độ.
8. Bất động địa: trong giai đoạn này, không còn bất kỳ cảnh ngộ gì làm bồ tát dao động. Công phu
tu tập được thực hiện một cách vô ngại. Theo kinh Giải thâm mật thì những phiền não vi tế nhất
cũng bị diệt trừ ở đây.
9. Thiện huệ địa: trí tuệ bồ tát viên mãn, đạt thập lực, lục thông, tứ vô sở uý, bát giải thoát. Biết rõ
cơ sở mọi giáo pháp và giảng dạy giáo pháp.
10. Pháp vân địa: bồ tát đạt nhất thiết trí, đại hạnh. Pháp thân của Bồ tát đã đạt tới mức viên mãn. Bồ
Tát ngự trên toà sen với vô số bồ tát chung quanh nơi cung trời Đâu suất. Phật quả của bồ tát đã
được chư Phật ấn chứng. Những bồ tát đạt cấp độ này là bồ tát Di lặc, bồ tát Quán thế âm và bồ
tát Văn thù sư lợi.
115 Mười ba la mật: 1. Thí ba la mật, 2. Giới ba la mật, 3. Nhẫn ba la mật, 4. Tấn ba la mật, 5. Định ba la
mật, 6. Tuệ ba la mật, 7. Phương tiện ba la mật, 8. Nguyện ba la mật, 9. Lực ba la mật, 10. Trí ba la mật.
116 Mười đại nguyện: 1. lễ kính chư Phật, 2. xưng tán Như lai, 3. quảng tu cúng dường, 4. Sám hối nghiệp
chướng, 5. tùy hỷ công đức, 6. thỉnh chuyển pháp luân, 7. thỉnh Phật trụ thế, 8. thường tùy Phật học, 9.
hằng thuận chúng sanh, 10. phổ giai hồi hướng.
117 Mười cúng: hương, hoa, đăng, trà, quả, thực, thủy, bảo, châu, y.
118 Chỉ mười quyển của Lương Hoàng Sám.
119 Thập Triền: là mười pháp trói buộc chúng sanh. Triền khác hơn kết, phược ở chỗ kết là thắt cứng,
phược là cột chặt. Triền là cột quấn thường.
1. Ái dục triền: là bị buộc do đắm say ngũ dục.
2. Ái sắc triền: là bị trói buộc do tâm luyến ái cảnh và cõi thiền Sắc giới.
3. Phẩn uất triền: là bị trói buộc là vì tâm sân hận.
4. Ngã mạn triền: là bị trói buộc do sự kiêu căng.
5. Kiến triền: là bị tà Kiến trói buộc.
6. Giới cấm thủ triền: là bị buộc chặt trong giới luật tà đạo, tức là vâng giữ theo những giáo điều
phi lý không lợi ích.
7. Hoài nghi triền: là bị sự nghi hoặc ràng buộc.
8. Tật triền: là tâm thức bị cột trói bởi tánh ganh ghét, hơn thua.
9. Lận triền: là thân tâm bị cột trói bởi lòng keo kiệt bỏn xẻn.
10. Vô minh triền: là bị sự si mê trói buộc. 108
120 Thập thiện nghiệp: là 10 hành vi lành. Về thân có 3: không sát-sanh, không trộm cắp, không tà hạnh.
Về ngữ nghiệp có 4: không nói dối, không nói hai lưỡi, không nói ác khẩu, không nói thêu dệt. Về ý
nghiệp có 3: không tham lam, không sân hận, không ngu si tà kiến. Hợp cả thân, ngữ, ý thành 10 nghiệp
lành, trái lại tức là 10 nghiệp ác.
121 Mười tập khí = mười phiền não: là mười pháp làm cho tâm nhơ đục. 1. Tham, 2. Sân, 3. Si, 4. Mạn, 5.
Nghi, 6. Tà Kiến, 7. Hôn trầm, 8. Phóng dật, 9. Vô tàm, 10. Vô quý.
122 Mười sử: là tham, sân, si, mạn, nghi (ngũ độn sử), thân kiến, biên kiến, tà kiến, kiến thủ kiến và giới
cấm thủ kiến (ngũ lợi sử). Sử là sai khiến, là thúc đẩy mình phải làm, phải đi theo con đường đó.
123 Mười tâm: Theo kinh Phật thuyết trang nghiêm bồ đề tâm, ĐTK 307, bồ tát có mười thứ tâm phải phát,
đó là: 1. Thành tựu các điều lành, 2. Thực hành bố thí, 3. Thực hành trì giới, 4. Thực hành nhẫn nhục, 5.
Thực hành tính tấn, 6. Thực hành thiền định, 7. Thực hành trí tuệ, 8. Thực hành phương tiện, 9. Muốn
đầy đủ bản nguyện, 10. Muốn thành tựu nhất thiết chủng trí.
Kinh Bảo Tích nói: Bấy giờ Di Lặc Bồ Tát bạch Phật rằng: “Bạch đức thế Tôn! Như Thế Tôn đã
nói những công đức lợi ích của Phật A Di Đà và thế giới Cực Lạc. Lại bảo: Nếu có chúng sanh nào phát
mười thứ tâm, một lòng chuyên niệm hướng về Phật A Di Đà, khi người ấy mạng chung sẽ được sanh về
thế giới của đức Phật kia. Bạch đức Thế Tôn, thế nào là phát mười thứ tâm, và do tâm này sanh về Cực
Lạc? Phật bảo: Này Di Lặc, mười thứ tâm ấy không phải hạng người phàm phu, bất thiện có thể phát
được. Những gì là mười tâm: 1. Đối với chúng sanh khởi lòng đại từ không làm tổn hại. 2. Đối với chúng
sanh khởi lòng đại bi không làm bức não. 3. Với chánh pháp của Phật khởi lòng hộ trì không tiếc thân
mạng. 4. Với tất cả pháp lành sanh lòng thắng nhẫn, không chấp trước. 5. Tâm an vui trong sạch, tôn
trọng, không tham lợi dưỡng, sự cung kính. 6. Tâm cầu chứng trí của Phật, trong tất cả thời không xao
lãng. 6. Đối với tất cả chúng sanh hằng tôn trọng cung kính, không khinh rẻ là hèn thấp. 7. Không say
đắm theo thế luận, đối với phần bồ đề sanh lòng quyết định. 8. Tâm thanh tịnh tu các căn lành, không hề
tạp nhiễm. 10. Đối với các đức Như Lai, xả lìa các tướng, lòng tùy niệm. Di Lặc, đó là mười thứ phát tâm
của bồ tát, do tâm nào sẽ được sanh về cõi Cực Lạc của Phật A Di Đà. Di Lặc, nếu có người nào trong
mười tâm này, tùy ý thành tựu được một tâm, ưa thích muốn về Cực Lạc, quyết không lẽ nào không được
vãng sanh”.
124 Mười chướng: Theo Thành duy thức luận, bồ tát có 10 trọng chướng: 1. Chướng của tánh Dị sanh
(phàm phu), 2. Chướng của tà hạnh, 3. Chướng của sự ám độn, 4. Chướng của phiền não vi tế hiện
hành, 5. Chướng của hạ thừa Bát niết bàn, 6. Chướng của thô tướng hiện hành, 7. Chướng của tế tướng 109
hiện hành, 8. Chướng của sự tác ý gia hạnh vô tướng, 9. Chướng không muốn thật hành việc lợi tha, 10.
Chướng đối với các pháp chưa được tự tại.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét