ấn quang pháp sư van sao tục biên

PHẬT LỊCH 2554 -2010
ẤN QUANG PHÁP SƯ
VĂN SAO TỤC BIÊN
(Quyển Thượng)
印 光 法 師 文 鈔 續 編
( ( 上) )
Chuyển ngữ:
Bửu Quang Tự đệ tử Như Hòa
Giảo chánh & Hiệu đính:
Minh Tiến & Huệ Trang & Đức Phong
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
2
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
3
Niệm Phật phương năng tiêu túc nghiệp,
Kiệt thành tự khả chuyển phàm tâm
Niệm Phật mới hòng tiêu túc nghiệp,
Kiệt thành sẽ tự chuyển phàm tâm.
Đạo nghiệp vị thành, cảm sử thử tâm tán loạn,
Tử kỳ tương chí, lực từ nhất thiết ứng thù
Đạo nghiệp chưa thành, há dám để tâm này tán loạn,
Kỳ chết sắp đến, tận lực từ tạ mọi thù tạc
Ưng đương phát nguyện, nguyện vãng sanh, khách lộ
khê sơn, thiết mạc tùng đầu tái quyến luyến.
Tự thị bất quy, quy tiện đắc, cố hương phong nguyệt,
trực tu toàn thể tổng thân thừa.
Hãy nên phát nguyện, nguyện vãng sanh, núi khe nẻo
khách, từ rày thôi quyến luyến.
Tự mình chẳng về, về liền được, gió trăng quê cũ, toàn
thể hãy tự vâng
Bế hộ cự lai nhân, thống niệm tử kỳ tương chí,
Chuyên tâm tu tịnh nghiệp, thâm tàm đạo nghiệp vị
thành
Đóng cửa chẳng tiếp ai, xót nghĩ thân này sắp chết,
Chuyên tâm tu tịnh nghiệp, thẹn thay đạo nghiệp chưa
thành
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
4
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
5
Lời Tựa
Ấn Tống Ấn Quang Văn Sao Tục Biên
Pháp môn Tịnh Độ lớn lao [không gì] ra ngoài [phạm vi của nó]
được, như trời che khắp, như đất nâng đều. Không một pháp nào chẳng
được kiến lập từ pháp này, không một ai chẳng được pháp này un đúc.
Do hết thảy các pháp Đại, Tiểu Thừa đức Như Lai đã nói trong suốt một
đời đều là tùy theo căn tánh của chúng sanh mà nói, hoặc khế lý nhưng
chẳng thể khế hợp khắp mọi căn cơ; hoặc khế cơ nhưng chẳng thể khế
hợp chí lý (lý tột cùng) một cách triệt để. Vì thế, bản hoài xuất thế độ
sanh của đức Như Lai bị khuất lấp chưa được thông suốt, đại pháp khiến
cho chúng sanh được liễu thoát ngay trong đời này còn bị ẩn kín chưa
được tỏ bày. [Pháp hội] Hoa Nghiêm tuy đã hướng dẫn về Tây Phương,
nhưng hàng Nhân, Thiên, Quyền Thừa [Bồ Tát] chưa được nghe. Các
kinh cũng nhiều phen nói đại lược những đầu mối tốt lành, nhưng cương
yếu pháp môn chưa được đặt để. Do vậy, đức Như Lai khởi lòng Vô
Duyên Từ, vận tâm Đồng Thể Bi, trong hội Phương Đẳng, đặc biệt nói
ba kinh Tịnh Độ Di Đà, độ khắp ba căn, thâu trọn chín giới, xiển dương
đạo mầu thành thủy thành chung của Như Lai, dạy cho chúng sanh quy
mô vĩ đại “tâm làm, tâm là”. Cơ lẫn lý đều khế hợp, phàm lẫn thánh đều
được nhờ, như thuốc A Già Đà trị chung vạn bệnh, như mười phương hư
không bao hàm trọn muôn hình tượng, khiến cho khắp thánh - phàm đều
thành tựu đạo nghiệp trong đời hiện tại, tỏ bày thông suốt bản hoài xuất
thế độ sanh của Như Lai! Nếu đức Như Lai chẳng nói pháp này thì
chúng sanh đời Mạt Pháp không một ai có thể liễu thoát sanh tử ngay
trong một đời này.
Quang túc nghiệp sâu nặng, sanh nhằm nơi đoạn diệt Phật pháp, mới
sanh được nửa năm, lại mắc bệnh mắt nhắm nghiền sáu tháng. Đến tuổi
đi học, bao lượt gặp cảnh giặc cướp, binh đao quấy nhiễu. Vừa có chút
hiểu biết, lại trúng phải chất độc báng Phật của bọn Trình - Châu. May là
học thức hoàn toàn chẳng có gì, chẳng thể tạo nghiệp đọa A Tỳ ngay
trong khi còn sống. Nếu tài trí được như bọn họ, ắt đến nỗi tạo tội khiên
mười phương hư không chẳng dung. Do ý ác ấy, mắc bệnh khổ lâu dài,
cả mấy năm giống hệt như phế nhân. Một ngày nọ mới biết mình lầm lạc,
bèn xuất gia làm Tăng mong diệt tội lỗi. Tông - Giáo lý sâu không có
sức nghiên cứu, Tịnh Độ đạo lớn quyết chí tuân hành, toan làm một ông
Tăng chỉ biết cơm cháo, chỉ lo tự độ, chẳng mộng hoằng pháp lợi sanh!
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
6
Năm ba mươi ba tuổi, đến chùa Pháp Vũ núi Phổ Đà, Trụ Trì là hòa
thượng Hóa Văn biết Quang chỉ biết ăn cơm, không làm chuyện chi khác
được, bèn cho làm thực khách thường xuyên, chẳng giao phó chút việc
cỏn con gì. Hơn hai mươi năm qua cũng khá được an lạc, suốt năm
không ai đến thăm, không nhận được lá thư nào.
Năm Tuyên Thống thứ ba (1911), tờ Phật Học Tùng Báo được phát
hành tại Thượng Hải, ông Cao Hạc Niên mấy lần gởi báo qua bưu điện
cho xem. Thấy những văn tự được in trong báo ấy phần nhiều hợp công
đạo, nhưng những điều lạm bàn về chánh trị trong báo có chỗ hơi thiên
vị, tôi trộm sợ rằng có người sẽ viện vào chuyện ấy để chê cười Phật
pháp, bèn dùng cái tên Vân Thủy Tăng Thích Thường Tàm để gởi thư
xin nhà báo hãy lập luận cho công bình, đừng để ngọc đẹp có vết, nhưng
những vị biên tập chẳng thèm để mắt đến. Về sau, ông Hạc Niên lên núi
này, tôi kể đầu đuôi; ông ta bèn đem mấy thiên cảo văn đăng báo, ký tên
là Thường Tàm, chẳng một ai biết đến.
Năm Dân Quốc thứ sáu (1917), ông Từ Úy Như nhận được ba lá thư
từ bạn hữu, bèn in ra năm ngàn bản, đặt tựa là Ấn Quang Pháp Sư Tín
Cảo (bản thảo thư từ của pháp sư Ấn Quang) tặng cho mọi người. Năm
Dân Quốc thứ bảy (1918), ông thâu thập được hơn hai mươi bức thư nữa,
đem in tại Bắc Kinh, đặt tựa là Ấn Quang Pháp Sư Văn Sao, đem sách
ấy đến Phổ Đà xin quy y. Quang bảo ông ta quy y với ngài Đế Nhàn.
Năm Dân Quốc thứ tám (1919), lại in bộ Tục Biên. Mùa Thu năm ấy, mẹ
ông ta mất tại nơi cư ngụ ở đất Thân (Thượng Hải). Tang ma xong xuôi,
bèn nhờ Thương Vụ Ấn Thư Quán ghép bộ Sơ Biên và Tục Biên thành
một. Năm Dân Quốc 12 (1923), Quang bảo Thương Vụ Ấn Thư Quán in
riêng bản Tăng Đính, chia làm bốn quyển, lưu bản 1 . Lần đầu, in hai vạn
bộ. Năm Dân Quốc 14 (1925), lại cho Trung Hoa Thư Cục in bản Tăng
Quảng, vẫn chia thành bốn quyển. Từ đấy, bất luận văn tự gì cũng đều
nhất loạt không lưu lại bản nháp nữa, một là để khỏi lãng phí tiền tài thí
chủ, hai là chẳng đến nỗi làm gai mắt huệ của người thông sáng. Năm
Dân Quốc 19 (1930), yểm quan tại chùa Báo Quốc ở Tô Châu, vị Đương
1 Tăng Đính Bản về sau được bổ sung thêm một số bài nữa nên gọi là Tăng Quảng Chánh
Biên, hay Ấn Quang Văn Sao Sơ Biên. “Lưu bản” là giữ lại bản in. Thuở ấy, thường in theo
lối mộc bản, bản gỗ khắc chữ để in rất cồng kềnh nên nếu không yêu cầu, nhà in sẽ không
giữ lại mộc bản.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
7
Gia 2 [chùa ấy] là thầy Minh Đạo cho người sao trộm. Năm Dân Quốc 24
(1935), thầy ấy qua đời mới thôi.
Năm Dân Quốc 26 (1937), Quang tỵ nạn tại Linh Nham Sơn, người
chép lại bèn giao bản cảo cho vị Đương Gia [chùa Linh Nham] là thầy
Diệu Chân. Thầy Diệu Chân lại cho sao lục, đăng tải trong những tờ bán
nguyệt san. Quang biết, nhưng lọt vào thế không làm gì được, chỉ đành
giảo duyệt kỹ càng để in, hòng mãn nguyện thầy ấy. Quang lúc nhỏ kém
học vấn, lớn lên chẳng biết gì, văn cực vụng về, chất phác, chẳng đáng
lọt vào mắt. Nhưng những điều Quang nói đều dựa theo ý kinh Phật, lời
Tổ rồi tùy cơ nói giản lược đó thôi, chẳng dám vọng sanh ý kiến gây lầm
lạc cho người, lại thêm vào đó những gì mình đã từng trải hơn năm mươi
năm. Nếu chịu bỏ qua văn để nắm lấy ý nghĩa, ắt có thể coi như một cái
mốc gỗ để chỉ thẳng chuyện Tây quy (trở về Tây Phương Cực Lạc) cũng
chẳng ngại gì! Xin hãy dốc sức về Tây, dũng mãnh tiến thẳng lên phía
trước. Chớ vì cột mốc gỗ này xấu hèn mà chẳng muốn thấy lộ trình về
Tây thì người dựng mốc lẫn người quy Tây đều cùng chẳng tiếc nuối.
Thêm nữa, bộ Sơ Biên tuy đã in hơn mười vạn bộ, nhưng bậc đại
thông gia thấy sách này chỉ chuyên nói đến chuyện “tín nguyện niệm
Phật, nhân quả báo ứng, giữ vẹn luân thường, tận hết bổn phận, giáo dục
gia đình”, toàn là những lời văn nôm na khuyên đời, hoàn toàn chẳng
phải là những lời lẽ “vén mây thấy trăng, mở cửa thấy núi”, mở rộng tâm
mục cho người, tỏ bày thông suốt bản hoài của Phật, cho nên coi như đồ
bỏ. Cũng có những người cùng một căn tánh như Quang, xem [bộ sách
này] như diệu bảo. Do đây mà người bỏ mê theo ngộ, bỏ tà về chánh,
sống giữ vẹn luân thường, mất sanh về Cực Lạc đông lắm. Bộ Tục Biên
ngoài những điều đã nói như trong bộ Sơ Biên, còn thêm những chuyện
như “[khuyên] sản phụ niệm Quán Âm, sữa độc giết chết con cái”. Đấy
đều là những điều cao tăng, thầy thuốc xưa nay chưa hề nói đến mà
Quang cứ nhắc đi nhắc lại.
Cổ nhân nếu chẳng phải là tướng giỏi thì cũng là lương y, chỉ mong
giúp đời, cứu sống người. Quang là ông Tăng vô tri vô thức chỉ biết đến
cơm cháo, do một mình ông Từ Úy Như lan truyền cái hư danh, rốt cuộc
muôn người nhận tiếng hư, đón tiếng vang, cho là thật, xem như thiện tri
thức. Họ đã “đem sai ngoa truyền sai ngoa”, Quang chẳng ngại “dùng
2 Đương Gia theo nghĩa gốc là vị quản gia của một dinh thự hoặc một phủ viện. Nhà chùa
cũng dùng chữ Đương Gia để chỉ vị Tăng quản trị một ngôi chùa. Sư Diệu Chân làm Đương
Gia từ khi hòa thượng Chân Đạt trụ trì Linh Nham.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
8
lầm lạc đáp tạ lầm lạc”, dạy người sống có nơi nương tựa, lúc mất có
chỗ quy túc, sanh nở không ách nạn, con chẳng chết ngang, để tận hết
tấm lòng tôi. Dẫu gai con mắt huệ của bậc thông hiểu, nhưng vì có ích
cho người, không gây hại cho đời, nên bèn tùy thuận ý của hai thầy
Minh Đạo, Diệu Chân cho lưu thông [sách này] và lược thuật duyên khởi.
Hiểu tôi hay bắt tội tôi, đều không kể đến vậy!
Năm Dân Quốc 28 (1939), Kỷ Mão, đầu Hạ,
Thường Tàm Quý Tăng Thích Ấn Quang kính soạn (năm 79 tuổi)
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
9
Ấn Quang Pháp Sư
Văn Sao Tục Biên
Quyển Thượng
I. THƯ TỪ
1. Một lá thư gởi khắp
(lời lẽ tuy vụng về chất phác, nhưng nghĩa vốn lấy từ kinh Phật. Nếu chịu hành theo,
lợi lạc vô cùng. Năm Dân Quốc 21 - 1932)
Pháp môn Tịnh Độ, độ khắp ba căn, lợi - độn trọn thâu, chính là đại
pháp để đức Như Lai phổ độ hết thảy thượng thánh hạ phàm khiến cho
họ liễu sanh tử ngay trong một đời này. Đối với pháp này chẳng tin,
chẳng tu, chẳng đáng buồn ư? Pháp môn này lấy ba pháp Tín - Nguyện -
Hạnh làm tông 3 . Tín là tin thế giới chúng ta đây là khổ, tin thế giới Cực
Lạc là vui. Tin ta là nghiệp lực phàm phu, quyết định chẳng thể cậy vào
Tự Lực để đoạn Hoặc chứng Chân hòng liễu sanh thoát tử. Tin A Di Đà
Phật có đại thệ nguyện; nếu có chúng sanh niệm danh hiệu Phật, cầu
sanh cõi Phật, người ấy lúc mạng chung, Phật ắt rủ lòng từ tiếp dẫn sanh
về Tây Phương. Nguyện là nguyện mau thoát lìa thế giới khổ sở này,
nguyện mau vãng sanh thế giới Cực Lạc kia. Hạnh là chí thành khẩn
thiết, thường niệm Nam Mô  (âm đọc là Nạp-mạc 4 ) A Di Đà Phật, thời thời
khắc khắc chớ để tạm quên. Sáng tối đối trước Phật lễ bái, trì tụng, tùy
theo bản thân rảnh rỗi hay bận bịu mà lập một khóa trình 5 . Ngoài ra,
[trong lúc] đi - đứng - ngồi - nằm và làm những chuyện chẳng phải dùng
đến tâm thì đều khéo niệm. Lúc ngủ nên thầm niệm, chẳng nên niệm ra
tiếng. Chỉ nên niệm bốn chữ A Di Đà Phật để khỏi bị nhiều chữ khó
3 Tông: Tông ở đây là ý nghĩa chủ yếu của một bộ kinh, hay chủ trương, giáo nghĩa chánh
yếu được xiển dương bởi một bộ kinh. Hiểu theo nghĩa rộng, Tông là giáo nghĩa căn bản,
chủ đạo của một pháp môn. Theo Thiên Thai Tông, Tông chính là nội dung nhất quán của
một bộ kinh hay một pháp môn.
4 Do chữ Nam Mô 南無 nếu đọc theo giọng Quan Thoại thông thường sẽ thành Nán-wú nên
ở đây Tổ ghi âm bằng chữ Nạp-mạc納莫 (âm Quan Thoại là Nà-mó) để chỉ cách đọc mô
phỏng âm Namo trong tiếng Phạn.
5 Khóa trình: Thời gian tu tập nhất định trong một ngày, thường dùng để chỉ một thời tụng
kinh, niệm Phật hay tọa thiền.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
10
niệm. Nếu áo mũ không chỉnh tề, hoặc đang lúc rửa ráy, đại tiểu tiện,
hoặc đến chỗ không sạch sẽ đều nên niệm thầm. Niệm thầm có cùng một
công đức [như niệm ra tiếng], niệm ra tiếng không hợp lễ. Bất luận niệm
lớn tiếng hay niệm nhỏ tiếng, niệm Kim Cang  (niệm có tiếng nhưng người
bên cạnh không nghe được) , niệm thầm trong tâm, đều phải niệm cho rõ
ràng rành rẽ trong tâm, miệng niệm cho rõ ràng rành rẽ, tai nghe cho rõ
ràng rành rẽ. Như thế thì tâm chẳng rong ruổi theo bên ngoài, vọng
tưởng dần dần dứt, Phật niệm dần dần thuần, công đức rất lớn!
Người niệm Phật phải hiếu dưỡng cha mẹ, phụng sự sư trưởng  (tức
thầy dạy ta và những vị có đạo đức) , từ tâm không giết  (nên ăn chay trường, hoặc
ăn chay kỳ. Nếu chưa dứt được ăn mặn thì đừng đích thân giết) , tu Thập Thiện
nghiệp  (tức là thân chẳng làm chuyện sát sanh, trộm cắp, tà dâm; miệng chẳng nói
dối, thêu dệt, nói đôi chiều, nói lời ác; tâm chẳng khởi niệm tham dục, nóng giận,
ngusi) . Lại còn phải cha nhân từ, con hiếu thuận, anh nhường, em kính,
chồng hòa, vợ thuận, chủ nhân từ, tớ trung thành, nghiêm túc tận hết bổn
phận của chính mình. Chẳng cần biết người khác có trọn hết bổn phận
đối với ta hay không, ta phải luôn trọn hết phận ta. Nếu có thể đối với
gia đình và xã hội trọn hết tình nghĩa, tận hết bổn phận thì gọi là “thiện
nhân”. Thiện nhân niệm Phật cầu sanh Tây Phương chắc chắn khi lâm
chung liền được vãng sanh bởi tâm hợp với Phật, nên cảm được Phật từ
tiếp dẫn. Nếu tuy thường niệm Phật, nhưng tâm chẳng nương theo đạo,
hoặc đối với cha mẹ, anh em, thê thiếp, con cái, bạn bè, xóm làng chẳng
thể tận hết bổn phận thì tâm đã trái nghịch Phật, khó thể vãng sanh! Do
tự tâm phát sanh chướng ngại, Phật cũng không có cách nào rủ lòng từ
tiếp dẫn được!
Lại phải nên khuyên cha mẹ, anh em, chị em, thê thiếp, con cái, xóm
làng, thân hữu đều cùng thường niệm “nam-mô A Di Đà Phật” và “nam-
mô Quán Thế Âm Bồ Tát”  (mỗi ngày nếu niệm một vạn câu Phật hiệu thì niệm
năm ngàn câu Quán Âm, nhiều hay ít chiếu theo đây mà gia giảm). Bởi chuyện
này lợi ích rất lớn, nỡ nào để người sanh ra ta và quyến thuộc của ta
cũng như thân hữu chẳng được hưởng lợi ích này hay sao? Huống chi
hiện tại đang là lúc cõi đời hoạn nạn lớn lao, tai họa xảy đến không cách
gì đối phó được. Nếu thường niệm Phật và niệm Quán Âm, chắc chắn
được Phật từ che chở, gặp dữ hóa lành. Dẫu không tai nạn cũng được
nghiệp tiêu, trí rạng, chướng tận, phước tăng. Huống chi, khuyên người
niệm Phật cầu sanh Tây Phương chính là thành tựu cho kẻ phàm phu
thành Phật, công đức rất lớn! Dùng công đức này hồi hướng vãng sanh,
ắt được mãn nguyện.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
11
Phàm tụng kinh, trì chú, lễ bái, sám hối và cứu tai nạn, giúp kẻ
nghèo, mọi thứ công đức từ thiện đều phải hồi hướng vãng sanh Tây
Phương, chớ nên cầu phước báo nhân - thiên trong đời sau. Hễ có tâm ấy
sẽ chẳng có phần vãng sanh! Hễ sanh tử chưa giải quyết xong, phước
càng lớn ắt nghiệp càng nặng. Hễ sanh lần nữa, khó khỏi đọa trong ba
đường ác địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh. Nếu muốn lại được thân người, lại
được gặp pháp môn Tịnh Độ liễu thoát ngay trong một đời, khó như lên
trời! Phật dạy người niệm Phật cầu sanh Tây Phương là để con người
liễu thoát sanh tử ngay trong đời này. Nếu cầu phước báo nhân - thiên
đời sau thì là trái nghịch lời Phật dạy, giống như đem một viên bảo châu
vô giá trong khắp cõi đời đổi lấy một thẻ đường để ăn, chẳng đáng tiếc ư?
Người ngu niệm Phật chẳng cầu sanh Tây Phương, cầu phước báo nhân
thiên đời sau thì cũng chẳng khác gì!
Người niệm Phật chẳng được lạm tu con đường tham cứu của nhà
Thiền, bởi người tham cứu chẳng chú trọng nơi tín nguyện cầu sanh; dẫu
có niệm Phật cũng chỉ chú trọng khán câu “người niệm Phật là ai?” để
cầu khai ngộ mà thôi! Nếu sanh Tây Phương thì không một ai chẳng
khai ngộ! Nếu khai ngộ mà Hoặc nghiệp hết sạch thì có thể liễu sanh tử.
Nếu Hoặc nghiệp chưa hết, sẽ chẳng thể cậy vào Tự Lực để liễu sanh tử.
Lại do không có tín nguyện nên chẳng thể cậy vào Phật Lực để liễu sanh
tử. Tự Lực lẫn Phật Lực cả hai đều không nhờ cậy được, muốn thoát
luân hồi há có được chăng? Phải biết: Pháp Thân Bồ Tát lúc chưa thành
Phật đều phải cậy vào oai lực của Phật, huống chi nghiệp lực phàm phu
phí công bàn chuyện Tự Lực, chẳng cậy Phật Lực ư? Lời lẽ tuy cao siêu,
nhưng hạnh thật hèn tệ. Phật Lực, Tự Lực lớn - nhỏ, nào phải chỉ khác
biệt như trời với vực! Nguyện đồng nhân 6 đều hiểu nghĩa này.
Người niệm Phật chớ nên bắt chước kẻ ngu, làm những “Phật sự”
như hoàn thọ sanh 7 , gởi kho v.v… bởi chuyện “hoàn thọ sanh” chẳng
phát xuất từ kinh Phật, mà do người đời sau ngụy tạo. “Gởi kho” là
nguyện chết đi làm quỷ, chuẩn bị sẵn tiền tiêu dùng trong quỷ đạo. Đã có
tâm nguyện làm quỷ sẽ khó thể vãng sanh. Nếu chưa làm, hãy chớ có
6 Đồng nhân: Những người có cùng căn cơ với ta.
7 Đây là một quan điểm mê tín của người dân Trung Hoa thời xưa. Họ tin rằng khi sanh làm
người, ai nấy đều bị thiếu nợ một khoản tiền dưới âm phủ, nếu không đốt tiền giấy van vái
trả nợ dần dần sẽ bị tổn phước giảm thọ, gặp nhiều tai nạn, ác mộng, ba hồn bảy phách bị
suy bại nên chết yểu. Khoản tiền giấy vàng bạc đốt để trả nợ gọi là Hoàn Thọ Sanh (quan
điểm này được đề cao qua ngụy kinh Thọ Sanh). “Gởi kho” là đốt tiền giấy, vàng bạc để tích
trữ sẵn dưới âm ty như một hình thức gởi tiền tiết kiệm để dùng sau khi chết.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
12
làm. Nếu trót đã làm hãy bẩm rõ cùng Phật: “Đệ tử tên là… chỉ cầu vãng
sanh, tiền trước kia gởi kho nơi cõi âm, đều dùng chẩn tế cô hồn hết” thì
mới chẳng gây chướng ngại cho việc vãng sanh. Phàm những kinh như
Thọ Sanh, Huyết Bồn, Thái Dương, Thái Âm, Nhãn Quang, Táo Vương,
Thai Cốt, Phân Châu, Diệu Sa 8 v.v… đều do những kẻ lầm lạc ngụy tạo,
8 Thọ Sanh Kinh là một kinh do Đạo giáo ngụy tạo. Nội dung kinh nói năm Trinh Quán thứ
13 đời Đường, ngài Huyền Trang duyệt Đại Tạng Kinh, thấy nói rõ mỗi người khi được đầu
thai làm người đều thiếu một khoản nợ lớn tại âm phủ, vị quan chủ mạng của âm phủ sẽ truy
tìm người ấy trong nhân gian để đòi nợ. Người nào không chịu trả khoản nợ ấy bằng cách
đốt tiền giấy, vàng mã trả nợ cho âm phủ, đêm ngủ sẽ gặp nhiều ác mộng, ba hồn bảy phách
vất vưởng, suy bại, sẽ bị mười tám thứ tai ương như đi đường bị trộm cắp, sanh nở khó khăn,
chết bất đắc kỳ tử, bị trúng phong mà chết, bị chết vì dịch tật, tai nạn xe cộ, bị vu cáo, bắt bớ,
giam cầm, tàn tật v.v… Nếu người nào siêng năng trả tiền nợ thọ sanh sẽ được đủ mọi sung
sướng, không tai dịch, không bị sao xấu chiếu, ba đời giàu sang, không bao giờ bị nghèo khổ,
khẩu thiệt v.v…
Kinh Huyết Bồn (tên gọi đầy đủ là Phật Thuyết Đại Tạng Chánh Giáo Huyết Bồn Kinh) nói
ngài Mục Kiền Liên đến huyện Truy Dương ở Vũ Châu thấy một địa ngục có hình dáng một
cái chậu máu lớn rộng đến tám vạn bốn ngàn do-tuần, đủ mọi khí cụ hành hình. Trong ngục
có nhiều nữ nhân tóc tai rũ rượi, bị ngục tốt bắt uống máu mỗi ngày ba lần. Nếu không chịu
uống sẽ bị quỷ sứ dùng gậy sắt đánh đập tàn nhẫn. Hỏi đến nguyên cớ, quỷ sứ đáp: “Do
người nữ lúc sanh nở hoặc khi có kinh, máu dơ thấm đất, xúc phạm thần đất. Hoặc tắm gội
khiến nước sông, nước suối bị nhiễm máu dơ. Người khác không biết dùng nước ấy đem nấu
trà cúng thánh hiền, Thiên đại tướng quân bèn ghi tội kẻ ấy. Sau khi chết bèn đọa ngục này.
Muốn cứu giúp vong linh của mẹ thì phải tụng kinh này ba năm, lập Huyết Bồn thắng hội,
thỉnh Tăng chúng tụng kinh này, hồn mẹ sẽ được giải thoát!”
Kinh Thái Dương (tên gọi đầy đủ là Thái Dương Tinh Quân Bảo Cáo), có nội dung tán tụng
thần mặt trời, xin trích một đoạn như: “Đỗng dương chí thánh, viêm minh thượng chân, chủ
Nam cực chi dương khuyết, chưởng nhân thân chi hồn phách, quang huy thạnh đại, hành vi
vạn tượng chi tôn đức cao minh, chủ thế chiếu chúng sanh chi mạng, chiếu hồi thiên địa
thần quang trú dạ tuần hành, khu nữu âm dương, viêm phách oai thí hách liệt, phàm mông
quang chiếu, thực lại sanh thành, đại bi, đại nguyện, đại thánh, đại từ Nhật Cung Thái
Dương Ân Quang Phổ Chiếu Thiên Tôn” (tạm dịch: Đức Nhật Cung Thái Dương Ân Quang
Phổ Chiếu Thiên Tôn đại bi, đại nguyện, đại thánh, đại từ, là bậc chí thánh, dương khí thông
suốt, là bậc chân thật tột bậc về mặt nóng sáng, làm chủ cửa Dương nơi mặt cực Nam, nắm
giữ hồn phách của con người, rực rỡ vô cùng, có đức cao vời hơn mọi vật, chủ trì việc chiếu
soi sanh mạng của chúng sanh, ngày đêm đi tuần hành chiếu soi trời đất, duy trì âm dương.
Ngài có bản chất ấm nóng, oai dũng ban bố sự chói ngời, phàm những gì được chiếu soi đều
nhờ Ngài mà sanh thành). Tiếp đó là bài kệ thần Thái Dương tự khoe công đức: “Trên trời
không ta không ngày đêm, dưới đất không ta chẳng tăng trưởng, thần nào cũng có người tôn
kính, chẳng ai kính ta thần Thái Dương! Mười chín tháng Giêng Thái Dương sanh. Nhà nhà
niệm Phật thắp đèn hồng, ai truyền được kinh Thái Dương này, cả nhà già trẻ không bị sao
hạn. Ai không truyền tụng kinh Thái Dương, địa ngục cửa mở ngay trước mắt….”
Kinh Thái Âm có tên gọi đầy đủ là Thái Âm Tinh Quân Thánh Kinh, câu cú lủng củng, lộn
xộn, có toàn văn như sau: “Thái Âm Bồ Tát đi về phương Đông, mười tầng địa ngục chín
tầng mở, mười vạn tám ngàn chư Bồ Tát, chư Phật, Bồ Tát xếp hàng hai bên, chư tôn Phật
kính trọng, đất không mây, hoa sen vọt khỏi mặt nước nở đầy đất, đầu đội tháp châu báu bảy
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
13
chớ nên niệm. Kẻ ngu chẳng biết niệm kinh Đại Thừa  (tức là các kinh A Di
Đà Kinh, Vô Lượng Thọ Kinh, Quán Vô Lượng Thọ Phật Kinh, Tâm Kinh, Kim Cang,
Dược Sư, Pháp Hoa, Lăng Nghiêm, Hoa Nghiêm, Phổ Hiền Hạnh Nguyện Phẩm
v.v...) Ngả lòng tin theo các thứ ngụy kinh ngụy tạo mù quáng ấy, ắt phải
làm những chuyện hoàn thọ sanh, phá địa ngục, phá huyết hồ mới an tâm
được! Có người hiểu lý nói những kinh ấy là ngụy tạo, cũng chẳng chịu
tin. Phải biết: Làm Phật sự thì chỉ có niệm Phật là công đức lớn nhất.
tầng, Sa Bà thế giới nhãn quang minh, một Phật báo trọn ân thiên địa, hai Phật báo đáp ân
phụ mẫu, cha mẹ còn sống tăng phước thọ, cha mẹ đã mất sớm siêu thăng. Nam-ma Phật,
nam-ma Pháp, nam-ma A Di Đà Phật, thiên la thần, địa la thần, người lìa nạn, nạn lìa thân,
hết thảy tai ương hóa thành bụi. Có ai niệm được bảy biến kinh Thái Âm, sống chết chẳng
đến cửa địa ngục”.
Kinh Nhãn Quang rất ngắn, chỉ gồm mấy câu như sau: “Phật nói kinh Nhãn Quang, mắt
sáng là đèn tâm, hai bên tháp xá-lợi, hằng sa hậu thế Đại Tạng kinh. Ngàn mắt ngàn tay tỏ
rõ trong đời. Đại Trí Bồ Tátphóng hào quang, Văn Thù Bồ Tát cưỡi sư tử, Phổ Hiền cưỡi
voi chúa. La Hán đầy khắp hư không đại địa, sương mù che phủ mắt bị quét sạch ngay!”
Nội dung kinh Táo Vương (dân gian thường gọi là kinh Ông Táo) như sau: Kinh này do
chính đức Phật nói ra ở Ấn Độ, được các vị Tam Tạng pháp sư truyền qua Trung Hoa (sic!).
Ông Táo có danh xưng là Đông Trù Tư Mạng, theo dõi hành vi của mọi người trong gia đình,
ngày Ba Mươi mỗi tháng tấu lên thiên đình, tùy theo hành vi thiện ác, trời sẽ giáng phước
hay ban họa. Sinh nhật của ông Táo là ngày mồng Ba tháng Tám, gia chủ phải thắp hương,
đốt đèn cúng tế mới được phước thọ, tụng niệm kinh này thì học trò sẽ đỗ đạt, người buôn
bán hưng vượng v.v… Cầu đảo ông Táo chí thành sẽ thọ đến chín mươi tuổi. Kinh cũng
khuyên phải giữ bếp cho sạch sẽ, không được khua khoắng nồi xoong trong bếp, không được
cởi trần trước bếp, không được khạc nhổ, không được mắng chửi trong bếp, không đem dép
dính phân súc vật vào bếp, không đem vỏ tỏi, lông xương gà vịt vào bếp v.v…
Thai Cốt Kinh là kinh nói về sự hình thành con người trong thai mẹ, bắt chước thô thiển
vụng về kinh Báo Ân nhà Phật. Xin trích một đoạn: “Tháng thứ tư, thai tăng trưởng, tứ chi
đã định, sanh chân trước, sau sanh tay, thu hạ xuân đông, sanh hai tay, khi sanh hai tay, rút
rỉa huyết mạch của mẹ. Khi sanh hai chân, thấu đến huyệt Huyền Quan, mạch máu nhảy
mạnh, [người mẹ] đi trên đất bằng như trèo núi cao, đầu gối đau nhức”…
Kinh Diệu Sa rất ngắn, kinh văn lộn xộn, câu cú không hoàn chỉnh, nội dung như sau: “Diệu
Sa Quán Thế Âm ngồi thuyền qua biển cả, thuyền chở ngập sâu năm trăm (không rõ năm
trăm cái gì? Năm trăm tấc chăng?), biển cả dậy sóng gió, thỉnh được kinh Diệu Sa. Phật,
Phật, Phật, ba mươi sáu vạn ức Phật, hai mươi chín ngàn vô số Phật, năm trăm tạng hằng
hà sa số Phật, tám vạn thông minh trí huệ Phật, niệm đức Đương Lai Di Lặc Phật, hết thảy
các Phật trong Tinh Tú thiên cung, Phật nhiều như những hạt bụi nhỏ nhặt trên mặt đất,
Phật nhiều như những hạt mưa li ti trong bảy ngày bảy đêm, Phật nhiều như số cát đọng hai
bên bờ sông, Phật nhiều như số lá trong vườn thiên hạ, cành cành lá lá quang minh Phật,
đức Phật Thế Tôn trong pháp hội Linh Sơn, ông bà cha mẹ bảy đời Phật, hết thảy Phật trong
ba đời, có ai trì niệm kinh Diệu Sa, hiềm rằng trên cầu thấy phân minh! Bốn quyển Diệu Sa
là một tạng, thiên hạ quỷ thần chẳng dám xâm phạm, Di Đà đồng tử cầm chuông vàng, lắc
liền mấy tiếng địa ngục trống rỗng, Diêm La thiên tử được thành Phật, hết thảy chúng sanh
lìa địa ngục”. Chúng tôi không tìm được tài liệu về bản kinh Phân Châu.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
14
Nên dùng tiền làm chuyện hoàn thọ sanh, phá địa ngục, phá huyết hồ 9 để
thỉnh vị Tăng có chánh niệm niệm Phật thì lợi ích lớn lắm.
Người niệm Phật nên ăn chay trường. Nếu như chưa thể thì nên giữ
Lục Trai, hoặc Thập Trai  (mồng 8, 14, 15, 23, 29, 30 là Lục Trai. Thêm vào
ngày mồng Một, 18, 24, 28 thì thành Thập Trai. Gặp tháng thiếu thì ăn lên trước đó
một ngày. Lại còn tháng Giêng, tháng Năm, tháng Chín là ba tháng chay, nên ăn
chay trường, làm các công đức) . Từ giảm dần đến vĩnh viễn dứt ăn mặn thì
mới hợp lý. Tuy chưa dứt được ăn mặn, hãy nên mua thịt làm sẵn, đừng
sát sanh trong nhà. Do trong nhà thường nguyện cát tường (tốt lành, may
mắn), nếu hằng ngày sát sanh thì nhà ấy liền trở thành nơi giết chóc. Nơi
giết chóc chính là chỗ oán quỷ tụ hội, chẳng tốt lành, [điều này] quan
trọng lắm! Do vậy, phải kiêng sát sanh trong nhà.
Người niệm Phật nên khuyên cha mẹ niệm Phật cầu sanh Tây
Phương, nhưng muốn cho cha mẹ lúc lâm chung quyết định vãng sanh
Tây Phương mà không nói sẵn cho quyến thuộc biết về việc trợ niệm
lâm chung, và lợi - hại của việc phô trương mù quáng và khóc lóc sẽ
chẳng thể được! Vì vậy, muốn cho cha mẹ khi lâm chung được hưởng sự
lợi ích do quyến thuộc trợ niệm, chẳng bị cái hại phá hoại chánh niệm,
nhưng lúc thường ngày không nói cho họ biết sự lợi ích của việc niệm
Phật, khiến cho ai nấy đều thường niệm, sẽ không thể được! Như thế
chẳng những có ích cho cha mẹ mà thật sự còn có ích cho những quyến
thuộc hiện đời, con cháu đời sau. Lâm chung trợ niệm bất luận già - trẻ
đều nên như vậy, xem cuốn Sức Chung Tân Lương 10 sẽ tự biết  (Thượng
Hải Phật Học Thư Cục, chùa Báo Quốc ở Tô Châu đều có bán cuốn ấy).
9 Phá địa ngục, phá huyết hồ là những lễ lạc do tà sư Trung Hoa bày ra. Họ làm những mô
hình địa ngục, hồ máu bằng giấy, rồi tăng chúng đọc kinh, vẽ bùa, đốt bùa, chạy quanh đàn
tràng, hô hoán điều động quỷ thần, dùng tích trượng đục thủng địa ngục, hồ máu, cho rằng
làm như thế sẽ cứu được vong linh ra khỏi địa ngục.
10 Sức Chung Tân Lương (những hướng dẫn trong việc lo liệu cho người lâm chung) là một
tác phẩm do ông Lý Viên Tịnh soạn với nội dung hướng dẫn cách thức chuẩn bị cho thời
khắc lâm chung và phương pháp trợ niệm nhằm đảm bảo người tu Tịnh nghiệp lúc lâm
chung không bị phá hoại chánh niệm. Sách này chia làm bốn phần:
1) Sức Chung Chương Trình: Người tu Tịnh Độ phải dặn dò gia đình, bạn bè cách xử trí như
thế nào khi người ấy lâm chung, cách thức trợ niệm, an táng sao cho người chết giữ được
chánh niệm.
2) Sức Chung Ngôn Luận: Tập hợp những lời dạy về chuẩn bị lâm chung của các cổ đức.
3). Dự Tri Lợi Hại: Những phân tích về lẽ lợi hại khi lâm chung như không nên khóc lóc, sát
sanh, không bày vẽ phô trương như buộc người chết ngồi xếp bằng, thay áo, tắm rửa trong
khi người sắp chết còn đang thở hắt ra.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
15
Nữ nhân khi sanh nở thường đau đớn chẳng kham nổi, [nếu] mấy
ngày chưa sanh rất có thể bị mất mạng. Lại có người sanh xong bị băng
huyết, đủ mọi nỗi nguy hiểm, và con cái mắc chứng kinh phong chậm
hay gấp, đủ mọi nỗi nguy hiểm. Nếu nhằm lúc sắp sanh, hãy chí thành
khẩn thiết niệm ra tiếng rõ ràng “nam-mô Quán Thế Âm Bồ Tát”, chớ
nên niệm thầm trong tâm, bởi niệm thầm tâm lực nhỏ, nên cảm ứng cũng
nhỏ. Lại do lúc ấy dùng sức đẩy đứa con ra, nếu thầm niệm thì rất có thể
do bế khí mà thành bệnh. Nếu chí thành khẩn thiết niệm chắc chắn chẳng
bị đau đớn, khó sanh và băng huyết sau khi sanh, đứa con mắc các chứng
kinh phong v.v… Dẫu cho khó sanh đến tột bậc, người đã sắp chết, hãy
nên dạy sản phụ ấy và những người chăm sóc chung quanh đều cùng
niệm Quán Thế Âm ra tiếng, người nhà dẫu ở phòng khác cũng đều có
thể niệm, chắc chắn công phu chưa đến một khắc liền được an nhiên
sanh nở. Ngoại đạo chẳng hiểu lý, chấp chết vào một pháp cung kính,
chẳng biết căn cứ vào sự để luận lý, đến nỗi những bà cụ niệm Phật coi
sanh nở là chuyện đáng sợ, dẫu là con gái ruột, con dâu cũng chẳng dám
nhìn đến, huống là dám dạy họ niệm Quán Âm ư? Phải biết Bồ Tát mang
tâm cứu khổ, lúc sắp sanh tuy lõa lồ, bất tịnh, nhưng là chuyện không thể
nào tránh được, chứ không phải là do cố ý luông tuồng, chẳng những
[niệm Quán Âm khi ấy] không có tội lỗi gì, mà lại còn gieo được đại
thiện căn cho cả mẹ lẫn con. Nghĩa này đức Phật dạy trong kinh Dược
Sư, chứ không phải là ý kiến ức đoán của tôi, chẳng qua tôi chỉ đề xướng
mà thôi! (Kinh Dược Sư nói về thệ nguyện công đức Phật Dược Sư, cho nên dạy
niệm Phật Dược Sư. Nhưng danh hiệu Quán Âm ai nấy đều biết cho nên bất tất phải
niệm Phật Dược Sư, cứ niệm Quán Âm cũng được).
Nữ nhân từ mười hai, mười ba tuổi cho đến bốn mươi tám, bốn mươi
chín tuổi đều có kinh nguyệt. Có kẻ nói “trong lúc có kinh không được lễ
bái, trì tụng!” Lời ấy chẳng thông tình lý. Người có kinh ngắn ngày thì
hai ba ngày là hết, có người kéo dài đến sáu bảy ngày mới hết. Người tu
trì ắt phải niệm niệm không gián đoạn, lẽ đâu vì một tật nhỏ trời sanh ấy
để rồi bỏ bê việc tu trì ư? Nay tôi nói: Trong lúc có kinh, chỉ nên lễ bái ít
hơn  (nên ít lễ bái, chứ không phải là tuyệt đối chẳng được làm lễ) , niệm Phật,
tụng kinh đều theo như lệ thường. Nên thường thay vải dơ (băng vệ sinh).
Nếu tay sờ vào vải dơ, hãy nên rửa sạch, chớ dùng tay đã chạm đồ dơ để
lật kinh và thắp hương. Phật pháp thì pháp nào cũng viên thông, ngoại
đạo chỉ chấp vào lý ngoài rìa. Người đời đa phần chỉ tin lời ngoại đạo,
4) Sức Chung Thật Hiệu: Những bằng chứng vãng sanh do dự bị chu đáo cho phút lâm
chung.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
16
chẳng biết đến chánh lý trong Phật pháp. Vì thế, khiến cho hết thảy đồng
nhân chẳng thể được nhuần thấm lợi ích nơi pháp.
Quán Thế Âm Bồ Tát thệ nguyện rộng sâu, theo tiếng cứu khổ. Nếu
gặp phải những hoạn nạn như đao binh, nước, lửa, đói kém, sâu rầy,
châu chấu, ôn dịch, hạn hán, lụt lội, giặc cướp, oan gia, ác thú, rắn độc,
ác quỷ, yêu mị, bệnh tật do oán nghiệp, tiểu nhân hãm hại…. mà có thể
phát tâm sửa lỗi hướng thiện, tự lợi lợi người, chí thành khẩn thiết niệm
Quán Thế Âm, niệm niệm không gián đoạn, chắc chắn sẽ được Ngài từ
bi che chở, chẳng bị nguy hiểm gì. Nếu vẫn giữ tấm lòng chẳng lành,
dẫu có xưng niệm, chẳng qua chỉ tạm gieo căn lành cho vị lai, chẳng
được cảm ứng trong hiện thời. Bởi lẽ Phật, Bồ Tát đều là thành tựu thiện
niệm cho người, trọn chẳng thành tựu ác niệm cho người. Nếu chẳng
phát tâm sửa lỗi hướng thiện, lầm lạc muốn niệm danh hiệu Phật, Bồ Tát
để mong thành tựu ác sự cho mình thì quyết định không được cảm ứng,
chớ có dấy lên cái tâm điên đảo ấy!
Niệm Phật khẩn yếu nhất là giữ vẹn luân thường, trọn hết bổn phận,
dứt lòng tà, giữ lòng thành, đừng làm các điều ác, vâng làm các điều
thiện, giữ tấm lòng tốt, nói lời tốt lành, làm chuyện tốt đẹp. Có sức làm
được thì tích cực làm, chẳng thể làm được thì cũng phải phát thiện tâm
ấy, hoặc khuyên người có sức làm, hoặc thấy người khác làm bèn phát
tâm hoan hỷ, thốt lời khen ngợi thì cũng là thuộc về công đức nơi tâm và
miệng. Nếu chẳng thể tự làm được, thấy người khác làm bèn sanh ganh
ghét, liền thành ra tâm hạnh tiểu nhân gian ác, chắc chắn bị tổn phước,
giảm thọ, chẳng được kết quả tốt lành, hãy nên thống thiết răn dè. Chẳng
được làm chuyện giả dối để được tiếng, buôn danh chuốc dự, tâm hạnh
ấy quả thật bị thiên địa quỷ thần đều cùng ghét. Nếu có thì phải sửa đổi;
nếu không thì càng thêm cố gắng.
Trong đời có kẻ nữ chẳng hiểu chí lý (lý tột cùng), hoặc chẳng hiếu
đối với cha mẹ chồng, lừa dối, khinh miệt chồng, nuông chiều con cái
mù quáng, ngược đãi tôi tớ, hoặc là mẹ kế ngược đãi con cái đời vợ
trước, chẳng biết hiếu dưỡng cha mẹ chồng, kính trọng chồng, dạy con
cái, rộng rãi với tôi tớ, nuôi dạy, chăm sóc con cái vợ trước, [chẳng biết
những điều ấy] quả thật là đạo thánh hiền trong thế gian, mà cũng là
pháp vun bồi cái gốc trong nhà Phật. Đầy đủ công đức này, do tu tập
Tịnh nghiệp chắc chắn danh dự ngày càng cao, phước tăng, tuổi thọ lâu
dài, lâm chung được Phật tiếp dẫn lên thẳng chín phẩm sen. Phải biết:
Có nhân chắc chắn có quả. Nếu mình đã gieo cái nhân hiếu kính từ ái, sẽ
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
17
tự hưởng cái quả hiếu kính từ ái. Vì người chính là vì mình, hại người
còn tệ hơn tự hại mình. Vì thế, phải tận hết chức phận của chính mình để
mong Phật - trời cùng soi xét.
Trẻ nhỏ từ lúc có sự hiểu biết, liền dạy cho chúng đạo hiếu, đễ, trung,
tín, lễ, nghĩa, liêm, sỉ, và những sự nhân quả ba đời, luân hồi lục đạo
khiến cho chúng biết tâm của chính chúng nó trong từng hơi thở đều
thông với tâm của trời, đất, quỷ thần, Phật, Bồ Tát. Khởi lên một niệm
bất chánh, làm một chuyện bất chánh đã sớm bị trời, đất, quỷ thần, Phật,
Bồ Tát thấy biết tường tận, như đối trước gương sáng đều hiện ra hình
bóng xấu không thể trốn tránh được, ngõ hầu chúng nó biết kiêng sợ,
gắng làm người lương thiện. Bất luận là ai, dẫu là tôi tớ, trẻ nhỏ, cũng
chẳng được phép đánh chửi. Dạy chúng nó tôn kính bậc tôn trưởng, giữ
phận người dưới. Phải chú trọng dạy chúng nó kính tiếc giấy có viết chữ,
yêu tiếc ngũ cốc, y phục, đồ đạc, thương tiếc che chở trùng kiến, cấm
ngặt ăn vặt để khỏi bị bệnh. Dạy được như thế thì phần đông chắc chắn
trở thành người hiền thiện. Nếu lúc nhỏ để mặc theo thói quen, điều gì
cũng chẳng giáo huấn, lớn lên nếu không thành hạng tầm thường thì
cũng thành phường trộm cướp. Lúc ấy có hối cũng chẳng có ích gì! Cổ
nhân nói: “Giáo phụ sơ lai, giáo nhi anh hài” (Dạy con từ thuở còn thơ,
dạy vợ từ thuở ban sơ mới về), bởi lẽ, do huân tập sẽ trở thành bản tánh
nên phải cẩn thận ngay từ đầu. Thiên hạ yên hay loạn đều bắt nguồn từ
đây; chớ nghĩ lão tăng nói chuyện viễn vông, không quan hệ, khẩn yếu
chi!
Quang đã già rồi, tinh thần ngày càng suy yếu, không có sức trả lời
thư gởi đến. Chỉ vì đường bưu điện thuận tiện khiến cho xa - gần nghe
lầm hư danh, thường gởi thư đến hỏi mãi. Nếu nhất loạt chẳng phúc đáp,
cũng cảm thấy phụ lòng người hỏi đến. Nếu phúc đáp từng thư một, thật
chẳng có đủ tinh thần [làm như vậy]. Vì thế, cho in bức thư dài này,
phàm những gì liên quan đến chuyện tu trì và đạo lập thân, xử thế, thờ
cha mẹ, dạy con, đều nói đại lược. Sau này có ai gởi thư đến, dùng thư
này gởi lại. Nếu có một hai chuyện chi đặc biệt liền phê vào thư gởi đến
mấy chữ để đôi bên thấu hiểu tình nhau, chẳng đến nỗi nhọc nhằn quá
đáng. Nếu muốn thông hiểu sâu xa kinh giáo, xin hãy thỉnh giáo nơi
những bậc pháp sư thông hiểu sâu xa dựng cao tràng pháp. Nên biết rằng:
Người thông hiểu sâu xa kinh giáo chưa chắc đã liễu sanh tử ngay trong
đời này. Nếu muốn liễu sanh tử ngay trong đời này, hãy nên chú trọng
nơi tín nguyện niệm Phật cầu sanh Tây Phương.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
18
2. Thư gởi cư sĩ Quách Trang Ngộ
(năm Dân Quốc 21 - 1932)
Nhận được thư của thầy Minh Đạo, biết cư sĩ có chí lớn. Nếu muốn
liễu sanh thoát tử ngay trong đời này thì Quang chẳng ngại làm cái mốc
chuẩn để nặn đất, chạm gỗ. Nếu muốn thông hiểu sâu xa kinh giáo và
triệt ngộ tự tâm thì [cái mốc chuẩn để] nặn đất, chạm gỗ của Quang
chẳng dùng được! Nay “đem sai lầm đáp tạ sai lầm”, đặt pháp danh cho
cư sĩ là Huệ Trang. Trang (莊) là kính. Một pháp Kính chính là căn bản
để học đạo thế gian lẫn xuất thế gian. Nếu chẳng trọng lòng kính, giữ
lòng thành, dù có sở ngộ, vẫn chẳng thể được lợi ích thật sự. Hễ rơi vào
cuồng huệ, chắc chắn khó thể sự lý viên dung. Thiên chấp lý tánh, chẳng
trọng tu trì, tuy thấy lý chẳng lầm, cũng chẳng khác gì tà ma, ngoại đạo
cho mấy! Huống chi đã chấp lý phế sự thì cái lý được ngộ cũng khó thể
thích đáng. Do vậy, nói: “Bất quý tử kiến địa, chỉ quý tử hành lý”
(Chẳng quý chỗ kiến địa của ông, chỉ quý chỗ ông thực hiện). Đấy chính
là bẫy sập lớn cho người thông minh trong cả cõi đời; chẳng mắc phải
bệnh này mới đáng gọi là thông minh. Nếu không, thông minh lại bị
thông minh làm cho lầm lạc, biến thành hạng người tự lầm, lầm người.
Quang đã già rồi, chẳng nên thường gởi thư đến nữa. Hễ gởi thư đến chỉ
dùng bức thư dài đã in để hồi đáp, nhất loạt chẳng giải thích cho riêng ai
để khỏi mệt nhọc quá đỗi, mà cũng chẳng có lợi gì cho người. Không lâu
nữa, sẽ có sách Tịnh Độ Thập Yếu bản mới in và bức thư dài gởi đến,
không cần phải viết thư nữa. Ngoài nguyên bản sách Thập Yếu ra, còn
có kèm thêm mấy cuốn sách cần thiết khác, thật sự là những sách vở
quan trọng nhất cho việc tu Tịnh nghiệp.
3. Trả lời thư cư sĩ Châu Mạnh Do hỏi về bốn câu “Sắc bất dị
Không” trong Tâm Kinh
(Năm Dân Quốc 26 - 1937)
Mấy câu này chính là Đại Sĩ đem tướng của Ngũ Uẩn Đều Không do
chính Ngài đã thấy thấu suốt (chiếu kiến) để dạy người. Sắc đứng đầu
Ngũ Uẩn, vì thế giảng tường tận trước. Nói “Sắc bất dị Không” (Sắc
chẳng khác Không) là vì Sắc tuy có hình tướng có thể thấy được, nhưng
đó là tướng huyễn vọng. Dùng trí Bát Nhã sâu xa để quán chiếu thì bản
thể của Sắc là “bất khả đắc” (trọn chẳng thể được), tuy có mà giống như
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
19
hư không. Chẳng riêng gì bản thể của Sắc là “trọn chẳng thể được”, mà
Không cũng “trọn chẳng thể được!” Do vậy, lại nói “Không bất dị Sắc”
(Không chẳng khác Sắc). Ở đây, lại sợ người ta hiểu lầm Thế Gian
Không chính là tướng của Sắc Không nên nói: “Không cũng chẳng có
thực tế để được, cũng như Sắc trọn chẳng thể được!” Ấy là vì Không
cũng là pháp thế gian, tuy không có hình tướng, rỗng rang, trống lỗng,
nhưng vẫn có tướng Không. Trong Ngũ Uẩn, cái Không của Sắc Uẩn
chẳng phải là cái Không của hư không. Do vậy, liền nói tiếp: “Không
bất dị Sắc” (Không chẳng khác Sắc). Vì lìa trọn vẹn cái Không của
tướng Không nên nói: “Không bất dị Sắc” (Không chẳng khác Sắc). Nói
đến cái Không của Không này cũng giống như Sắc “trọn chẳng thể
được”, chẳng thể hiểu là cái Không trống lỗng, rỗng rang.
Vẫn sợ chưa hiểu nên lại nói: “Sắc tức thị Không, Không tức thị
Sắc” (Sắc tức là Không, Không tức là Sắc), nghĩa là: “Sắc tức thị
Không” chẳng thể được, “Không tức thị Sắc” chẳng thể được! Sắc -
Không này tịch chiếu cùng hiển lộ, cùng diệt mất. Sắc - Không “cùng
chính là” và “cùng lìa” Sắc Không. Nếu thấy được điều này sẽ đích thân
chứng được Chân Như Phật Tánh. Sắc Uẩn đã như thế thì bốn uẩn Thọ,
Tưởng, Hành, Thức cứ theo đó mà biết; cho nên không cần nói nữa, chỉ
nói “diệc phục như thị” (cũng giống như thế). Ngũ Uẩn đã như thế thì
hết thảy pháp cũng như thế. Cho nên lại nói: Năm Uẩn này đều là tướng
Không, là tướng Không của hết thảy các pháp, chẳng sanh, chẳng diệt,
chẳng nhơ, chẳng sạch, chẳng tăng, chẳng giảm, bản thể của chúng là
như thế, chẳng cần phải ước theo thánh - phàm, chúng sanh - Phật để nói
nữa! Do nó vốn chẳng sanh, do đâu mà có diệt, cũng như có nhơ, sạch,
tăng, giảm nữa ư? Vì thế, trong tướng Không của các pháp, không có
năm uẩn Sắc, Thọ, Tưởng, Hành, Thức, không có sáu căn “mắt, tai, mũi,
lưỡi, thân, ý”, không có sáu trần “Sắc, Thanh, Hương, Vị, Xúc, Pháp”,
không có sáu thức là Nhãn giới  (dưới chữ Nhãn lược bỏ chữ Thức), cho đến
không có Ý Thức giới. Đấy là không có lục phàm pháp giới.
“Vô vô minh, nãi chí vô lão tử” (Không vô minh cho đến không lão
tử) là mười hai nhân duyên thuộc Lưu Chuyển Môn. “Diệc vô vô minh
tận, nãi chí diệc vô lão tử tận” (cũng không có hết vô minh cho đến
không có hết già chết): Đấy chính là mười hai nhân duyên thuộc Hoàn
Diệt Môn. Đây là không có Duyên Giác pháp giới. “Vô Khổ, Tập, Diệt,
Đạo”, là không có Thanh Văn pháp giới. “Vô Trí”: Trí là độ cuối cùng
trong Lục Độ, cho nên [Vô Trí] là không có Bồ Tát pháp giới. “Diệc vô
đắc” (Cũng không có đắc): “Đắc” chính là Bồ Đề, Niết Bàn, [tức là]
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
20
không có Phật pháp giới. Có kẻ hiểu cái Không trong câu “Sắc bất dị
Không” là Thật Tướng của Chân Không. Thoạt nhìn có vẻ hợp lý, nhưng
xét kỹ hình như không trọn vẹn. Vì sao vậy? Đã là không có Ngũ Uẩn,
Lục Nhập, Thập Nhị Xứ, Thập Bát Giới, tức lục phàm pháp giới của thế
gian; lại không có Tứ Đế, Thập Nhị Nhân Duyên, Trí, Đắc, đó chính là
bốn thánh pháp giới xuất thế gian. Hết thảy các pháp thánh - phàm đều
không, lẽ đâu cái Không của thế gian lại chẳng không? Do phàm tình lẫn
thánh kiến đều không, cho nên có thể viên mãn Bồ Đề, trở về cái “không
có gì để được” (vô sở đắc). Do “không có gì để được” nên “tâm vô quái
ngại, khủng bố, viễn ly điên đảo, mộng tưởng, cứu cánh Niết Bàn” (tâm
không vướng mắc, sợ hãi, xa lìa điên đảo, mộng tưởng, rốt ráo Niết Bàn).
Pháp này chính là pháp rốt ráo thành Phật của tam thế chư Phật, do
trong tướng Không của các pháp chẳng có những pháp thánh - phàm,
chúng sanh - Phật v.v… cho nên có thể từ phàm đến thánh tu nhân
chứng quả, chứng trọn vẹn pháp này. Ví như dựng nhà phải có chỗ trống
thì người mới ở được. Nếu nhà chẳng có chỗ trống, người ta làm sao ở
được? Do Không, nên mới có thể chân tu thực chứng. Nếu chẳng Không,
sẽ chẳng có tác dụng này. Do trong trí Bát Nhã sâu chẳng thấy tướng của
những thứ tình kiến này nên là Vô, chớ hiểu lầm chẳng tu là Vô. Nếu
hiểu chẳng tu là Vô sẽ phá hoại chánh pháp của chư Phật, chắc chắn bị
đọa mãi trong A Tỳ địa ngục, hãy nên suy nghĩ cặn kẽ! Thuyết này của
Quang có chỗ chẳng phù hợp cách giải thích của người xưa, nhưng ý
nghĩa chánh yếu chẳng trái nghịch kinh Phật, cũng có thể nói là một loại
kiến giải “thấy rặng, thấy đảnh, thấy nhân, thấy trí” 11 vậy.
4. Thư răn nhắc những người mới phát tâm học Phật ở quê tôi
Tôi thường nói: “Muốn được lợi ích thật sự nơi Phật pháp, phải cầu
nơi cung kính. Có một phần cung kính liền tiêu được một phần tội
nghiệp, tăng một phần phước huệ. Có mười phần cung kính, tiêu được
mười phần tội nghiệp, tăng mười phần phước huệ”. Nếu chẳng cung
kính mảy may thì tụng kinh niệm Phật tuy chẳng phải là không được
mảy may lợi ích nào, nhưng trước hết phải chịu cái tội khinh nhờn, đọa
lạc trong tam đồ bao nhiêu kiếp! Tội trả hết rồi, sẽ nhờ vào nhân lành ấy
11 Câu này dựa theo thành ngữ: “Một dãy Lô sơn nhìn ngang là rặng, nhìn dọc thấy đảnh”
và câu “người nhân thấy là nhân, người trí thấy là trí”, cùng ngụ ý: Bản thể là một, nhưng
tùy theo sự hiểu biết của mỗi người mà lãnh hội khác biệt.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
21
lại được nghe pháp tu đạo, ăn chay niệm Phật, cầu sanh Tây Phương,
liễu sanh thoát tử. Nếu đời này cạn lòng thành, dốc hết lòng kính thì
trong đời này có thể cậy vào Phật từ lực đới nghiệp vãng sanh Tây
Phương. Hễ được vãng sanh bèn siêu phàm nhập thánh, liễu sanh thoát
tử, vĩnh viễn lìa các khổ, chỉ hưởng những sự vui vậy! Con người tu
phước hay tạo nghiệp nói chung chẳng ngoài sáu căn, ba nghiệp. Sáu căn
chính là Mắt, Tai, Mũi, Lưỡi, Thân, Ý. Năm căn trước thuộc thân nghiệp,
Ý căn sau cùng thuộc về tâm, tức Ý nghiệp. Ba nghiệp là:
1) Một là Thân Nghiệp gồm ba thứ, tức sát sanh, trộm cắp, tà dâm.
Ba sự này tội nghiệp cực nặng.
a. Người học Phật nên ăn chay, yêu tiếc sanh mạng. Phàm là động
vật đều biết đau đớn, đều tham sống, sợ chết, chẳng nên sát hại. Nếu giết
để ăn sẽ kết thành một sát nghiệp. Đời kế, đời sau ắt phải bị chúng giết
lại.
b. Hai là trộm cắp, phàm những vật của người khác, chớ nên “không
cho mà lấy”. Trộm vật rẻ tiền là đánh mất nhân cách của chính mình.
Trộm vật đáng giá chính là hại thân mạng người ta. Trộm cắp vật của
người khác tợ hồ chiếm được tiện nghi, [nhưng thật ra] tổn phước thọ
của chính mình, đánh mất những thứ trong mạng mình lẽ ra phải có so
với những thứ ăn trộm còn nhiều gấp bội lần. Nếu dùng mưu chiếm đoạt,
hoặc dùng oai thế hiếp đáp cướp lấy, hoặc trông coi [tài sản] cho người
khác rồi giở thói xấu chiếm lấy đều gọi là “trộm cắp”. Kẻ trộm cắp ắt
sanh ra con cái phóng đãng, người liêm khiết ắt sanh con hiền thiện. Đấy
chính là thiên lý nhân quả nhất định!
c. Ba là tà dâm. Phàm với những kẻ chẳng phải là thê thiếp của chính
ta, bất luận kẻ ấy hiền lương hay hạ tiện, đều chẳng được cùng họ hành
dâm. Hành tà dâm là hoại loạn nhân luân, tức là dùng thân người làm
chuyện súc sanh. Đời hiện tại đã thành súc sanh thì đời kế tiếp phải làm
súc sanh. Người đời coi chuyện con gái lén lút cùng người khác là nhục,
chẳng biết con trai tà dâm thì cũng [đáng nhục] giống hệt như con gái.
Kẻ tà dâm ắt sanh ra con cái chẳng trinh khiết, ai muốn con cái của chính
mình chẳng trinh khiết? Tự mình đã làm chuyện ấy trước, con cái bẩm
thụ khí phận của chính mình, quyết khó thể đoan chánh chẳng tà! Không
những chẳng được tà dâm với bóng sắc bên ngoài, mà ngay cả trong sự
chánh dâm giữa vợ chồng cũng nên có giới hạn. Nếu không, chẳng chết
sớm thì cũng tàn phế. Kẻ tham ăn nằm khó có con cái, dù có sanh ra
cũng khó thành người. Dẫu có thành người thì cũng yếu đuối, chẳng
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
22
thành tựu gì! Người đời coi hành dâm là vui, chẳng biết chỉ sướng một
khắc, khổ suốt cả đời, khổ lây con cái, cháu chắt!
Ba điều này chẳng làm thì chính là thiện nghiệp nơi thân, nếu làm thì
chính là ác nghiệp nơi thân.
2) Khẩu Nghiệp gồm có bốn: Nói dối, nói thêu dệt, ác khẩu, nói đôi
chiều.
a. Nói dối là nói lời không chân thật. Đã không nói chân thật thì tâm
cũng chẳng chân thật, đánh mất nhân cách rất lớn.
b. Nói thêu dệt là nói những lời phong lưu tà vạy, khiến cho kẻ khác
khởi ý niệm dâm đãng. Kẻ thiếu niên vô tri nghe lâu ngày ắt sẽ bị tà dâm
chôn vùi nhân cách, hoặc thủ dâm tổn hại thân mạng. Tuy kẻ ấy chẳng tà
dâm cũng sẽ đọa đại địa ngục. Từ địa ngục ra, hoặc làm lợn nái, chó cái.
Nếu sanh trong loài người, thường làm gái ăn sương, thoạt đầu trẻ tuổi
xinh đẹp, còn chưa khổ sở lắm. Lâu ngày bệnh phong tình phát ra, khổ
chẳng nói nổi. May có được cái miệng này, sao lại khổ sở tự chuốc lấy
họa ương cho cả ta lẫn người, chẳng tạo hạnh phúc cho cả mình lẫn
người vậy?
c. Ác khẩu là nói lời hung bạo như đao, như kiếm, khiến cho người
ta khó chịu đựng nổi.
d. Nói đôi chiều là đòn xóc hai đầu khêu gợi thị phi, nhỏ thì gây rối
người khác, lớn thì loạn nước.
Bốn điều này không làm thì là thiện nghiệp nơi miệng, nếu làm thì là
ác nghiệp nơi miệng.
3) Ý Nghiệp gồm ba thứ, tức tham dục, sân khuể, ngu si.
a. Tham dục là đối với tiền tài, ruộng đất, đồ đạc đều mong gom hết
về mình, càng nhiều càng hiềm rằng ít.
b. Sân khuể là bất luận chính mình đúng hay sai, nếu người khác
chẳng thuận ý ta bèn nổi cơn thịnh nộ, chẳng chấp nhận lý lẽ của người
ta.
c. Ngu si không phải là trọn chẳng biết gì, mà dẫu là kẻ đọc hết sách
vở thế gian, vừa qua mắt liền nhớ, mở miệng thành chương, nhưng
chẳng tin nhân quả ba đời, lục đạo luân hồi, cho là con người chết đi
thần hồn diệt mất, không còn có đời sau v.v… đều gọi là ngu si! Thứ tri
kiến ấy rối nước hại dân còn hơn nước lũ, mãnh thú!
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
23
Chẳng làm ba điều này thì là thiện nghiệp nơi ý, làm ba điều này thì
là ác nghiệp nơi ý. Người Thân - Khẩu - Ý ba nghiệp đều thiện thì công
đức do tụng kinh niệm Phật so với người ba nghiệp đều ác lớn gấp trăm
ngàn lần.
Người học Phật nên giữ tấm lòng tốt lành, nói lời tốt lành, làm
chuyện tốt lành. “Giữ tấm lòng tốt lành” là phàm những ác niệm nghịch
trời trái lý, tổn người lợi mình đều chẳng cho khởi lên. Nếu khởi lên bèn
lập tức sanh lòng hổ thẹn, sám hối khiến cho nó tiêu diệt ngay. Phàm
những tâm hiếu, đễ, trung, tín, lễ, nghĩa, liêm, sỉ, lợi người, lợi vật đều
thường gìn giữ, hễ sức làm được bèn sốt sắng làm. Chẳng thể làm thì
tâm cũng thường nghĩ đến điều ấy. “Nói lời tốt lành” là phải nói những
lời có ích cho người, hữu ích cho vật; chứ không phải là muốn cho người
khác nghe xong vui sướng mà gọi là lời tốt lành! Như giáo huấn con cái
và khuyên người làm lành, khuyên người kiêng ác, khuyên người giữ
vẹn luân thường, khuyên người tu phước v.v… “Làm việc tốt lành” là
tích cực làm những chuyện hiếu dưỡng cha mẹ, tôn kính anh, hòa thuận
với họ hàng, sửa đổi phong tục [cho tốt đẹp hơn]. Phàm tụng kinh, lễ
Phật, niệm Phật, bái sám, các Phật sự đều phải thân tâm cung kính!
Người học Phật ban đêm đừng ngủ trần truồng, phải mặc áo, quần
đùi, tâm thường như đối trước Phật. Ăn cơm chớ nên quá mức. Cơm
ngon đến đâu đi nữa chỉ ăn đến tám chín phần [là tối đa]. Ăn mười phần
đã chẳng có ích cho người; ăn mười mấy phần ắt tạng phủ bị thương tổn.
Thường ăn như thế nhất định bị đoản thọ. Hễ ăn quá nhiều, tâm hôn trầm,
thân mỏi mệt, tiêu hóa chẳng kịp, ắt phải trung tiện. Chuyện trung tiện là
chuyện tệ nhất, là chuyện gây nên tội lỗi lớn nhất. Nơi Phật điện, tăng
đường, đều phải cung kính; như thắp hương chẳng qua để biểu lộ tấm
lòng, chứ xét rốt ráo ra, chẳng có loại nào đáng xem là hương cả! Nếu ăn
nhiều, vãi trung tiện hết sức hôi thối, khiến cho hơi thối ấy xông sực
Tam Bảo, tương lai ắt sanh làm loài giòi trong hầm phân. Chẳng ăn quá
mức sẽ chẳng phóng trung tiện!
Nếu như dùng chất lạnh, cảm thấy không ổn, hễ vô sự bèn đi ra chỗ
trống xả ra, đợi đến khi tan mùi lại quay vào trong thất. Nếu có việc
chẳng ra ngoài được, hãy nên dùng sức kềm lại, chưa đầy một khắc nó sẽ
tan mất trong bụng. Có người nói chẳng phóng ra sẽ thành bệnh; lời lẽ
này còn nặng tội hơn chuyện phóng trung tiện, vạn phần chớ nghe theo.
Đức Phật chế giới luật chưa nhắc đến sự này; có lẽ cổ nhân thân thể khỏe
mạnh, lại không tham ăn, không có chuyện này, cho nên không nói đến.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
24
Nếu có, ắt Phật phải nói. Chớ nói Phật không cấm cho nên cứ việc
phóng, đấy chính là tự cầu đọa lạc, Phật cũng khó cứu!
Khổng Tử dùng tư cách của bậc thánh nhân triều kiến bậc quốc quân
(vua một nước) phàm phu, khi sắp lên điện, ở dưới thềm, còn chẳng dám
thở mạnh, huống chi lúc đã vào điện gặp mặt vua! Vì thế, sách Luận
Ngữ chép: “Nhiếp tề thăng đường, cúc cung như dã. Bình khí tự bất tức
dã” (Nâng vạt áo lên điện, khom mình như thế đó, nín hơi như không
thở)  (Nhiếp 攝: Nâng. Tề 齊, đọc như Tư 咨 12 , nghĩa là vạt áo. Cúc 鞠: uốn cong.
Bình 屏: giấu kín. Tức 息: hơi thở từ trong mũi. Khổng Tử triều kiến vua, lúc sắp lên
điện, trước hết đi khom mình. Do khom mình nên vạt áo trước dài hơn, cho nên phải
nâng hai mép vạt áo lên cách mặt đất khoảng chừng một thước mới chẳng đến nỗi
đạp lên áo, vấp té, thất lễ . Nghiêm túc đến cùng cực, cho nên hơi thở trong mũi tựa
hồ chẳng thoát ra. Hãy thử xem Ngài kiêng dè đến mức độ nào? Người đời nay so
với Khổng Tử kém xa lắm, vua khi ấy so với Phật lại kém thật xa nữa! Phóng trung
tiện so với thở ra lại càng khác xa lắm. Im lặng suy nghĩ, khác gì đại địa chẳng có
chốn dung thân, há chẳng cực lực lưu tâm ư?) Chúng ta là nghiệp lực phàm
phu ở trong Phật điện của bậc Thánh Trung Thánh, Thiên Trung Thiên
(thánh của các thánh, trời của các trời), nơi có đủ Tam Bảo, sao dám
chẳng kiềm chế, mặc tình trung tiện ư? Tội lỗi ấy lớn nhất không gì sánh
bằng!
Có lắm kẻ do chẳng xem nhiều trước thuật của cổ đức, nên tưởng là
cổ đức không nói đến. Chẳng biết cổ đức nói rất khéo, gọi đó là “tiết hạ
khí” (hơi rỉ ra từ bên dưới). Họ cũng chẳng hiểu câu đó có nghĩa là gì,
chẳng thèm để ý. Ba mươi, bốn mươi năm trước, Quang thường nói đến
chuyện này, sau thử hỏi lại, người ta chẳng biết là chuyện gì! Do vậy, tốt
nhất cứ nói thẳng là “trung tiện”. Trong tuồng hát, hễ chửi người khác
nói buông tuồng bèn nói: “Lời ngươi nói như thả rắm”. Phàm có chuyện
gì kinh sợ, đều chẳng dám thở mạnh, làm sao còn đánh trung tiện được?
Do buông tuồng không kiêng dè, nên mới trung tiện! Chớ có nói “nhắc
đến chuyện trung tiện nghe không nhã”, thật ra, tôi vì muốn tạo cách cứu
người khỏi bị làm giòi trong hầm phân!
Sáng dậy và lúc đại tiểu tiện xong, phải rửa tay. Phàm sờ lên thân,
mò xuống chân đều phải rửa tay. Những tháng mùa Hạ ống quần chớ
buông thùng thình, phải bó lại. Tùy tiện khạc đàm hỉ mũi là chuyện tổn
phước lớn lắm! Đất Phật thanh tịnh, chẳng những trong điện đường
chẳng được khạc nhổ, hỉ mũi, mà ngay cả trên cuộc đất sạch phía ngoài
12 Âm Quan Thoại cùng đọc hai chữ này gần giống nhau.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
25
điện đường cũng chẳng nên khạc nhổ, xỉ mũi. Nhổ trên đất sạch sẽ tạo
thành vẻ dơ bẩn! Có kẻ luông tuồng chẳng kiêng dè, khạc bừa ra đất hay
khạc lên vách trong phòng! Một gian phòng đẹp đẽ mà khắp đất, đầy
tường toàn là đàm. Kẻ ấy khạc đàm để ra vẻ hống hách, lâu ngày thành
bệnh, hằng ngày thường khạc; tinh hoa của đồ ăn thức uống đều biến
thành đàm hết. Nếu chịu nuốt đàm xuống, lâu dần không còn đàm nữa.
Đấy là cách hay nhất để dùng đàm diệt đàm. Nếu chẳng thể nuốt xuống
nên bỏ một cái khăn lau đàm trong tay áo, khạc lên đó xong lại bỏ vào
trong tay áo. Cách này cũng vừa mệt người, lại không sạch sẽ, chẳng
bằng nuốt xuống, vừa không mệt người, vừa chẳng ô uế, lại vĩnh viễn
không bị bệnh đàm. Đây là cách hay nhất để trị bệnh đàm.
Người học Phật nhất cử nhất động đều phải lưu tâm. Đối với việc
niệm Phật phải chí thành. Nếu khi nào trong tâm khởi lên đau buồn, đấy
cũng chính là tướng thiện căn phát hiện, chớ nên để thường xảy ra như
thế. Nếu không, sẽ bị ma bi thương dựa vào. Phàm có chuyện gì thích ý,
chớ nên hoan hỷ quá mức. Nếu không, ắt bị ma hoan hỷ dựa. Lúc niệm
Phật, mí mắt nên rủ xuống, chớ nên căng thẳng tinh thần quá mức đến
nỗi tâm hỏa bốc lên, rất có thể bị những chứng bệnh ngứa đầu, đau đầu
v.v... cần phải điều hòa cho thích đáng. Niệm lớn tiếng thì chẳng được
cố sức quá mức để khỏi bị bệnh. Lần chuỗi niệm có thể ngừa được sự
lười nhác, nhưng lúc tịnh tọa chẳng được lần chuỗi, hễ lần chuỗi thì
ngón tay động nên tâm chẳng định được, lâu ngày ắt thành bệnh.
Xem kinh luận và các loại sách vở chớ nên vội vã. Phải xem nhiều
lần, xem gấp rút sẽ chẳng thể ngưng lặng được, khó lòng thấu đạt ý chỉ.
Kẻ hậu sinh hơi thông minh, được một bộ kinh sách bèn quên ăn bỏ ngủ
để xem, coi một lần là xong liền. Lần thứ hai không còn hứng thú xem
nữa. Dù có xem, cũng giống như vẻ mất hồn ngơ ngẩn. Những loại
người này đều chẳng thể thành tựu, hãy nên tận lực ngăn ngừa! Tô Đông
Pha nói: “Cựu thư bất yếm bách hồi độc. Thục độc thâm tư tử tự tri”
(Sách cũ trăm lần xem chẳng chán; đọc kỹ, nghĩ sâu ắt tự biết).
Khổng Tử là bậc thánh thông minh thiên phú còn đọc kinh Dịch đến
độ ba lần đứt lề sách. Với tư cách của Khổng Tử, vừa qua mắt liền thuộc
lòng, cần gì phải nhìn vào văn để đọc nữa? Do vậy, ta biết: Nhìn vào văn
có điểm rất tốt. Đọc thuộc thì phần lớn là miệng đọc qua trơn tru, còn
xem văn thì mỗi chữ, mỗi câu đều biết được chỉ thú. Chúng ta nên học
theo cách này, chớ nên tỏ vẻ chính mình thông minh, chuyên đọc thuộc
lòng. Thời Khổng Tử không có giấy. Hễ viết thì viết trên tấm gỗ hoặc
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
26
viết trên thẻ tre  (trúc giản 竹簡, tức là thẻ bằng tre) . Sáu mươi tư quẻ Dịch do
Phục Hy 13 vạch ra. Phần Thoán 14 mở đầu sáu mươi bốn quẻ do Văn
Vương soạn. [Ý nghĩa của] sáu hào trong mỗi quẻ do Châu Công định ra.
Ngoài ra, phần Thoán Truyện, Tượng Truyện của Thượng Kinh, phần
Thoán Truyện, Tượng Truyện của Hạ Kinh và phần Văn Ngôn của hai
quẻ Càn Khôn, Hệ Từ Thượng Truyện, Hệ Từ Hạ Truyện, Thuyết Quái
Truyện, Tự Quái Truyện, Tạp Quái Truyện 15 , được gọi chung là Thập
Dực đều do Khổng Tử biên soạn. Nếu chỉ xét theo số lượng chữ thì phần
biên soạn của Khổng Tử gấp mười mấy lần phần trước tác kinh Dịch của
Văn Vương, Châu Công. Nhưng Khổng Tử đọc kinh Dịch của Văn
Vương, Châu Công rốt cuộc đến nỗi dây buộc sách bằng da thuộc bị
mòn đứt ba lần, đủ biết số lần đọc chẳng thể tính đếm xuể! Chúng ta
hằng đọc kinh Phật, trì Phật danh giống như Khổng Tử đọc kinh Dịch ắt
sẽ có thể dùng lời Phật, phẩm đức của Phật mà un đúc cái tâm nghiệp
thức của chính mình trở thành trí huệ tạng của Như Lai. Pháp tắc để
chuyên tu Tịnh Độ gồm có Tịnh Độ ngũ kinh, Tịnh Độ Thập Yếu và các
trước thuật Tịnh Độ, ở đây không ghi đầy đủ nữa!
13 Phục Hy: Còn được gọi là Bào Hy, hoặc Thái Hạo, theo truyền thuyết sống vào khoảng
8.000 hoặc 7.500 trước Công Nguyên, là một trong ba vị thánh vương (Tam Hoàng, tức
Phục Hy, Hoàng Đế, Thần Nông) của Cổ Trung Hoa. Ông và bà Nữ Oa (có thuyết nói họ là
anh em, nhưng thường được hiểu là vợ chồng) được coi là thủy tổ của nhân loại trong văn
hóa Hoa Hạ. Theo đó, cả ông và Nữ Oa đều có nửa thân dưới là rắn. Ông ta đóng đô tại
Uyển Khưu (nay là huyện Hoài Dương, tỉnh Hà Nam). Theo thần thoại, Phục Hy lên đàn
hình vuông, nghe tiếng gió thổi đến từ tám phía, bèn nghĩ ra Bát Quái.
14 Trong Kinh Dịch, mỗi quẻ có một lời giảng tổng quát ý nghĩa của quẻ ấy gọi là Thoán. Lời
giải thích ý nghĩa mỗi một Hào (tức một vạch liền hoặc đứt) trong một quẻ gọi là Hào Từ
(tương truyền do Châu Công soạn).
15 Kinh Dịch được chia thành hai phần: Thượng Kinh gồm 30 quẻ đầu, Hạ Kinh gồm 34 quẻ
sau. Thập Dực có nghĩa là mười cái cánh. Đa phần các nhà chú giải cho rằng: Phần Thoán và
phần Hào giống như con chim đã trọn vẹn hình rồi, thêm Thập Dực như chắp cánh thêm
lông cho con chim được thêm toàn vẹn. Thời cổ, chữ Truyện có nghĩa là lời giải thích kinh
điển. Thoán Truyện là lời giải thích cho rõ ý nghĩa phần Thoán Từ. Tượng Truyện là phần
giải thích ý nghĩa của Tượng được biểu thị bởi mỗi quẻ (Đại Tượng), phần giải thích tượng
của mỗi hào gọi là Tiểu Tượng. Theo cụ Nguyễn Hiến Lê, Tượng có nghĩa là hình thái, như
câu“tại thiên thành tượng, tại địa thành hình” (trên trời thành tượng, dưới đất thành hình);
nó còn có ý nghĩa là biểu tượng như câu “Thiên thùy tượng, kiến cát, hung; thánh nhân
tượng chi” (Trời hiện ra hình tượng, thấy điềm lành, điềm dữ, thánh nhân phỏng theo đó lập
nên biểu tượng). Hệ Từ truyện thường được hiểu là phần giải thích chung cho mỗi quẻ và
hào. Văn Ngôn Truyện là phần giảng về lời kinh văn, nhưng chỉ chú trọng vào ý nghĩa hai
quả Thuần Càn và Thuần Khôn. Thuyết Quái Truyện giảng về ý nghĩa tám quẻ đơn (Càn,
Khảm, Cấn, Chấn, Tốn, Ly, Khôn, Đoài). Tự Quái Truyện giải thích về thứ tự các quẻ (lý do
tại sao lại sắp các quẻ theo thứ tự đó). Tạp Quái Truyện giải thích linh tinh về một số quẻ.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
27
5. Thư gởi thầy Minh Bổn
(năm Dân Quốc 16 - 1927)
Căn bệnh chung của cả cõi đời hiện thời là nhờ công để lợi tư, khiến
cho dân cùng khốn, nước nguy ngập, chiến tranh liên miên. Chúng ta
xuất gia làm đệ tử Phật, cố nhiên phải lấy lòng bình đẳng đại từ, đại bi
của đức Phật làm chí hướng, chẳng nên giữ mãi thói kiêu mạn tự đại của
người tại gia, coi thường hết thảy, mặc tình xử sự, chẳng tuân theo lề lối
cũ. Phải nghĩ chúng ta được trời che đất chở, được cha mẹ giáo dục, nếu
chẳng bắt chước tấm lòng của trời đất, cha mẹ, sẽ thành kẻ nghịch trời
trái lý, gây nhục sâu xa cho đấng sanh thành. Linh Nham 16 là đạo tràng
cổ đã một ngàn một trăm năm, sau cơn biến loạn trở thành chốn hoang
tàn. Tuy còn một ít kiến trúc, nhưng không có người chống đỡ, vẫn suy
tàn như cũ. May là vào cuối thời Quang Tự, vị đại hộ pháp họ Nghiêm
nghe tiếng thầy Chân 17 bèn nghênh thỉnh. Ấy là vì mong Sư sẽ khôi phục
đạo tràng vậy. Thầy Chân tuy tiếp nhận, hiềm rằng các sự ràng buộc,
chẳng thể đích thân trụ trì. Năm ngoái, Giới pháp sư 18 đến đây, Sư mừng
tìm được người bèn giãi bày mọi lẽ, đích thân đưa lên núi để làm Trụ Trì.
Lại còn thỉnh vời quan viên, thân sĩ, lên tiếng minh xác biến chùa này
16 Chùa Linh Nham tên gọi đầy đủ là Linh Nham Sơn Tự, thuộc Ngô Huyện, Tô Châu. Khởi
đầu từ Tư Không Lục Ngoạn biến nhà riêng thành chùa, nhưng rất nhỏ. Đến niên hiệu Thiên
Giám (502-519) thời Lương Vũ Đế, chùa mới được mở rộng và mang tên là Tú Phong Tự.
Theo kinh Đại Ai (ngài Trúc Pháp Hộ dịch), nơi ấy chính là đạo tràng ứng hóa của Trí Tích
Bồ Tát. Vào thời Thiên Bảo (742-755) đời Đường Huyền Tông, tổ trung hưng tông Thiên
Thai là ngài Đạo Tuân từng tu Pháp Hoa tam-muội tại chùa này. Đầu đời Tống, chùa trở
thành học viện giới luật của Luật Tông. Vào thời Nguyên Phong (1078-1085), chùa trở thành
thiền viện. Chùa bị cháy rụi chỉ còn sót lại một cái tháp đá vào năm Vạn Lịch 18 (1600) đời
Minh Thần Tông. Sau khi được trùng tu, chùa lại bị loạn quân Thái Bình Thiên Quốc đốt
phá một lần nữa. Mãi đến năm Tuyên Thống thứ ba (1911), hòa thượng Chân Đạt mới đứng
ra dựng lại chùa như hiện nay.
17 Thầy Chân (Chân sư) ở đây chính là hòa thượng Chân Đạt, vị trụ trì có công đứng ra trùng
tu Linh Nham vào năm Tuyên Thống thứ ba (1911).
18 Pháp sư Giới Trần (1878-1948) là người xứ Hán Xuyên, tỉnh Hồ Bắc, họ Khưu, tự là Địch
Ngô, xuất gia năm mười chín tuổi, chuyên tu khổ hạnh, sống trong núi Chung Nam, toàn tâm
toàn ý tu Thiền. Sau Sư chuyên tu niệm Phật. Dưới thời Quang Tự, Sư vào núi Kê Túc ở
Vân Nam chuyên tu pháp Ban Châu Niệm Phật. Năm Dân Quốc thứ ba (1914), Sư đến mở
Hoa Nghiêm Đại Học tại Hàng Châu. Về sau, Sư bế quan tại chùa Phật Thản ở Thường Thục,
ngầm tu Tịnh nghiệp. Năm Dân Quốc thứ chín (1920), cùng với các vị Liễu Trần, Từ Châu
v.v… lập Hoa Nghiêm Đại Học tại chùa Cửu Liên ở Hán Khẩu. Sư từng đảm nhiệm Trụ Trì
chùa Linh Nham một thời gian. Sư thị tịch vào năm Dân Quốc 37 (1948) tại chùa Cùng Trúc
ở Côn Minh, thọ 71 tuổi, pháp lạp 53 năm. Trước tác gồm Hoa Nghiêm Nhất Trích, Hoa
Nghiêm Thất Xứ Cửu Hội Đồ, Liên Xã Minh Huấn, Tịnh Tông Yếu Ngữ v.v…
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
28
thành chốn thập phương thường trụ. Thầy Giới phẩm đức, học nghiệp,
tiếng tăm đều xuất sắc, thật đáng làm khuôn phép cho hàng hậu học. Nay
thầy đã đáp ứng lời thỉnh cầu [thuyết giảng một khoảng thời gian tại]
Ngu Sơn, ông hãy nên hết sức gắng công thay thầy Giới lãnh chúng tu trì,
chớ nên lẩn tránh, lười nhác, mong được an nhàn.
Phàm những ai đến núi này ở lại đều là người phát tâm tu đạo, ai nấy
đều phải tích cực dụng công, khuyến khích, cổ vũ lẫn nhau, hòng được
sự lợi ích “lệ trạch” 19 , chẳng được rong chơi, chuyện gẫu, cũng như
chẳng tuân theo quy củ nhà chùa, tự làm theo ý mình. Chùa này đã là
chùa thập phương, con cháu của Tam Thánh Đường 20 sống ở đây cũng
phải tu chung với đại chúng, đều cùng hưởng nhọc nhằn hay nhàn nhã,
đều đồng cam cộng khổ. Nếu không, sẽ trở thành kẻ quấy loạn Thường
Trụ, khinh dối thầy Chân. Đã là đồ đệ của thầy Chân thì hãy nên vô cùng
đúng pháp để khỏi đến nỗi vì chính mình chẳng đúng pháp mà khiến cho
người ta nói động đến thầy Chân. Nay dạy giản lược đại khái để làm căn
cứ hòng duy trì tiền đồ vậy:
1) Thời thế bất ổn, chỉ nên nhất tâm tu đạo, chớ nên vọng động tính
xây dựng. Nếu bất đắc dĩ thì chỉ nên xây dựng thêm nho nhỏ, cốt vừa đủ
dùng là được, chớ nên xây cất nhiều, mong cho thật rộng lớn. Không
những vì tài lực không đủ mà còn là để khỏi vì lẽ đó mà bị chuốc họa!
2) Đường đời gian nan, cơm áo ai nấy đều nên tiết kiệm. Chi phí cho
Thường Trụ phải dựa theo thâu nhập mà chi tiêu. Nếu chẳng tiết kiệm,
sau này khó duy trì được. Tất cả các khoản thâu vào chi ra đều phải phân
minh, chớ nên mua sắm những vật phù phiếm, xa hoa: Một là phí tiền,
hai là chuốc lấy tiếng chê bai. Phải dành dụm chỗ dư ra để bồi đắp chỗ
thiếu hụt [sau này], chẳng được nói: “Có thầy Chân tiếp tế, cứ mặc tình
tiêu xài phù phiếm”.
3) Khóa tụng hằng ngày nơi Phật đường nên y theo quy củ đã định
hiện thời, tu trì thiết thực, nhưng chớ nên một mực chuyên chú dụng
công nơi sự tướng, mà hãy nên tâm tâm niệm niệm đối trị những căn
bệnh tập khí của chính mình. Làm được như thế thì mới thật sự là người
niệm Phật. Nếu không, sẽ như bọt nước vỗ vào tảng đá, hoàn toàn chẳng
19 Kinh Dịch có câu “Lệ Trạch Đoài, quân tử dữ bằng hữu giảng tập” (Lệ Trạch Đoài: quân
tử cùng bè bạn nghiên cứu, tu tập) nên chữ “lệ trạch” thường dùng để chỉ bạn bè thân thiết,
tốt lành cùng nhau học hỏi, nghiên cứu.
20 Tam Thánh Đường tức Tây Phương Tam Thánh Đường, chỉ Niệm Phật Đường. “Con cháu
Tam Thánh Đường” là những vị Tăng chuyên tu Tịnh nghiệp.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
29
có tâm đắc chi! Chỉ nên căn cứ theo quy củ Tịnh Độ thông thường, chớ
có bày vẽ kiểu cách hoa dạng nào khác. Nếu có kẻ muốn lập dị, như đốt
ngón tay, [dùng thân] đốt đèn, hãy thỉnh người đó đến chùa A Dục
Vương 21 mà làm, núi này vĩnh viễn chẳng bày ra thói ấy.
4) Giới pháp sư đã nhận lời giảng dạy một thời gian ở Ngu Sơn, sợ
rằng khó thể trở về ngay được, nhưng danh vị Trụ Trì vẫn thuộc về thầy
Giới, chuyện lãnh chúng tu trì ông tạm thay thế. Phải nên hết sức siêng
năng, cẩn thận, khiêm cung, chẳng nên tự đại tự cao. Ông là vãn bối,
thay thầy ấy trông nom mọi việc, chẳng được nói năng dường như [chính
mình là] vị Trụ Trì để đại chúng khâm phục tấm lòng rỗng rang của ông,
đạo tâm càng thêm chân thành, thiết tha.
5) Phàm xử sự tiếp vật hãy nên khiêm hòa công bình, chẳng được cố
chấp ý kiến của chính mình, mạt sát chánh lý. Cần nhất là mọi người
khích lệ, khuyên lơn lẫn nhau tu ròng Tịnh nghiệp. Thường giảm lỗi
mình, đừng bàn lỗi người, cực lực đối trị căn bệnh tập khí. Tập khí khử
được một phần thì đạo nghiệp mới tăng được một phần. Chẳng được
kiêu ngạo, luông tuồng, hãy chú ý giữ cho đúng chừng mực. Nói chung,
phải chịu thương, chịu khó, an bần thủ phận.
6) Chùa này là chùa thập phương, dù ông mang vật gì đến cũng
thuộc về thập phương, nên giữ tinh thần chí công vô tư. Phàm con cháu
của Tam Thánh Đường trụ trong núi này cũng phải đả phá tình cảm
riêng, đặt mình vào địa vị của mười phương Tăng chúng, chẳng được tự
tiện cậy vào ý riêng để được hưởng sự ưu đãi, mặc sức phóng túng, hủy
hoại quy củ đã thành lập. Nếu không, sẽ trở thành tội nhân trong Phật
pháp, là oan gia của thầy Chân, hãy cho kẻ đó ra đi để khỏi bị người
khác chê cười.
21 Chùa A Dục Vương ở trên núi A Dục Vương thuộc huyện Cận tỉnh Chiết Giang. Theo
truyền thuyết, vào năm Thái Khang thứ hai (281) đời Tấn Vũ Đế, có người tên là Lưu Tát
Ha xứ Tinh Châu bị hôn mê trên núi, mộng thấy một vị tăng người Ấn Độ, cho biết tội ông
ta sẽ đọa địa ngục, rồi khuyên ông ta nên đến đảnh lễ tháp của A Dục Vương (tháp thờ xá-lợi
đức Phật do vua A Dục kiến tạo, sai quỷ thần đem chôn trong các nơi khắp Nam Thiệm Bộ
Châu, khi nào Phật giáo hưng thạnh nơi ấy, tháp sẽ tự động trồi lên) để sám hối các tội. Ông
này thức dậy bèn xuất gia, đổi tên là Huệ Đạt. Sư đi tìm tháp khắp nơi, nhưng không thấy,
đau lòng than khóc. Một đêm, bỗng nghe dưới đất có tiếng chuông vẳng lên. Ba hôm sau,
bảo tháp và xá-lợi từ dưới đất cùng vọt lên. Huệ Đạt bèn dựng chùa miếu phụng thờ tháp. Đó
là căn nguyên của chùa A Dục Vương. Những người phỏng theo phẩm Dược Vương Bổn Sự
trong kinh Pháp Hoa thường đến trước tháp xá-lợi lễ bái đốt ngón tay hay đốt cánh tay để
cúng dường.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
30
Thời sự gian nan, tiền đồ đáng lo, nếu chẳng có cách tốt đẹp thì sao
trở thành đạo tràng cho được? Chỉ sợ ông có lẽ chưa nghĩ tới, cho nên
mới dài dòng một phen. Lúc đầu vốn muốn nói chung chung, sau lại
muốn cho rõ ràng dễ xem nên chia thành sáu điều, chẳng qua nhằm biểu
thị tấm lòng ngu thành của Quang nhằm bảo vệ đạo tràng Linh Nham,
xin chớ vì “vượt chén thay thớt” 22 mà chê cười thì Linh Nham may mắn
lắm, mà thầy Chân cũng may mắn lắm!
6. Thư trả lời cư sĩ Giác Minh
(năm Dân Quốc 23 - 1934)
Hôm qua nhận được thư bà và thư của cư sĩ Phạm Cổ Nông, biết bà
đời trước vốn có thiện căn, nhưng do tập khí văn nhân chưa trừ được,
nên gần như chẳng được lợi ích thật sự! Nay tu tập mà vẫn chưa biết mối
tương quan rất lớn giữa tự lợi và lợi tha. Đừng nói chi người ngoài, ngay
cả chồng, con, dâu, cháu v.v… của chính mình đều nên dạy họ thường
niệm Phật hiệu. Một là khiến cho bọn họ cùng gieo thiện căn; đang trong
khi cõi đời đại loạn này, nếu chẳng nương tựa vào Phật thì nguy hiểm
đáng lo lắm. Hai là nếu lúc bình thường chẳng dạy bọn họ uốn nắn tập
khí thì một mai kia lúc bà sắp mất, bọn họ sẽ thuận theo tri kiến thế tục,
tính chuyện phô trương, khóc lóc mù quáng, dẫu bà có công phu Tịnh
nghiệp có thể tương ứng với Phật, được Phật tiếp dẫn, nhưng gặp phải
những hành động đó phá hoại tịnh niệm, chắc chắn vẫn ở lại trong cõi Sa
Bà, từ trần sa kiếp này cho đến trần sa kiếp khác vẫn bị luân hồi trong
sáu nẻo. Do vậy, khuyên quyến thuộc niệm Phật chính là một đại sự
khẩn yếu nhất.
Quang là một ông Tăng tầm thường chỉ biết đến cơm cháo, chẳng thể
làm cho bà được hưởng lợi ích nơi diệu lý của kinh giáo, chỉ có mỗi một
việc này do từng trải mấy mươi năm là có thể làm cho bà đích thân được
lợi ích trong đời này. Nếu bà làm theo được, sẽ chẳng khác gì cầu Phật
tiếp dẫn bà và quyến thuộc cùng con cháu đời sau. Nay tôi đặt pháp danh
cho bà là Triều Giác, có nghĩa là chính bà, quyến thuộc và những người
22
“Việt tôn đại trở” (vượt chén rượu, thay đổi thớt) là một thành ngữ, thường dùng dưới
dạng thông dụng hơn là “việt bào đại trở” (vượt quyền đầu bếp mà thay cái thớt). Tổ dùng
thành ngữ này với ý tự khiêm, đối với Linh Nham, Ngài chỉ là một vị trưởng lão danh dự,
không phải là Đương Gia hay Trụ Trì, không có tư cách gì lên mặt chỉ dạy vị quyền Trụ Trì
là thầy Minh Bổn. Ngài khuyên dạy những lời này thì cũng giống như kẻ tự tiện vượt quyền,
dạy dỗ người khác, cắt đặt quy củ theo ý mình, nên mới nói là “việt tôn đại trở”.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
31
quen biết đều cùng quy hướng A Di Đà Phật Đại Giác Thế Tôn vậy.
Hiện thời, phạm vi [hoạt động] của nữ giới được nới lỏng, nếu chẳng
dùng Phật pháp để duy trì thì sau này chẳng biết biến đổi thành ra tình
cảnh như thế nào nữa! Bà xưa đã có huệ căn, há chẳng dùng chuyện tự
lợi lợi tha này để Tịnh nghiệp của chính mình được thuần thục, cao đăng
thượng phẩm hay sao?
Nay tôi gởi cho bà một bộ Tịnh Độ Thập Yếu, đây là loại nguyên
bản chứ không phải là loại trích yếu giản lược đang được lưu hành, một
bộ Tịnh Độ Thánh Hiền Lục, một bộ Cứu Kiếp Biên 23 , một bộ Quán Âm
Tụng in theo lối mộc bản  (Quán Âm Tụng do một đệ tử bỏ tiền in, nhờ một vị
Tăng ở Nam Kinh giảo chánh. Vị này có học thức, giảo chánh khá tốt. Cho đem khắc
tại Dương Châu, nhưng do vì chiến tranh, đường bưu điện thường chẳng thông suốt.
Đến khi khắc xong, do đường bưu điện không thông nên phải đình lại lâu ngày, sắp
đem bản khắc gởi đi thì am của vị Tăng đó bị kẻ có thế lực đoạt mất. Tâm tình đã
loạn, nên chẳng thể xét duyệt, thẩm định được nữa. Về sau, đem in ra bốn trăm bộ.
In xong xem lại, mới biết sai ngoa khá nhiều. Do vậy, phải in riêng một bản đính
chánh ghép vào. Xin hãy chú ý dựa theo bản đó mà sửa cho đúng), một bộ Lịch
Sử Thống Kỷ 24 in bằng lối mộc bản  (hai bộ này không có người lưu thông vì
phí tổn lớn quá) và các thứ khác xếp cho đầy bưu kiện, đều có liên quan
đến nhân tâm thế đạo. Lại kèm thêm một lá thư gởi cho khắp mọi người,
đúng là của báu truyền đời của mọi người, văn tự tuy nông cạn, hời hợt,
nhưng chẳng có một chữ nào vô dụng. Năm ngoái, Phật Quang phân xã
ở Vụ Nguyên được thành lập, một đệ tử xin Quang viết lời tựa. Quang
một mực không giữ lại bản thảo, nhưng với bài ấy đặc biệt sao lại, đem
gởi đi, muốn gởi cho Phật Học Đặc San Xã, nhưng chần chừ chưa gởi.
Nay đem gởi tới cho bà, xem xong xin chuyển cho cư sĩ Phạm Cổ Nông,
bảo với ông ta tôi đã đặt pháp danh cho bà để Quang khỏi phải viết thư
cho ông ta nữa. Quang già rồi, do sức túc nghiệp, sanh ra mới được sáu
23 Cứu Kiếp Biên tên gọi đầy đủ là Phật Học Cứu Kiếp Biên, do ông Hứa Chỉ Tịnh biên soạn.
Nội dung tập hợp những giáo huấn trọng yếu để khuyến thiện tu Tịnh Độ, bao gồm các huấn
thị về Tam Quy, Ngũ Giới, Thập Thiện, cải ác hướng thiện, tín nguyện niệm Phật, Phổ Hiền
Hạnh Nguyện v.v…
Quán Âm Tụng tên gọi đầy đủ là Quán Thế Âm Bồ Tát Bổn Tích Cảm Ứng Tụng, cũng do
ông Hứa Chỉ Tịnh biên soạn. Nội dung trích thuật kinh luận nêu rõ những duyên khởi, sự
phát tâm, thị hiện cảm ứng của Bồ Tát Quán Thế Âm. Ông Hứa Chỉ Tịnh soạn cuốn này theo
yêu cầu của Tổ Ấn Quang.
24 Tên gọi đầy đủ là Lịch Sử Cảm Ứng Thống Kỷ do ông Nhiếp Vân Đài biên soạn, Hứa Chỉ
Tịnh ghi lời bàn định. Nội dung thâu thập những câu chuyện trong lịch sử, trích từ các bộ sử
nổi tiếng của Trung Hoa từ Sử Ký cho đến Minh Sử, khởi đầu bằng chuyện vua Thuấn, kết
thúc bằng chuyện Cáp Lập Ma (tức Karmapa của Phật giáo Tây Tạng) thời Vĩnh Lạc nhà
Minh.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
32
tháng liền bị bệnh mắt, suốt sáu tháng không mở được mắt, không ngớt
tiếng khóc. Nay đã hơn bảy mươi tuổi rồi, gần đây mục lực rất yếu, từ
mùa Đông năm ngoái hễ có thư từ gì gởi đến đều dặn sau này đừng gởi
thư nữa, thư gởi đến quyết không phúc đáp, để khỏi bị ôm nỗi đau Tây
Hà 25 .
7. Thư trả lời Huyễn Tu đại sư
(năm Dân Quốc 23 - 1934)
Tông chỉ niệm Phật là sanh lòng tin chân thật  (tức Tín) , phát nguyện
thiết tha  (tức Nguyện) , chuyên trì Phật hiệu  (tức Hạnh. Tín - Nguyện - Hạnh là
tông chỉ của Niệm Phật). Phương pháp dụng công niệm Phật hay nhất chính
là “nhiếp trọn sáu căn, tịnh niệm tiếp nối”. “Nhiếp trọn sáu căn” chính
là cái tâm niệm Phật chuyên chú nơi danh hiệu Phật, tức là thâu nhiếp ý
căn. Miệng phải niệm cho rõ ràng, rành rẽ, tức là thâu nhiếp thiệt căn.
Tai phải nghe cho rõ ràng, rành rẽ, tức là thâu nhiếp nhĩ căn. Gom ba căn
này vào Phật hiệu thì chắc chắn mắt chẳng thể nhìn loạn. Lúc niệm Phật,
mắt phải khép hờ, tức là rủ mí mắt xuống, đừng có mở to mắt. Mắt đã
nhiếp thì mũi cũng chẳng ngửi loạn, tức là mũi cũng được nhiếp. Thân
phải cung kính, tức là thân cũng được nhiếp. Sáu căn đã nhiếp chẳng tán
loạn thì tâm không vọng niệm, chỉ nghĩ đến Phật thì mới là tịnh niệm.
Sáu căn chẳng nhiếp thì dù có niệm Phật, vọng niệm trong tâm vẫn tưng
bừng, khó được lợi ích thật sự! Nếu có thể thường nhiếp trọn sáu căn để
niệm thì gọi là “tịnh niệm tiếp nối”. Thường giữ được tịnh niệm tiếp nối
chính là nhất tâm bất loạn, dần dần sẽ đạt được Niệm Phật tam-muội.
8. Trả lời thư cư sĩ Vương Đức Châu ở Vân Nam (hai lá thư)
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
1) Thư tuyên ngôn của Cư Sĩ Lâm ngôn từ lẫn lý lẽ châu đáo, rất hay.
25 Tử Hạ, tên thật là Bốc Thương, người xứ Ôn nước Tấn (nay là huyện Ôn, tỉnh Hà Nam)
thời Xuân Thu, là một đệ tử nổi tiếng của Khổng Tử, được thờ phối hưởng trong Văn Miếu.
Ông không thích làm quan, nhưng vâng lời thầy ra làm quan ở nước Cử (nay là huyện Cử
tỉnh Sơn Đông). Sau khi Khổng Tử mất, ông bèn từ quan, sang sống tại Tây Hà, huyện Đào,
mở trường dạy học. Học trò ông thành đạt rất đông, có nhiều người rất nổi tiếng như Can
Mộc, Ngụy Văn Hầu, Ngô Khởi v.v… Tuổi già, người con trai duy nhất đột nhiên lăn ra chết,
ông thương tâm khóc đến nỗi mù mắt, do đó mới có thành ngữ “Ôm nỗi đau Tây Hà”. Tổ
mượn thành ngữ này với ngụ ý: Tránh viết lách quá nhiều đến nỗi mắt bị mù.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
33
Chương trình hoạt động đại lược cũng hết sức nghiêm chỉnh, châu đáo,
trọn vẹn. Đủ thấy được tình trạng giáo hóa Phật pháp hưng thạnh ở Vân
Nam vậy. Nhưng hãy nên tận lực vâng giữ bổn phận, đừng học theo thói
ham cao chuộng xa. Ví như mặc áo, ăn cơm, đều phải căn cứ theo kích
cỡ thân thể, sức ăn của mỗi người, mùa Hạ mặc áo mỏng, mùa Đông
mặc áo cừu, khát uống, đói ăn thì dưỡng được thân tâm. Làm sái cách thì
thân lẫn tâm đều bị thương tổn, chứ nào phải uống, ăn, áo vải mỏng, áo
cừu là tốt hay chẳng tốt, mà là do người có khéo dùng hay không? Bất
luận tư cách như thế nào, đều phải giữ vẹn luân thường, tận hết bổn phận,
dứt lòng tà, giữ lòng thành, đừng làm các điều ác, vâng giữ các điều lành.
Lại phải nên chuyên chú nơi pháp môn Tịnh Độ vì cậy vào Phật từ lực
so với ỷ vào tự lực thì sự khó - dễ thật cách biệt vời vợi như trời với đất!
Gần đây có những hạng người luôn phô phang sự giải thoát đằng miệng,
cho người niệm Phật là hủ bại đợi chết, xin chớ bị những tà thuyết ấy mê
hoặc. Trong thời thế hiện nay, dẫu là bậc cổ Phật đã thành Chánh Giác
thị hiện, chắc chắn cũng chẳng đề xướng gì khác ngoài chuyện giữ vẹn
luân thường, tận hết bổn phận và chú trọng nơi pháp môn Tịnh Độ! Dẫu
cho Đạt Ma đại sư thị hiện trong lúc này, cũng sẽ dùng pháp môn cậy
vào Phật lực để dạy dỗ. Thời tiết, nhân duyên thật sự là căn bản. Trái
nghịch thời tiết, nhân duyên cũng giống như mùa Đông mặc áo vải mỏng,
mùa Hạ mặc áo cừu, đói uống, khát ăn, không chỉ vô ích mà lại còn
thành hại!
Chánh nghĩa của Phật giáo hoàn toàn khế hợp luân thường đạo lý.
Trong đời có kẻ ngoại đạo thường hay xén trộm những danh từ Phật giáo
để thực hành đạo vận khí, luyện đan, rồi gọi hoa mỹ là Tam Giáo Đồng
Nguyên (Nho, Thích, Đạo cùng nguồn). Nguồn cố nhiên là đồng, nhưng
ngành nhánh thì khác! Nếu chấp nhận kiểu “đồng nguyên” ngoài miệng
của bọn dị kiến là nguồn cội của Tam Giáo thì sẽ đắc tội lớn với thánh
nhân Tam Giáo. Nay dốc sức nơi luân thường và pháp môn Tịnh Độ thì
tương lai ở bất cứ nơi đâu cũng sẽ gặp được nguồn. Nếu bỏ điều này, coi
pháp bí mật truyền dạy cách luyện đan là nguồn cội, sẽ trở thành vĩnh
viễn mê mất nguồn cội chân thật, đi mãi trong nẻo tà! Hãy nên đem điều
này nói với những tín sĩ có túc căn nhưng chưa biết cội nguồn của Phật
pháp thì lợi ích lớn lao lắm.
Cảnh Kỳ Xương pháp danh là Đức Xương, Hàn Thọ Sơn pháp danh
là Đức Sùng. Phải biết: Vốn có tánh đức rất sáng suốt, lại cực cao quý,
chỉ vì chẳng biết nên đâm ra tối tăm, hèn kém. Nếu chịu kiểm điểm hết
thảy khởi tâm động niệm sẽ tự có thể khôi phục gốc, trở về nguồn, đích
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
34
thân được thụ dụng, nhưng không thể không tận lực chuyên chú giữ vẹn
luân thường và niệm Phật. Dùng cách này để tự hành, lại còn để dạy
người, thì gọi là Phật Tử. Đối với tất cả các sách của Hoằng Hóa Xã hãy
nên bảo họ gởi cho một hai phần để những lâm hữu (thành viên của Cư
Sĩ Lâm) xem đọc, cũng như bảo họ gởi kèm theo thư mục để tiện việc
muốn thỉnh sách nào có lợi cho người thì cứ theo danh sách đó mà thỉnh.
Hiện nay có bộ Tăng Tu Lịch Sử Thống Kỷ đã in xong, chẳng bao
lâu giảo đính hoàn thành, tôi sẽ gởi một hai bộ để kết duyên. Phổ Đà Sơn
Chí có thể xuất bản vào cuối Thu hoặc đầu Đông. Bộ Chánh Tín Lục của
ông La Lưỡng Phong cũng có thể được xuất bản vào đầu Thu. Nguyên
văn bộ Tịnh Độ Thập Yếu sẽ được xuất bản vào mùa Hạ hay mùa Thu
năm sau. Bộ sách này rất hữu ích cho Tịnh nghiệp hành nhân. Do có
những việc như vậy nên Quang chưa thể cự tuyệt hết thảy, tuy mang
tiếng bế quan nhưng vẫn bận bịu đủ chuyện. Đợi đến khi những việc ấy
xong xuôi, ắt sẽ cự tuyệt hết thảy để mong đến ngày Ba Mươi tháng
Chạp không bị chướng ngại, theo Phật vãng sanh. Sau này, không có
chuyện cần thiết thì chớ nên gởi thư đến, bởi tôi chẳng đủ tinh thần,
không có sức đáp ứng.
2) Nói ngày Ba Mươi tháng Chạp nghĩa là nói chuẩn bị sẵn, chứ
không phải là biết trước lúc mất sẽ nhằm ngày Ba Mươi tháng Chạp. Ba
Mươi tháng Chạp là ngày năm cùng tháng tận cho nên cổ nhân thường
mượn từ ngữ này để ví cho lúc chết. Nếu bình thường chẳng sớm chuẩn
bị sẵn, đến lúc ấy chắc chắn tay chân cuống quít. Nhóm bảy người các
ông Trần Chánh Am v.v... đã muốn quy y thì hãy nên dựa theo Văn Sao,
Gia Ngôn Lục để tu trì thì mới chẳng phụ cái tâm ấy. Hiện nay các nơi
ngoại đạo rất nhiều, bọn họ đều coi “luyện đan, vận khí, cầu thành tiên,
sanh lên trời” là chuyện tột bậc. Đã quy y Phật pháp thì chớ nên kiêm tu
những pháp ấy nữa! Tà - chánh xen tạp thì chánh cũng thành tà. Lại nữa,
ai nấy đều nên giữ vẹn luân thường, tận hết bổn phận, dứt lòng tà, giữ
lòng thành, đừng làm các điều ác, vâng làm các điều lành, ắt phải lấy
nhân quả báo ứng, sanh tử luân hồi làm nhiệm vụ trọng yếu để vun đắp
quốc gia khiến cho ai nấy đều hành theo những điều này thì lẽ đâu thiên
hạ chẳng tự được thái bình! Nay thiên hạ loạn lạc, cội nguồn đều do
chẳng bàn đến sự giáo dục trong gia đình, chẳng nhắc đến nhân quả báo
ứng, nên mới ươm thành [mối họa] vậy.
Nay tôi gởi bảy bộ Tăng Tu Lịch Sử Thống Kỷ mới được in, bốn bộ
Chánh Tín Lục, nhận được xin hãy châm chước mà phân phối. Chánh
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
35
Tín Lục phá được thiên kiến hẹp hòi, câu nệ bậc nhất. Thiện căn của
người đọc sách bị những vị tiên sinh bên Lý Học đoạn dứt, nhưng các
tiên sinh bên Lý Học đều trộm lấy những nghĩa lý của Phật pháp để tự
xưng hùng, lại sợ người đời sau học [Phật] bèn ra sức bài xích hòng
ngăn lấp hàng hậu học để họ chẳng biết đến Phật pháp; nhưng làm sao
ngăn trở được người có chút túc căn! Chẳng qua là dùng mánh khóe ấy
để người căn tánh trung hạ không cách nào đích thân được gội nhuần
pháp trạch vậy!
Nay tôi đặt pháp danh cho mỗi người trong bọn họ, xin hãy chia thư
ra giao cho họ, hoặc đem những ý chánh yếu trong thư này [viết lại gởi
đi] để mỗi người tự sao lấy. Không có hình [gởi kèm theo], chỉ mong lễ
Phật niệm Phật, dùng hình tôi nào có ích chi? Cõi đời hiện thời đã loạn
đến cùng cực, thiên tai nhân họa không lúc nào nhiều hơn lúc này. Trong
thời thế này, mọi người đều phải phát tâm cảm kích, ai nấy phải nỗ lực
tu đạo làm người trong luân thường và ứng xử hằng ngày, kiêm tu pháp
môn Tịnh Độ. Đấy gọi là “tu chân ngay trong cõi tục, sống trong cõi
trần học đạo, Phật pháp lẫn thế pháp đều cùng hành”. Nếu trong những
kiếp xưa chẳng gieo căn lành, danh hiệu Phật còn khó được nghe! Nếu
chẳng tích cực tu trì sẽ trở thành lên núi báu trở về tay không, cô phụ ân
Phật và tánh linh của chính mình quá lắm!
9. Trả lời thư cư sĩ Châu Tụng Nghiêu
(đính kèm nguyên văn thư hỏi, năm Dân Quốc 20 - 1931)
Nay con có một nghi vấn, thỉnh cầu lão pháp sư từ bi khai thị. Đệ tử
ăn chay niệm Phật đã nhiều năm. Nhân vì người tin Phật được mười
phương tam thế chư Phật hộ niệm, thiên long bát bộ, đại lực thần vương
thường theo ủng hộ, ác nghiệp những đời trước cũng dần dần được tiêu
diệt, dù có oán đối cũng chẳng thể hại được. Đấy chính là điều kinh
Phật đã nói, quyết chẳng phải là lời nói dối. Vậy mà trong tháng Ba, con
nhận được tin từ mẹ con ở Thượng Hải gởi đến, cho biết có bà Trương
hết sức tin Phật, ăn chay đã hơn hai mươi năm, thường đến Cư Sĩ Lâm
nghe kinh, gặp ai cũng khuyên niệm Phật ăn chay, tâm hết sức từ bi làm
lành. Nào ngờ một bữa kia, mang đồ chay đến cho một vị sư huynh nọ,
đi đường bị xe hơi tông chết. Sau đó, sở cảnh sát giao thông đem xác về,
đến ba bữa sau con cháu trong nhà mới biết chuyện, đến lãnh về tẫn
liệm. Con nghe chuyện này xong, trong tâm hết sức kinh hãi, đến nay
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
36
ngờ vực không giải quyết được! Hơn nữa, những người trong Phật hội
nghe như vậy cũng đều bất an. Vì thế, con mới đặc biệt dâng thư này,
khẩn cầu lão pháp sư chỉ bày nguyên do vì sao bà ta lâm chung lại khổ
sở đến thế? Rốt cuộc bà ta có được vãng sanh Tây Phương hay chăng?
Xin hãy giảng minh bạch điều này khiến cho mọi người an tâm niệm
Phật, cảm tạ ân đức khôn cùng.
Nhận được thư, biết các hạ đối với đạo lý Phật pháp còn chưa thật sự
hiểu rõ. Chúng ta từ vô thủy đến nay đã tạo ác nghiệp vô lượng vô biên.
Kinh Hoa Nghiêm dạy: “Giả sử ác nghiệp hữu thể tướng giả, thập
phương hư không bất năng dung thọ” (Giả sử ác nghiệp có thể tướng thì
mười phương hư không cũng chẳng thể chứa đựng được). Phải biết:
Người tu trì nếu chân thành, không dối trá thì có thể chuyển được nghiệp,
chuyển quả báo nặng nề ở đời sau thành quả báo nhẹ trong đời này.
Phàm phu mắt thịt chỉ thấy được những sự thực cát - hung hiện thời,
chẳng thể biết nhân quả quá khứ và vị lai như thế nào! Như bà cụ ấy tu
tập tinh ròng nhiều năm, một bữa kia chết thảm, có thể là do khổ báo ấy
sẽ tiêu diệt được quả báo trong tam đồ ác đạo đã tạo, được sanh trong
thiện đạo. Nếu lúc sống có tín nguyện chân thật thì cũng có thể vãng
sanh Tây Phương. Nhưng chúng ta đã không có Tha Tâm đạo nhãn,
chẳng dám ức đoán là quyết định vãng sanh hoặc quyết định chẳng vãng
sanh. Chỉ có thể nói quyết định: “Làm lành ắt được báo lành, làm ác
quyết mắc báo ác”.
Làm lành mà mắc ác báo thì chính là quả báo của ác nghiệp đời
trước, chứ không phải là quả báo của thiện nghiệp trong đời hiện tại. Các
ông trông thấy cụ già đó bị quả báo ấy, trong lòng chắc là có tà kiến
“làm lành vô phước, điều thiện chẳng đáng làm”, cho nên mới kinh
hoảng ngờ vực. Tri kiến như vậy thì có khác gì người chưa được nghe
Phật pháp đâu? Nếu tin sâu lời Phật, quyết chẳng vì chuyện này mà có
thái độ kinh hoảng ngờ vực ấy; bởi lẽ, chuyện nhân quả trùng điệp vô
tận. Nhân này chưa [kết thành] quả báo, quả kia đã chín trước. Giống
như trồng lúa vậy, thứ lúa chín sớm thâu hoạch trước; giống như thiếu
nợ, kẻ có sức mạnh lôi đi trước.
Thời xưa có kẻ suốt đời làm lành, khi lâm chung chết thảm để tiêu
túc nghiệp, đời sau lại được phú quý tôn vinh. Như một vị Tăng ở chùa
Dục Vương (chùa A Dục Vương) đời Tống, muốn tu bổ điện thờ xá-lợi,
nghĩ Nghi Thân Vương có thế lực, bèn đến quyên mộ, quyên chẳng được
mấy, phát phẫn quá mức, bèn dùng búa chặt tay trước điện thờ xá-lợi,
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
37
chảy máu đến chết. Ngay khi đó, vương gia sanh được một đứa con cứ
khóc mãi không ngừng. Vú em bồng đi chơi, đến bên chỗ có treo hình
tháp xá-lợi liền nín, đi khỏi lại khóc, [bà vú] bèn lấy bức hình ấy xuống.
Bà vú thường cầm bức hình ấy giơ ra trước mặt thì vĩnh viễn không khóc.
Vương nghe vậy, lấy làm lạ, bèn sai người qua chùa Dục Vương hỏi tin
vị Tăng ấy thì ngày sanh của đứa con đó đúng vào ngày [ông Sư ấy] chặt
tay chảy máu đến chết. Vương bèn một mình tu bổ điện xá-lợi. Đến năm
[đứa con ấy tròn] hai mươi tuổi, Ninh Tông băng, không có con, bèn cho
chàng trai ấy nối ngôi, làm hoàng đế bốn mươi mốt năm, tức là Tống Lý
Tông (1225-1265) vậy! Cái chết của ông Tăng ấy cũng là thảm tử. Nếu
chẳng thường khóc không ngừng, thấy bức vẽ xá-lợi bèn nín, ai biết
được đứa bé ấy chính là hậu thân của vị Tăng đã chặt tay chết thảm?
Chuyện này chép trong A Dục Vương Sơn Chí. Năm Quang Tự 21
(1895), Quang đến lễ xá-lợi mấy chục ngày, đọc được [chuyện này].
Người hiểu lý gặp bất cứ hoàn cảnh như thế nào, quyết chẳng nghi
nhân quả có sai lầm, hoặc lời Phật có dối! Người không rõ lý chấp chết
cứng vào quy củ, chẳng biết nhân quả phức tạp đến nỗi lầm lạc nẩy sanh
nghi ngờ, bàn bạc; nói chung là do tâm không có chánh kiến. Như nói
người niệm Phật có Tam Bảo gia bị, long thiên che chở, đấy là lý nhất
định, hoàn toàn chẳng hư vọng. Chỉ vì chưa hiểu rõ lý “chuyển báo nặng
đời sau thành báo nhẹ đời này” nên chẳng khỏi bàn bạc nghi ngờ không
hợp lẽ như thế. Xưa kia, Giới Hiền luận sư 26 ở Tây Vực, đức cao khắp
đời, đạo lẫy lừng Tứ Trúc  (bốn xứ Thiên Trúc 27 ). Do túc nghiệp nên thân
26 Giới Hiền (Śīlabhadra) sống khoảng thế kỷ thứ 6, hay thứ 7, là một vị Luận Sư nổi tiếng
của Đại Thừa Phật Giáo Du Già Hạnh (Duy Thức), trụ trì chùa Na Lan Đà ở tại nước Ma
Kiệt Đà, Ấn Độ. Sư thuộc dòng dõi hoàng gia Samatata ở Đông Ấn, hiếu học từ thuở nhỏ,
tham học với khắp các bậc minh triết. Khi đến Na Lan Đà, Sư gặp được Hộ Pháp Bồ Tát,
nghe ngài giảng pháp, tin tưởng, giác ngộ, bèn theo xuất gia. Năm 30 tuổi, Sư từng viết luận
khiến các sư trưởng ngoại đạo khắp cả một giải Nam Ấn Độ phải chịu thua. Sư trụ trì chùa
Na Lan Đà rất lâu, chuyên hoằng truyền giáo nghĩa Duy Thức. Sư y cứ các bộ Giải Thâm
Mật Kinh, Du Già Sư Địa Luận v.v… chia Phật giáo thành ba thời là Hữu, Không, Trung,
lập ra thuyết Ngũ Chủng Tánh. Khi ngài Huyền Trang đến cầu học, Sư đã hơn trăm tuổi. Do
đức độ và kiến thức của Sư, đại chúng không kêu trực tiếp pháp danh nữa mà gọi Sư bằng
mỹ hiệu Chánh Pháp Tạng.
27 Thiên Trúc chính là Ấn Độ. Do thời cổ, các âm Trúc, Độc đọc giống nhau. Vì vậy, cổ thư
còn phiên Thiên Trúc là Thiên Độc, Thiên Đốc, Thân Độc. Theo các nhà nghiên cứu, đây
đều là những âm đọc sai của chữ Hindustan. Trong Đại Đường Tây Vực Ký, quyển 85, pháp
sư Huyền Trang ghi: “Danh xưng Thiên Trúc, nhiều ý kiến bàn bạc khác biệt. Thời cổ gọi là
Thân Độc, hoặc gọi là Hiền Đậu. Nay theo chánh âm, nên đọc là Ấn Độ… Ấn Độ, Hán dịch
là Nguyệt (mặt trăng). Mặt trăng có nhiều tên, đây là một tên!” Ấn Độ chia thành năm xứ
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
38
mắc ác bệnh, khổ sở cùng cực, chẳng thể chịu đựng nổi, muốn tự tử,
chợt thấy ba vị Bồ Tát Văn Thù, Phổ Hiền, Quán Thế Âm giáng xuống,
bảo: “Ông trong kiếp xa xưa kia, nhiều lần làm quốc vương não hại
chúng sanh, đáng lẽ đọa ác đạo từ lâu. Do ông hoằng dương Phật pháp
nên phải chịu nỗi đau khổ nhỏ này trong cõi người để tiêu diệt nỗi khổ
địa ngục cả kiếp dài lâu. Ông nên gắng chịu đựng, xứ Đại Đường có một
vị Tăng tên là Huyền Trang, ba năm nữa sẽ đến đây học pháp”. Giới
Hiền luận sư nghe xong, ráng chịu đau sám hối, lâu ngày lành bệnh. Đến
ba năm sau, ngài Huyền Trang đến đó, ngài Giới Hiền bảo đệ tử thuật lại
tình trạng đau khổ của căn bệnh. Người kể lại nỗi khổ nghẹn ngào, ứa lệ,
đủ thấy sự khổ ấy rất lớn. Nếu chẳng hiểu rõ nhân trong đời trước, người
ta sẽ nói Giới Hiền chẳng phải là vị cao tăng đắc đạo, hoặc sẽ nói bậc đại
tu hành như vậy mà vẫn bị bệnh thảm như thế, Phật pháp linh cảm lợi
ích ở chỗ nào? Những gì trong tâm các ông biết nhỏ nhoi quá, nên thấy
chút tướng lạ liền sanh kinh nghi. Người không có thiện căn bèn thoái
thất đạo tâm. Nếu [thấy] người tạo ác hiện tại được phước báo thì cũng
sẽ khởi tâm tà kiến như thế; chẳng biết đều là tiền nhân hậu quả và
chuyển quả báo nặng nề trong đời sau thành quả báo nhẹ nhàng trong
hiện đời, cũng như chuyển quả báo nhẹ nhàng trong hiện đời thành quả
báo nặng nề trong đời sau v.v… đủ mọi lẽ phức tạp khác nhau!
10. Thư trả lời cư sĩ Đức Sướng
(năm Dân Quốc 23 - 1934)
Nhận được thư ông và thư thầy Minh Đạo, biết đứa con thứ ba mới
hai mươi tuổi chợt bị chết yểu, khôn ngăn than thở. Huống chi ông nuôi
dạy bấy nhiêu năm, phí ngần ấy tinh thần, tiền của, trong lòng sao khỏi
cảm thương! Tuy nhiên, chớ nghĩ chính mình một lòng sốt sắng làm
chuyện công ích, quy y Phật pháp, sao chẳng được Phật che chở, rồi đâm
ra oán hận! Phải biết: Chúng ta từ vô lượng kiếp đến nay, đời đời kiếp
kiếp đã tạo ác nghiệp vô lượng vô biên, hoặc ta thiếu nợ người, hoặc
người thiếu nợ ta, hoặc ta thiếu mạng người, hoặc người thiếu mạng ta.
Do đôi bên thiếu nợ nhau nên sanh ra đủ loại con cái khác nhau. Có đứa
trả nợ, có đứa đòi nợ, có đứa báo đức, có đứa báo oán. Trong đời này,
tuy ông khởi tâm xử sự mọi chuyện rất tốt, há lẽ nào nhiều đời nhiều
(Ngũ Trúc), ngoại trừ phần Trung Ương, bốn khu Đông, Tây, Nam, Bắc, được gọi chung là
Tứ Trúc.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
39
kiếp đều hoàn toàn không có tội nghiệp gì ư? Vì thế, gặp cảnh ngộ bất
như ý, con người chỉ nên phát tâm sám hối tội nghiệp, chẳng nên sanh ý
tưởng oán trời trách người. Nếu có thể phát tâm sám hối, chẳng sanh oán
hờn, đó là “gặp nghịch cảnh vâng chịu, phước về sau khó thể suy lường
được”. Đứa con này của ông đại khái là do đòi nợ mà đến. Đòi đủ nợ rồi
bèn lìa đời. Chủ nợ đã đi rồi, sao ông không sanh ý tưởng giải thoát
nghiệp lụy, lại nẩy sanh lòng oán trời trách Phật, trở thành điên đảo vậy
ư?
Năm Dân Quốc thứ tám (1919), ông Vương Chi Tường ở Bắc Thông
Châu, tên tự là Thiết San, có một đứa con rất thông minh, rất hiếu thuận.
Đứa lớn mắc bệnh thần kinh, tâm ông Thiết San mong mỏi đứa nhỏ này
sẽ kế thừa tiếng tăm gia đình. Năm nó hai mươi mốt, hai mươi hai tuổi,
đã cưới vợ, sanh được một gái, một ngày nọ bệnh nặng sắp chết. Thiết
San đau khổ cùng cực, gào lên: “X… ơi! Ngươi đã đến làm con ta, sao
lại muốn bỏ đi trong khoảnh khắc này?” Đứa con ấy trừng mắt, nói
giọng Quảng Tây: “Tao nào phải là con nhà mày, tao là người thứ mười
bốn!” Nói xong, chết liền. Trước kia, lúc ông Thiết San giữ việc binh bị
ở Quảng Tây, lập kế giết mười ba tên đầu lĩnh giặc cướp ra hàng, trước
hết dùng cách đối đãi thật chiều chuộng, nồng hậu để xoa dịu, mời chúng
ăn cơm. Lại còn mời những người có danh vọng lớn đến bồi tiếp, thưởng
cho mỗi tên hai mươi bốn đồng, bảo chúng: “Ban ngày bận lắm, không
thể chuyện trò cặn kẽ cùng các ngươi được, tới tối hãy đến, sẽ xếp đặt
chức vụ cho mỗi người trong bọn ngươi!” Mười ba người đó chẳng biết
ông muốn giết họ, lại kéo một người bạn thân cùng đi, cho rằng [ông
Thiết San] sẽ nể tình, cũng xin cho người ấy được một chức vụ tốt. Tối
hôm ấy họ đến, cứ qua một cửa liền khóa ngay cửa ấy lại, đặt phục binh
trong hoa sảnh. Bọn họ đến nơi, Thiết San rút đao đang đeo ra chém,
phục binh cùng ùa ra giết, chặt được mười bốn cái đầu lâu, cũng chẳng
biết tên họ là gì. Nào biết người ấy chính là đứa con này. Uổng công hơn
hai mươi năm nuôi dạy nhọc nhằn, đến lúc chết lại trừng mắt quát tháo,
chẳng nhận Thiết San là cha!
Nói chung, cái nhân trở thành con cái trong cõi đời chẳng ngoài bốn
nghĩa “đòi nợ, trả nợ, báo ân, báo oán”. Đứa con này do đời trước ông đã
thiếu nợ nó, sạch nợ liền đi. Nếu là trả nợ và báo ân thì sẽ được nó hiếu
dưỡng. Hơn nữa, ông đã quy y Phật pháp, phải hiểu thế gian mọi sự vô
thường. Nếu chẳng cực lực niệm Phật cầu sanh Tây Phương, sẽ theo
nghiệp luân hồi trong tam đồ lục đạo làm sao ngưng ngớt cho được! Với
cái chết của đứa con này, càng phải biết hết thảy mọi sự đều không
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
40
nương cậy được, chỉ có Tây Phương A Di Đà Phật chính là chỗ nương
tựa lớn lao cho hết thảy chúng sanh bọn ta. Từ đấy phát tâm cảm kích,
phát tâm tinh tấn, đem những công đức ta đã làm và công đức niệm Phật
đều cùng hồi hướng vãng sanh Tây Phương. Ông làm được như thế thì
cái chết của đứa con này chính là lời nhắc nhở, thúc đẩy ông, tránh cho
ông khỏi bị mê muội bởi phước báo quyến thuộc thế gian [đến nỗi]
chẳng sanh lòng nhàm lìa Sa Bà, cũng như không sanh lòng ưa muốn
Cực Lạc. Vì thế, giáng cho ông một gậy vào đầu đau buốt, hóa ra ông
chẳng quán sát nhận hiểu nơi bản thân, lại sanh khởi đủ mọi ngu kiến
oán trời oán Phật, trở thành “mê gốc chạy theo ngọn”, chẳng biết tự phản
tỉnh!
Người đời thường hay khoe khoang, kiêu căng bởi những công đức
chính mình đã tạo, dễ dãi đối với những tội lỗi chính mình đã gây. Con
người ai không tội? Đừng nói chi quá khứ, nếu chỉ nói trong đời này thì
đã giết đủ loại chúng sanh cho sướng miệng bụng! Chúng nó nào phải gỗ,
đá, chẳng biết đau khổ, chẳng muốn sống, chỉ mong người ta giết ăn ư?
Ông đã giết ăn nó, tương lai nó nhất định cũng muốn giết ăn ông. Suốt
một đời, con người không biết đã ăn bao nhiêu sanh linh, có nên lớn lối
bảo “ta vô tội, bị trời phạt lầm” hay chăng? Do vậy, nói chung thường
nhân chẳng thấy được bản thân có lỗi, nói chung thánh nhân chẳng thấy
chính mình có đức. Chẳng thấy có lỗi thì tội chất như núi. Chẳng thấy có
đức thì đức cao tầy trời. Ông chớ có nói như kẻ ngu si, hãy cực lực làm
lành, nỗ lực niệm Phật, tất cả hết thảy công đức thiện sự lợi người đều
nên hồi hướng vãng sanh Tây Phương thì tâm hạnh trong đời hiện tại sẽ
khế hợp với tâm hạnh của thánh hiền, đến khi lâm chung, chắc chắn
được A Di Đà Phật tiếp dẫn vãng sanh. Đấy chính là lúc gặt hái công lao,
kết quả vậy. Nếu chẳng sanh Tây Phương thì chuyện lành đã làm sớm
hay muộn đều hưởng quả báo, nhưng quả báo do giết ăn chúng sanh
cũng khó khỏi phải trả, đáng sợ lắm thay!
11. Thư trả lời cư sĩ Hứa Hy Đường
(Năm Dân Quốc 20 - 1931)
Lạc Huệ Bân đến cầm theo thư ông và danh sách những người khác
xin quy y. Biết cư sĩ niên kỷ đã sáu mươi lăm, một con một cháu đều bị
chết yểu. Luận theo nhân tình thế gian, thật đáng đau lòng. Nếu luận
theo pháp môn Tịnh Độ liễu sanh tử thì thật là nhân duyên tối thắng để
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
41
siêu phàm nhập thánh! Người thế gian sanh ra chẳng biết từ đâu đến,
chết đi không biết sẽ về đâu, thật là một đại sự trọng yếu trong đời người;
chỉ vì tâm niệm coi trọng con cháu nên đâm ra coi thường, bỏ qua đại sự
sanh tử của chính mình. Nếu con cháu của cư sĩ trường thọ, làm quan,
chắc sẽ bị phú quý phước lộc làm mê, sợ rằng khó phát được cái tâm
“quy y Tam Bảo, xin thọ Ngũ Giới” này, bất quá chỉ mong “phước, thọ,
chết tốt lành” là cùng, đối với Pháp Thân huệ mạng vẫn không nghe
không tin! Nếu như chuyện gì cũng vừa ý, há có thể nào vượt ra ngoài
chuyện sống uổng chết phí được hay chăng?
Cảnh ngộ hiện thời chẳng tốt đẹp, biết đời người không gì chẳng
phải là khổ, lại được đọc tường tận các sách Tịnh Độ, biết chúng ta vốn
sẵn có chốn quê cũ An Lạc để yên thân lập mạng, suốt ngày chỉ nghĩ đến
Phật, chỉ cầu Tịnh Độ, mãi cho đến khi lâm chung, được Phật tiếp dẫn
vãng sanh Tây Phương siêu phàm nhập thánh, liễu sanh thoát tử đến tột
cùng đời vị lai hưởng diệu lạc thù thắng. Do vậy, mới nói “con ấy, cháu
ấy quả thật đã thành tựu đại sự liễu sanh tử cho ông nên mới mất
trước!” Hãy nên sanh tâm cảm kích lớn lao, nguyện dùng công đức niệm
Phật của chính mình để tiêu trừ tội nghiệp, tăng trưởng thiện căn cho họ,
ngõ hầu họ cũng được nương theo Phật từ lực vãng sanh Tây Phương
khiến cho người con, người cháu ấy chẳng uổng công chết sớm! Người
khéo đạt lợi ích thì không chuyện gì chẳng phải là chuyện lợi ích; người
cam lòng chịu bị tổn hại thì không chuyện gì chẳng phải là chuyện tổn
hại, tùy theo kiến giải của mỗi người như thế nào!
Ông đã phát tâm quy y, nay tôi đặt pháp danh cho ông là Đức Hy,
nghĩa là: Dùng đại Bồ Đề tâm mong cho dù ta hay người đều được gội từ
quang của Phật, sanh về Tịnh Độ của Phật. Tất cả những nghĩa lý Tam
Quy, Ngũ Giới, Thập Thiện đã giải thích đại lược trong bộ Văn Sao, nên
không ghi lại nữa. Đối với việc tự thệ thọ giới, nơi thư gởi cho bà Từ
trong bộ Văn Sao 28 cũng đã có nói qua, nên cũng không cần phải nhắc
lại. Điều đáng nói là phải chăm chú, coi trọng thật hành. Nếu người học
Phật chẳng chú trọng tận tụy thực hành thì có khác gì kép hát trong cõi
đời đâu! Trên sân khấu khổ - sướng, buồn - vui diễn cho thật giống như
đúc, nhưng thật ra cũng chẳng có mảy may gì liên quan đến ta. Như vậy
thì sẽ trở thành gã si ham danh ghét thật, tâm muốn lừa người dối Phật,
thật sự chỉ tạo thành cái lỗi lừa người dối Phật. Người còn chẳng nên lừa,
28 Tức là lá thư gởi cho bà Từ Phước Hiền, đánh số 33 trong bộ Ấn Quang Văn Sao Tăng
Quảng Chánh Biên, tập 1.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
42
huống gì là Phật? Phải chú trọng thật sự thực hiện thì mới nên.
Đối với việc tu trì, hãy nên chuyên chú Tịnh Độ, bởi ông đã gần đến
tuổi cổ hy (bảy mươi tuổi), ngày tháng không còn được mấy. Nếu muốn
đọc rộng rãi các kinh luận Đại Thừa sẽ không đủ tinh thần, không đủ tri
thức, mà lại chẳng có đủ thời gian! Chỉ một pháp sanh lòng tin phát
nguyện trì danh hiệu Phật, cầu sanh Tây Phương là pháp môn vô thượng
thắng diệu bậc nhất. Hãy nên chết sạch cái tâm mong ngóng, một vai
gánh vác, quyết định ngay trong đời này giã biệt Ngũ Trược, cao đăng
chín phẩm. Lại nên phát tâm đại từ bi vì hết thảy những người quen biết
nói lợi ích của pháp môn này, khiến cho bọn họ đều cùng tu tập thì công
đức của chính mình càng thêm rộng lớn. Đối với người ngoài còn như
thế, huống gì đối với vợ, con dâu, cháu dâu của chính mình, nỡ để họ
chẳng được hưởng ích lợi nơi pháp ư? Một là để an ủi vợ ông trong cảnh
già, hai là để an ủi nỗi thê lương của con dâu, cháu dâu, khiến họ cũng
do pháp này được siêu phàm nhập thánh, liễu sanh thoát tử thì thật là có
công hiệu lợi người.
Thêm nữa, người niệm Phật nếu đã chứng đạo thì lúc lâm chung mặc
cho dao cắt, hương bôi, trọn chẳng hề có chuyện động niệm, nên không
có những cái được gọi là tổn hại hay lợi ích. Nếu chỉ có sức tu trì, chưa
đạt đến địa vị nghiệp tận tình không, khi lâm chung được người khác trợ
niệm sẽ quyết định được vãng sanh. Nếu gặp phải quyến thuộc vô tri,
ngay trước khi chưa chết đã tắm rửa, thay quần áo sẵn khiến cho [người
sắp mất] bị dời động, chịu khổ. Dù chẳng bị khổ, nhưng vừa bị dời động
thì tâm chẳng thể quy nhất nơi Phật  (do thân thể bị động, tâm liền chẳng thể
triệt để thanh tịnh thuần nhất) . Nếu lại còn đối trước [người sắp mất] khóc
lóc thì chính người [sắp mất] ấy cũng sanh ái luyến, nên chẳng tương
ứng cùng Phật, muốn được vãng sanh chẳng có cách nào! Do vậy, lúc
thường ngày phải làm cho họ biết lợi - hại, phải thường bảo với họ để
đến khi chính mình lâm chung, bọn họ chính là người trợ đạo, không chỉ
có ích cho ta mà đối với bọn họ đều có lợi ích lớn lao. Nếu chỉ biết tự
mình tu trì, trọn chẳng thuật lẽ lợi - hại cùng bọn họ, lúc ông lâm chung,
chắc chắn bọn họ sẽ là kẻ phá hoại chánh niệm, chắc chắn chẳng giúp
cho ông tịnh tâm để được vãng sanh.
Ông đã tin Quang, Quang chẳng thể không vì ông tính kế. Do Quang
từng trải năm mươi hai năm, biết rất kỹ lẽ lợi - hại tại đâu. Nếu chẳng
nói với ông sẽ chẳng trọn hết phận mình! Em trai ông là Tiếp Khanh
cũng đã sáu mươi rồi, cũng nên đưa thư này cho xem. Phải biết trong
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
43
Phật pháp, pháp môn vô lượng; nếu muốn cho phàm phu nghiệp lực đầy
thân được liễu sanh thoát tử ngay trong đời này mà lìa pháp tín nguyện
niệm Phật cầu sanh Tây Phương này thì đức Phật cũng chẳng nói được
pháp môn thứ hai nào khác! Hết thảy các pháp môn khác đều phải tu đến
mức “nghiệp tận, tình không” mới có phần liễu sanh tử. Nếu như còn
mảy may nào chưa tận thì sanh tử vẫn y như cũ, chẳng giải quyết xong!
Nếu luận về “nghiệp tận, tình không” thì hiện thời sợ rằng cả cõi đời
cũng khó kiếm được một hai kẻ. Nếu do tín nguyện niệm Phật cầu sanh
thì vạn người chẳng sót một ai!
Đã niệm Phật cầu sanh Tây Phương thì phải giữ vẹn luân thường,
trọn hết bổn phận, dứt lòng tà, giữ lòng thành, đừng làm các điều ác,
vâng làm các điều thiện, thương xót hết thảy, yêu tiếc sanh mạng loài vật,
kiêng giết, ăn chay, rộng hành phương tiện, ngõ hầu tâm này thường
tương ứng với tâm Phật thì mới nên! Nếu bề ngoài làm ra vẻ tu trì, bên
trong không có tâm chân thật, đó là người giả thiện. Kẻ giả thiện làm sao
đạt được lợi ích chân thật? Thêm nữa, bà Đàm nhà họ Lạc  (là thúc tổ mẫu
(bà thím) của ông Bân Chương) tám mươi mốt tuổi, Bàng Tài Phương sống ở
ngõ Ải Nhãn, cửa Đông, hai người này cũng đều cầu thọ Tam Quy Ngũ
Giới, xin hãy đem ý này bảo lại cho họ. Những điều khác đã nói cặn kẽ
trong bộ Văn Sao, ở đây không nhắc lại nữa.
Nay cõi đời hiện thời đã loạn đến cùng cực, thiên lý nhân luân gần
như bị phế bỏ hoàn toàn để trở về cái thời con người chẳng khác gì cầm
thú! Xét đến nguồn cội gây ra nông nỗi này đều là do chẳng xem nhân
quả báo ứng, sanh tử luân hồi là những lý thực, sự thực. Do vậy, điều
thiện không được khuyến khích, điều ác không bị trừng phạt, khiến cho
tâm không có chỗ nương tựa, nên bị một trận gió Âu Tây thổi qua, từ
đấy cái gốc bèn bị biến đổi dữ dội, rốt cuộc trở thành hiện tượng như
hiện thời. Nay muốn đẩy lùi con sóng cuồng loạn, nếu chẳng lấy việc đề
xướng nhân quả báo ứng làm tiêu chuẩn thì dù có phương cách hay ho
cũng chẳng có hiệu quả thật sự gì!
12. Thư trả lời hòa thượng Quảng Diệu
(năm Dân Quốc hai mươi - 1931)
Hình Tam Thánh do [Trương] Miện Đường vẽ tuyệt khéo, tiếc là vẽ
bằng móng tay, nên có những chỗ tỉ mỉ chẳng thể vẽ được. Nếu dùng bút
[để vẽ] sẽ trang nghiêm hơn. Còn lời tán tụng như đã nói, tính soạn hơn
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
44
một trăm chữ, nhưng vì chẳng hề luyện chữ nên viết không được. Do
vậy, chỉ chép lại bản thảo, xin tọa hạ hãy viết, rồi hoặc ghi tên của tọa hạ,
hoặc dùng tên của Ấn Quang, như thế nào cũng được. Núi mây xa cách,
may được chuyện trò; nay gởi Văn Sao, Gia Ngôn Lục, An Sĩ Toàn Thư,
Quán Âm Tụng, Tăng Tu Lịch Sử Thống Kỷ, mỗi thứ hai phần, một
phần xin Ngài tự giữ, một phần chuyển cho ông Trương [Miện Đường].
Quang đã già rồi, tinh thần chẳng đủ, từ đây về sau xin đừng đem
chuyện bút mực nhờ cậy, ngay cả hỏi về những chuyện trong pháp môn
cũng xin tìm hỏi với những bậc dựng cao tràng pháp khác, ngõ hầu mỗi
chuyện đều được hợp lẽ  (bài ca tụng hạnh đẹp của ông Trương xin xem trong
chương Tán Tụng).
13. Thư trả lời cư sĩ Dương Đức Quán
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Hiện tượng Hoàng Hậu Giác khá có ích lớn lao cho người học Phật.
Bất luận là rốt cuộc ông ta vãng sanh hay đọa lạc, thôi đừng bàn đến!
Nếu người niệm Phật biết được hiện tượng khi lâm chung của ông ta
chắc chắn chẳng dám theo đuổi pháp liễu sanh tử một cách hời hợt nữa!
Xem hành vi, cử chỉ của ông ta dường như rất chí thành, nhưng coi
những cảnh tượng được biểu hiện khi ông ta lâm chung thì trong lúc
thường nhật, ông ta chưa hề nỗ lực dụng công nơi tâm địa, cũng như có
lẽ trước kia ông ta có những nghiệp như keo tiếc tiền của khiến cho
người khác bị mất mạng, hoặc keo tiếc lời nói khiến cho người khác táng
mạng v.v…mà thành ra như vậy  (“Keo tiếc lời nói khiến cho người khác mất
mạng” là như ta biết chỗ có giặc cướp và biết chỗ có thể trốn tránh được, nhưng vì
tâm không từ bi, thích thấy người khác mắc họa cho nên chẳng chịu nói. Chuyện ấy,
tâm ấy khiến cho thiên địa quỷ thần rất phẫn nộ. Do vậy, lúc lâm chung chẳng nói
được, cũng như có chuyện như ghét nghe tiếng niệm Phật v.v…) Hiện ra tình cảnh
không chết trong khi ấy (tức không chết trong khi đang có người niệm
Phật để trợ niệm) và khi người trợ niệm đi rồi thì không lâu sau liền chết;
điều này hoàn toàn tương đồng với chuyện keo kiệt tiền của, keo kiệt lời
nói khiến cho người khác bị tổn mạng. Tuy không đọa làm ngạ quỷ,
nhưng tánh khí ấy là tánh khí của ngạ quỷ.
Có người nói ông ta được vãng sanh là nhờ vào chú lực của ông
Dịch Tử Tuấn. Chú lực cố nhiên chẳng thể nghĩ bàn, nhưng với người
nghiệp lực nặng nề thì cũng chẳng dễ gì được hưởng lợi ích! Do vậy,
nếu biết [chắc chắn ông ta] đã được vãng sanh Tây Phương thì may ra
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
45
mới có chuyện đó. Đã không có chứng cứ, chớ nên đoán mò. Có người
nói: [Ông ta] đã đọa vào ngạ quỷ đạo; căn cứ vào những gì đã nói và
những biểu hiện thì tựa hồ [lời đoán ấy] có căn cứ. Nhưng không chừng
do ông ta trong tâm sám hối, hoặc do mọi người và con cái thành khẩn
nên được giảm nhẹ, chẳng đến nỗi đọa thẳng vào ngạ quỷ. Phương kế
hiện thời là con cái và các quyến thuộc ai nấy đều hãy nghĩ đến nỗi khổ
của ông ta, cùng phát tâm tự lợi lợi tha niệm Phật cho ông ta, cầu Phật rủ
lòng từ tiếp dẫn vãng sanh. Nếu thật sự thành khẩn thì [ông ta được]
vãng sanh là điều có thể dự đoán được. Do cha con có mối tương quan tự
nhiên, tâm Phật hễ cảm bèn ứng. Nếu quyến thuộc thực hiện hờ hững, lơ
là thì khó thể tiêu nghiệp chướng để được Phật tiếp dẫn vậy! Ngàn cân
treo sợi tóc, quan hệ cực nặng!
Phàm là người niệm Phật ai nấy hãy chuyên chú thật sự đối trị tập
khí của chính mình, tạo thuận tiện cho người khác. Chuyện gì nên nói,
dù người ta có thù với mình cũng phải nói, khiến cho người ta hướng
lành, lánh dữ, lìa khổ được vui. Thường luôn nói thẳng thắn, rành rọt với
người khác những chuyện nhân quả báo ứng, sanh tử luân hồi và đạo
niệm Phật liễu sanh thoát tử, dạy dỗ con cái lập nền tảng thái bình, tâm
như sợi dây đàn thẳng tắp, lời nói chẳng lấp lửng, tâm niệm có thể phô
bày thẳng thắn cùng quỷ thần, quyết chẳng làm chuyện trái nghịch thiên
lý thì đến lúc lâm chung, chắc chắn chẳng có những hiện tượng đáng
thương đáng xót ấy. Như vậy, Hoàng Hậu Giác chính là tiếp dẫn đạo sư
của mọi người; nhờ ông ta mọi người sẽ được lợi ích lớn lao trong tương
lai. Ông ta cũng sẽ nhờ vào tâm lực của mọi người mà diệt tội, vãng sanh.
Lời Quang nói đây chẳng phải là lời nói huề vốn 29 mà chính là lời bàn
luận quyết định chẳng khi dối vậy. Nếu chẳng nghĩ là đúng, xin hãy
thỉnh vấn nơi bậc pháp sư cao minh và những bậc thánh nhân đại thần
thông!
14. Thư trả lời cư sĩ Ngô Huệ Tế
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Không ai chẳng mong sanh ra con cái tốt lành, nhưng mười người
hết tám chín người dạy con cái ngoan thành hư, về sau bại hoại tiếng tăm
gia đình, phá tan tổ nghiệp, trở thành hạng tầm thường, bướng bỉnh, hoặc
29 Nguyên văn là “thủ thử lưỡng phụ” là một thành ngữ hàm nghĩa do dự, không quyết định,
đón gió xuôi chiều, nói cách nào cũng được. Chúng tôi tạm dịch là “nói huề vốn”.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
46
thành phường giặc cướp, tệ hại. Đặt sai căn bản, nói chung là do chẳng
biết cách yêu thương con. Từ nhỏ mặc kệ cho nó quen thói thì lớn lên
chuyện gì cũng tự tung tự tác, chẳng nghe răn dạy, đa phần cặp kè, gần
gũi bọn xấu xa, gây hại cho xã hội. Thiên tai nhân họa hiện thời phần
nhiều là do những người chẳng biết cách làm cha mẹ ươm thành! Nếu
như những kẻ không được dạy dỗ đó, từ thuở ban đầu được cha mẹ hiền
khéo dạy thì những kẻ làm hại [cho xã hội] đều là những người tạo lợi
ích [cho nước nhà], những kẻ chỉ vẽ điều ác đều thành những người
khuyến thiện hết, cõi đời chẳng mong thái bình mà tự thái bình. Đấy
chính là đạo căn bản trọng yếu để thất phu, thất phụ dự vào việc bồi đắp
cho cõi đời bình yên vậy. Lúc ông đề xướng Phật pháp, hãy nên vì hết
thảy những người hữu duyên nói kèm thêm nghĩa này cho tường tận,
khiến cho bọn họ ai nấy đều tự trọn hết đạo làm cha mẹ thì lợi ích lớn
lao lắm! Con gái càng quan hệ lớn hơn nữa, trọn chẳng được nuôi mà
không dạy khiến cho hiện thời nó gây trở ngại cho gia đình nó  (“không
dạy” là để cho anh em, chị em đều chẳng tuân theo quy củ, mặc lòng phóng túng),
tương lai quấy rối nhà chồng. Về sau, dạy hư con cái, khiến cho con
cháu nhiễm phải thói xấu ấy. Nghĩa lý này nhiều người coi thường chẳng
xét đến. Muốn gia đạo tốt lành, con cháu tốt lành, đều phải tìm ở chỗ
khéo dạy con cái!
15. Thư trả lời cư sĩ Lý Trọng Hòa
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Con gái xuất giá, giảm nhẹ gánh nặng rất nhiều. Xin hãy khuyên nó:
“Nên trọn hết đạo làm vợ, hiếu với bố mẹ chồng, kính trọng chồng, hòa
thuận với chị em dâu, rộng rãi với tôi tớ, vẫn giữ đạo niệm Phật, chớ lấy
chồng rồi bỏ luôn [không niệm]. Lại phải mềm mỏng khuyên chồng
niệm Phật và Quán Thế Âm để làm chỗ nương tựa cho tương lai. Làm
được như thế thì người tôn kính, thần che chở, chẳng gặp tai chướng,
điều phước chuyện lành đều cùng tụ họp. Chẳng những chính ngươi
được vẻ vang mà người ta cũng vì ngươi mà kính trọng lây cả cha mẹ
sanh ra ngươi; cho là nhà ấy có gia giáo, cho nên cô gái ấy từ nhỏ đã quy
y Phật pháp, ăn chay, niệm Phật, nay được tốt lành như thế. Nào phải chỉ
cha mẹ được nở mày nở mặt, mà vị thầy [ngươi] quy y cũng được vẻ
vang! Nếu chẳng hiền hiếu, ắt ngươi bị người ta ghét; đấy vẫn còn là
chuyện nhỏ! Ắt người ta sẽ nói cha mẹ ngươi không có đức hạnh nên
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
47
mới sanh ra đứa con gái chẳng hiền chẳng hiếu ấy, ắt cha mẹ ngươi
thường bị người khác nhục mạ, vị thầy ngươi quy y cũng bị người ta chê
trách là chẳng thể giáo hóa ngươi hành hiếu kính”. Mong cho bọn họ
hiện tại làm con gái hiền, xuất giá làm vợ hiền của người ta, sau này trở
thành hiền mẫu của người khác thì may mắn nào hơn!
Xin hãy sáng suốt suy xét, bảo tường tận cùng bọn họ: Kinh Địa
Mẫu 30 , kinh Thái Dương, kinh Thái Âm, kinh Táo Vương, kinh Nhãn
Quang, kinh Thọ Sanh, kinh Huyết Bồn, kinh Diệu Sa, kinh Phân Châu
v.v… đều là ngụy tạo. Hiềm rằng nữ nhân hiểu biết nông cạn nên thường
tín phụng, chỉ nên dạy họ niệm Phật. Nếu muốn niệm kinh, hãy nên niệm
Tâm Kinh, văn ít, nghĩa lý phong phú, công đức vô lượng vô biên.
Những thứ kinh ngụy tạo kia, xét theo lý, tụng chúng còn bị mắc tội;
chẳng qua bọn họ dùng tâm chí thành niệm nên cũng chẳng thể nói là
hoàn toàn không có công đức, chỉ được công đức do thành tâm nhưng rất
nhỏ nhoi; sao bằng niệm Phật, niệm Tâm Kinh thù thắng hơn! Niệm Phật,
niệm Tâm Kinh công đức như biển cả. Niệm kinh ngụy tạo chỉ được một
giọt, hoặc chưa được một giọt!
16. Thư trả lời cư sĩ Vương Thọ Bành (hai lá thư)
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
1) Tất cả những người xin quy y, đều viết pháp danh trên đơn gởi
lại. Do nhiều người quá nên cũng chẳng nói nguyên do [của mỗi pháp
danh] cho từng người được. Chỉ mong ông bảo với họ nên chú trọng giữ
vẹn luân thường, tận hết bổn phận, dứt lòng tà, giữ lòng thành, đừng làm
các điều ác, vâng làm các điều thiện, quyết định niệm Phật cầu sanh Tây
Phương thì mới chẳng thẹn làm đệ tử Phật. Hiện nay thủy tai không xứ
nào chẳng có, hoặc nếu không bị tai nạn này lại bị tai nạn kia, nói chung
là do nhân tâm quá hèn kém mà ra. Chúng ta là đệ tử Phật, nên lấy việc
sửa sang cho đúng những thói tệ hiện thời làm nhiệm vụ, chớ nên thuận
30 Kinh Địa Mẫu có tên gọi đầy đủ là Vô Thượng Hư Không Địa Mẫu Huyền Hóa Dưỡng
Sanh Bảo Mạng Chân Kinh, có nội dung ca ngợi Mẹ Đất, kêu gọi người đời phải kính trọng
Địa Mẫu vì Địa Mẫu sanh thành muôn vật, muôn hình tượng, ngay cả kim thân của chư Phật
cũng do Địa Mẫu tạo ra (sic!). Địa Mẫu rất được sùng bái tại Trung Hoa. Hỗn Độn Cổ
Phụng Cung (miếu thờ Địa Mẫu ở trấn Ngọc Lý, huyện Hoa Liên, Đài Loan) thậm chí còn
coi Địa Mẫu tương ứng với Thượng Đế sáng tạo trong thần thoại phương Tây, và xem những
danh hiệu Hồng Mông Lão Tổ, Hỗn Độn Lão Tổ, Vô Cực Chí Tôn, Vô Cực Lão Mẫu đều là
những biệt danh của Địa Mẫu Nương Nương.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
48
theo trào lưu, khiến cho [cõi đời] càng bị suy hãm không có mức cùng
tột!
Ba người con của ông đều thông minh, nếu khéo dạy sẽ thành chánh
khí (hạng người có căn tánh tốt đẹp, chánh trực). Nếu không, càng thông
minh càng dễ tự lầm, làm cho người khác lầm lạc. Do vậy, tôi đặt pháp
danh cho Kiến Quốc là Huệ Lập, nghĩa là: Lập được thân thì hết thảy
mọi sự đều có thể kiến lập được. Thân chính là căn bản của thiên hạ
quốc gia và đạo Bồ Đề. Chẳng lập được thân thì trong đạo nghĩa chẳng
thành được một sự nào! Đứa con thứ là Huệ Tuyền, thiên tư thông minh,
dĩnh ngộ, đáng mừng mà cũng đáng lo. Do vậy, đặt pháp danh là Huệ
Thao. Nếu có thể giữ kín tài năng, nhũn nhặn, chẳng phô phang tài hoa,
thì có thể thành chánh khí, có thành tựu lớn. Nếu thiếu hàm dưỡng, cứ ra
vẻ ngạo nghễ, khoe khoang, ắt chẳng hưởng phước, chẳng đạt thành tựu
lớn lao được! Cô con út là Thúy Na cũng rất có túc căn, đặt pháp danh là
Huệ Diệu. Diệu nghĩa là hợp lẽ, thích đáng. Nếu sử dụng trí thông minh
vào chuyện vô ích tổn hại thì trở thành trí huệ hèn tệ, chẳng gọi là Diệu
Huệ. Nếu áp dụng trí ấy hợp lẽ thì mới gọi là Diệu Huệ. Những người
thông minh hiện thời thường đem trí thông minh của chính mình sử dụng
trong [việc viết ra] những chuyện tiểu thuyết khêu gợi trộm cắp, dâm dật,
vượt lý, khinh miệt luân thường để khoe khoang văn tài, chẳng biết: Một
hơi thở ra không hít vào được, thân sau trải qua bao nhiêu kiếp chẳng
biết có được nghe những danh từ “thiên địa phụ mẫu” hay không? Nếu
những kẻ đó không có cái trí huệ hèn tệ ấy, sao lại đến nỗi khổ sở cùng
cực như thế? Vì vậy, hãy nên vun quén sao cho cô ta nhất cử, nhất động
đều hợp với chánh đạo, đối với địa vị mẫu nghi chốn khuê các hay bậc
thầy nêu gương cho nữ giới trong tương lai đều có thể dự đoán được từ
nơi đây. Huệ Diệu có nghĩa là như vậy đó.
Quang đã già rồi, chẳng kịp thấy chúng thành tựu, nhưng hy vọng
chúng sẽ được như thế ấy. Ông cũng nên thường bảo với chúng những
lời ấy ngõ hầu chúng nó nhìn vào cái tên nghĩ đến ý nghĩa, đều đáp ứng
được lòng mong mỏi vậy!
2) Phan Mậu Xuân đã muốn quy y tự viết thư xin, sao chẳng có lấy
một lời khẩn cầu, mà cũng chẳng có chữ nào tỏ vẻ nhún nhường? Nếu
bảo là ông ta không biết thì ông cũng không biết hay sao? Trong thế gian,
đi đường muốn hỏi đường người ta, còn phải chắp tay tỏ vẻ cung kính,
huống gì quy y Tam Bảo, muốn nhờ vào đó để liễu sanh thoát tử, rốt
cuộc lại xem như chuyện đối xử với người bình thường thì thật là không
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
49
thông hiểu sự việc quá sức! Quang nói lời này không phải là mong được
người khác cung kính, mà là về lý thì phải nên như thế. Nếu không nói,
suốt cả đời ông ta cũng chỉ là một người không hiểu chuyện vậy.
Hoàng đế Thuận Trị nhà Thanh lễ Ngọc Lâm thiền sư làm thầy,
được đặt pháp danh là Hành Si. Vua viết thư cho đồ đệ của ngài Ngọc
Lâm là Hành Sâm, còn ký tên là “pháp đệ Hành Si hòa-nam”. Hòa-nam
(vandana) là rập đầu vậy. Hoàng đế đối với đồng môn còn như thế,
huống là đối với thầy ư? Quy củ thơm thảo ấy há nên chẳng biết ư? Cổ
nhân nói: “Hạ nhân bất thâm, bất đắc kỳ chân” (Chẳng hạ mình trước
người thật sâu, chẳng đạt được lẽ thật); chứ không nói: “Thâm hạ ư nhân,
nhân tắc tận tâm giáo đạo” (Hạ mình trước người thật sâu, người sẽ tận
tâm dạy dỗ). Bởi lẽ chính mình chẳng thể sanh tâm cung kính, dù người
ta có chịu dạy, nhưng trong tâm chính mình có những điều ngạo mạn
gây chướng, chẳng được lợi ích! Ví như trên đỉnh núi cao chẳng đọng
một giọt nước, nên [cây cối] chẳng thể sum xuê được! Không riêng gì
học Phật phải như thế, mà ngay cả học lấy một tài một nghề trong thế
gian cũng phải như thế. [Nghề nghiệp] trong thế gian chỉ là cách kiếm
sống bằng thân hay bằng miệng, còn Phật pháp chính là nguồn cội của
Tánh đạo. Mối quan hệ nặng - nhẹ cố nhiên khác biệt vời vợi một trời
một vực. Xin hãy đem lời này đưa cho ông ta xem.
Nhưng tôi nay chỉ quan tâm đến cái tâm, chẳng quản đến vẻ ngoài,
đặt pháp danh cho ông ta là Huệ Mậu. Nghĩa là dùng trí huệ để mình tự
cố gắng, khuyến khích người khác, khiến cho ai nấy đều giữ vẹn luân
thường, tận hết bổn phận, dứt lòng tà, giữ lòng thành, đừng làm các điều
ác, vâng làm các điều lành, sanh tín phát nguyện, niệm thánh hiệu của
Phật, cầu sanh Tây Phương Cực Lạc thế giới. Làm được như thế thì
chính là chân Phật tử. Nếu không, chỉ có cái tên, chẳng được lợi ích thật
sự. Những điều khác đã nói tường tận trong bộ Gia Ngôn Lục, ở đây
không viết cặn kẽ. Xin hãy nói với ông ta để luôn tận hết bổn phận vậy.
17. Thư trả lời cư sĩ Du Huệ Úc
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Như nói “gặp phải đại họa, do công hạnh cạn mỏng, không có gì để
nắm níu, rất có thể hoảng sợ quẫn trí, đánh mất chánh niệm” thì chỉ nên
tin tưởng sâu xa rằng Phật lực, pháp lực, tự tánh công đức lực, sức trì
tụng chí thành đều chẳng thể nghĩ bàn. Đừng nói là không có tai họa,
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
50
dẫu gặp đại họa cũng chẳng đến nỗi quẫn trí, vì có những lực ấy gia bị!
Phàm là con người hãy nên hành xử đúng theo địa vị thì chẳng đến nỗi
do cảnh ngộ không tốt đẹp mà bị quẫn trí. Phàm những kẻ quẫn trí vì gặp
cảnh ngộ không tốt đẹp phần lớn là do không có tín lực sâu xa, lại kèm
thêm có ý niệm tiếc nuối cảnh trước, chẳng chịu buông xuống mà ra.
Như lúc gặp nạn, chỉ nghĩ cách tránh né, những chuyện khác đều chẳng
lo liệu tới, nhất loạt chẳng bận lòng nghĩ đến. Do bận tâm vương vấn
chẳng cởi gỡ được nên bị tổn hại vô ích. Do vậy, nói: “Tố hoạn nạn
hành hồ hoạn nạn, quân tử vô nhập nhi bất tự đắc yên” (Gặp cảnh hoạn
nạn sống theo hoạn nạn; không trong hoàn cảnh nào, người quân tử
chẳng được tự tại)  (Chữ Nhập (入) nên đọc là Như (如), có nghĩa là “đã qua”.
Sách Trung Dung ghi là “nhập” nên vẫn ghi theo đúng như sách ấy, chứ thật ra là
chữ Như). Chúng ta nương dựa một câu Phật hiệu, càng khổ càng tích cực
niệm, quyết chẳng đến nỗi lo “bị quẫn trí không làm gì được!” Nếu
thường ôm giữ nỗi sợ ấy, lâu ngày sẽ thành bệnh  (tâm bệnh khó trị nhất),
chẳng thể không biết [điều này]!
18. Thư trả lời cư sĩ Tống Huệ Trạm ở Dịch Huyện
(năm Dân Quốc 22 - 1933)
Phật giáo lấy Hiếu làm gốc, kinh Đại Thừa tỏ rõ [điều này] rất nhiều.
Những kinh nói tường tận, rõ ràng nhất là kinh Phật Báo Ân 31 , kinh Địa
Tạng, kinh Vô Lượng Thọ, kinh Quán Vô Lượng Thọ Phật, kinh Phạm
Võng. Một chữ Hiếu [hiểu] theo nghĩa hạn hẹp là thờ cha mẹ; luận theo
nghĩa rộng thì phàm những gì thuộc về Lý, về Tâm mà chẳng trái nghịch
thì đều gọi là Hiếu. Nếu không, đều là bất hiếu. Người học phải tu [đạo
hiếu] hạn hẹp lẫn rộng rãi thì mới có thể gọi là “tận hiếu”. Chúng sanh
nhập đạo đều phải xem túc nhân như thế nào. Không riêng gì kẻ si độn
khó thể giáo hóa, ngay cả người đại thông minh, đại học vấn nhưng lắm
khi không bằng kẻ si độn [vì kẻ si độn] còn gieo được chút thiện căn,
chẳng sanh hủy báng! Chúng ta chỉ tùy phận tùy lực khuyên dạy họ. Nếu
muốn tất cả mọi người đều tuân theo sự giáo hóa của Phật thì tuyệt đối
31 Phật Báo Ân Kinh có tên gọi đầy đủ là Đại Phương Tiện Phật Báo Ân Kinh, được dịch vào
thời Hậu Hán, mất tên người dịch. Bản kinh này được đánh số 156 và xếp vào phần Bổn
Duyên, thuộc tập 3 của Đại Chánh Tân Tu Đại Tạng Kinh. Kinh này chủ yếu trần thuật
những chuyện xả thân báo hiếu khi đức Phật còn tu hạnh Bồ Tát, như chuyện thái tử Tu Đạt
Noa cắt thịt dâng cho cha mẹ trong khi bôn đào, cũng như giảng giải một số vấn đề về giới
luật. Kinh này đã được Hòa Thượng Quảng Độ dịch ra Việt Văn vào trước năm 1975.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
51
chẳng có nhân duyên tốt đẹp như vậy đâu! Chỉ có thể tùy duyên tận tâm
mà thôi! Giới là căn bản của hết thảy thiện pháp, hãy nên xem Tại Gia
Luật Yếu 32 , nhưng kinh văn của giới luật khá nhiều, e khó thể đọc tường
tận, nhớ cặn kẽ được! Chỉ cần trong tâm thường giữ tấm lòng “đừng làm
các điều ác, vâng làm các điều thiện”. Phàm khởi tâm động niệm chẳng
để cho một niệm bất thiện nẩy mầm, như thế thì các giới đều giữ trọn
vẹn được. Nếu chỉ tìm tòi, suy xét trên mặt sự tướng, dù chẳng phạm
một giới nào nhưng vẫn chưa thể gọi là người trì tịnh giới được, bởi
trong tâm vẫn có tướng phạm giới, khó khăn như thế đó!
Ông Cừ Bá Ngọc đến năm 20 tuổi biết 19 năm trước là sai, đến năm
50 tuổi, biết 49 năm trước sai trái, muốn giảm bớt lỗi nhưng vẫn chưa
thể được! Khổng Tử tuổi đã bảy mươi còn mong trời cho sống thêm vài
năm để học kinh Dịch hòng tránh khỏi lỗi lớn. Những vị này đều là vì
tâm chưa thể hoàn toàn phù hợp khít khao với lẽ trời nên coi là lỗi, chứ
không phải việc làm, hành vi của họ còn phạm lỗi. “Đừng làm các điều
ác, vâng làm các điều thiện” là nghĩa trọng yếu trong giới kinh của Phật
pháp. Người độn căn đời sau phải nên dốc sức nơi đây thì mới có thể khế
lý khế cơ. Lúc lễ Phật nên tưởng như đích thân đối trước Phật làm lễ sẽ
tiêu diệt được vô lượng tội, tăng vô lượng phước. Ở mức cao hơn thì nên
y theo bài kệ lễ Phật trong sách [Tịnh Độ] Thập Yếu để quán tưởng, lại
càng hay hơn! Tâm Bồ Đề là tâm tự lợi, lợi tha. Nguyện sanh Tây
Phương phải lấy tâm Bồ Đề làm gốc thì mới mong cao đăng thượng
phẩm. Nếu chỉ có tâm nguyện cầu sanh mà không có tâm Bồ Đề thì công
đức hèn nhỏ, khó lên được thượng phẩm!
32 Tại Gia Luật Yếu có tên đầy đủ là Tại Gia Luật Yếu Quảng Tập, do ngài Ngẫu Ích soạn,
Nghi Nhuận và Trần Hy Nguyện tăng đính. Đây là một tổng tập các kinh luận liên quan đến
giới luật của hàng Phật tử tại gia. Sách này bao gồm một phần trích lục bộ Tứ Phần Luật, Ưu
Bà Tắc Thọ Tam Quy Ngũ Giới Pháp Hội Thích (tổng hợp các lời giải thích về cách thọ
Tam Quy Ngũ Giới), Tam Quy Ngũ Giới Từ Tâm Yểm Ly Công Đức kinh, Quán Đảnh Tam
Quy Ngũ Giới Đới Bội Hộ Thân Chú Kinh, Sa Mạt Nẵng Pháp Thiên Tử Thọ Tam Quy
Hoạch Miễn Ác Đạo Kinh, Thập Thiện Nghiệp Đạo Kinh, Phật Thuyết Giới Tiêu Tai Kinh,
Phật Thuyết Ưu Bà Tắc Ngũ Giới Tướng Kinh Thiển Yếu, Phật Thuyết Trai Kinh Chú (chú
giải kinh Phật nói về trai giới), phẩm Quán Tâm và phẩm Phát Bồ Đề Tâm của Đại Thừa
Bổn Sanh Tâm Địa Quán Kinh, Ngoại Đạo Vấn Thánh Đại Thừa Pháp Vô Ngã Nghĩa Kinh,
Ưu Bà Tắc Giới Kinh Thọ Giới Phẩm Thiển Yếu (giải thích sơ lược về những điều quan
trọng trong phẩm Thọ Giới của kinh Ưu Bà Tắc Giới), Bồ Tát Ưu Bà Tắc Ngũ Giới Oai
Nghi Kinh, trích yếu phần sớ giải Phật Thuyết Phạm Võng Kinh Tâm Địa Phẩm Bồ Tát Giới,
Phạm Võng Kinh Sám Hối Hành Pháp v.v…
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
52
19. Trả lời thư cư sĩ Trần Trọng Vi
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Chỉ có cung kính, chí thành mới hoàn toàn đạt được lợi ích thật sự
nơi Phật pháp. Ngoài ra, tùy theo lòng thành lớn hay nhỏ mà được lợi ích
lớn hay nhỏ. Nếu chỉ phô trương, màu mè giả dối hầu sướng mắt khoái
tai người khác thì rất có thể lại mắc tội khinh nhờn. Ông muốn làm việc
công đức để cầu siêu cho cha mẹ, thật là có lòng hiếu, sao còn phải hỏi
việc ấy có công hiệu hay chăng? Hỏi như vậy cho thấy tín tâm của ông
chưa chân thật, thiết tha! Chí thành khẩn thiết niệm Phật, niệm đến cùng
cực thì có thể liễu sanh thoát tử, siêu phàm nhập thánh, cho đến rốt ráo
thành Phật. Huống chi ông dùng cái tâm hiếu vì cha mẹ đã khuất mà
niệm lại chẳng có công hiệu ư? Chỉ sợ tâm ông chẳng hết sức chân thành
thì cha mẹ ông đạt được lợi ích cũng chẳng cao trỗi lớn lao cho lắm.
Thấy ông vì làm công đức để cầu siêu cho cha mẹ, viết thư hỏi tôi, mà
vẫn chưa chịu nhún mình, chỉ kính một cái rồi thôi thì biết tâm vì cha mẹ
của ông cũng hời hợt mà thôi! Hãy nên phát tâm chân thật thì mới có thể
quyết định cậy vào Phật từ lực vãng sanh Tây Phương!
20. Thư trả lời cư sĩ Trần Dật Hiên
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Xưa nay rất nhiều vị đại anh hùng hào kiệt, cũng có người gánh vác
Phật pháp, dốc chí tu trì, mà cũng có người học rộng nghe nhiều nhưng
cả đời chẳng biết đến Phật pháp nghĩa lý như thế nào, cũng có người
hoàn toàn chẳng thông hiểu, nhưng cũng chẳng tán dương mà cũng
không hủy báng. Có kẻ tuyệt đối chẳng biết gì về Phật pháp, nhưng tùy
tiện dựa theo ý mình chê bai xằng bậy. Lại có kẻ trong tâm bội phục
Phật pháp sâu xa, đã trộm lấy [Phật pháp] để lập môn đình xưng hùng,
nhưng lại cố ý phỉ báng hòng ngăn lấp hết thảy mọi người học Phật pháp.
Tri kiến của chúng sanh biến huyễn lạ lùng! Cứ hễ nghĩ đến, khôn ngăn
người ta thở dài đau đớn. Các ông hãy lấy chuyện gặp khổ để làm hướng
dẫn nhập pháp. Nếu chuyện gì cũng như ý, chỉ sợ suốt đời làm kẻ đứng
ngoài cửa, lại còn tưởng mình thấu đạt cùng cực, không ai hơn được!
Họa - phước trong thế gian dấy lên hay ẩn lấp chỉ là do đương nhân có
khéo dụng tâm hay không?
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
53
Vợ ông có thể nói là đời trước có thiện căn, cô ta chỉ khuyên ông
niệm tam thánh kinh 33 , chẳng khuyên ông niệm Phật, niệm Quán Thế
Âm, tức là chưa biết Phật pháp. Nếu thật sự biết, há lại chịu trong lúc
sanh tử không đảm bảo này mà quy y nơi tam thánh kinh ư? Tam thánh
kinh cố nhiên có sự cảm ứng lớn lao, nhưng so với việc niệm Phật, niệm
Quán Âm bảo là giống nhau sao được? Lúc cô ta lâm chung, cũng dường
như tu Tịnh nghiệp đã lâu, biết trước lúc mất. Nếu không phải là bịa
chuyện thì chính là do thiện căn tịnh nghiệp đời trước chín muồi mà ra.
Trong ngục dặn dò ông, lúc lâm chung dặn dò người nhà, nhưng từ đầu
đến cuối chưa hề dặn dò niệm Phật, có lẽ sẽ do “từ, thiện, nhân, hiếu”
mà được sanh lên cõi trời. Nếu vãng sanh Tây Phương, quyết chẳng đến
nỗi lúc lâm chung không tự niệm và không khuyên người nhà niệm. Nay
tốt nhất là nên niệm Phật giùm cho cô ta, cầu mong cô ta chưa được
vãng sanh bèn vãng sanh, đã vãng sanh sẽ nâng cao phẩm vị.
Ông gởi thư đến lời lẽ khá khẩn thiết, nhưng vẫn còn có tập khí
khinh Tăng mạn pháp. Tập khí ấy thật sự chướng ngại cho việc học đạo.
Nếu đích thân đến quy y, [pháp sư truyền giới] thăng tòa [thuyết giới] thì
phải dập đầu chừng hai mươi, ba mươi lượt trở lên; dẫu nói dễ dãi thì
cũng phải dập đầu mấy lượt. Ông gởi thư xin quy y, chỉ nói “chắp tay
khải thỉnh” rồi thôi. Chắp tay vái chào là nghi thức giữ lễ của người đi
đường hỏi thăm đường. Ông muốn quy y Tam Bảo để giúp cho chuyện
liễu sanh thoát tử, lại muốn báo đáp ân đức của hiền thê và độ thoát hết
thảy chúng sanh. Kỳ vọng rất lớn, nhưng lại khuất mình rất ít, hơi mắc
cái tệ nhân quả chẳng phù hợp! Xưa kia, hoàng đế Thuận Trị viết thư
cho môn nhân của Ngọc Lâm quốc sư còn dùng [từ ngữ] “pháp đệ Hành
Si hòa-nam” (Hành Si là pháp danh của Thuận Trị). Đem đây - kia so sánh
nhau, chẳng khác biệt như trời với đất ư? Quang hoàn toàn chẳng phải vì
cầu người khác cung kính mà nói như vậy.
Nếu dựa theo lý tánh thì cố nhiên không có tướng nhân - ngã để
được, huống chi từ vô thủy đến nay, lần lượt làm cha mẹ, anh em v.v…
của nhau, tương lai đều cùng thành Phật để độ chúng sanh! Do vậy, nói:
“Hết thảy chúng sanh đều là cha mẹ trong quá khứ, là chư Phật trong vị
lai”, cung kính còn không xuể, sao còn dám trách móc những thiếu sót
33 Tam thánh kinh là những thiện thư được coi trọng nhất tại Trung Hoa từ thời Minh -
Thanh trở đi, gồm Thái Thượng Cảm Ứng Thiên, Âm Chất Văn và Giác Thế Kinh (theo tiến
sĩ Du Tử An thuộc đại học Hương Cảng). Giác Thế Kinh chính là Quan Thánh Đế Quân
Giác Thế Chân Kinh (tương truyền do Quan Công giáng cơ) có nội dung khuyến thiện, nêu
tỏ lẽ nhân quả nên cũng rất được Phật môn Trung Hoa coi trọng.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
54
của người ta ư? Nhưng duy trì Phật pháp mà không lập ra nghi lễ nghiêm
túc thì không sao khiến cho người khác sanh lòng kính ngưỡng, tận lực
tu trì được! Do vậy, trong Luật [quy định] “hễ thỉnh pháp mà thiếu nghi
thức cung kính thì chẳng nói!” Ngài Thường Bất Khinh thấy người khác
liền lễ bái, người ta dùng roi, gậy, ngói, đá đánh ném, vẫn chạy tránh ra
xa lễ bái, đấy chính là căn cứ trực tiếp trên bản thể để gieo chủng tử, chứ
không phải là lề lối duy trì pháp đạo của kẻ phàm phu. Chỉ sợ ông chấp
vào danh nghĩa ấy, cho là cái nhìn của Quang hẹp hòi, nên mới trình bày
đại lược cùng ông, đó cũng là một cách để trừ khử phiền não vậy! Mạn
là căn bản phiền não, học Phật dùng cách này đối trị phiền não hữu ích
lắm, cho nên không thể không bảo cùng ông.
Nay đem lầm lạc đáp tạ lầm lạc, đặt pháp danh cho ông là Đức
Khiêm. Khiêm ( 謙 ) có nghĩa là chẳng tự thỏa mãn, cho là đủ. Kinh Kim
Cang nói: “Phát độ tận nhất thiết chúng sanh tâm, linh kỳ nhập Vô Dư
Niết Bàn, nhi bất kiến nhất chúng sanh đắc diệt độ giả” (phát tâm độ
trọn hết thảy chúng sanh khiến cho họ đều nhập Vô Dư Niết Bàn, nhưng
chẳng thấy một chúng sanh nào được diệt độ). Ví như trời che đất chở,
chỉ tận hết bổn phận sanh thành, chẳng hề cậy mình có công lao sanh
thành. Đây thật sự đúng là “không có các tướng ta, người, chúng sanh,
thọ giả”. Đấy gọi là bậc quân tử khiêm nhường, được kết cuộc tốt lành.
Khiêm tốn thì sẽ gánh vác được hết thảy những gì nên gánh vác. Dẫu đạt
đến địa vị thánh hiền vẫn luôn biết người khác đều hơn mình, như biển
dung nạp các sông, như hư không chứa đựng mọi hình tượng, trọn không
cự tuyệt một vật nào chẳng dung nạp, chẳng bao gồm. Ông khéo hiểu
được nghĩa này thì dù thân mệt nhọc nhưng tâm vẫn thường nhàn nhã,
lợi ích ấy ông sẽ tự biết. Những điều khác nên xem trong bộ Văn Sao và
các sách Tịnh Độ, ở đây không ghi đầy đủ.
Văn Sao, nhất là đối với người mới phát tâm, là một quyển sách
không thể không đọc, bởi lẽ ngôn từ nông cạn, gần gũi, tường tận, lại
còn có nhiều chỗ phát huy sự - lý “sống trong cõi trần học đạo, tu chân
trong cõi tục”. Do học Phật cho nên căn bản của chí thành, chánh tâm
thành ý, tu tề trị bình đều nắm được! Phật pháp thật tích cực, bác ái, kẻ
không biết lại ngược ngạo cho là tiêu cực, tự tư, tự lợi, coi pháp rốt ráo
độ người thoát khổ của Phật là pháp ngu xuẩn, mê hoặc kẻ ngu tục. Do
đó, dần dần tích tập đến nay, trở thành những thảm kịch như phế bỏ kinh
điển, phế bỏ luân thường v.v… chẳng nỡ thấy nghe! Nếu như ai nấy đều
biết nhân quả báo ứng, biết chết đi thần thức bất diệt, tùy theo tội phước
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
55
mà thăng trầm, lẽ nào đến nỗi có tình trạng như vậy?
21. Trả lời thư các cư sĩ Viên Hiếu Cốc và Tào Tung Kiều
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Thư [các ông] gởi đến chẳng nỡ đọc hết, vì sao đồng bào chúng ta lại
gặp phải đại kiếp này! Nước lụt vừa rút, đê đập chưa sửa, nước lại trào
dâng, càng thêm thảm khốc. Huống chi nạn giặc cướp chưa dẹp yên, tai
vạ chiến tranh lại dấy lên, khiến cho dân đen không còn lẽ sống! Gần
đây nghe nói những thứ tiền cứu trợ, quần áo đã được liên tục chở đến
tặng, nhưng ai chịu bỏ những thứ trang sức phù phiếm để làm công đức?
Gần đây, có những phụ nữ tuy có những chiếc nhẫn đeo tay hay xuyến
vàng đã chê là lỗi thời, nhưng bảo họ đem đóng góp cứu trợ, nhìn vào
tình hình thì [thấy họ] vẫn không chịu bỏ ra. Ngày hôm qua, Đương Gia
chùa Linh Nham là thầy Diệu Chân đến nơi, toàn thể đại chúng trong
chùa giảm bớt tiền chi dụng, góp lại được hai trăm hai mươi tám đồng,
hôm nay đã gởi đến Tào Phủ để cứu trợ miền Giang Bắc.
Lần trước, sau khi Hán Khẩu mắc nạn lụt, Linh Nham đã đóng góp
hơn một trăm hai mươi đồng, gởi lên Thượng Hải giao cho hội Cứu Trợ
Thiên Tai Hán Khẩu. Sự bố thí của các sư có thể nói là trọn hết tấm lòng
không thiếu sót vậy. Những người có tiền trong cõi đời vẫn chẳng chịu
nghĩ thương những người dân bị tai nạn, đáng gọi là những kẻ si, uổng
công tích cóp tiền tài cho con cháu tiêu xài phí phạm! Đấy gọi là “vứt bỏ
công đức để chuốc lấy tội lỗi”, khiến người mắt sáng xót thương. Sợ
rằng người ấy đời sau nếu gặp phải tai nạn sẽ trọn chẳng gặp được người
khác cứu giúp, chẳng đáng buồn ư? Chẳng đáng xót ư? Chỉ mong chư vị
được Phật gia bị, thân tâm nhẫn nại nhọc nhằn, ngõ hầu dân chúng đang
bị tai ương được chở che, chẳng đến nỗi không được cứu giúp, không
nơi nương nhờ. Mười ngày trước đây, do đê vỡ, viện mồ côi cũng bị
nước tràn vào, còn độ hơn hai mươi gian phòng chưa ngập. Về sau, nước
lại dâng cao hơn, chỉ còn hơn mười gian. Tường trong viện bị sụp đổ rất
nhiều, những bông vải, hoa quả, rau cỏ đã trồng đều bị nước nhận chìm.
Tổn thất lần này cũng chẳng ít, biết làm sao bây giờ? Nỗi khổ của người
dân bị tai ương có thể nói là đến mức cùng cực, hãy nên dạy họ niệm
Phật và niệm Quán Âm. Do nhân duyên ấy mà gieo thiện căn, cũng là
một cách cứu tế từ căn bản vậy! Trong cơn đau khổ lớn lao này, thấy
quý vị chẳng tiếc tinh thần lo cứu tế, dạy họ niệm Phật sẽ khiến họ tin
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
56
nhận dễ dàng.
22. Thư trả lời cư sĩ Dương Huệ Xương
(hai lá thư. Ông này vốn tên là Tự Xương)
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
1) Ông Lưu Hán Vân có thể nói là xưa đã có thiện căn, nhưng đã tin
tưởng Phật pháp nhiều năm, lẽ ra phải sớm ăn chay, sao lại đợi đến tuổi
hoa giáp (sáu mươi) mới phát tâm vậy? Do đây biết rằng: Thói quen thế
tục chẳng dễ thay đổi! Nay đã đổi được, cũng đáng gọi là có nghị lực
mạnh mẽ. Ông ta đã thường xem Văn Sao thì cố nhiên tâm đã hiểu rõ
ràng phương pháp tu trì. Điều quan trọng nhất là phải quyết định cầu đến
khi lâm chung được Phật tiếp dẫn vãng sanh Tây Phương. Muốn sanh
Tây Phương thì thường ngày phải dốc sức nơi tin sâu, nguyện thiết, chí
thành niệm Phật, ưa thích sự tịnh diệu của Tịnh Độ, nhàm chán sự trược
ác cõi Sa Bà. Tự hành như thế mà dạy người cũng giống như thế. Chẳng
được có một tâm niệm cầu mong đời sau được hưởng phước báo nhân -
thiên, ắt sẽ có thể cảm ứng đạo giao cùng Phật, quyết định có thể cậy vào
Phật từ lực vãng sanh Tây Phương, siêu phàm nhập thánh, liễu sanh
thoát tử. Nay tôi đặt cho ông ta pháp danh là Huệ Vân, nghĩa là dùng
vầng mây đại trí huệ tuôn trận mưa pháp cam lộ để nhuần đượm cả mình
lẫn người  (đấy chính là “huệ vân pháp vũ”) , tức là “thật vì sanh tử, phát Bồ
Đề tâm, dùng tin sâu, nguyện thiết, trì danh hiệu Phật, cầu sanh Tây
Phương”.
Ông ta lại từng thương xót siêu độ những cô hồn chết vì băng huyết
khi sanh nở. Nhưng đối với hết thảy nữ nhân cũng nên lập cách sao cho
họ vĩnh viễn không bị băng huyết khi sanh nở, khiến cho họ được lìa khổ
hưởng vui ngay trong đời này. Cách đó ra sao? Phàm là con gái thì từ bé
hãy nên niệm Phật và niệm Quán Thế Âm để cầu tiêu trừ nghiệp chướng,
tăng trưởng phước thọ. Nếu bình thời thường niệm sẽ tự có thể tiêu diệt
được tai nạn trong khi sanh nở này. Như đang lúc sanh nở, vẫn nên chí
thành khẩn thiết niệm “nam-mô Quán Thế Âm Bồ Tát” chắc chắn sẽ dễ
sanh, chẳng phải chịu khổ. Nếu lúc bình thường hoàn toàn chẳng niệm
Phật và niệm Quán Âm, nhưng lúc sanh nở chịu niệm thì cũng nhất định
được sanh nở bình an. Nếu có ai khó sanh, hãy dạy kẻ ấy niệm và những
người săn sóc chung quanh cùng nhau niệm cho người ấy, cũng quyết
định liền được sanh nở bình an.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
57
Chớ nói “đang khi sanh nở lõa lồ, ô uế, niệm [danh hiệu Bồ Tát] sẽ
bị tội!” Phải biết: Đấy là lúc liên quan đến tánh mạng, chẳng thể dùng
đạo lý lúc bình thường để luận định được. Lúc bình thường, phàm là
người niệm Phật nếu áo mũ không chỉnh tề, hoặc ngủ nghỉ, tắm giặt, đại
tiểu tiện v.v… chỉ nên niệm thầm trong tâm, chẳng nên niệm ra tiếng rõ
ràng. Còn khi sanh sản, chớ nên niệm thầm trong tâm, mà phải niệm ra
tiếng rõ ràng, bởi niệm thầm sức yếu, nếu trong tâm gắng sức sẽ rất có
thể bị bệnh. Niệm rõ tiếng thì hơi thở thông suốt, hết sức hữu ích, chớ
nên nói “niệm sẽ mắc tội!” Phải biết: Bồ Tát xem hết thảy chúng sanh
đều giống như con ruột. Nếu con cái ngã vào nước - lửa, cầu cứu cha mẹ,
cha mẹ nghe thấy liền cứu ngay, quyết chẳng vì lý do áo mũ không chỉnh
tề, thân thể không sạch sẽ mà chẳng cứu! Nếu lúc bình thường cũng
niệm giống như khi [vì chẳng đặng đừng mà phải] lõa lồ ấy thì tội chẳng
nhỏ. Cần phải luận theo sự, đừng chấp chết cứng! Có kẻ chẳng hiểu lý,
hễ trong nhà có người sanh nở, họ bèn lánh đi nơi khác hơn cả tháng mới
dám quay về, cho rằng hễ bị huyết tanh xông nhằm thì những kinh, chú,
Phật hiệu đã niệm từ trước đều trở thành không có công đức gì! Những
kẻ ngu ấy đáng thương xót tột bậc! Hãy nên đem lời Quang bảo với khắp
mọi người, ắt sẽ chẳng còn ai bị chết vì sanh sản nữa!
2) Nội công (công phu tu hành bên trong) là tự tu; ngoại công là rộng
hành các phương tiện, như: giúp đỡ kẻ ngặt nghèo, cứu người khốn đốn,
cứu giúp tai nạn v.v… Đấy gọi là Trợ Đạo. Những điều này nên dựa
theo sức lực, khả năng của chính mình [mà làm]. Nếu không có sức thì
hoặc dùng lời nói để chỉ điểm cho kẻ mê, hoặc dùng lời lẽ khuyên lơn
đại chúng, khiến cho mọi người đều thành tựu chuyện của họ. Nếu do
được người ta thỉnh mà niệm kinh, niệm Phật thì phần nào vẫn là kẻ lười
nhác, mang hành vi dựa dẫm vào Phật để kiếm sống. Sao ông lại chen
lẫn vào đó, chẳng sợ đánh mất phẩm cách của chính mình hay sao? Chỉ
có một sự đáng làm, nhưng ông đã có nghề nghiệp, nên cũng chẳng
thuận tiện lắm; [tức là] hễ [gặp lúc] có người thường ngày niệm Phật,
hoặc con cháu người ấy tin Phật, khi người ấy lâm chung, thỉnh các vị cư
sĩ đến trợ niệm, lợi ích ấy rất lớn. Hãy xem sách Sức Chung Tân Lương
sẽ tự biết.
Người niệm Phật hãy thường đối trước cha mẹ của chính mình và
những quyến thuộc khác nói cho họ nghe [lợi ích của sự trợ niệm], để
đến khi có người mạng chung, quyến thuộc trong nhà đều cùng niệm
Phật thì người [sắp mất] ấy ắt nương theo Phật lực sanh về Tây Phương.
Dẫu chẳng sanh Tây Phương, ắt cũng sanh vào đường lành, có lợi ích rất
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
58
lớn, chẳng tổn thương mảy may! Nếu chẳng biết điều này, khi chưa chết
đã lo tắm rửa, thay quần áo sẵn, nếu do bị dời động mà đau đớn, sân tâm
liền nổi lên. Dẫu chẳng đến nỗi nổi sân, nhưng qua một phen dời động,
tâm cũng chẳng được thanh tịnh. Nếu là người bình thời niệm Phật cầu
sanh Tây Phương, trải qua một phen như thế, chắc chắn bị mất chánh
niệm, chẳng được vãng sanh! Nếu chưa chết đã khóc lóc trước khiến cho
người [sắp mất] ấy sanh tâm ái luyến thì cũng là lôi kéo khiến cho người
ấy bị đọa lạc. Một cửa ải lâm chung khẩn yếu tột bậc, do vậy phải nên
trợ niệm. Người trợ niệm cần đọc kỹ sách Sức Chung Tân Lương, bảo
con cái quyến thuộc trong nhà đều tuân theo chỉ dạy của người trợ niệm,
mới hòng chẳng đến nỗi do tâm hiếu lại đâm ra làm cho cha mẹ phải
chịu nỗi khổ đọa lạc! Ngoài việc trợ niệm ra, mọi chuyện đều chẳng nên
làm. Nếu phong cách này  (tức cách ứng phó này) được lưu hành thì chuyện
thiện nam tín nữ niệm Phật chẳng trở thành một nếp xử sự phổ biến hay
sao? Người hiểu lý chọn lấy chuyện tốt lành để làm, người không hiểu lý
chỉ thấy lợi bèn theo, người có nghề nghiệp lỡ làng công việc, kẻ lười
nhác bèn dựa vào đó để chòng ghẹo, chẳng những gây trở ngại cho Tăng
chúng mà còn gây trở ngại cho chính tang gia.
23. Trả lời thư cư sĩ Thang Văn Huyên (hai lá thư)
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Hôm qua thầy Minh Đạo đem thư ông tới. Đọc những lời ông phát lộ
sám hối, có thể gọi là bậc hữu chí, nhưng hằng ngày phải mở rộng [cái
tâm sám hối ấy] ra, ngõ hầu chẳng đến nỗi biến sức công đức Phật tánh
thành căn cứ để tạo ác nghiệp chịu sự khổ cùng cực. Tội lớn tầy trời
chẳng thể cự lại một chữ Hối. “Thánh mất niệm thành cuồng, cuồng
khắc chế được niệm bèn thành thánh”. Tâm Nghiêu, Thuấn, Phật, Bồ
Tát và tâm chúng ta có cùng một giác thể; nhưng do chúng ta nghịch
tánh mà tu nên chìm đắm trong loài chúng sanh nghiệp khổ. Ông đã biết
sai, hãy nên tận lực sửa lỗi. Đối với mọi chuyện, đều có thể tận lực sửa
đổi sẽ đạt đến chỗ không còn lỗi lầm. Nếu chỉ sanh lòng hổ thẹn tạm thời,
rồi cứ lần chần chẳng tự tu trì thì vẫn lặn hụp trầm luân trong biển tội
nghiệp y như cũ, không thể thoát ra được! Xin hãy đọc cặn kẽ các sách
thì sẽ lần lần đạt đến chỗ khá hơn, ngõ hầu chẳng đến nỗi sống uổng chết
phí, sống như gỗ, đá, cầm thú trong vòng trời đất, sống đã vô ích cho
người, mà lại còn có hại cho người!
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
59
Về chuyện quy y, hãy để thong thả. Nếu ông vẫn chẳng thay đổi lề
thói cũ thì quy y lại trở thành tội lỗi. Vì sao vậy? Chẳng quy y thì khi tạo
nghiệp chẳng mắc lỗi hoại pháp. Quy y xong vẫn tạo nghiệp, ắt người ta
sẽ dựa vào chuyện đã quy y rồi mà vẫn tạo nghiệp, do đó họ sẽ phỉ báng
Phật pháp là tệ hại. Hơn nữa, ông muốn quy y lại hoàn toàn chẳng chịu
nhún mình, làm sao thỏa mãn ý nguyện của ông cho được? Người đi
đường hướng về người khác hỏi lối, còn phải chắp tay để biểu thị ý cung
kính. Nay muốn quy y Tam Bảo vẫn chẳng chắp tay kính trọng, tức là
tập khí tự cao tự đại vẫn chưa chiết phục được mảy may nào, làm sao
cho ông quy y được? Nếu đích thân đến xin quy y, [pháp sư] lên tòa nói
pháp quy y, [người xin quy y] phải dập đầu ba bốn mươi lần, quỳ lâu
chừng một giờ. Dẫu nói dễ dãi cũng phải dập đầu mười mấy cái! Ai dám
tự chuốc lấy tội khinh pháp để cho ông quy y? Quy y giống như bái sư
trong thế gian, há những kẻ bái sư trong đời cũng chẳng theo lễ nghi
chắp tay hay sao? Nếu luận từ đằng gốc thì hết thảy chúng sanh đều là
cha mẹ trong quá khứ, là chư Phật trong vị lai, lễ bái, cúng dường còn
chẳng xuể, nào dám trách ai thiếu lễ! Nếu luận trên hình tích duy trì
pháp đạo, phàm những kẻ chẳng chịu tự nhún mình mà cứ cho họ quy y
thì chính mình cũng mắc tội lỗi rất nặng!
2) Ai cũng có thể là Nghiêu, Thuấn, ai cũng đều có thể thành Phật.
Những kẻ chẳng thể là Nghiêu, Thuấn, chẳng thể thành Phật là vì chẳng
lập chí mà ra. Không có chí sẽ chẳng sanh hổ thẹn, yên phận phàm ngu,
luân hồi trong tam đồ lục đạo cả kiếp dài lâu, không thể thoát được! Ông
đã phát lòng hổ thẹn, phát tâm mong thành thánh, thành hiền, học Phật,
học Tổ, cố nhiên là do thiện căn đời trước tạo thành. Hãy nên “mỗi ngày
một mới” để hoàn toàn vứt bỏ mọi ý nghĩ, hành vi chẳng chánh đáng
trước kia. Một nhát dao chặt đứt làm đôi, chớ có “dẫu lìa ngó ý còn
vương tơ lòng”, vương vấn, do dự, ắt đến nỗi chẳng mấy chốc lại quay
về nẻo cũ, vùi lấp trong mười thứ ác nghiệp y như cũ, khiến cho Phật
tánh “sáng tỏ Minh Đức” sẵn có đều bị chướng lấp chẳng thể hiển hiện,
dùng tư cách thành thánh, thành Phật để nằm tù Diêm La, đối diện ngục
tốt 34 , chẳng đáng buồn ư?
Nay đặt pháp danh cho ông là Huệ Chấn, nghĩa là dùng trí huệ đánh
động, dẹp dứt, ngõ hầu mình lẫn người đều siêu phàm nhập thánh, liễu
sanh thoát tử, thoát khỏi đời ác ngũ trược, vượt lên cõi sen chín phẩm.
Những sách đã gởi lần trước đều có thể nương theo đó để tu trì, nhưng
34 Ngục tốt: cai ngục, lính canh ngục. Ở đây là các quỷ sứ canh giữ địa ngục.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
60
Văn Sao, Gia Ngôn Lục là trọng yếu nhất. So với Văn Sao, Gia Ngôn
Lục đọc đỡ mất công hơn, xin hãy lắng lòng đọc thì phương pháp tu trì
thế gian và xuất thế gian sẽ đều hiểu trọn vẹn, ở đây không viết chi tiết
nữa! Quang già rồi, tinh thần chẳng đủ, chẳng nên thường gởi thư đến,
hễ gởi đến sẽ chẳng phúc đáp. Đại cương của pháp môn Tịnh Độ là ba
món Tín - Nguyện - Hạnh, cốt lõi tu trì là “nhiếp trọn sáu căn, tịnh niệm
tiếp nối”, không cần phải nói nhiều. Nương theo đó tận lực thực hành sẽ
đích thân đạt được lợi ích. Nếu muốn làm một vị đại thông gia chắc sẽ
đến nỗi gạt pháp liễu sanh thoát tử ngay trong đời này qua một bên thì
đáng thương xót lắm thay!
24. Thư trả lời cư sĩ Ngô Thương Châu (ba lá thư)
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
1) Bệnh dịch đang lan truyền, vợ con đều mắc bệnh, hãy dạy bọn họ
ai nấy đều chí thành niệm Nam-mô Quán Thế Âm Bồ Tát. Nếu ông có
thể niệm chú Đại Bi thì hãy gia trì nước Đại Bi cho họ uống, sẽ tự được
lành bệnh, không cần phải miệt mài chữa trị. Những điều ông nói tợ hồ
nắm được đại ý, nhưng chỉ là nói xuông, hoàn toàn chẳng dùng được
mảy may gì! Phật pháp có vô lượng pháp môn, nhưng đều phải tu đến
khi nghiệp tận tình không thì mới có thể liễu sanh thoát tử! Nếu không,
dù có sở đắc, vẫn cứ y như cũ, chẳng làm gì được sanh tử! Như trong
hiện thời, sợ rằng khắp cõi đời cũng khó được một hai người đạt đến địa
vị nghiệp tận tình không! Chỉ có một pháp Niệm Phật nếu đầy đủ tín
chân, nguyện thiết, chí thành niệm Phật cầu sanh Tây Phương, dù toàn
thân là nghiệp lực, vẫn đều có thể cậy vào Phật từ lực vãng sanh Tây
Phương, ấy gọi là “đới nghiệp vãng sanh”. Hễ sanh về Tây Phương thì
liễu sanh thoát tử, siêu phàm nhập thánh. Vì thế, thiện tri thức đời Mạt
phần nhiều đều chuyên chú Tịnh Độ; bởi lẽ Tịnh Độ thực hiện dễ, thành
công cao, dùng sức ít, đạt được hiệu quả nhanh chóng.
Thường có những kẻ thông minh, hơi hiểu giáo nghĩa, hoặc biết đôi
chút lẽ Thiền, bèn tự cho mình là bậc thông suốt, miệt thị niệm Phật, cho
niệm Phật là chuyện để bọn ngu phu, ngu phụ làm! Đấy đều là những kẻ
chẳng biết tự xét, là hạng cuồng đồ, cứ tưởng “hiểu nghĩa lý theo văn tự
chính là thật chứng”, chắc chắn là hạng “nói không, làm có”, dùng thân
báng pháp, tương lai ắt đọa tam ác đạo, được những ngu phu, ngu phụ
niệm Phật vãng sanh Tây Phương thương xót nhưng chẳng thể cứu vớt!
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
61
Ông đã nguyện quy y, nay đặt pháp danh cho ông là Huệ Thương, ngụ ý:
Đổi tên chẳng đổi thể 35 , nhưng chữ Thương trước kia (tức chữ Thương
trong tên thật) có nghĩa là cả mình lẫn người đều chìm đắm mênh mông,
nay nương theo Phật pháp tu trì, liền trở thành cả mình lẫn người đều
được lợi lạc mênh mông. Tuy cùng [có nghĩa] là mênh mông, nhưng sự
khác biệt giữa nguyên do [của hai thứ] mênh mông ấy cố nhiên nào phải
chỉ giống như [sự khác biệt] giữa trời với vực!
Phương pháp tu trì niệm Phật cùng với giữ vẹn luân thường, tận hết
bổn phận, dứt lòng tà, giữ lòng thành, đừng làm các điều ác, vâng làm
các điều thiện v.v… thì Văn Sao, Gia Ngôn Lục đều đã nói đầy đủ cả rồi,
ở đây không viết cặn kẽ. Đã thấy hình chụp của ông, còn hình chụp của
Quang [dĩ nhiên là] chẳng có! Vì Quang một bề chẳng thích phô trương.
Phàm những chuyện trình diễn, phô phang sáo rỗng đều chẳng thích làm.
Ông nói xưa kia ở chỗ của Hám Sư Trưởng 36 tìm được tiểu sử của
Quang, lời ấy cũng chẳng phải là chuyện thật. Ông Hám cố nhiên tin
Phật, nhưng chưa từng hỏi Quang câu nào, e rằng ông ta nghe được mấy
câu từ nơi Trần Đại Tâm, nhưng Quang một mực chẳng kể cùng người
khác những chuyện trước kia. Những lời ông ta nói chắc là chuyện gần
đây. Nếu là chuyện trước khi xuất gia thì đều là thêm thắt. Gần đây, do
phát chẩn 37 [ông ta] đến thôn tôi thì những tiểu sử do người trong thôn
chép lại cho ông ta cũng không đích xác, bởi Quang rời nhà đã năm
mươi hai năm, những kẻ hậu sinh nghe nói lại chỉ biết được một hai
chuyện. Ông ta bảo Quang bổ túc, Quang nại cớ kỳ chết đã gần, chẳng
muốn lưu tiếng xuông cho đời nên chẳng bổ túc. Về sau, ông ta lại viết
thư bảo bổ túc, Quang gởi cho ông ta một gói sách, nhưng vẫn chẳng trả
lời thư ấy. Tôi nói với ông điều này vì ông nói là ông biết tiểu sử của
Quang vậy.
2) Quý quyến đều chịu niệm Phật, có thể nói là xưa đã có duyên với
Phật, cho nên mới được làm quyến thuộc với nhau. Ông nói chẳng bao
lâu nữa sẽ cùng lệnh phu nhân đến đất Tô, trộm cho rằng không cần thiết.
Nếu có thể chí thành khẩn thiết niệm Phật thì nào có thiếu sót gì! Dẫu
không gặp Ấn Quang cũng hoàn toàn chẳng mất mát gì cả! Dẫu gặp mặt,
ngoài Văn Sao ra, há còn có diệu pháp “khẩu truyền, ngầm trao” nào nữa
35 Vị cư sĩ này tên là Thương Châu, Tổ dùng ngay chữ Thương trong tên để đặt pháp danh
nên nói: “Đổi tên chẳng đổi thể”.
36 Hám Sư Trưởng ở đây chính là ông Hám Ngọc Côn, người cầm đầu sư đoàn trấn giữ Tung
Huyện ở Thiểm Tây (đoàn quân này thường được gọi tắt là Trấn Tung Quân).
37 Phát chẩn: Đi cứu trợ, tặng phẩm vật cứu tế cho nạn nhân thiên tai, chiến cuộc.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
62
ư? Nếu thật sự có diệu pháp “khẩu truyền, ngầm trao” thì kẻ ấy chính là
ma vương, ngoại đạo, nên tránh xa còn không kịp, huống là lại muốn cầu
pháp đó nơi kẻ ấy ư? Huống chi, nay đang lúc đói kém, nếu những người
chủ chốt trong nhà đều đi xa mấy ngày, rất có thể kẻ nhỏ nhen, tệ hại sẽ
thừa cơ trộm cắp. Nếu vạn nhất có chuyện ấy, chẳng những vợ chồng
ông bị người ta chê là mê tín, mà người ta còn nói Quang thiếu đức
khiến cho người khác mắc họa! Cư sĩ Triệu Vân Bằng quy y với pháp sư
Ứng Từ 38 , cực hay, cực tốt; cần gì phải quy y với Quang nữa? Nếu cứ
nhất quyết muốn quy y, nào có danh hay không danh để nói đây? Năm
Dân Quốc thứ bảy (1918), ông Từ Úy Như và Quang chưa từng gặp mặt
lần nào, nhưng do trong năm đầu Dân Quốc (1911) thấy Phật Học Tùng
Báo đăng tải mấy bài của Thường Tàm  (đây không phải là tên tôi, chỉ là tên
tùy tiện dùng vì chẳng muốn người khác biết tên vậy) , chẳng biết là Tăng hay
tục, nên thường nghe ngóng. Đến năm Dân Quốc thứ năm (1916), đã
nghe biết được rồi, bèn cậy bạn ngỏ lời muốn thư từ qua lại thưa hỏi,
Quang cự tuyệt không bằng lòng. Đến năm Dân Quốc thứ bảy (1918),
[ông Từ] đem hơn hai mươi thiên văn sao in thành sách. Ông ta theo mẹ
đến Phổ Đà, xin quy y, Quang dạy ông ta quy y với ngài Đế Nhàn  (ông ta
rời núi, bèn thỉnh pháp sư Đế Nhàn lên kinh đô giảng kinh) . Năm Dân Quốc 17
(1928) gởi thư đến nói: “Trước kia con muốn quy y, thầy dạy quy y với
ngài Đế Nhàn, mười năm qua trong lòng vẫn trọn cảm thấy không thỏa ý,
vẫn xin thầy chấp nhận cho con quy y”. Quang trả lời ông ta: “Ông quyết
ý muốn quy y, thôi thì cũng được, nhưng pháp danh thì vẫn dùng pháp
danh do ngài Đế Nhàn đã đặt 39 , cần gì phải đặt pháp danh khác?’
Ông Triệu đã quy y với sư Ứng Từ, nếu vẫn muốn thờ Quang làm
38 Pháp sư Ứng Từ (1873-1965), quê ở tỉnh An Huy, pháp tự Hiển Thân. Năm Quang Tự 24
(1898), xuất gia tại Tam Thánh Am ở Nam Kinh. Bốn năm sau thọ Cụ Túc Giới tại chùa
Thiên Đồng ở Triết Giang do ngài Bát Chỉ Đầu Đà làm Hòa Thượng Truyền Giới. Sau Sư
theo học với ngài Dã Khai ở chùa Thiên Ninh. Năm Quang Tự 34 (1908), cùng với Nguyệt
Hạ pháp sư được truyền pháp bởi Dã Khai Hòa Thượng. Về sau, Sư được ngài Nguyệt Hạ
giao nhiệm vụ lãnh đạo Pháp Giới Học Viện. Năm Dân Quốc 12 (1923), Sư yểm quan tại
chùa Bồ Đề ở Hàng Châu, không lâu sau đứng ra mở Thanh Lương Học Viện. Sư suốt đời
lấy việc hoằng dương kinh Hoa Nghiêm làm chí nguyện, lấy Thiền làm tâm tông, đề xướng
khắc in ba thứ bản dịch kinh Hoa Nghiêm cũng như các tác phẩm chú giải kinh Hoa Nghiêm
như Hoa Nghiêm Ngũ Giáo Chương của ngài Pháp Tạng, Hoa Nghiêm Đại Sớ Diễn Nghĩa
Sao của ngài Trừng Quán, và các bản sớ giải của kinh Pháp Hoa, Lăng Nghiêm, Lăng Già
v.v… Sư thị tịch năm Dân Quốc 54 (1965) tại Thượng Hải, thọ 93 tuổi. Khi Tổ Ấn Quang
viết lá thư này thì pháp sư Ứng Từ đã 58 tuổi.
39 Ông Từ Úy Như tên thật là Văn Úy, Úy Như là pháp danh do pháp sư Đế Nhàn đặt cho
ông.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
63
thầy thì hãy nên luận theo phương pháp tu trì Quang đã nói, chứ đừng
luận trên pháp danh! Pháp được thầy Ứng nói chính là pháp Đại Thừa,
còn pháp Quang đã nói chẳng phải Đại, chẳng phải Tiểu, vừa là Đại, vừa
là Tiểu, là pháp mà trên đến Đẳng Giác Bồ Tát, dưới đến phàm phu sát
đất đều cùng tu cùng chứng, cố nhiên phải nên chú trọng pháp này. Nếu
hời hợt coi nó giống như hết thảy các pháp Đại Thừa thì chuyện liễu
sanh thoát tử chắc là lâu lắc lắm! Ông nói “vứt bỏ hết để được độ thoát”,
xét đến cùng là chỉ lợi ích cho một người, là mặc kệ ba đứa con. Vì thế,
hãy nên thong thả đã!
3) Phàm phu chưa từng đích thân chứng được Phật Tánh, tất cả công
đức của Tự Tánh hoàn toàn chẳng được phát hiện và thọ dụng, nên hết
thảy phải thuận theo nghiệp. Cái sắc thân trong đời hiện tại gọi là Báo
Thân, tức là quả báo của những điều thiện hay ác đã tạo trong đời trước.
Người niệm Phật tuy không còn tạo nghiệp sanh tử nữa, nhưng túc
nghiệp chưa hết, làm sao có thể được vãng sanh ngay lập tức? Nếu tâm
nhàm chán thế gian thiết tha, kiệt lòng thành, tận lòng kính, chuyên chí
niệm Phật, cầu Phật rủ lòng từ sớm đến tiếp dẫn thì cũng có người [sớm
được vãng sanh]! Nếu tự hủy hoại mạng sống để mong vãng sanh liền
thành uổng tử quỷ (quỷ chết oan)! Do người ấy công phu chưa đạt mà tự
hủy mạng thì khi đang hủy mạng, tâm đã mất chánh niệm, huống chi nỗi
khổ do tự hủy mạng không thể thí dụ được! Tâm mất chánh niệm thì làm
sao tương ứng với Phật, được Phật tiếp dẫn? Thứ tà kiến này tự lầm, lầm
người, gây hại tột bực! Chớ nói lời ấy để kẻ vô tri khỏi bị hại!
Người có quyền lực thì cứu người cứu đời dễ dàng, mà hại người hại
đời cũng dễ lắm! Nếu dùng quyền lực có được do hại người hại đời để
mong cứu người cứu đời thì dĩ nhiên chẳng bằng dốc lòng từ thiện, tùy
phận tùy sức để cứu người cứu đời, sẽ có ích, không bị tổn hại! Nếu hâm
mộ quyền lực, muốn có quyền lực để cứu người cứu đời, xin hãy suy xét
kỹ: Có thể nào đạt được quyền lực lớn lao ấy mà không phải trả giá hay
chăng? Nếu tâm chân thật tu hành, dù không có quyền lực vẫn có thể
cứu người, cứu đời, chỉ không thể rộng lớn như [người] có quyền lực mà
thôi! Nếu có quyền lực lại có thể làm chuyện cứu người, cứu đời, chỉ
muốn chuyên chú nơi đạo, chẳng tạo ác nghiệp thì hiện nay không có
hạng người ấy đâu! Phú quý làm cho con người mê hoặc đáng sợ vô
cùng! Người bình thường nếu tiền chuyển giao qua tay, tuy còn chưa
phải là vật của chính mình, mà tâm niệm đã biến đổi, làm các điều ác,
huống chi thật sự có quyền lớn lao mà tâm chẳng thay đổi thì có được
mấy ai? Chớ nên hiểu lầm thì chính mình may mắn lắm, mà Phật pháp
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
64
cũng may mắn lắm vậy!
25. Thư trả lời cư sĩ Ninh Đức Tấn
(năm Dân Quốc 20 - 1931, ông này vốn có tên là Chí Vũ)
Lễ Phật, Bồ Tát, trong tâm thầm niệm, hoặc xưng niệm ra tiếng đều
được. Niệm Tâm Kinh trước hay sau kinh Di Đà cũng đều được. Vì mở
đầu kinh bèn niệm “Liên Trì Hải Hội Phật Bồ Tát” ba lượt cho nên
niệm kinh Di Đà, chú Vãng Sanh xong rồi mới niệm Tâm Kinh. Chữ
Đỏa ( 埵 ) đọc giống chữ Đóa ( 朵 ), Hoạch ( 獲) là được.
Vô Sanh Nhẫn là đối với hết thảy cảnh giới thiện - ác, phàm - thánh,
trọn không có một niệm “sanh tâm động niệm có tướng để đạt được”.
Kinh Kim Cang dạy: “Tam tâm liễu bất khả đắc, tức thị Vô Sanh Nhẫn”
(ba tâm trọn chẳng thể được chính là Vô Sanh Nhẫn) chính là phần cước
chú cho Vô Sanh Nhẫn. Cũng đừng nói “đối với hết thảy cảnh giới trọn
chẳng có một niệm sanh tâm động niệm sẽ thành cây khô, tro lạnh”.
[“Đối với hết thảy cảnh giới trọn chẳng có một niệm sanh tâm động
niệm”] hàm ý: Vắng lặng bất động, giống như gương sáng trống không
chẳng có vật gì, nhưng hễ cảm bèn thông, giống như gương sáng hễ có
hình bèn hiện bóng. Ngay trong lúc có hình bèn hiện bóng ấy vẫn rỗng
rang không có vật gì. Chỉ vì “rỗng rang không có vật gì” nên “hễ có hình
liền hiện bóng”. Vô Sanh Nhẫn hơi giống như vậy, mong ông hãy khéo
hiểu. Chứng được điều này sẽ dự vào địa vị Đại Bồ Tát, đây chẳng phải
là điều ông và tôi có khả năng đạt được.
Nhiễu Phật nên giống như mặt trời, mặt trăng từ phương Đông sang
Nam, qua Tây, lên Bắc, đừng từ Đông lên Bắc, qua Tây, xuống Nam, vì
thuận nhiễu (nhiễu theo đúng chiều) có công đức, nghịch nhiễu mắc tội
lỗi. Tây Vực coi trọng nhất cách “vi nhiễu” (đi nhiễu quanh), họ coi vi
nhiễu tương đương với lễ bái, mang ý nghĩa tùy thuận đức Phật. Lúc
niệm Phật bèn niệm Quán Âm luôn, không cần phải bắt đầu niệm bài
Quán Âm Tán riêng. Niệm Phật hiệu xong liền niệm tiếp Quán Âm là
được rồi. Đại Sĩ 40 chính là biệt hiệu của Bồ Tát, hết thảy Bồ Tát đều có
thể gọi là Đại Sĩ, chứ không riêng gì đức Quán Âm.
40 Đại Sĩ chính là dịch nghĩa chữ Ma Ha Tát (Mahasattva). Theo Pháp Hoa Văn Cú, do Bồ
Tát tự lợi lợi tha, có đại nguyện, đại hạnh, nên được xưng tụng là Đại Sĩ. Đôi khi, theo một
số kinh, như trong Tạp A Hàm, quyển 48, chữ Đại Sĩ được dùng để dịch chữ Mahāpurusa
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
65
Thường dạy bảo, trọn chẳng có ích gì! Thường có thể suy xét, thấu
hiểu thì một câu cũng lợi ích có thừa; không thể suy xét, thấu hiểu thì
đem kinh giáo trong Đại Tạng viết hết cả ra cũng vô ích! Tình thế bây
giờ chẳng phải là tình thế như trước tháng Sáu năm nay. Giang Nam,
Giang Bắc đều bị ngập lụt, nghe đau đớn cõi lòng! Thiên tai, nhân họa
liên tiếp xảy ra, hãy thường dạy người nhà cùng niệm Quán Âm để dự
phòng vậy!
26. Thư trả lời các cư sĩ Lưu Hán Vân và Dương Huệ Xương
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Gặp phải lúc tai nạn lớn lao xảy ra này, nên tùy theo sức mình lập
cách cứu tế hòng trọn hết thiên chức của chính mình thì lợi ích lớn lắm.
Quang một mực chẳng làm gì, phàm tất cả những tiền của được [người
khác] bố thí đều đem in sách, hoặc dùng để cứu trợ tai ương. Tháng Sáu
năm nay, Hán Khẩu xảy ra thủy tai trước tiên, thầy Minh Đạo lên
Thượng Hải, thay mặt quyên tặng một trăm đồng. Về sau, nước càng
dâng cao, lại quyên tặng một trăm đồng nữa. Một đệ tử do vùng Vu Hồ
bị thủy tai, gởi thư [xin Quang đứng ra tổ chức] lạc quyên cứu trợ.
Quang trả lời ông ta: Quang một mực không quyên mộ, huống gì đang
lúc bế quan, ông đã nguyện mỗi năm cho tôi hai trăm đồng để làm tiền
chi dụng, xin hãy đem món tiền ấy cứu trợ, sau này vĩnh viễn không cần
phải cho tiền tôi nữa! Tùy ông quyên tặng hai trăm cũng được, mà bốn
trăm, sáu trăm, tám trăm hay một ngàn cũng được hết. Sau đấy, một đệ
tử là ông Tào Tung Kiều lên Giang Bắc cứu trợ tai ương, đánh điện
khuyên Quang đóng góp, Quang gởi một ngàn tiền in sách để cứu trợ.
Ông Cao Hạc Niên gởi thư xin cứu trợ tai nạn, Quang sai người giao cho
ông ta hai trăm ba mươi đồng. Năm nay đã đóng góp cứu trợ tai ương
như thế, Quang nói lời này không phải là tự khoe công, mà là muốn cho
các vị đều cùng phát tâm, tùy phận tùy sức cứu tế. Có sức ra sức, không
có sức thì dùng lời nói khuyên người có sức, đấy cũng là chuyện tốt lành.
Lại nữa, nữ nhân hiện thời, đồ trang sức trên đầu, xuyến đeo tay, hoa
tai, nhẫn đều chớ nên đeo, hễ đeo sẽ chuốc họa. Nếu để lại cho con cái sẽ
gieo họa cho con cái. Nếu chết đi chôn theo ắt sẽ gặp nông nỗi đào mồ lộ
thây, nhục lắm! Nếu chịu [đem những món trang sức ấy] cứu trợ tai nạn
(thường dịch là Vô Thượng Sĩ), nghĩa là bậc sĩ phu tối thắng, tức một trong mười tôn hiệu
của đức Phật.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
66
thì chính là “đưa họa đi, đón phước tới” vậy. Xin hãy bày tỏ ý nghĩa này
với hết thảy mọi người. Nếu hàng phụ nữ chịu bố thí như vậy thì khoản
tiền ấy lớn lắm. Đừng cho lời tôi là viễn vông, mà đây là lời chí lý chí
tình. Những người giàu có ở Cao Bưu, Thiệu Bá 41 trước kia có lúc nào
chẳng nghĩ đến con cháu, chẳng chịu [bố thí] cứu tế chút nào, nước lũ
dâng lên, nhà cửa, đồ đạc, người nhà đều tan đàn xẻ nghé, mười phần
chẳng còn được một! Mỗi thôn mấy chục nhà tìm một cái nồi, một cái lò
cũng không ra. Ông Tào Tung Kiều ở Dương Châu mua nồi, bếp, gạo,
củi, cứ mấy chục nhà biếu một cái nồi, dùng thuyền to chở đến. Trong
mỗi thôn dùng thuyền nhỏ để đưa tới. Nói đến [chuyện này] khiến người
ta rơi nước mắt. Có nhà chưa sập thì rắn lẫn rết đều cuộn đầy bên trên,
người ta có muốn vào nhà cũng chẳng dám vào. Trên cây cũng vậy, đáng
thương vô cùng! Nếu những phụ nữ vẫn muốn giữ những vật chuốc họa,
chẳng chịu dùng để cứu tế, e rằng đời sau họ cũng gặp phải tai họa này,
không có ai chịu cứu vớt!
27. Thư trả lời cư sĩ Lưu Đức Hộ
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Lệnh chánh 42 đã biết cầu Tăng niệm Phật hầu tăng tuổi thọ, hãy nên
tự mình thường niệm Phật để cầu vãng sanh. Nếu chỉ dựa vào người
khác để cầu sống lâu, chẳng biết cầu A Di Đà Phật để khi tuổi thọ của
chính mình chấm dứt được tiếp dẫn vãng sanh thì chính là “thấy điều
nhỏ, đánh mất chuyện lớn”. Nếu chịu chí thành niệm Phật, cầu sanh Tây
Phương thì lúc còn sống và mất đi đều có lợi ích chẳng thể nghĩ bàn.
Hôm qua, một nữ đệ tử đến đây, đem giùm những thứ thức ăn của một
nữ đệ tử họ Uông [gởi biếu cho Quang], kể: Họ Uông hai tháng trước
đây, một hôm mới vừa xẩm tối, đột nhiên hơn hai chục tên cường đạo
đều cầm súng đến cướp. Trong căn nhà lầu ấy, tầng trên, tầng dưới có
[tổng cộng] bảy gia đình cư ngụ. Họ [Uông] ở trên lầu, do vậy, bèn tắt
đèn điện đi, vợ chồng họ quỳ trước Phật cầu nguyện, nhưng đèn thắp
trước bàn Phật dường như có ai thổi tắt đi. Bọn cường đạo đập cửa
không mở được, bèn không đập nữa. Sáu nhà kia đều bị cướp, chỉ mình
họ chẳng mất vật gì. Đủ biết: Người niệm Phật lúc bình thường còn có
thể gặp dữ hóa lành, huống gì lúc lâm chung! Lợi ích vãng sanh Tây
41 Cao Bưu, Thiệu Bá đều là những thành phố nằm ở phía Nam Trường Giang (sông Dương
Tử), thuộc địa phận tỉnh Giang Tô.
42 Lệnh chánh: Danh xưng tỏ ý tôn trọng vợ cả (chánh thất) của người khác.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
67
Phương so với chuyện này còn lớn lao gấp bội lần, chẳng thể nói trọn
hình tướng được. Nên khuyên bà ta thường niệm thì may mắn lắm thay!
28. Thư trả lời một cư sĩ ở Diêu Duy
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Mỗi người nhập đạo đều có nhân duyên. Nếu duyên đã đến sẽ có sự
cơ cảm mầu nhiệm không thể diễn tả được. Quang là một ông Tăng vụng
về, yên phận, chỉ biết cơm cháo, xuất gia từ năm Quang Tự thứ bảy
(1881) đến nay, chỉ muốn tự giải thoát mà thôi, trọn chẳng có một niệm
dám có lòng tạo điều lợi cho người. Từ năm Quang Tự thứ mười chín
(1893) đến Phổ Đà chẳng làm chuyện gì, chỉ làm một ông Tăng ăn cơm
chùa Pháp Vũ. Nếu ngẫu nhiên được sai khiến làm chuyện gì dính đến
bút mực, trọn chẳng dùng hai chữ Ấn Quang. Ngay cả chuyện do chính
mình tự làm cũng dùng tên khác. Vì thế, hơn hai mươi năm khá được
yên vui, suốt năm không một ai đến thăm, không một lá thư nào gởi đến.
Đến năm đầu Dân Quốc (1911), ông Cao Hạc Niên đem mấy bản
thảo đăng trên Phật Học Tùng Báo, nhưng không dùng tên thật nên cũng
không ai biết. Trong khoảng thời gian ấy, có một hai kẻ đa sự nghe
ngóng. Đến năm Dân Quốc thứ năm (1916), ông Từ Úy Như đã biết tới,
muốn gởi thư, cậy người bạn dọ ý, Quang chẳng bằng lòng. Đến năm
Dân Quốc thứ sáu (1917), [ông Từ] đem ba lá thư của Quang gởi cho bè
bạn in ra mấy ngàn bản để biếu tặng. Năm sau, lại sưu tập được hai ba
chục lá thư, đem in ở Bắc Kinh, đặt tên là Ấn Quang Pháp Sư Văn Sao.
Từ đấy, cái tên Ấn Quang thường trái tai gai mắt người ta, hạnh phúc tự
tại trước kia hoàn toàn bị mất đi! Từ ấy, thư từ ngày một nhiều, thậm chí
có tháng đến hơn trăm lá, nhưng Quang một mực chẳng muốn nhờ vả
người khác, cứ bóc ra, viết, bỏ vào phong bì, dán lại, hoàn toàn tự làm.
Huống chi lại còn chuyện tình nghĩa qua lại, cảm thấy khá khổ sở. Vì thế,
năm trước đã chấp thuận lời thỉnh của mấy đệ tử ở Hương Cảng, quyết ý
muốn đi qua đó, do ngôn ngữ chẳng thông, lánh mình nơi hải đảo hòng
được yên vui cho xong kiếp thừa! Do Phổ Đà Sơn Chí chưa được biên
soạn hoàn thành, bạn bè cực lực giữ lại, liền bế quan ở Tô Châu.
Năm ngoái, lo in riêng Lịch Sử Thống Kỷ bản Tăng Tu, nay đã in
xong, chắc là ông đã thỉnh được rồi. Phổ Đà [Sơn] Chí sắp được in,
khoảng chừng tháng Mười sẽ in xong. Hiện thời có sách Chánh Tín Lục
đã in xong. Sách này đả phá tà kiến hẹp hòi, câu nệ. Nay lại còn in
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
68
nguyên văn Tịnh Độ Thập Yếu, so với bản trích tuyển của Thành Thời
đại sư 43 nhiều hơn hai phần năm, lại còn kèm thêm mấy bài văn quan
trọng để bổ túc cho Thập Yếu rất nhiều. Ước chừng mùa Xuân năm sau
sẽ in xong.
Quang bình sinh chất phác, giữ phận ngu, trọn chẳng dám ăn nói lớn
lối phô trương rỗng tuếch để lầm mình, lầm người. Những gì được nói
trong Văn Sao đều là những điều ai cũng có thể làm được, lại còn tự
được lợi ích thật sự ngay trong đời này. Nếu ai chê Quang vô tri vô thức,
chỉ đem chuyện ngu phu, ngu phụ [có thể] làm được để dạy người thì
cũng chẳng tiếc! Nhưng có người cho là hợp với cơ nghi của chính mình,
do đây sanh lòng tin tu trì, [những người như vậy] cũng chẳng thiếu.
Phải biết: Trong Phật pháp, pháp môn vô lượng, muốn nương theo
[những pháp môn ấy] để tu trì hòng liễu sanh thoát tử, ắt phải đạt đến địa
vị “nghiệp tận, tình không” thì mới được. Nếu không, có mộng cũng
mộng chẳng được! Chỉ có pháp môn Tịnh Độ, nếu đầy đủ lòng tin chân
thành, nguyện thiết tha, lại thêm chí thành khẩn thiết niệm Phật bèn có
thể nương theo Phật từ lực đới nghiệp vãng sanh. Hễ được vãng sanh là
đã liễu sanh thoát tử, siêu phàm nhập thánh. Nếu chẳng nương vào pháp
này, tu những pháp môn khác thì chắc chắn khó thể liễu sanh thoát tử
ngay trong đời này. Đời này đã gặp được pháp này mà chẳng chú ý,
tương lai há thể lại được gặp pháp này để liền chú ý tu trì hay sao? Do
vậy, hãy nên sớm chú ý nơi pháp này.
Pháp môn Tịnh Độ chẳng trở ngại hết thảy sự vụ thế gian, chỉ cần ai
nấy tận hết bổn phận, như cha từ, con hiếu, anh nhường, em kính, chồng
hòa, vợ thuận, chủ nhân từ, tôi tớ trung thành là được rồi! Ông là kẻ tại
gia, tu hành rất hợp, thường giữ tấm lòng “trừ bạo, an lương” (trừ khử kẻ
bạo tàn, khiến cho người lương thiện được an vui), coi nhân dân như
người nhà của chính mình, coi binh sĩ như anh em của chính mình, ắt sẽ
43 Thành Thời (không rõ năm sinh, mất năm 1678), là cao tăng đời Minh, người huyện Hấp,
Huy Châu, pháp hiệu Kiên Mật. Sư thuở nhỏ học Nho, xuất gia năm 28 tuổi. Thoạt đầu học
Thiền và Giáo, sau y chỉ ngài Trí Húc Ngẫu Ích, sống trong Ngưỡng Sơn, các loài mãnh thú
đều quy phục. Sư tự soạn Trai Thiên Pháp Nghi (nghi thức cúng dường chư Thiên). Về sau,
Sư qua Giang Ninh trụ tích tại chùa Thiên Giới, hoằng dương Pháp Hoa, siêng tu Tịnh
nghiệp. Công khóa mỗi ngày dù nóng hay lạnh, bận hay rảnh đều chẳng hề biếng trễ. Sư san
khắc Tịnh Độ Thập Yếu cho lưu truyền rộng rãi, khuyên người thật tu, lại còn tự viết lời tựa.
Sư thị tịch vào tháng Mười năm Khang Hy 70 (1678), không rõ tuổi thọ. Còn để lại những
trước tác như Quán Vô Lượng Thọ Phật Kinh Sơ Tâm Tam Muội Môn, Thọ Trì Phật Thuyết
A Di Đà Kinh Hạnh Nguyện Nghi...
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
69
mong mỏi anh em bảo vệ người nhà. Hễ đi đến đâu đều răn nhắc binh sĩ
giữ tấm lòng trung hậu, khoan thứ, chẳng được cướp bóc, gian dâm chút
nào. Dẫu con người không biết, nhưng thiên địa quỷ thần ghi công chép
tội! Hoặc trong đời này, hoặc trong đời sau, quyết định phải chịu quả
báo thiện hay ác, quyết định chẳng thể “có nhân, không quả”!
Năm Dân Quốc thứ tám, thứ chín (1919-1920), một quân nhân họ
Dương là người hết sức trung hậu, ưa điều thiện, làm sĩ quan trong quân
đội trấn giữ Tung Huyện của đất Thiểm Tây, ăn chay trường, tụng thuộc
lòng kinh Kim Cang, mỗi ngày niệm mấy biến. Trong quân ngũ mười
năm, giao tranh hơn bốn trăm trận, khắp thân chưa hề mang một vết
thương lớn hay nhỏ. Thoạt đầu, ông ta muốn xin giải ngũ; do Lưu Trấn
Hoa, Hám Ngọc Côn đều là đồng hương, chẳng cho ông ta giải ngũ. Một
năm nọ, do kéo quân sang Hà Nam đánh nhau với Triệu Thích 44 , ông ta
bèn đào ngũ. Từ đó triều bái Ngũ Đài, Nga Mi, Cửu Hoa, Phổ Đà. Đến
Phổ Đà, ở chùa Pháp Vũ, trò chuyện cùng Quang về tâm hạnh của ông ta,
tiếc là thiếu học vấn, chưa thể xiển dương đại pháp, tùy cơ lợi người.
Pháp niệm Phật thì trong Văn Sao đã có [giảng] cặn kẽ, ở đây không
viết chi tiết nữa. Với quyến thuộc trong nhà đều nên dạy họ chí thành
niệm Phật, lợi ích ấy lớn lắm. Đời có kẻ ngu chẳng biết vì sao Phật là
Phật, thường chấp chết cứng lẽ cung kính, chẳng biết biến - thông,
[chẳng hạn] như ăn mặn thì chẳng dám niệm. Lại như nữ nhân khi có
kinh nguyệt hoặc sanh nở bèn chẳng dám niệm. Phải biết: Ăn chay là tốt
nhất, nhưng ăn mặn cũng vẫn niệm được. Có kinh nguyệt thì thường rửa
ráy sạch sẽ, đừng dùng tay bẩn chưa rửa chạm vào kinh, tượng và thắp
hương v.v… Hễ rửa ráy sạch sẽ thì chẳng ngại gì. Nữ nhân khi sanh nở
phải niệm “nam-mô Quán Thế Âm Bồ Tát” ra tiếng, chắc chắn chẳng
đến nỗi bị sanh khó. Dẫu bị sanh khó mà chịu chí thành niệm cũng chắc
chắn sanh ngay. Điều này trước kia Quang không nói, sau này nghe rất
nhiều người hoặc mấy ngày mới sanh được, hoặc phải mổ, hoặc do sanh
nở mà chết, nên thường nói với hết thảy mọi người: Nếu khi sanh nở mà
niệm thì không ai bị khó sanh!
Lúc bình thường ắt phải cung kính, khiết tịnh; lúc ấy lõa lồ bất tịnh
vốn là chuyện bất đắc dĩ, [là chuyện] có liên quan đến tánh mạng. Chỉ
cần trong tâm chí thành, chẳng cần phải luận trên hình tướng bề ngoài.
Nếu là lúc bình thường, ắt cần phải mũ áo tề chỉnh, tay lẫn mặt đều sạch
44 Triệu Thích là một gã quân phiệt thời Dân Quốc, chiếm lãnh tỉnh Hà Nam, tự xưng là Đốc
Quân.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
70
sẽ thì mới được niệm ra tiếng. Nếu không, chỉ niệm thầm trong tâm thì
công đức vẫn giống hệt như vậy. Vì thế, lúc ngủ nghỉ, tắm rửa, tiêu tiểu,
hoặc đến chỗ không sạch sẽ, đều niệm thầm trong tâm. Chỉ khi nữ nhân
đang sanh nở thì cần phải niệm ra tiếng vì niệm trong tâm thì sức yếu,
khó thể cảm thông. Nếu lại gắng sức, sợ bị thương tổn. Vì thế, nên niệm
ra tiếng. Ông đã muốn quy y, nay đặt pháp danh cho ông là Tông Từ.
Tông ( 宗 ) là chủ, lấy tâm từ bi làm chủ để làm chuyện tự lợi, lợi tha thì
mới không uổng kiếp sống này, chẳng phí dịp gặp gỡ này.
Gần đây, người ta thường ưa ham cao chuộng xa, hơi thông minh
bèn học Thiền Tông, Tướng Tông 45 , Mật Tông, phần nhiều coi niệm
Phật là vô dụng. Họ chỉ biết sự huyền diệu của cơ ngữ 46 nhà Thiền, sự
tinh vi của pháp tướng trong Tướng Tông, oai thần rộng lớn của Mật
Tông, nhưng chẳng biết: Thiền dẫu đạt đến địa vị đại triệt đại ngộ,
nhưng nếu chưa hết sạch Phiền Hoặc thì vẫn sanh tử y như cũ, chẳng thể
liễu thoát được! Với Tướng Tông thì nếu không phá sạch Ngã Chấp và
Pháp Chấp, dù có hiểu rành rẽ đủ mọi danh tướng 47 , cũng giống như “kể
chuyện ăn, đếm của báu”, rốt cuộc có ích gì đâu! Với Mật Tông thì tuy
nói là có thể “thành Phật ngay nơi thân hiện tại”, nhưng quyết chẳng
phải là chuyện của hạng phàm phu sát đất có thể thành tựu được! Phàm
phu lầm sanh ý tưởng ấy bèn bị ma dựa phát cuồng, mười người hết tám
chín người [bị như vậy]. Do vậy, hãy nên chuyên chí vào một môn Niệm
Phật là pháp tắc vô thượng bậc nhất ngàn phần ổn thỏa, vạn phần thích
đáng vậy!
29. Thư trả lời cư sĩ Vương Hiểu Hy
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Thủy tai năm nay từ xưa đến nay chưa hề nghe thấy. Tiền đồ nguy
hiểm vạn phần, nếu ông đắc thần thông của Đại Lạt Ma thì chẳng cần
phải lo. Nếu không, hãy nên chí thành niệm Phật và niệm Quán Thế Âm
45 Tướng Tông: Gọi đủ là Pháp Tướng Duy Thức Tông. Do tông này chú trọng nghiên cứu
tướng trạng của các pháp, phân chia các trạng thái tâm thức tỉ mỉ, nên gọi là Tướng Tông.
46 Cơ ngữ: Gọi tắt của cơ phong chuyển ngữ, tức những câu đối đáp thuận theo căn cơ, nhằm
giúp cho người hỏi kiến tánh, chẳng hạn như “Phật là gì?” Thiền Sư bèn đáp “con mèo trèo
lên cây cột”.
47 Danh là tên gọi của sự vật, Tướng là hình trạng của sự vật. Dùng danh xưng để nêu rõ
tướng trạng của sự vật nên gọi là “danh tướng”. Một cách giải thích khác: Những gì nghe
được thì gọi là Danh, thấy được thì gọi là Tướng. Danh và Tướng đều không có thật thể, chỉ
là giả lập để tiện giáo hóa.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
71
để làm kế dự phòng. Một pháp Mật Tông thật sự chẳng thể nghĩ bàn,
nhưng tiểu trượng phu dùng đến chưa chắc được lợi ích mà sẽ bị tổn hại
trước. Xin đừng vói quá cao, may ra sẽ tự được lợi ích thật sự. Nếu
không, hơi bị nguy hiểm đấy! Sư Hiển Ấm 48 được chân truyền của Mật
Tông, lại thông hiểu [giáo nghĩa] tông Thiên Thai, đã là bậc Quán Đảnh
Đại A-xà-lê hiển mật viên thông 49 . Phàm ai được thọ quán đảnh từ nơi
sư đều có thể thành Phật ngay trong thân này, nhưng Hiển Ấm khi mất
rất hồ đồ  (Sư chết tại Cư Sĩ Lâm, một đệ tử đích thân chứng kiến) , chú cũng
chẳng niệm được, mà Phật cũng chẳng thể niệm, cho nên biết: Pháp ấy
chẳng bằng pháp Niệm Phật ổn thỏa, thích đáng hơn nhiều!
30. Thư trả lời cư sĩ Mẫn Tông Kinh
(năm Dân Quốc 20 - 1931. Ông này vốn có tên là Vĩnh Liêm)
Đọc thư ông gởi cho thầy Minh Đạo, biết rõ tấm lòng vì dân, vì pháp,
khôn ngăn mừng rỡ, an ủi. Phàm khi phán xử kẻ phạm pháp, nên chiếu
theo tội trạng và phải cân nhắc khả năng của hắn. Nếu hắn không có tài
lực, phạt quá nặng thì hắn do trót sa chân sẽ vĩnh viễn không ngoi lên
được 50 , cũng chưa khỏi thương tổn đạo nghĩa [của một người] “làm cha
mẹ của dân”. [Kẻ phạm tội] có tài lực thì [có thể phạt nặng] được, không
có tài lực thì răn đe mà thôi, sao cho ổn thỏa đôi đàng. Còn về chuyện
xoay hướng cửa chùa, dựng điện thờ khác, tượng đá của đức Bổn Sư
48 Hiển Ấm (1902-1925), pháp tự Đại Minh, người huyện Côn Minh, tỉnh Giang Tô, là đệ tử
xuất gia của ngài Đế Nhàn. Thiên tư thông mẫn, thông suốt kinh tạng, văn chương lỗi lạc.
Do có tài văn chương, Sư từng giữ các chức vụ biên tập các tờ nguyệt san của Cư Sĩ Lâm,
đăng rất nhiều bài viết trên tờ Hải Triều Âm. Năm Dân Quốc 12 (1923), Sư vượt biển sang
Nhật đến Thiên Đức Học Viện trên Cao Dã Sơn (Koyasan) để học Mật Tông và được truyền
Quán Đảnh. Năm Dân Quốc 14, Sư trở về Hàng Châu truyền thọ Mật Pháp, nổi danh lừng
lẫy. Tháng Năm cùng năm đó, Sư mất, chỉ hưởng thọ được 24 tuổi! Do quá thông minh, Sư
thường có những bài viết đề xướng Mật Tông là pháp vô thượng, chê bai tất cả các pháp
môn khác, cũng như nêu lên rất nhiều ý kiến cực đoan, võ đoán. Sư Đế Nhàn cũng không tán
thành quan niệm của Hiển Ấm, nhưng không làm gì được!
49 A Xà Lê (Acarya): Dịch nghĩa là Giáo Thọ, có nghĩa là vị thầy có đủ giới đức, hành vi
đoan nghiêm có thể dạy dỗ học trò đúng khuôn phép. Trong Mật Tông, vị sư đầy đủ giới đức
có sự hiểu biết uyên thâm về mật pháp, thông hiểu đàn pháp, ấn khế, đã được quán đảnh và
tu trì, đủ tư cách để truyền dạy Mật Pháp cho người khác mới được gọi là A Xà Lê. Tiêu
chuẩn để xưng là A Xà Lê trong Mật Tông được giảng rất rõ trong phẩm A Xà Lê của kinh
Tô Tất Địa. Theo đó, những điều kiện để xứng danh là một vị Mật Tông A Xà Lê rất khó và
rất cao. “Hiển Mật viên thông” là Hiển giáo lẫn Mật giáo đều thông hiểu sâu xa, viên dung.
50 Nguyên văn “nhất quyết bất chấn” là một thành ngữ, ngụ ý: Do bị vấp ngã, phạm sai lầm
một lần, không cách nào hồi phục được nữa.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
72
trong điện cũ chẳng dời được, cần gì phải lo nghĩ? Chánh điện đã thờ
Bổn Sư thì điện phụ há chẳng thể thờ Bổn Sư nữa hay sao? Cố nhiên,
chẳng cần quá lo nghĩ về chuyện này! Ông đã từ chức, nếu cấp trên
không bằng lòng thì cố nhiên nên sửa sang theo lề lối cũ, chỉ cần giữ sao
cho giản dị, chất phác, đừng chuộng hoa mỹ. Chỉ mong mọi người thật
lòng tin tưởng thật sự tu hành, chẳng cần phải lập bất cứ kiến trúc, hay
bầy vẽ bất cứ quang cảnh nào.
Một pháp Tịnh Độ ai ai cũng tu được, hễ tu đều có cảm ứng. Người
thời nay phần đông ham cao chuộng xa, đến nỗi có thể là vì bầy vẽ bề
ngoài mà đâm ra gây trở ngại cho lợi ích thật sự. Con người bây giờ hễ
ra công [tu hành] liền nói đến chuyện xây dựng trước, chẳng biết duyên
do của Tịnh Độ, lại muốn nghiên cứu rộng khắp kinh luận Đại Thừa,
hoặc hâm mộ sự huyền diệu của Thiền Tông, hoặc hâm mộ sự tinh vi
của Tướng Tông, hoặc hâm mộ thần thông của Mật Tông, xem pháp
“cậy vào Phật lực để liễu sanh tử” như chuyện vô ích. Thiền Tông dù có
ngộ, nhưng ai đạt đến địa vị nghiệp tận tình không? Tướng Tông dẫu có
thể nhớ rõ ràng danh tướng, nhưng ai có thể thật sự phá được Ngã Chấp
và Pháp Chấp? Thần thông của Mật Tông và “hiện thân thành Phật”
(thành Phật ngay trong thân này) thì quả thật cũng có chuyện ấy, nhưng
chẳng phải là chuyện để hạng căn tánh như ông và tôi mong mỏi được.
Nếu muốn được thần thông, muốn được thành Phật ngay, thì do đấy bị
ma dựa phát cuồng rất nhiều! Sư Hiển Ấm đã thông hiểu [giáo nghĩa]
tông Thiên Thai lại được chân truyền của Mật Tông, đã là bậc Quán
Đảnh Đại A-xà-lê. Phàm ai được ông ta quán đảnh đều có thể thành Phật
ngay trong thân này. Đến lúc ông ta chết thì chú cũng chẳng niệm được,
mà Phật cũng không niệm được. Trong lúc bình thường, qua ý tứ của
những lời Sư nói, trong lòng Sư thường nghĩ ta là bậc Pháp Thân Đại Sĩ.
Đến lúc lâm chung, còn thua bà cụ già một chữ không biết nhưng thật
thà niệm Phật có thể an nhiên niệm Phật qua đời nhiều lắm!
Ở Thành Đô có Lưu X… lầm tưởng một người nữ đã chứng quả nên
chỉ nghe lời một mình người nữ ấy. Hễ ai bài bác, liền tuyệt giao không
gởi thư nữa. Một lạt-ma 51 ở Trùng Khánh nói là nương theo pháp của
ông ta trong bảy ngày sẽ được vãng sanh. Hễ vãng sanh liền thành Phật,
trọn chẳng cần phải tu tập nữa. Những thứ tri thức ấy nên kính nhi viễn
51 Lạt Ma là dịch âm của chữ Lama trong tiếng Tây Tạng. Lạt Ma có nghĩa là Thượng Sư,
Thượng Nhân. Có lẽ đây là cách dịch chữ Uttara hoặc Guru của tiếng Phạn sang tiếng Tây
Tạng. Thoạt đầu, tại Tây Tạng danh xưng này chỉ dùng để tôn xưng bậc Trưởng Lão hay
Thượng Tọa trong nhà Phật, sau trở thành tiếng gọi chung các tăng lữ.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
73
chi, đừng thân cận ngõ hầu khỏi đến nỗi chưa được lợi ích ấy mà đã bị
tổn hại trước! Nếu không, chỗ bị tổn hại là điều chắc chắn, còn chỗ lợi
ích sợ rằng tại năm nảo năm nao! Nếu năm sau là năm nảo năm nao thì
cũng còn may mắn lắm, sợ rằng năm sau cũng vẫn chưa phải, chắc sẽ
đến nỗi tuyệt vọng!
31. Thư trả lời sư Truyền Đức
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Hiện thời là lúc tình thế nguy hiểm nhất. Ông phát tâm bế quan,
nhưng theo tôi thấy, chẳng bằng không bế quan hay hơn! Ông ở trong
quan phòng chẳng thể lo liệu việc bên ngoài. Nếu có cường đạo đến trộm
hoặc cướp, ông làm như thế nào đây? Nay các nơi lụt lội, dân bị thiên tai
lưu lạc bốn phương, không biết là bao nhiêu  (nỗi nguy hiểm sau này nào phải
chỉ có thế, sợ rằng sẽ còn có cuộc chiến tranh lớn nữa). Bên trong có bọn giặc
thì khó tránh khỏi có thứ hành vi sai trái ấy. Nếu bế quan, gặp phải
chuyện ấy, sẽ dàn xếp như thế nào đây? Ví như lại do bế quan cho nên
mời mọc thí chủ đến [dự lễ] khóa cửa quan phòng, một cổng lại khóa
nhiều lần, bọn cướp ắt cho là hòa thượng đang bế quan này có tiền, ắt sẽ
nẩy sanh ý niệm bất lương. Các ổ khóa ở cánh cổng quan phòng chính là
căn cứ để chuốc họa đấy!
Ông đã thiếu học vấn, chỉ nên chí thành khẩn thiết, sáng chiều tụng
niệm. Ngoài ra, lập ra mấy thời niệm kinh  (tùy theo khả năng của chính mình) .
Đối với việc niệm Phật, có thể chiếu theo thời mà niệm cũng được. Nếu
không, suốt ngày thừa dịp thuận tiện [mà niệm], chẳng luận đi - đứng -
ngồi - nằm  (hễ nằm thì nên niệm thầm, chớ nên niệm ra tiếng) . Nói chung, lấy
niệm Phật làm chánh. Nhưng cần phải sanh lòng tin, phát nguyện, cầu
sanh Tây Phương, vạn phần chớ nên cầu phước báo đời sau. Nếu cầu
phước báo đời sau thì chính là phá giới trái pháp, vì pháp môn niệm Phật
chính là pháp môn dạy người cầu sanh Tây Phương. Ông đã niệm Phật,
chẳng cầu sanh Tây Phương, lại muốn cầu đời sau, tức là chẳng tuân lời
Phật dạy. Đấy là pháp Phật dạy người như thế, phải nhất định tuân theo,
ông chẳng chịu tuân theo, nên gọi là “phá giới, trái pháp”. Nếu đời này
còn có tu trì, đời sau chắc chắn có phước thế gian để hưởng. Hễ hưởng
phước, chắc chắn phải tạo ác nghiệp  (nay cõi đời loạn lạc đến như thế, quá
nửa là do những kẻ đời trước tu si phước ươm thành). Đã tạo ác nghiệp thì khổ
báo về sau chẳng nỡ nói ra. Quang nói như vậy, nghe theo hay không tùy
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
74
ông. Sau này đừng gởi thư đến nữa vì Quang già rồi, chẳng thể thù tiếp
được!
32. Trả lời thư cư sĩ Ninh Đức Hằng và Ninh Đức Phục
(năm Dân Quốc 20 - 1931. Hai người này đều là em trai ông Đức Tấn)
Thế đạo nhân tâm hiện thời bại hoại đến cùng cực. Phàm đạo đức,
nhân nghĩa, hiếu, từ, liêm khiết, tiết nghĩa do thánh hiền truyền thuật đều
bị vứt bỏ. Phàm những chuyện xưa kia chẳng nỡ thấy nghe, chẳng chịu
nhắc đến, [bây giờ] đều cực lực đề xướng, mong sao nhất trí tiến hành.
Những nơi chốn hay nhà trường để cho nam nữ tự do luyến ái, lõa thể
ôm nhau khiêu vũ chẳng biết nổi con số! Trong trường đại học vẽ hình
lõa thể để mong mỹ thuật tiến bộ. Mỹ thuật cố nhiên tiến bộ, nhưng hoàn
toàn chẳng lo nhân đạo thụt lùi, súc sanh đạo tiến bộ ư? Các con đều
đang độ tuổi thiếu niên, phải biết tốt - xấu, chớ trúng phải độc khí của
những thứ tà thuyết diệt luân diệt lý ấy, thì sau này còn có thể tự lập
trong vòng trời đất, không hổ thẹn. Nếu không, dẫu tài cao học rộng, đối
với mình, đối với người nào có ích chi?
Các con phải biết nhân quả báo ứng trọn không sai xẩy. Tuy nhất
thời chưa thể thấy được, nhưng sau mấy chục năm, chắc chắc không gì
chẳng thấy! Huống chi chết đi, đời sau và những đời kế tiếp phàm phu
có biết được hay chăng? Ngày nay thế đạo bại hoại là vì Nho gia phần
nhiều chẳng tin nhân quả báo ứng và sanh tử luân hồi. Những nhà Lý
Học ấy trộm lấy ý nghĩa trọng yếu trong kinh Phật để hoằng dương Nho
tông, ngược ngạo coi đạo phổ độ chúng sanh của đức Phật là mê hoặc
ngu xuẩn bọn phàm tục ngu ngốc, chê bai, bài bác đến nỗi hễ là nhà Nho
thì chẳng chịu dùng nhân quả báo ứng, sanh tử luân hồi để khuyên dạy,
mọi người đều cho là [nhân quả, luân hồi] dường như có, dường như
không. Vì vậy, thế đạo ngày càng tệ bạc! Những kẻ trọn đủ khí khái đội
trời đạp đất chẳng bị xoay chuyển bởi thói phàm tục thì chẳng được mấy
người. Một cơn gió Âu vừa thổi tới, hùa nhau theo gió biến đổi tận gốc
càng dữ dội hơn. Bởi vậy, thế đạo ngày nay, tình người như nước, lễ
pháp như đê; bỏ cái đê lễ pháp đi há ngăn được lòng ham muốn của con
người hoành hành?
Lòng ham muốn của con người đã tung hoành thì sẽ ra sức trừ bỏ lễ
pháp. Do vậy, [lòng ham muốn dữ dội của con người] cảm vời nước lũ
dâng khắp nơi, đê đập trên sông ngòi nơi nơi bị vỡ, biết bao nhân dân bị
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
75
chết chìm. Những kẻ chưa chết thì không áo, cơm, chỗ ở, than lạnh, rên
đói, chẳng nỡ thấy nghe! Dẫu có bậc chuộng điều thiện ra sức quyên góp,
nhưng vì người đông, khoản đóng góp ít, khó thể giúp trọn khắp được!
Nhưng càng phải nên quyên góp nhiều hơn để tu bổ đê đập trên sông
ngòi. Nếu không tu bổ thì từ nhỏ sẽ thành lớn, nước tràn dâng khắp cùng.
Nếu tu bổ thì thật sự không có được tài lực ấy. Huống chi giặc cướp bạo
tàn, Nam - Bắc thù nghịch, nước ngoài ngang ngược lấn hiếp. Người dân
trong lúc này thật có thể nói là đáng thương xót quá, nhưng không biết
kêu gào vào đâu!
Hai đứa tụi con tuổi còn trẻ, hãy nên tận lực vâng giữ nếp đạo đức cũ.
Tám chữ “hiếu, đễ, trung, tín, lễ, nghĩa, liêm, sỉ” chính là quy củ, mực
thước để làm người. Nếu ai chẳng tận sức nơi tám chữ ấy chính là đã
mất đi tám chữ. Tám chữ đã mất thì là loài cầm thú đội mũ mặc áo!
Người tuổi còn trẻ thì cái khó chế ngự nhất là tình dục. Thế đạo hiện thời
chuyên lấy việc hướng dẫn khêu gợi dâm dục làm mục đích. Các con tuy
có âm đức của tổ tiên, chẳng đến nỗi sa đà lắm, nhưng cần phải dè dặt tự
giữ gìn mới hòng chẳng thẹn với cha ông. Nếu chẳng dốc sức tạo lập
phẩm hạnh, bị dâm dục khống chế, sau này quyết định chẳng có thành
tựu, hoặc đến nỗi đoản mạng mà chết. Nay ta gởi cho các con hai bộ
Lịch Sử Thống Kỷ – đây là những chuyện nhân quả báo ứng rõ ràng
trích từ hai mươi bốn bộ sử ra, hai cuốn Gia Ngôn Lục – đây chính là
đạo trọng yếu để học Phật, là quy củ thường hằng để tu thân, hãy nên
đọc kỹ!
Câu “nam-mô A Di Đà Phật” như đã nói chính là diệu pháp để tiêu
nghiệp chướng, chuyển phàm thành thánh, nếu có thể thường niệm thì
tâm địa tự nhiên mở mang, thông suốt, tri kiến tự trở về chánh lý, học
hành, làm việc đều có lợi ích lớn. Huống nay đang lúc thế đạo hoạn nạn,
niệm Phật sẽ có thể gặp dữ hóa lành, gặp nạn thành chuyện may, lợi ích
chẳng thể nói trọn hết, các con hãy nên hành theo Gia Ngôn Lục. Đọc
Thọ Khang Bảo Giám, Thanh Niên Bảo Thân v.v… thì chẳng đến nỗi
buông lung theo tình dục hoặc thủ dâm. Thiếu niên hiện thời quá nửa
mắc chứng thủ dâm. Đấy thật sự là một con dao thật sắc giết hại cái thân
vậy, hãy nên đau đáu răn dè.
Anh các con là Đức Tấn mong mỏi các con sẽ do Phật pháp mà giữ
vẹn hạnh nhà Nho, đã sớm xin Quang viết thư khuyên lơn các con.
Quang sợ các con bị nhiễm theo trào lưu thời thượng, trái nghịch Phật
pháp, uổng phí tâm ta, vô ích cho các con, nên không viết thư ngay. Nay
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
76
các con đã biết tấm lòng sâu đậm của anh mình, gởi thư xin dạy dỗ, nên
ta chỉ nói những điều khẩn yếu. Những điều khác hãy tự mình chịu tận
lực thực hiện, lâu ngày sẽ chẳng khó gì mà dần dần biết được! Phải biết
con người và trời đất cùng xưng là Tam Tài. Trời đất cao dầy ai có thể
biết được; con người với tấm thân sáu thước sao lại có thể cùng trời cao
đất dầy khôn lường cùng xưng [là Tam Tài] cho được? Ấy là vì con
người có thể kế tục bậc thánh đời xưa, mở lối cho hàng hậu học đời sau,
dự phần vào cuộc sanh thành, dưỡng dục của trời đất vậy. Con người
không thể giữ vẹn luân thường, trọn hết bổn phận, dứt lòng tà, giữ lòng
thành, đừng làm các điều ác, vâng làm các điều lành thì đã mất cái danh
nghĩa con người, huống hồ kẻ chuyên ôm lòng mưu mẹo, dối trá, ỷ mạnh
nuốt yếu ư? Người như thế còn thua kém sài lang, hổ, báo, rắn độc, rết
dữ nữa, còn có thể gọi là người được ư?
Thường nghĩ đến lời ta đừng quên thì sẽ dần dần tự có thể dự vào
bậc thánh, hưởng được phước nhân từ, sống thọ. Cuốn sách Chánh Tín
Lục chuyên vì những Nho sĩ câu nệ mà viết ra, nay cũng gởi đến, mong
hãy đọc kỹ. Chịu tin sâu, tận lực làm thì sẽ chẳng thẹn với trời đất quỷ
thần, làm người hoàn toàn trong thế gian. Công danh phú quý vốn chẳng
mong mà trời thường vì người lành, chắc cũng chẳng đến nỗi trắc trở,
khốn khó. Các con hãy khéo suy nghĩ thì chẳng uổng cuộc đời này, uổng
dịp gặp gỡ này!
33. Thư trả lời cư sĩ Phan Trọng Thanh
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Năm ngoái Huệ Viên đến đây nói ông tu trì không lười nhác, tôi
mừng vui, an ủi vô cùng. Nay nhận được thư, biết Hồ Nam có lắm người
vốn sẵn túc căn; tiếc là thiếu người đề xướng, nên quá nửa chẳng vào
được cửa của đức Phật ta. Thân người khó được, Phật pháp khó nghe,
đáng than thở khôn cùng! Ngô Thiệu Di trước kia không tin Phật pháp,
do đọc những sách như Nhân Sanh Chỉ Tân 52 v.v… bèn trái trần hiệp
giác, sanh lòng tin phát nguyện, tận lực tu Tịnh nghiệp. Nếu chẳng phải
đã trồng thiện căn từ trước, sao đạt được như vậy? Ông ta đã muốn quy y,
tôi sẽ đặt pháp danh cho ông ta, bảo ông đối trước Phật, tự thệ quy y là
52 Nhân Sanh Chỉ Tân là một tác phẩm do ông Nhiếp Vân Đài biên soạn, bao gồm những
hướng dẫn về thái độ, quan niệm sống cũng như những nguyên tắc đại cương để sống trọn
vẹn luân thường, trọn hết bổn phận.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
77
được rồi, cần gì phải từ đất Tương sang đất Ngô 53 , bôn ba mấy ngàn dặm
để mong gặp mặt Quang một phen? Văn Sao, Gia Ngôn Lục, ông ta đã
từng đọc rồi, dẫu gặp mặt, há có diệu pháp bí mật “miệng truyền, tâm
trao” nào ngoài Văn Sao nữa ư? Nếu thật sự có pháp “miệng truyền, tâm
trao” thì chính là ma vương, ngoại đạo. Tránh xa kẻ ấy còn không xuể,
há nên tự khinh tự nhục để gặp gỡ ma vương ngoại đạo đó ư? Huống hồ
thời cuộc hiện nay, nguy ngập vô cùng, há nên đi xa?
Chỉ mong ông ta có thể giữ vẹn luân thường, trọn hết bổn phận, dứt
lòng tà, giữ lòng thành, đừng làm các điều ác, vâng làm các điều thiện,
đề xướng nhân quả báo ứng, lục đạo luân hồi, ngõ hầu những kẻ phóng
túng không kiêng nể sẽ biết báo ứng thiện ác như bóng theo hình: Hoặc
đời này làm thiện hay làm ác sẽ hưởng phước mắc họa ngay trong đời
này, hoặc đời này làm thiện tạo ác, đời sau mới chịu thiện báo hay ác
báo. Hoặc ba đời, năm đời, mười đời, trăm đời, ngàn vạn ức đời mới
chịu quả báo ấy! Lý Học vay mượn những nghĩa uyên áo của Phật pháp
để hoằng dương đạo Nho, sợ người đời sau đều theo vào cửa Phật, liền
bài bác xằng bậy, bảo nhân quả ba đời và lục đạo luân hồi do đức Phật
đã nói đều là lời lẽ dối trá lừa gạt thế tục ngu độn, nào thật sự có cái gọi
là luân hồi ư? Do hình chất đã hư diệt, thần hồn cũng phiêu tán, còn ai
để chịu khổ, còn ai để luân hồi nữa ư? Từ đấy, quân tử lười tự tu, tiểu
nhân dám tạo nghiệp! Do Nghiêu hay Kiệt đều cùng chết sạch, cần gì
phải suốt ngày miệt mài gắng sức tu trì để cầu cái tiếng xuông sau khi
chết đi? Do vậy, nhà Nho phần nhiều đều coi nhân quả luân hồi là
chuyện hoang đường, quái đản. Dẫu có người biết là thật sự có, cũng
chẳng dám đề xướng, sợ người khác chê là tục nho, trái nghịch bậc tiên
triết!
Lại hoặc là có người có chút thành đạt đáng dự vào Văn Miếu, nếu
đề xướng chuyện ấy thì chuyện được dự vào Văn Miếu sẽ trở thành tuyệt
vọng. Do vậy, mọi người nếu chẳng cực lực bài bác thì cũng trọn chẳng
nhắc đến. Cho đến gần đây, gió Âu dần dần thổi sang Đông, ngả rạp theo
gió, biến đổi tận gốc càng thêm dữ dội, chỉ sợ con người khác với cầm
thú, chỉ sợ con người lỡ có kẻ hiểu biết luân thường, đạo lý! Xét đến cội
nguồn hiện tượng ấy quả thật bắt nguồn từ học thuyết “bài xích nhân quả
ba đời, lục đạo luân hồi” của bọn Lý Học. Họ mong mỏi dùng chuyện
53 Tương là tên riêng của tỉnh Hồ Nam, do sông Tương nằm trong cương vực tỉnh này nên
Hồ Nam còn gọi là đất Tương. Ngô là vùng Giang Tô, do đất này thuộc lãnh thổ nước Đông
Ngô thời Tam Quốc nên còn gọi là Ngô.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
78
“tận hết tình nghĩa, tận hết bổn phận, chánh tâm thành ý” để làm căn cứ
hòng giáo hóa dân chúng, tạo thành phong tục, nhưng đã hoàn toàn phế
bỏ rồi lại còn hủy báng, chê trách [nhân quả, luân hồi] là phương tiện
khiến cho hết thảy mọi người chẳng thể không trọn hết tình nghĩa, bổn
phận, chánh tâm thành ý! Ví như sông cái Trường Giang, do có đê đập
nên chẳng ngập lụt. Tánh tình con người như nước, sự lý nhân quả ba
đời luân hồi lục đạo cũng giống như đê. Sông cái Trường Giang mà bỏ
đê đập đi, chắc chắn sẽ ngập lụt. Tánh tình con người nếu không có nhân
quả luân hồi mà vẫn còn dùng lễ để tự ràng buộc thì trong ngàn vạn
người, khó được một hai kẻ! Trừ bậc thượng trí ấy ra, ai chẳng nghĩ
buông lung tình ý là vui? Do vậy, hiện tại muốn cho thiên hạ, quốc gia
tốt đẹp mà không đề xướng nhân quả luân hồi sẽ chẳng được! Điều này
không phải là chuyện sức chúng ta không thể làm được, trong gia đình
hãy nên cực lực đề xướng, ngõ hầu dần dần được lưu truyền rộng rãi,
cũng như ngừa cho con cái khỏi bị những tư tưởng cuồng vọng dụ dỗ,
mê hoặc, mong hưởng thụ hết thảy phước tự do.
Nghĩa lý “thật sự vì sanh tử phát Bồ Đề tâm, dùng tín nguyện sâu trì
danh hiệu Phật, dùng đấy để tự hành lại còn dạy người” đã ghi chép
tường tận trong Văn Sao, ở đây không viết chi tiết. Nay đặt pháp danh
cho Ngô Thiệu Di là Huệ Di, ngụ ý: Dùng Phật pháp để tự hành, dạy
người. Đặt pháp danh cho Bành Đức Tôn là Huệ Tôn, ngụ ý: Dùng pháp
môn Tịnh Độ để khiến cho dù mình hay người đều cùng siêu phàm nhập
thánh. Đặt pháp danh cho La Viễn Chú là Huệ Chú, ngụ ý: Dùng mưa
pháp cam lộ “một đời thành Phật” để thấm nhuần khắp hết thảy thiện căn
của mình lẫn người. Sợ rằng những sách [Lịch Sử Cảm Ứng] Thống Kỷ
loại mới, Chánh Tín Lục mới được in gần đây ba vị ấy chưa được xem,
nên nay tôi gởi bốn bộ Thống Kỷ, ông tự giữ một bộ, những bộ khác gởi
cho ba người ấy. Chánh Tín Lục hơn mười cuốn, hãy ước lượng mà gởi.
Sách này phá được những kiến giải lệch lạc, câu nệ của họ mạnh nhất. Ở
chỗ ông nếu có sao chép [thư này] thì nên bảo [người chép] sao [toàn
văn] cho Thiệu Di, hai người kia chỉ sao chép những điều thông thường,
chỉ sao lục lại [ý nghĩa] của pháp danh và gởi sách mà thôi. Sự nguy
hiểm hiện thời giống như trứng chồng, bất luận là ai đều nên chí tâm
niệm “nam-mô A Di Đà Phật” và “nam-mô Quán Thế Âm Bồ Tát” để
làm kế dự phòng. Nếu có thể khẩn thiết chí thành ắt sẽ có cảm ứng
chẳng thể nghĩ bàn vậy!
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
79
34. Thư gởi cư sĩ Tạ Dục Hoài
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Hôm qua nhận được thư ông Phan Trọng Thanh nói ông và mẹ cùng
em gái đều muốn quy y. Đã phát tâm quy y thì hãy nên sốt sắng niệm
Phật cầu sanh Tây Phương. Lại do mẹ ông tuổi cao, hãy nên tích cực
khuyên cụ buông xuống hết thảy, nhất tâm niệm Phật. Như tới lúc lâm
chung, chớ nên làm theo cách làm của thế tục. Nên đọc kỹ Sức Chung
Tân Lương hòng khỏi đến nỗi làm hỏng đại sự vãng sanh của cụ. Ông và
cô em gái cũng nên lấy chuyện vãng sanh Tây Phương làm trọng, đừng
chỉ cầu phước lạc hiện đời và phước báo đời sau! Nay đặt pháp danh cho
mẹ ông là Huệ Kính, đã Kính lại thêm Huệ thì có thể mau đoạn được
phàm tình. Phàm tình chẳng dấy thì chánh niệm rỡ ràng, chắc chắn có
thể vãng sanh Tây Phương! Đặt pháp danh cho ông là Huệ Tịnh, nghĩa là
dùng Huệ để tưới tắm thì ý niệm trần tục tiêu diệt, chánh niệm thanh tịnh.
Đặt pháp danh cho em gái ông là Huệ Hinh, ngụ ý: Tâm giữ chánh niệm,
thơm sạch, vi diệu như hoa sen. Nên đọc kỹ Gia Ngôn Lục thì phương
pháp tu trì và giáo huấn con cái cùng đạo lý “giữ vẹn luân thường, trọn
hết bổn phận” sẽ tự hiểu rõ.
Sách Sức Chung Tân Lương nói về lợi ích của việc trợ niệm khi lâm
chung. Lời tựa cho Đạt Sanh Thiên 54 nêu rõ chuyện niệm Quán Thế Âm
khi sanh nở. Do hai chuyện sanh và tử là chuyện lớn nhất trong đời
người, nhưng nỗi khổ sanh nở quả thật là nỗi khổ lớn nhất của nữ nhân.
Trước kia, Quang chẳng nói đến chuyện này, sau này do biết chuyện khó
sanh rất đáng thương, nên đề xướng rộng rãi  (Lúc sanh nở phải niệm ra tiếng.
Nếu niệm thầm trong tâm, chẳng những sức yếu khó thể cảm thông mà còn sợ rằng
có thể vì gắng sức mà đến nỗi bị tổn thương). Phàm những ai tuân theo mà
niệm thì không một ai chẳng được an nhiên sanh nở. Nguyện các vị dạy
hàng nữ nhân thường ngày niệm Phật sẽ tự không bị nỗi khổ ấy. Dẫu là
người chẳng niệm, nhưng lúc đang sanh nở chịu niệm thì cũng liền thấy
hiệu nghiệm lạ lùng. Lúc ấy chỉ nên chí thành, chớ đừng vì lõa lồ bất
tịnh mà ngại ngần, cũng chớ nên nghi bị tội mà chẳng dám niệm thì cả
mẹ lẫn con đều hưởng lợi ích không gì lớn hơn!
54 Đạt Sanh Thiên là một thiên sách nói về cách đoạn dục để dưỡng thai do cư sĩ Cức Trai
biên soạn, xin xem chi tiết trong “Lời tựa tái bản hai thiên sách Đạt Sanh và Phước Ấu”
được đánh số 37 trong phần Tự của Ấn Quang Pháp Sư Văn Sao Tục Biên, quyển Hạ.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
80
35. Thư gởi cư sĩ Quách Vũ Tam
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
[Ngôi vị] Thành Hoàng 55 chính là do người thông minh chánh trực
trong cõi đời đảm nhiệm. Luận theo Phật pháp thì họ vẫn thuộc trong số
những kẻ bị đọa lạc, nhưng nhìn theo thế tục, họ đã rất phi thường rồi.
Ông buồn vì [nghĩ Thành Hoàng] chẳng được kể tên vào tế điển 56 là điều
bất hạnh ư? Hết thảy thánh hiền đạo đức đều bị gã cuồng kia phế bỏ, lẽ
nào thánh hiền đều trở thành kẻ khốn cùng không nơi nương tựa hay sao?
Cha ông bẩm tánh rất thật thà, e rằng vẫn chưa hiểu sâu xa nguyên do
của pháp Niệm Phật. Nếu biết sâu xa, ắt sẽ chẳng đến nỗi có chuyện trở
thành Thành Hoàng! Nếu cụ là Thành Hoàng thì há lẽ nào vì bị kẻ cuồng
trong đời phế bỏ mà do đó không có chức vị, trách nhiệm của Thành
Hoàng nữa hay sao? Thành Hoàng có lớn, có nhỏ, giống như các quan
địa phương ở tỉnh, phủ, huyện. Do họ hưởng huyết thực 57 , nắm quyền
thưởng phạt, nên người biết Phật pháp quyết chẳng chịu làm. Nếu huệ
lực sâu thì còn có thể tiến tu, nếu huệ lực cạn thì chẳng phải là điều tốt
lành cho lắm vì phàm phu trọn đủ Hoặc nghiệp, do tâm sân khuể nặng nề
nên chẳng thể gọi là chuyện tốt đẹp được!
Nếu ông có thể chí tâm niệm Phật hồi hướng cho cha khiến cho cụ
chưa nhận chức Thành Hoàng liền sanh về Tây Phương, còn nếu đã nhận
chức Thành Hoàng thì khi mãn chức sẽ vãng sanh, đấy mới là thờ cha
mẹ đến mức rốt ráo. Phải biết vãng sanh Tây Phương còn vượt trỗi chư
thiên cõi trời Phi Phi Tưởng 58 bao nhiêu lần chẳng thể tính được, huống
55 Theo nghĩa gốc, Thành Hoàng là một vị thần có nhiệm vụ bảo vệ một thành trì. Về sau,
được hiểu là một vị thần chưởng quản cõi Âm lẫn cõi Dương của một vùng. Dưới vị thần
này có nhiều viên công sai chuyên ghi chép những chuyện thiện - ác, họa - phước của người
dân địa phương để trình tấu thiên đình. Thành Hoàng có nguồn gốc từ thần Thủy Dung thời
cổ. Thoạt đầu Thành Hoàng chỉ được thờ trên một nền đất đắp, sau phát triển thành miếu thờ
tráng lệ, trang nghiêm. Phong tục thờ Thành Hoàng thạnh hành nhất ở Hoa Lục, Đài Loan và
Tân Gia Ba.
56 Tế điển: Sách ghi tên các vị thần được triều đình công nhận và quy định cúng tế hằng năm.
57 Huyết thực: Theo lệ xưa, các vị thần thường được cúng bằng heo bò làm thịt để nguyên
con chưa nấu nướng. Hiểu theo nghĩa rộng, do thần thánh thường được cúng tế bằng động
vật nên gọi là “hưởng của huyết thực”.
58 Phi Phi Tưởng Thiên, gọi đầy đủ là Phi Tưởng Phi Phi Tưởng Xứ Thiên (Naiva-
samjñānāsamjñāyatan), đôi khi còn dịch là Vô Tư Tưởng Diệc Vô Tư Tưởng Thiên, Hữu
Tưởng Vô Tưởng Trí Thiên, hay Phi Hữu Tưởng Phi Vô Tưởng Xứ Thiên, là tầng trời cao
nhất trong Vô Sắc Giới. Tên tầng trời này được gọi theo môn Thiền Định của chư thiên trong
tầng trời ấy. Định tâm của họ cực kỳ vi diệu, không còn có thô tưởng nữa nên gọi là Phi
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
81
gì là Thành Hoàng? Hễ vãng sanh bèn siêu phàm nhập thánh, còn Thành
Hoàng chỉ là một chức vụ nắm quyền thưởng phạt trong quỷ thần đạo
mà thôi, vẫn ở trong Dục Giới! Chức vụ đã mãn thì hoặc là được thăng
chức, hoặc sanh lên trời, hoặc sanh vào nhân gian, đều tùy theo nghiệp
lực mà thọ các thứ quả báo cao hay thấp vậy!
36. Thư trả lời cư sĩ Trần Phụng Ngô
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Đời người khổ nhất là từ thuở bé không gặp được thầy lành bạn tốt,
đến nỗi mặc tình buông lung, gây các ác nghiệp, như câu nói: “Duy
thánh võng niệm tác cuồng dã”, có nghĩa là: Tâm tánh về bản thể có thể
làm bậc thánh, nhưng do không tu tỉnh, nên trở thành cuồng ngu! Nay
ông đã biết năm mươi sáu năm qua, ba nghiệp thân - miệng - ý đều
chẳng thanh tịnh, nhưng ý nghiệp nặng nề hơn cả. Ấy là vì ý nghiệp làm
chủ, do ý nghiệp dấy lên cái niệm thiện hay ác nên thân - miệng bèn nói
những lời thiện - ác và làm những chuyện thiện - ác. Nay đã biết hổ biết
thẹn, muốn quy y Phật pháp để làm căn cứ cho tiền đồ tu trì thì cố nhiên
phải nên tích cực giữ vẹn luân thường, trọn hết bổn phận, dứt lòng tà,
giữ lòng thành, đừng làm các điều ác, vâng làm các điều thiện, sanh lòng
tin, phát nguyện niệm danh hiệu Phật, cầu sanh Tây Phương Cực Lạc thế
giới sẽ bèn có thể siêu phàm nhập thánh, liễu sanh thoát tử.
Có câu: “Duy cuồng khắc niệm tác thánh dã” (Cuồng mà chế ngự
được ý niệm bèn thành thánh). Thành cuồng hay thành thánh chỉ do đánh
mất ý niệm hay chế ngự được ý niệm mà thôi. Từ nay trở đi, hãy nên đau
đáu tự gìn giữ, phàm ý niệm bất hảo vừa dấy lên liền sanh lòng hổ thẹn
lớn lao, hệt như lõa lồ trước bao người đông đúc, hổ thẹn muốn chết!
Lâu ngày như thế thì ý niệm xấu sẽ tự nhiên chẳng dấy. Ý nghiệp được
tịnh thì thân - miệng cũng tịnh theo. Ba nghiệp thanh tịnh niệm danh
hiệu Phật, công đức ấy càng rộng lớn chẳng thể diễn tả được! Nhưng ba
nghiệp chưa tịnh thì càng phải hết sức chí thành niệm Phật để cầu được
thanh tịnh. Chớ nên hiểu lầm, cho rằng ba nghiệp chẳng tịnh thì niệm
Phật không có công đức chi cả! Nay đặt pháp danh cho ông là Huệ Tịnh,
ngụ ý: Dùng niệm Phật để đối trị ba nghiệp thân - miệng - ý cho được
thanh tịnh, để mong nghiệp chướng hiện đời tiêu diệt, phước huệ tăng
Tưởng, nhưng vẫn còn những Tưởng vi tế, nên gọi là Phi Phi Tưởng. Do tầng trời này cao
nhất trong Tam Giới nên đôi khi còn gọi là Đảnh Thiên.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
82
trưởng, lâm chung cậy vào Phật từ lực vãng sanh Tây Phương hòng khôi
phục Chân Như Phật Tánh sẵn có! Đã hành như thế rồi lại càng phải
dùng điều này khuyên dạy hết thảy, trong là quyến thuộc, ngoài là bạn
bè. Công đức khuyên người khác sẽ thành tựu đạo nghiệp cho chính
mình. Ông hãy nên gắng lên nhé!
37. Thư gởi cư sĩ Trần Ngạn Thanh
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Gần đây chắc là thân thể ông đã lành mạnh lắm rồi. Tuổi ông đã già
suy, con cháu thật đông, hãy nên đem chuyện nhà, chuyện tiệm giao cho
lũ con trông nom, còn chính mình làm một người nhàn tản chẳng bận
tâm một việc gì, ngày đêm trong tâm thanh tịnh niệm “nam-mô A Di Đà
Phật” và “nam-mô Quán Thế Âm Bồ Tát”, chắc chắn sẽ được thân tâm
an lạc trong hiện tại, lâm chung vãng sanh Tây Phương. Chuyện nữ sắc
còn gây trở ngại cho tuổi thanh niên, huống chi tuổi đã già suy? Ông đã
quy y Phật pháp, muốn siêu phàm nhập thánh, liễu sanh thoát tử, hãy nên
đoạn ái dục! Bất luận vợ già hay hầu non đều coi như bạn đạo, trọn
chẳng nghĩ như vợ chồng, dạy họ hằng ngày bầu bạn niệm Phật cùng
ông thì ông chính là vị thầy hướng dẫn của bọn họ, mà họ cũng là bạn
hữu ích cho ông. Đôi bên giúp đỡ nhau, lợi ích rất lớn. Tương lai cùng
sanh về Tây Phương, cùng thân cận A Di Đà Phật, Quán Âm, Thế Chí,
Thanh Tịnh Đại Hải Chúng Bồ Tát. Lại còn cùng chứng Chân Như Diệu
Tánh, cùng phổ độ các chúng sanh trong thế giới, may mắn nào bằng!
Lại nữa, nếu như khí lực suy yếu, hãy nên bảo vợ cả, vợ lẽ, và con,
dâu, cháu, hễ rảnh rỗi bèn chia ban bầu bạn niệm Phật với ông. Mỗi
người niệm một giờ, cũng chẳng nhọc nhằn đâu! Ông niệm theo được thì
niệm theo. Nếu không, nghe tiếng họ niệm. Chẳng những ông được
hưởng điều lợi ích ấy mà khắp cả bọn họ cũng được tiêu trừ tai chướng,
tăng trưởng phước thọ. Huống chi hiện tại đang nhằm tình thế hoạn nạn,
nếu dùng pháp này khiến cho bọn họ ai nấy đều hành hiếu thuận để gieo
căn lành lớn, thì đó mới là đạo lý yêu thương con cháu và quyến thuộc
chân thật. Đấy là thân ông tuy bệnh nhưng thật ra lại hướng dẫn cho cả
nhà không bệnh, yên vui! Những lời này chính là lời chí lý, chí tình. Nếu
chẳng tin tưởng, xin hãy sốt sắng làm thử xem, sẽ tự biết là lời chân thật
vậy!
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
83
38. Thư trả lời cư sĩ Vương Thận Trai
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Chồng bà Triệu Lãnh Cô bỏ vợ mê gái làng chơi, luận theo tình cảm
thế gian thì số mạng Lãnh Cô mỏng manh, bất hạnh; còn luận theo Phật
pháp thì thật là may mắn lớn! Nếu chồng chẳng ruồng rẫy thì tình ái vợ
chồng, con cái ràng buộc, suốt ngày bận bịu, càng khó niệm Phật cầu
sanh Tây Phương. Nay do chồng bỏ mà được chuyên tâm niệm Phật, để
đến lúc lâm chung được Phật tiếp dẫn liền liễu sanh thoát tử, siêu phàm
nhập thánh. Lợi ích ấy hoàn toàn do bị chồng bỏ, hãy răn nhắc bà ta
đừng sanh lòng oán hận, mà hãy nên sanh lòng cảm kích. Lại nên đem
công đức niệm Phật của chính mình hồi hướng cho chồng, khiến cho ông
ta mau thoát khỏi nẻo mê, mau tìm lối giác. Có lòng dạ như vậy thì hai
lòng yêu - ghét đều chẳng thể sanh, niệm Phật càng được hiệu quả lớn
lao.
Nay đặt pháp danh cho bà ta là Huệ Băng, ngụ ý nên giữ tấm lòng
như băng thanh khiết, trọn không bị trần lụy. Hãy nên đem những pháp
luyện đan vận khí trước kia hoàn toàn vứt bỏ đi hết, nhất tâm niệm Phật,
cầu sanh Tây Phương thì chẳng uổng đời này và dịp gặp gỡ này. Đối với
pháp Niệm Phật, nếu bà ta đọc được sách thì nên bảo xem Gia Ngôn Lục
và những sách dễ hiểu, gần gũi. Nếu không, hãy giảng đại lược cho bà ta.
Hiện tại, vận nước nguy ngập, thiên tai, nhân họa liên tiếp giáng xuống;
hãy nên khiến cho hết thảy mọi người cùng niệm Phật hiệu và niệm danh
hiệu Quán Thế Âm để làm kế dự phòng.
39. Thư trả lời cư sĩ Hùng Huệ Dực
(năm Dân Quốc 20 -1931)
Sách Lễ Ký chép: “Nghĩ nhân tất ư kỳ luân” (Nếu là con người ắt
phải trọn luân thường), huống gì là bậc thánh nhân Trung Quốc tái lai ư?
Kiểu ăn nói ấy sau này chớ nên sử dụng nữa! Hễ dùng đến thì đôi bên
đều bị lỗi, ông phải cẩn thận!
Cha mẹ ông tuổi đã cao, đúng là lúc nên mềm mỏng khuyên họ ăn
chay niệm Phật, cầu sanh Tây Phương. Đã biết đến pháp môn này, nỡ
nào để cha mẹ ta chẳng được hưởng lợi ích hay sao? Hãy nên làm cho
anh em trai, chị em gái, thê thiếp, con cái, họ hàng, bạn bè và hết thảy
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
84
những người quen biết cùng tu Tịnh nghiệp. Đem công đức ấy hồi
hướng cho cha mẹ ông, chắc chắn họ có thể cao đăng chín phẩm.
Ông muốn quy y, nhưng ở chỗ ký tên, tuyệt chẳng thấy một chữ nào
nhún mình! Chiếu theo lý, quyết chẳng thể chấp nhận, bởi chấp thuận sẽ
tạo thành cái tội mạn pháp (khinh thường pháp) cho cả đôi bên. Phải biết:
Quy y giống như bái sư trong thế gian. Thế gian bái sư há chỉ nói “cẩn
khải” (kính xin) là xong ư? Xưa kia, Thanh Thế Tổ gởi thư cho môn
nhân của Ngọc Lâm Quốc Sư là Lữu Khê [Hành] Sâm 59 còn ghi: “Pháp
đệ Hành Si (tức pháp danh của Thế Tổ) hòa-nam”. Ông ta là hoàng đế gởi
thư cho đồng môn mà còn như thế đấy! Ông muốn quy y mà chỉ nói
“cẩn khải” với vị thầy mà ông tính quy y thì thất lễ đến cùng cực! Đi
đường hỏi lối còn phải chắp tay, hoặc vái chào, huống chi muốn nhờ vào
[chuyện quy y] này để liễu sanh thoát tử, siêu phàm nhập thánh, mà chỉ
“cẩn khải” rồi thôi, há có được ư? Người thật sự tin tưởng Phật pháp
thấy hết thảy các vị Tăng còn kính lễ, huống gì đối với vị thầy quy y ban
đầu ư? Nếu đích thân [đến] quy y, phải dập đầu mấy chục lượt, quỳ hơn
một tiếng đồng hồ. Dẫu nói dễ dãi, không thăng tòa 60 thì cũng phải dập
đầu mười mấy lượt.
Nhưng xem thư ông lời lẽ khá kiền thành, nên bỏ qua, nhưng vẫn
phải nói rõ cho ông, chứ không phải mong được ông cung kính, mà là
muốn cho ông biết Phật pháp tôn quý, ngõ hầu ông tự được lợi ích thật
sự. [Tượng] đức Phật bằng đất nặn, gỗ khắc, nếu cung kính như đức Phật
59 Hành Sâm (1614-1677) là cao tăng thuộc tông Lâm Tế, sống vào cuối đời Minh, đầu đời
Thanh, người huyện Bác La (Quảng Đông), hiệu là Lữu Khê, biệt hiệu là Từ Ông. Mẹ ngài
sắp đến ngày sanh, nằm mộng thấy ánh sáng trắng chiếu vào bụng, tỉnh dậy bèn sanh ra ngài.
Sư dáng mạo hùng vĩ, tuấn tú. Năm bảy tuổi, bị bệnh, đang nằm dựa vào gối, chợt nghe tiếng
trống liền nhận biết túc căn bèn quyết chí xuất gia với ngài Tông Bảo, rồi tham học với ngài
Tuyết Kiểu Viên Tín của tông Vân Môn. Sau ngài yết kiến Phổ Tế Năng Nhân Quốc Sư
Ngọc Lâm Thông Tú, được thấu hiểu tâm yếu. Ngài Ngọc Lâm thường sai Sư thay mặt mình
thuyết pháp, tiếp dẫn hải chúng. Quốc sư còn phó chúc truyền thừa pháp hệ. Năm Thuận Trị
mười bảy (1660), ngài Ngọc Lâm vâng thánh chỉ vào kinh, Sư theo hầu, rất được vua Thuận
Trị coi trọng, thậm chí xưng tụng Sư là Đại Thông Phật. Vua nhiều lần toan hạ chiếu phong
tước hiệu, nhưng Sư đều tìm cách khéo léo từ chối. Sau khi từ núi Ngũ Đài trở về, xin vua
cho phép được ẩn cư tại Long Khê Am ở Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang. Vua bèn hạ chiếu
biến Long Khê thành Viên Chiếu Tự, ân sủng rất hậu. Năm Khang Hy 16 (1677), Sư thị tịch
tại chùa Hoa Nghiêm thuộc Ngô Sơn, thọ 64 tuổi. Năm Ung Chánh 11 (1733), hoàng đế lại
sắc phong cho Sư thụy hiệu Minh Đạo Chánh Giác Thiền Sư. Những câu nói của sư được
thâu thập vào Ngự Tuyển Ngữ Lục quyển thứ 11. Quyển này về sau được lưu hành riêng
trong cõi đời với tên gọi Lữu Khê Sâm Thiền Sư Ngữ Lục.
60 “Thăng tòa” ở đây có nghĩa là vị pháp sư truyền giới lên tòa, trước hết dạy người muốn
quy y sám hối, phát nguyện quy y Tam Bảo, đảnh lễ cầu giới, phát nguyện thọ giới.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
85
thật thì liền có thể siêu phàm nhập thánh. Nếu coi là đất - gỗ y như cũ thì
tội ấy chẳng kham nói được! Muốn được lợi ích thật sự nơi Phật pháp,
nên hướng đến sự cung kính mà cầu. Ông có thể hành theo đây thì lợi
ích ấy chỉ có đức Phật biết được. Nay đặt cho ông pháp danh là Huệ Dực,
nghĩa là vốn sẵn Phật Tánh, nhưng không có Huệ sẽ không sao biết
được 61 . Nếu thường dùng trí huệ để giúp sức thì sẽ dần dần đoạn được
phiền não, dần dần hiển hiện được Phật Tánh. Nhưng muốn đoạn, muốn
hiển, chỉ có một pháp Niệm Phật là thẳng chóng nhất. Nên đọc kỹ Gia
Ngôn Lục, Văn Sao v.v… thì sẽ tự biết được cách tu trì.
Phải biết: Muốn học Phật thì trước hết phải bắt đầu từ giữ vẹn luân
thường, trọn hết bổn phận, dứt lòng tà, giữ lòng thành, đừng làm các
điều ác, vâng làm các điều thiện. Nếu việc làm, tâm tư trái nghịch với
Phật, dẫu suốt ngày niệm Phật, lợi ích rất nhỏ! Như gieo hạt lúa tốt nơi
đất cát mặn, khó trúng mùa lớn. Nhưng thường niệm Phật sẽ trọn chẳng
có nuối tiếc gì. Cõi đời hiện thời nguy hiểm tột bực, nếu chí tâm thường
niệm Phật hiệu và niệm kèm thánh hiệu Quán Âm, thảy đều gặp dữ hóa
lành, gặp nạn thành may. Chịu lắng lòng đọc Văn Sao v.v… thì cũng có
thể hiểu đạo tu trì một cách đầy đủ vậy!
40. Thư trả lời cư sĩ Châu Nam Phố
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Chú Đại Bi nếu khẩn thiết, chí thành niệm sẽ có cảm ứng chẳng thể
lường được! Nếu hướng đến người học Mật Tông để cầu cách đọc thì
cũng chẳng phải là không được, nhưng người học Mật Tông phần nhiều
chẳng chú trọng niệm Phật cầu sanh Tây Phương, chỉ sợ bị họ đoạt mất
chí hướng vãng sanh trong đời này, để mong “được thành Phật ngay nơi
thân này”. Thành Phật ngay nơi thân này, nói dễ dàng sao! Nếu cho là
điều ấy [bản thân ông] chắc chắn thật sự làm được, sợ rằng còn chưa
thành Phật mà đã thành ma trước rồi. Những kẻ đem phàm lạm thánh,
bộp chộp, lầm lạc, khoe khoang rỗng tuếch, phần nhiều phạm phải căn
bệnh này, chẳng thể không biết! Bế quan tu hành tuy tốt, nhưng tại gia
cố nhiên nên tùy duyên tùy phận, tự hành dạy người là hợp với căn cơ
nhất, cần gì coi trọng bế quan? Nếu vướng bận gia đình mà cứ cưỡng
muốn bế quan, sẽ đâm ra trở thành chướng ngại.
61 Dực (翼) có nghĩa là giúp đỡ.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
86
Nếu nói “ban sẵn thứ quý báu, bí mật” [tức là] chẳng biết pháp môn
Tịnh Độ trọn chẳng có gì là bí mật! Nếu có bí mật “truyền miệng, trao
[ngầm] bằng tâm”  (“cạn lòng thành, tận lòng kính” chính là bí pháp vô thượng
để học Phật, hãy nên nói với mọi người! Chẳng nỗ lực nơi pháp này chính là bỏ gốc
theo ngọn vậy) liền thành tà ma, ngoại đạo, chẳng phải là con Phật. Mật
Tông thì có bí truyền, nhưng chẳng thẳng, chóng, ổn thỏa, thích đáng
bằng Tịnh Độ! Ông chớ lấy những lời lẽ lớn lối “thành Phật ngay nơi
thân này” làm điều tự mong, mà phải cậy vào Phật từ lực đới nghiệp
vãng sanh. Nếu muốn thành Phật ngay nơi thân này, sợ rằng Phật chẳng
thể thành, mà cũng chẳng được vãng sanh, đôi đằng đều thành không,
đáng lo lắm!
Trâu Hoa Lệ, Hoa Tùng đã dốc sức tu Tịnh nghiệp, đấy là đã có
thiện căn Tịnh Độ từ trước. Nay đặt pháp danh cho hai người ấy: Hoa Lệ
pháp danh là Huệ Vinh, Hoa Tùng pháp danh là Huệ Trinh. Trí huệ sáng
rạng thì có thể tự lợi, lợi tha, trí huệ kiên trinh thì chắc là chẳng đến nỗi
bị những tư tưởng khác lạ dời động. Người thông minh trong thế gian
phần nhiều chẳng tự lượng, coi pháp môn Tịnh Độ là lười nhác, muốn
nương theo các pháp môn thâm diệu cậy vào tự lực hòng được lợi ích
lớn lao, rốt cuộc chỉ biết giáo nghĩa, chưa thể tâm đắc! Dẫu có tâm đắc,
cũng chẳng thể thực hiện trọn khắp. Bỏ dễ cầu khó, biến khéo thành
vụng, người thông minh mười kẻ hết chín phạm phải tâm bệnh này!
Chẳng bị xoay chuyển bởi những thứ tri kiến ấy, lại còn giữ vẹn luân
thường, trọn hết bổn phận, dứt lòng tà, giữ lòng thành, không làm các
điều ác, vâng làm các điều thiện, chính là đệ tử thật sự của đức Phật,
chắc chắn có thể liễu sanh thoát tử trong đời này. Xin đem lời này đưa
cho họ xem.
41. Thư trả lời cư sĩ Lý Tự Sơ
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Ông đã thọ giới, đã có Văn Sao, Gia Ngôn Lục, hãy nương theo đó
tu trì mới hòng khỏi phụ bạc cuộc đời này, cần gì phải hỏi đạo nơi minh
sư chi nữa? Phải biết: Phật pháp ví như biển cả, ai có thể một bước đạp
đến tận đáy, một miệng hút sạch được? Chỉ nương theo Tín - Nguyện -
Hạnh trong pháp môn Niệm Phật thì chắc chắn sẽ có thể cậy vào Phật từ
lực, đới nghiệp vãng sanh. Hễ được vãng sanh thì đã được liễu sanh
thoát tử, siêu phàm nhập thánh. Pháp này chính là vô thượng đại pháp để
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
87
đức Như Lai phổ độ hết thảy dù phàm hay thánh. Nếu chẳng chuyên tu
pháp này mà muốn liễu sanh tử bằng các pháp môn như Thiền, hay Giáo,
hay Mật, hay Luật, đừng nói là đời này chẳng được liễu thoát, thật sợ
rằng ngàn đời vạn kiếp vẫn khó liễu thoát! Do các pháp môn ấy đều phải
đoạn hết sạch phiền não thì mới có phần được liễu sanh tử.
Ông nói “gởi thư qua lại hòng được chỉ dạy rõ ràng con đường chánh
cho hết thảy chuyện tu hành” thì Văn Sao, Gia Ngôn Lục há chẳng phải
đã chỉ ra con đường rồi ư? Chỉ cần nương theo đó mà tu là được rồi, cần
gì phải dùng thư từ để chỉ đi dạy lại nữa? Các sách như Văn Sao v.v…
ông còn chẳng y theo, làm sao có thể dùng thư từ để hỏi lại, nói lại được?
Hóa ra ông chỉ chịu nương theo lời nói ít ỏi nhất! Nếu ông y theo Văn
Sao tu hành, đảm bảo vãng sanh Tây Phương ngay trong đời này! Nếu
ngoài pháp này ra mà muốn đạt được lợi ích liễu sanh thoát tử thật sự, dù
có mơ cũng mơ chẳng được! Ông chịu tuân theo lời tôi tức là chẳng khác
gì quy y, cũng không cần phải đặt pháp danh mới là quy y vậy. Phàm
nêu tên người trên, do chẳng dám gọi thẳng [tên họ người ta ra] nên mới
nói là “thượng X… hạ Y…”. Ông tự xưng pháp danh mà cũng nói là
“thượng Thường hạ Lạc” thì thành ra ăn nói nhảm nhí, tự cao tự đại,
không thể không biết [điều này]! Quang đã già rồi, chẳng thể thường trả
lời thư ông, chớ thường gởi thư đến nữa! Nếu muốn đọc kinh sách, nên
thỉnh nơi Hoằng Hóa Xã.
42. Thư gởi cư sĩ La Thế Phương
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Giữa tháng Tám, đại sư Liễu Nguyện từ Phước Châu đến, nói cư sĩ
là con em nhà giàu có, tuổi chớm đôi mươi, chẳng bận lòng về thanh sắc,
của cải, khá thích Phật pháp, tiếc chưa gặp được bậc tri thức chân thật,
xin tôi gởi thư cũng như gởi cho ông tất cả những sách quan trọng đã
được lưu thông, ngõ hầu ông hiểu được đường nẻo, Quang bằng lòng.
Rồi nghĩ người ta chưa từng viết thư cho mình, mình gởi thư ngay cho
người ta, chắc họ sẽ nghĩ mình tính dựa dẫm nên chưa gởi. Gần đây,
thầy ấy từ Thượng Hải đến nói ông cho thầy ấy biết: Quang chưa gởi thư
cho ông, lại còn xin Quang gởi thư. Do vậy, chẳng thể không viết thư
cho ông. Người quy y ở Phước Châu có ba bốn chục vị, Quang tuyệt đối
chẳng vô cớ gởi thư cho họ, cũng chẳng quyên mộ họ làm công đức. Chỉ
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
88
có La Khanh Đoan nhiều lần thỉnh sách, là có gởi thư qua lại. Ngoài ra,
đều chỉ là [do họ] xin quy y, Quang bèn gởi thư trả lời dặn dò mà thôi.
Con người đức hạnh sung mãn, lập được sự nghiệp, đầu mối là do
lúc thiếu niên có lập được chí hay không? Ông sanh trưởng trong nhà
giàu có, nên hết lòng bỏ sạch tập khí phú quý thì mới có phần học đạo
liễu sanh tử. Nếu không, thanh, sắc, của cải, bạn bè ăn nhậu, tà vạy thừa
cơ chen vào. Tuy mong thành thánh, thành hiền, học Phật, học Tổ,
nhưng chẳng thể được! Muốn học Phật pháp, trước hết phải tận hết chức
trách, bổn phận của chính mình. [Nếu] không thể giữ vẹn luân thường,
trọn hết bổn phận, dứt lòng tà, giữ lòng thành, đừng làm các điều ác,
vâng làm các điều lành, dù có học Phật pháp cũng khó được lợi ích lớn
lao, bởi tâm địa chưa được lương thiện vậy! Nếu làm được [những điều]
như vừa nói trên đây thì gọi là “thiện nhân”. Như nền tảng kiên cố, lầu
cao vạn trượng mặc lòng xây cất, chắc chắn chẳng bị sụp đổ. Chúng
sanh đời Mạt căn cơ kém hèn, toan dùng tự lực để ngộ hiểu tâm tánh,
đoạn sạch Phiền Hoặc, hòng liễu sanh tử, ngàn người chưa được một!
Hãy nên y theo pháp môn Tịnh Độ, tín nguyện niệm Phật, cầu sanh Tây
Phương, cậy vào Phật từ lực đới nghiệp vãng sanh. Đấy là pháp môn
“vạn người tu, vạn người đến” thẳng chóng, ổn thỏa, thích đáng nhất!
Trước hết, phải thấu hiểu được nguồn cội của pháp môn này, tâm
hiểu cho rõ ràng. Nếu thừa sức, sẽ lại nghiên cứu hết thảy kinh luận, các
pháp môn đều có thể giúp cho pháp môn này. Nếu chưa hiểu rõ nguyên
do của pháp môn này, lại tùy ý nghiên cứu các kinh luận khác và thân
cận tri thức các tông để làm bậc đại thông gia và gieo thiện căn cho đời
vị lai thì quả thật là có như thế, nhưng muốn liễu sanh thoát tử ngay
trong đời này, sợ rằng có mộng cũng mộng chẳng được! Quang một mực
nói thẳng, lòng dạ thẳng tuột, mong sao có ích cho người, cũng chẳng sợ
người khác nói tôi vô tri vô thức, chỉ biết niệm Phật! Vì thế, với kẻ hữu
duyên đều bảo họ như vậy. Tuy không quen biết ông, nhưng do thầy
Liễu Nguyện đôi ba lượt cầu xin, nên cũng nói với ông [như vậy].
Nay tôi bảo Hoằng Hóa Xã gởi cho ông những sách đã lưu thông
mỗi thứ một bộ. Ông bằng lòng xem thì giữ lại để tự xem. Nếu không,
đưa cho người có học vấn biết cung kính xem thì cũng rất tốt, chẳng ép
ông phải xem! Nếu muốn thỉnh để tặng cho người khác thì cũng có thể
tự thỉnh từ Hoằng Hóa Xã. Những sách do Hoằng Hóa Xã đã thỉnh từ
bên ngoài, chỉ tính tiền giấy và tiền công thợ in, hết thảy chi phí khác
đều chẳng tính vào đó. Nếu không biết, hãy hỏi Khanh Đoan sẽ tự biết rõ.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
89
Gần đây tai họa khôn lường, nếu có thể chí tâm niệm Phật và niệm Quán
Âm, chắc chắc sẽ có thể gặp dữ hóa lành. Mong ông đem những lời này
nói với hết thảy mọi người thì lợi ích lớn lắm!
43. Thư trả lời cư sĩ Quách Giới Mai (hai lá thư)
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
1) Nhận được thư và bộ Vụ Bổn Tùng Đàm 62 biết các hạ có lòng với
thế đạo nhân tâm, khôn ngăn mừng rỡ, an ủi. Nói đến những chuyện
ngoa truyền trong cõi tục, nói chung là do thiện căn cạn mỏng, ác nghiệp
sâu nặng mà ra. Người cõi tục trong làng quê vô tri, chỉ muốn chết đi
chẳng chịu tội, có tiền xài, đến nỗi có kẻ tục Tăng không hiểu giáo lý,
ngụy tạo kinh Thọ Sanh khớp với điều họ ưa chuộng, thành ra những kẻ
vốn sẵn lòng hèn kém tham tiền và chỉ cầu tự lợi, bèn chẳng tiếc nhiều
tiền bạc để trả nợ tiền Thọ Sanh! Lại còn gởi kho để mong chết đi được
thọ dụng, chẳng biết thọ sanh tùy thuộc nghiệp thiện hay ác, há có thể
nhờ tiền để chuộc mạng nơi các quan ở âm tào ư? Lúc còn sống chịu tu
thiện thì chết đi sẽ tự được thọ dụng. Nếu chẳng tu thiện, dẫu con cháu
vì người [đã mất] ấy đốt y phục, tiền tài, cũng chẳng thọ dụng được, sẽ
bị kẻ mạnh bạo có sức mạnh cướp đoạt mất. Đây là nói về người bình
thường chẳng biết niệm Phật.
Nếu là người niệm Phật, lúc sống nhất tâm niệm Phật cầu sanh Tây
Phương, lâm chung sẽ tự được Phật tiếp dẫn vãng sanh Tây Phương, liễu
sanh thoát tử, siêu phàm nhập thánh, sao chẳng cầu sanh Tây Phương,
chỉ mong chết đi làm quỷ vậy? Đúng là chẳng biết tự trọng, toan tính
làm chuyện thấp kém, muốn vĩnh viễn ở trong biển khổ sanh tử, chẳng
muốn thoát lìa, sao mà ngu cùng cực đến như thế?
Lại nữa, hàng nữ nhân thường nghi sanh sản là có tội, hàng Tăng sĩ
kém cỏi, vô tri bèn ngụy tạo Huyết Bồn Kinh, Huyết Bồn Sám. Nữ nhân
nghe vậy, mừng rỡ quá đỗi, ai nấy đều muốn niệm Huyết Bồn Kinh, lạy
Huyết Bồn Sám, phá huyết hồ. Đúng là lấy trò đùa của trẻ con để làm
căn cứ diệt tội, thoát khổ, đáng than quá đỗi! Cái tội của nữ nhân là [ở
chỗ] phạm lỗi “chẳng hiếu với cha mẹ và bố mẹ chồng, chẳng kính trọng
62 Vụ Bổn Tùng Đàm là một cuốn sách do ông Quách Giới Mai biên soạn với nội dung
khuyến cáo những người làm cha mẹ chú trọng vun bồi đức hạnh, luân thường của chính bản
thân rồi áp dụng vào việc giáo dục con cái, cũng như những điều cần tránh để tạo thành
những thói xấu cho trẻ.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
90
chồng, chẳng đối xử nhân hậu với tôi tớ, chẳng dùng thiện đạo để dạy
con, và chẳng tắm rửa đúng lúc”. Nếu do chí thành, cung kính niệm Phật
để mong tiêu diệt nghiệp xưa, tẩy lòng, rửa ý, chẳng tạo tội khiên về sau
nữa, do Sa Bà dấy động lắm tội khiên bèn quyết chí vãng sanh Tây
Phương, đấy mới là chánh lý. Sao chẳng sám hối tội lỗi trong tự tâm mà
chuyên dựa vào ngụy kinh để sám diệt tội lỗi vậy?
Đã tin Phật là bậc cứu độ, sao chẳng niệm kinh Đại Thừa do đức
Phật đã nói như Kim Cang Kinh, Di Đà Kinh, Tâm Kinh, Đại Bi Chú,
Vãng Sanh Chú và Pháp Hoa Kinh, Lăng Nghiêm Kinh v.v… để mong
diệt tội tăng phước? Diệm Khẩu 63 là pháp trọng yếu để cứu vớt cô hồn,
lại ngược ngạo chẳng tin, xúm nhau phá huyết hồ, phá địa ngục, coi đó
là những “Phật sự” không thể không làm! Chính mình chẳng được lợi
ích chân thật, đâm ra làm cho kẻ hiểu lý thế gian nhưng không biết Phật
pháp tưởng đó chính là Phật pháp. Do đó, nẩy sanh đủ mọi lời lẽ báng
pháp bừa bãi, còn tự cho là đúng. Những kẻ mù quáng đâm ra tuân
phụng [những ý kiến sai lạc ấy], coi như khuôn thước. Như trong Cổ
Văn, qua bài văn “viết sau cuốn Hành Hiếu Truyện của Lưu Vũ Trù” của
Lưu Bá Ôn 64 , đủ thấy kẻ ngụy tạo Huyết Bồn Kinh tội lớn ngập trời!
63 Đây là một khoa nghi thí thực cho cô hồn ngạ quỷ dựa theo lời dạy trong kinh Cứu Bạt
Diệm Khẩu Ngạ Quỷ Đà La Ni Kinh. Theo kinh đó, ngài A Nan nhập định trong rừng, thấy
một ngạ quỷ mặt bốc lửa bừng bừng, hình hài khô kháo, đầu tóc rối bù, bụng to như trống,
họng bé như kim, nên có tên là Diệm Khẩu. Quỷ cho biết kiếp trước keo kiệt, tham lam
không biết chán đủ nên bị đọa vào loài ngạ quỷ. Quỷ cũng báo trước A Nan sau ba ngày nữa
sẽ chết, đọa làm ngạ quỷ. A Nan kinh sợ vội chạy đến cầu cứu đức Phật. Nhân đó, Phật dạy
cách thí thực, vận tâm từ bi, quán tưởng và chú lực để thí khắp hằng hà sa số ngạ quỷ và chư
tiên, công đức vô lượng, tăng trưởng thọ mạng, thoát báo ngạ quỷ. Nguyên tắc chủ yếu là
dùng đồ chứa sạch sẽ, đựng nước ăn, chút ít thức ăn dùng tay phải đè lên trên, tụng chú bảy
biến, xưng danh hiệu thất Phật (Đa Bảo, Diệu Sắc Thân v.v…) rồi rải khắp bốn phương,
khảy ngón tay bảy lần. Đem món ăn ấy đổ xuống chỗ đất sạch để ngạ quỷ hưởng dụng. Về
sau, khoa nghi nguyên thủy được biên soạn dựa theo Du Già Tập Yếu Cứu A Nan Đà La Ni
Diệm Khẩu Nghi Quỹ Kinh (do ngài Bất Không dịch) đã chịu ảnh hưởng nhiều của Mật
Tông Tây Tạng nên trở thành dần dần quá phức tạp, rườm rà. Vì thế, để thuận tiện cho việc
hành trì, cao tăng các đời đều lưu tâm chỉnh lý. Hiện thời, khoa nghi Diệm Khẩu phổ biến
nhất là bản Thiên Cơ Diệm Khẩu (tức Tu Tập Du Già Tập Yếu Thí Thực Đàn Nghi do ngài
Thiên Cơ đời Minh tu chỉnh các khoa nghi Diệm Khẩu sẵn có từ trước). Bản Thiên Cơ lưu
hành hiện thời đã được tổ Liên Trì tu chỉnh tạo thành Tu Thiết Du Già Tập Yếu Thí Thực
Đàn Nghi (nhưng vẫn quen gọi là Thiên Cơ Diệm Khẩu). Kế đến là bản Hoa Sơn Diệm
Khẩu do ngài Đức Cơ núi Bảo Hoa tu chỉnh bản của ngài Liên Trì một lần nữa, đặt tên là Du
Già Diệm Khẩu Thí Thực Tập Yếu.
64 Lưu Bá Ôn (1311-1375), tên thật là Lưu Cơ, tự là Bá Ôn, thụy hiệu Văn Thành, người
Nam Điền, huyện Văn Thành, Ôn Châu, là một nhà quân sự và chính trị gia lỗi lạc đồng thời
là một thi nhân nổi tiếng cuối đời Nguyên, đầu đời Minh. Ông rất giỏi về binh pháp và sách
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
91
Đối với người niệm Phật, khi lâm chung mọi người đồng thanh niệm
Phật, khiến cho [người ấy] chánh niệm rỡ ràng, liền được theo Phật vãng
sanh. Cần gì phải đối trước thần Thổ Địa dâng cơm ba ngày để mong họ
đối xử nương tay [với người chết], chẳng trị tội khắc nghiệt? Đúng là trở
thành kẻ si vậy! Như người đã được Đại Tổng Thống tuyển dụng, người
ta có còn phải hướng về cảnh sát cầu xin rộng lòng hậu đãi hay chăng, há
chẳng phải là lời lẽ tức cười đó ư? Chúng sanh nghiệp nặng chướng sâu,
phàm là pháp do Phật, Bồ Tát, thiện tri thức đã nói thì phần nhiều chẳng
tín phụng, còn những pháp do tà ma ngoại đạo nói thì lại như ruồi bâu
theo hơi thối, [xúm xít] như kiến bu, chim đậu ùa nhau hùa theo. Xét đến
kết quả, nếu được phước báo nhân thiên nhỏ nhoi đã là muôn vàn may
mắn rồi! Phần nhiều coi tà đạo là Phật pháp, chê Phật pháp là tà đạo, dẫu
trong đời này chẳng vướng phép nước thì chết đi sẽ vĩnh viễn đọa trong
địa ngục, vạn người chẳng sót một ai, chẳng đáng buồn ư? Nguyện các
hạ lớn tiếng kêu gào để họ được tỉnh giấc mộng.
2) Giở sách xem qua loa, chưa thể đọc kỹ, [đã thấy] trong ấy cũng có
lắm chỗ lầm lẫn, còn những điều khác tôi chưa để ý đến. Nơi trang hai
mươi hai, trong dòng ba và dòng bốn ở cuối trang, viết chữ Tình ( 情) của
từ ngữ “tình trạng” thành Hình ( 形 ) là đã bỏ gốc chạy theo ngọn vậy!
“Tình” là tâm thức, còn “trạng” là hình tướng. Đây có lẽ là vì không nhớ
rõ mà ra. Lại nữa, trong trang ấy và trang kế đó, chữ Hồi ( 迴 ) trong luân
hồi ( 輪迴 ) phần nhiều bị viết [sai] thành Huýnh ( 迥 ) 65 (ở đây là do người sắp
chữ không chú ý, người giảo chánh cũng không duyệt kỹ) , nên giảo chánh lại,
sửa cho đúng thì in lần sau mới có lợi ích hơn.
Hơn nữa, phàm là trong văn Bạch Thoại, hễ dẫn kinh Phật hay sách
Nho, trước hết nên trích nguyên văn, rồi mới dùng từ ngữ Bạch Thoại để
diễn giải thì có căn cứ rõ ràng, người đọc dễ lãnh hội. Nếu dùng ngay
văn Bạch Thoại để nói tuy vẫn có lợi, nhưng người ta khó lòng chấp
lược, phù tá Châu Nguyên Chương sáng lập cơ nghiệp nhà Minh. Ông được hậu thế xưng
tụng “tài trí vượt hẳn Gia Cát Lượng!” Châu Nguyên Chương từng khen ngợi: “Ông là Tử
Phòng (Trương Lương) của ta”. Do ông quá tài giỏi, trong dân gian đã lưu truyền nhiều
truyền thuyết tô vẽ Lưu Cơ như một bậc đạo sĩ tu chứng trên thông thiên văn, dưới đạt địa lý,
thấu hiểu huyền cơ, có thể thấy trước vận mạng đất nước vài trăm năm!
65 Tuy tự dạng khá giống nhau, nhưng hai chữ này ý nghĩa khác nhau rất xa. Hồi (迴) là quay
trở về, còn Huýnh (迥) là xa cách. Do đó, viết luân hồi (輪迴) thành luân huýnh (輪迥) vừa
sai âm vừa sai nghĩa quá nhiều.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
92
nhận. Do vậy, mới nói: “Ngôn nhi vô văn, hành chi bất viễn” 66 (nói năng
không có sắc thái văn chương thì không lan truyền được xa). Gần đây,
Quang bị đủ mọi chuyện bận bịu, chẳng thể vì các hạ nhọc công dò theo
từng hàng mực được 67 , nhưng cái tâm giảo chánh cố nhiên là ân cần thiết
tha, vì thế trình bày đại lược một hai điều vậy!
44. Thư trả lời cư sĩ Tề Dụng Tu
(năm Dân Quốc 20 -1931)
Bài văn của Phật Quang Xã ý nghĩa dường như chấp nhận được,
nhưng văn từ hơi vụng về, chưa trau chuốt, thầy Dịch 68 và ông đều cho
là hay, chắc là vì tình người yêu mến, dù văn không hay nhưng vẫn cho
là hay đó chăng? Còn như nói đến chuyện quy y, rất sợ sau này ông sẽ
hối hận, nên chẳng dám chấp thuận. Nay tôi lại nói: Chỉ đành đem lầm
lạc đáp tạ lầm lạc, đến khi biết kỹ càng là lầm lạc thì chẳng ngại gì coi
nhau như người đi đường, hoặc chống đối lại vị thầy đã từng theo đuổi
cũng chẳng sao cả 69 !
Nay đặt pháp danh cho ông là Huệ Mậu, nghĩa là dùng trí huệ để tự
cố gắng, khích lệ người khác cố gắng, mong sao giữ vẹn luân thường,
trọn hết bổn phận, dứt lòng tà, giữ lòng thành, đừng làm các điều ác,
vâng làm các điều thiện, sanh lòng tin phát nguyện, trì danh hiệu Phật,
cầu sanh Tây Phương. Nếu thật sự làm được như thế thì chẳng cô phụ sự
giáo hóa của đức Phật, chẳng phụ bạc tánh linh của chính mình, là bậc
hướng đạo trong một làng, làm kim chỉ nam cho hàng hậu học, may mắn
nào hơn!
45. Thư gởi tiên sinh Thích Hữu Khanh
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
66 Đây là một câu thành ngữ vốn trích từ một bài hát cổ mang tên Giác Điệu Khúc trong
những ca từ do Yến Tạ soạn. Cả câu là “ngôn nhi vô văn, hành chi bất viễn, nghĩa nhi vô lập,
cần tắc vô thành” (nói năng không có sắc thái văn chương thì không lan truyền được xa,
nghĩa không được lập, dù có siêng năng cũng chẳng thành công). Chúng tôi dịch câu này
theo cách giải thích của Hán Điển Thành Ngữ.
67 Ý nói: Dò theo từng dòng chữ để giảo chánh.
68 Tức cư sĩ Giang Dịch Viên, ông Tề Dụng Tu là môn sinh của Giang Dịch Viên.
69 Ở đây, Tổ đã thấy trước thầy trò Giang Dịch Viên về sau mê man cầu cơ, tin theo ngoại
đạo, chống đối những lời dạy của Tổ.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
93
Hôm trước Trần Dự Đường gởi thư cho biết hai cha con ông đều
muốn quy y, xin đặt pháp danh và dạy pháp tắc tu hành. Lại nói ông giỏi
nghề y và Địa Lý 70 , bẩm tánh nhân hậu. Con gái ông giữ lòng trinh
lương tu hành, nay con gái ông đã đón ông đến am cô ta tu hành. Ông đã
bảy mươi, tháng ngày chẳng còn nhiều, hãy nên sốt sắng sanh lòng tin,
phát nguyện, niệm thánh hiệu Phật, cầu sanh Tây Phương. Phàm những
chuyện lo toan trong gia đình và chuyện của con cháu đều nên gác ra
ngoài. Giả sử ta ngoài sáu mươi liền chết thì không phải là con cháu ấy
vẫn sống bình thường hay sao? Nay ta chỉ quan tâm niệm Phật để liễu
sanh tử, bọn họ đã chẳng thể liễu sanh tử thay cho ta được, ta há có nên
vì họ mà làm hỏng đại sự của ta chăng? Nếu nghĩ được như vậy, tự
nhiên sẽ có thể nhất tâm niệm Phật. Con gái ông là Mai Cúc, giữ lòng
trinh tu hành, đón ông về am, đôi bên giúp đỡ nhau cùng tu Tịnh nghiệp
ngõ hầu cùng sanh Tây Phương.
Phải biết: Trong Phật pháp, pháp môn vô lượng, nhưng đều phải đạt
đến “nghiệp tận, tình không” mới có thể liễu sanh thoát tử, khó cũng như
lên trời. Hiện thời trên cả thế giới, sợ rằng cũng khó có mấy người làm
được! Nếu chí thành khẩn thiết niệm Phật, cầu sanh Tây Phương, bất
luận là ai đều chắc chắn được vãng sanh Tây Phương, liễu sanh thoát tử.
Chỉ có kẻ chẳng sanh lòng tin, chẳng phát nguyện là không thể vãng
sanh! Nếu có lòng tin thật sự, nguyện thiết tha, không một ai chẳng được
sanh! Một pháp này chính là hoàn toàn cậy vào Phật từ lực gia bị, tiếp
dẫn vậy. Ví như ngồi chiếc tàu thủy to vượt biển, nhờ vào sức tàu, chứ
không phải là bản lãnh của chính mình. Hai cha con ông nên thuận theo
lời tôi thì chẳng uổng đời này và dịp gặp gỡ này.
Nay đặt pháp danh cho ông là Đức Khánh. Ông tên là Dư Khánh
(điều vui mừng có thừa), ấy chính là điều vui mừng trong thế gian. Nay
niệm Phật cầu sanh Tây Phương tức là lấy Phật đức để nương về, đấy là
điều vui mừng mà ngoài đức Phật ra chẳng ai tuyên nói được. Mai Cúc
có pháp danh là Đức Tịnh, nghĩa là dùng ba nghiệp thân - miệng - ý
thanh tịnh để niệm Phật, mong vãng sanh Tịnh Độ, vĩnh viễn lìa các nỗi
khổ, chỉ hưởng các niềm vui. Ấn Quang Văn Sao, Gia Ngôn Lục, chắc là
có người đã tặng cho ông, hãy nên đọc kỹ, y theo đó mà tu. Nếu không
có, nên gởi thư sang Hoằng Hóa Xã của chùa Báo Quốc ở [góc đường]
70 Địa Lý ở đây là thuật xem hướng mộ phần, chọn đất an táng để mong con cháu được vinh
hiển, phú quý.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
94
Hộ Long và Xuyên Tâm để thỉnh. Nay tôi gởi kèm theo một bản danh
sách để ông tự xem, hoặc cho người khác xem.
Lại nữa, bà họ Thích nhà họ Nguyễn 71 , chắc cũng là em gái ông, nay
đặt pháp danh cho bà ta là Đức Chánh, nghĩa là quyết định niệm Phật
cầu sanh Tây Phương, ấy là con đường chánh đại quang minh nhất để
liễu sanh thoát tử, đừng nghe những tà tri tà kiến “luyện đan, vận khí,
cầu trường sanh” và “trả nợ tiền Thọ Sanh, gởi kho, cầu làm quỷ” của kẻ
thiếu hiểu biết để rồi uổng mất công phu, đánh mất lợi ích thật sự.
Những lời vừa nói trên xin hãy bảo cho bà ta biết. “Nhân sanh thất thập
cổ lai hy” 72 (Người sống được bảy mươi tuổi xưa nay hiếm) chính là câu
nói vào thời Đường từ hơn một ngàn năm trước. Người bảy mươi tuổi,
đừng coi thường, hờ hững chuyện niệm Phật thì mới có thể quyết định
được vãng sanh.
46. Thư trả lời cư sĩ Tập Hoài Tân
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Ông đã biết lợi ích của việc niệm Phật thì từ rày hãy nên gắng công
hơn để tự được nhất tâm. Nhưng một pháp niệm Phật chú trọng vào ba
pháp Tín - Nguyện - Hạnh, chỉ biết niệm nhưng không sanh lòng tin và
phát nguyện, dù có đắc nhất tâm cũng chưa chắc được vãng sanh. Nếu
đầy đủ lòng tin chân thật, nguyện thiết tha, dẫu chưa đạt nhất tâm bất
loạn, vẫn có thể cậy vào Phật từ lực để vãng sanh. Những người tu hành
ngoài rìa phần nhiều cầu giác ngộ, cầu được các thứ cảnh giới, chẳng lấy
chuyện quyết định cầu sanh làm chánh yếu, đấy gọi là “bỏ gốc chạy theo
ngọn” vậy! Vì sao? Vì ngộ đến cùng cực, nhưng nếu chưa đoạn hết sạch
Phiền Hoặc, vẫn là kẻ luân hồi trong lục đạo. Nếu được vãng sanh, so
với chuyện ngộ đến mức cùng cực nhưng chưa đoạn Phiền Hoặc, lẽ cao -
thấp khác biệt dường như trời với vực! Ông muốn sớm biết cái nhân mầu
nhiệm thì cũng là cái tâm tốt lành, nhưng cũng là do chẳng hiểu sâu xa
pháp môn Tịnh Độ, nên nói chuyện tu hành ngoài rìa. Ông hãy chết lòng
trọn ý niệm đi, sẽ tự được lợi ích chân thật. Nhưng chính mình đã may
71 Đây là cách gọi các phụ nữ đã có chồng khi xưa. Bà này họ Thích, về làm dâu họ Nguyễn
nên được gọi là “Nguyễn môn Thích thị”.
72 Đây là một câu thơ trích từ bài thơ Khúc Giang của Đỗ Phủ đời Đường. “Tửu trái tầm
thường hành hữu xứ, nhân sanh thất thập cổ lai hy” (nợ nần chè rượu thường luôn thấy,
sống đến bảy mươi dễ kiếm đâu!) Về sau, câu thơ này trở thành một thứ ngạn ngữ phổ biến
trong dân gian để nói về sự hiếm hoi của những người sống thọ trên bảy mươi.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
95
mắn nghe được pháp này, nỡ nào chẳng làm cho cha mẹ, anh em trai, chị
em gái, vợ con, bè bạn, và hết thảy mọi người đều cùng nghe, cùng tu,
cùng được vãng sanh ư?
Cư sĩ Giáp Tam, xưa có huệ căn, vừa nghe ông nói đến Tịnh Độ và
đọc Văn Sao, An Sĩ Toàn Thư, liền có thể tin nhận phụng hành, nhưng
vẫn lấy chuyện chưa gặp được Quang làm điều tiếc nuối. Đấy vẫn là
hiện tượng tin đạo nhưng chưa chuyên dốc vậy. Pháp môn Tịnh Độ
chính là pháp môn vừa cực khó vừa cực dễ. Nói là khó thì [là do vì] bậc
đại triệt đại ngộ thâm nhập kinh tạng còn chẳng tin được. Nói là dễ [là
do vì] ngu phu, ngu phụ chí thành khẩn thiết niệm, liền có thể lúc lâm
chung hiện tướng lành, vãng sanh Tây Phương. Những vị đại triệt đại
ngộ, thông hiểu sâu xa kinh luận kia còn chẳng mong ngang vai bằng lứa
với họ! Ấy là vì một đằng bỏ Phật lực, chuyên cậy vào tự lực; một đằng
chuyên cậy vào Phật từ lực, lấy Phật lực dẫn phát tự lực. Do Phật lực,
pháp lực, sức sẵn có trong tự tâm, ba pháp khế hợp, nên được siêu phàm
nhập thánh, liễu sanh thoát tử.
Pháp này quan trọng nhất là Tín - Nguyện. Có Tín - Nguyện sẽ chắc
chắn chịu tích cực tu trì. Chịu tu trì liền được lợi ích vãng sanh. Chẳng
giống như Thiền Tông, Mật Tông phải thường có thiện tri thức chỉ dạy.
Nếu không, sợ rằng sẽ đi vào đường ma, ngay cả đức Phật cũng khó cứu!
Nhưng hành theo lời Quang đã nói, chắc chắn chẳng bị nguy hiểm và
chẳng lo không được lợi ích thật sự. Nếu [cư sĩ Giáp Tam] tuổi trẻ, nhà
giàu, thời cuộc thái bình thì xuôi Nam cũng được. Đã vừa già vừa nghèo,
lại nhằm lúc loạn lạc, cứ đi thì đâm ra có chướng ngại lớn cho sự tu trì,
đấy chính là dấu vết thật sự của chuyện “chẳng hành xử thuận theo địa
vị” vậy!
47. Thư trả lời cư sĩ Hồ Phụng Trần
(năm Dân Quốc 20 - 1931. Ông này còn có tên là Sư Viễn)
Người học Phật nên thấy xa trông rộng. Nếu chỉ biết chuyện thuộc
phạm vi ba thước trước mắt thì không khỏi đường cùng nẻo tận. Nước ta
suốt hai mươi năm tàn sát lẫn nhau, rốt cuộc ai là giặc, ai chẳng phải là
giặc? Giết người ta, há người ta mặc kệ cho ông giết ư? Hy sinh tánh
mạng dân, quân đôi bên hòng giành cái danh xuông “vì nước, vì dân”!
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
96
Người khác đều như thế, ta cũng như vậy thì còn quý báu gì mà học Phật
nữa cơ chứ? Nước ta tàn sát lẫn nhau, vẫn còn là [nhìn từ] mặt ngoài,
chứ thật ra là tự chặt chân tay và đầu sọ của chính mình mà còn hiềm
rằng chưa giúp cho được lẹ làng hơn nữa kia! Danh thì vang rền, kinh tai
cõi tục, nhưng bản chất thì đau buốt tan nát lòng trời! Chớ nên hùa vào
giúp cho chuyện náo nhiệt này!
Còn như nói “thổ phỉ nhiều như lông, nếu chẳng trang bị [vũ khí],
chẳng thể sống yên được” thì có thể bảo người trong vùng hợp thành
một đoàn tự vệ. Phàm những người tuổi trẻ mạnh dạn, đều dạy cho họ
biết đây là chuyện nhằm phô trương oai thế để thổ phỉ nghe tiếng không
dám đến. Nếu hăng máu giết thổ phỉ ắt sẽ kết thành mối thù sâu; sau này
chúng nó ắt sẽ tàn sát thôn chúng ta, đào tung phần mộ tổ tiên mỗi nhà
trong làng ta. Bất luận già -trẻ - trai - gái đều thường niệm Quan Thế Âm
Bồ Tát để mong được ngầm che chở. Nếu mọi người biết tốt - xấu, chịu
tuân theo biện pháp này thì đề phòng giặc cướp chính là tu đạo, công
đức lợi ích há thể nghĩ bàn? Nếu mọi người đều dùng tâm sân, thủ đoạn
độc ác hòng mong vui sướng một chốc thì dẫu muốn khóc cũng chẳng
thể ứa lệ được! Quang có ý kiến như thế, chẳng biết cư sĩ nghĩ như thế
nào? Sau này đừng gởi thư bàn bạc chuyện này, bởi người ngoài cuộc
làm sao có thể bày kế hoạch cho người khác ý [với ta] cho được?
“Bất hiếu hữu tam, vô hậu vi đại” (bất hiếu có ba điều, không có con
nối dõi là [điều bất hiếu] lớn). Đây chính là nói về kẻ chẳng trọn hết
phận sự con người vậy. Nếu đã lấy vợ, nhưng không sanh nở được, cố
nhiên chẳng phải là “không trọn hết phận sự con người”. Một vị cư sĩ ở
quê tôi không con, cầu khấn nhiều cách đều chẳng thỏa nguyện, bèn cưới
một người thiếp, nhưng thê thiếp bất hòa, nẩy sanh xích mích, vẫn không
có con. Một người bạn bày kế, tính sang làng xa cưới một người thiếp
nữa, chẳng rước về nhà, mỗi năm người ấy qua lại một đôi lượt để mong
sanh con. Đem chuyện ấy thưa với Quang, Quang nghe xong khôn ngăn
than thở cảm khái. Gần đây lòng người bại hoại đến cùng cực, trai gái tự
do luyến ái gần như trở thành công khai. Một cô gái tuổi nhỏ, ở một
mình ngoài mấy trăm dặm, cô gái ấy chẳng sanh chuyện bên ngoài thì
chính là bậc đại hiền, sợ rằng trong trăm ngàn người, cũng khó được
mấy kẻ! Huống chi cô gái ấy tự sống thành một nhà, lại cần phải thuê
đầy tớ, phí tổn cũng khá. Nếu may mắn sanh được con thì kẻ ưa gièm
pha ắt sẽ có kẻ nói xấu miệt thị là làm chuyện ám muội. Nếu chẳng may
vẫn không sanh được con thì cô gái ấy suốt đời cô đơn quạnh quẽ, người
chồng phải chu cấp suốt đời, đúng là tự gieo mình vào lao ngục, làm nô
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
97
lệ cho cô gái ấy, chẳng đáng buồn ư? Kế hoạch ấy nói chung là vì cái
danh mà bày ra, vì cho rằng không con là thiếu đức, có con thì người ta
chẳng nói mình thiếu đức. Cái danh gây lụy cho con người đến nỗi như
thế đấy!
Ta chỉ trọn hết phận ta, hết thảy [những chuyện khác] không tính đến
thì mới là “biết vui theo mạng trời”. Số mạng vốn không có con thì phải
tích đức mà cầu, cầu không được thì có gì tiếc nuối đâu? Nay [những kẻ]
đả đảo giềng mối “cha - con, vợ - chồng” để tự do luyến ái, nam nữ lõa
lồ ôm nhau khiêu vũ, chẳng phải là những đứa con do cha mẹ sanh ra
hay sao? Không có những đứa con như thế thì tốt hơn! Anh em Quang
ba người, Quang bé nhất, hai anh đều không con, dòng họ tuyệt tự.
Quang nghe xong, khôn ngăn mừng rỡ, an ủi, bởi sau này chẳng còn có
con cháu tạo ác nghiệp làm nhục tổ tiên nữa! Chuyện như vậy, đâu phải
chỉ riêng quê tôi mới có, có lẽ có người mang cảm giác đồng tình với
quê tôi, cũng có thể giải bớt nỗi lo buồn vậy! Huống chi, người tu hành
chẳng mong huyết mạch được tiếp tục. Bàng cư sĩ con trai chẳng lấy vợ,
con gái chẳng gả chồng. Ông Bành Nhị Lâm suốt đời hoằng pháp tu
Tịnh nghiệp, vợ sanh được hai con gái, không có con trai cũng chẳng
cưới thiếp, cũng chẳng nuôi cháu nối dòng, do ông chí tại vãng sanh Tây
Phương, chẳng muốn tiếp tục dâm dục hòng sanh con đẻ cháu. Chúng ta
dù chẳng dám vói cao [muốn được như] Bàng cư sĩ, nhưng gương thơm
của Bành Nhị Lâm chúng ta nên tự giữ. Cần gì phải lập ra kế hoạch cực
nguy hiểm ấy để mong đạt cho được vậy?
Nếu nói: “Ông nói như vậy, quá bất cận nhân tình, nỡ để phần mộ tổ
tiên không người lễ bái, quét dọn, cúng tế ư?” thì thưa: “Do lấy thiếp mà
bị người gièm pha là làm chuyện ám muội, sao bằng đến viện mồ côi,
ẵm lấy một đứa bé mũm mĩm, trông có phước phận về làm con thì tốt
đẹp đôi bề, không ai nuôi nó, ta nuôi làm con, tức là cứu mạng nó, nó
cũng có thể thay thờ phụng tổ tiên, mà cũng làm cho tổ tiên của nó
chẳng đến nỗi đau lòng vì con cháu bị vùi lấp nơi khe rãnh vậy. Nghĩa
cử ấy người ta cho là nuôi tò vò, nhưng nuôi tò vò có thẹn gì cơ chứ?
48. Thư trả lời cư sĩ Bào Xung Sĩ
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Tai họa, bệnh tật trùng trùng, nói chung là do ác nghiệp đời trước sâu
đậm, do hành vi hiện thời chẳng cẩn thận mà ra. Đời người muốn được
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
98
không bệnh khỏe mạnh ắt phải cực lực tiết dục. Hễ lắm dục sự thì đủ
mọi bệnh tật đều phát sanh. Người đời cho làm chuyện dâm dục là vui,
chẳng biết vui chỉ trong khoảng khảy ngón tay, khổ cả đời thường chịu!
Ông nên lắng lòng niệm Phật và niệm Quán Âm, coi thê thiếp của chính
mình như bạn đạo, kính trọng như khách, chẳng để một dục niệm dấy lên.
Lâu ngày như thế thì các chứng bệnh đều được lành hẳn. Nếu đã lành
bệnh hoàn toàn, vẫn chẳng nên ăn nằm ngay. Phải là sau khi khỏe mạnh
hoàn toàn rồi, vì để có kẻ nối dõi thì vừa chung đụng nhau ắt sẽ có con,
[đứa con] lại mũm mĩm, thông minh, không mắc các bệnh tật, do Tiên
Thiên 73 được vun bồi vậy. Nếu không biết nghĩa này thì thê thiếp của
chính mình và con cái sanh ra đều chẳng được hạnh phúc mạnh khỏe,
không bệnh hoạn. Cũng nên nói với thê thiếp lời này, đây chính là “cầu
nơi chính mình vậy”, còn như niệm Phật là cầu nơi chư Phật. Chính
mình không tiết dục, Phật cũng chẳng dễ gì gia hộ được. Chính mình
chịu tiết dục, lại thêm chí thành niệm Phật thì chắc chắn các bệnh chẳng
sanh.
Nói về ăn chay thì vốn là thương chúng nó đau khổ, nuôi dưỡng lòng
nhân từ của ta. Mỡ và thịt nào có phân biệt chi, nước súp thịt cũng chớ
nên ăn. Nhưng chúng sanh căn tánh khác nhau, nếu ăn chay trường được
thì dạy họ trường trai. Nếu không, dạy họ giữ Thập Trai, Lục Trai, ăn
những món rau ở cạnh thịt 74 . Đấy chính là pháp phương tiện cho [những
ai] không ăn chay trường được, chứ không phải là thật nghĩa! Ông đã
khổ vì bệnh, hãy nghĩ thương nỗi khổ của chúng sanh, nên ăn đồ chay
thanh tịnh, đừng để miệng bụng làm lụy tâm tánh. Phàm những thứ có tri
giác đều chẳng nên ăn. Tuy không có tri giác nhưng có mầm sống như
các loại trứng cũng không nên ăn. Uống sữa bò thì không trở ngại gì,
nhưng sữa cũng là lấy chất bổ béo của bò để bồi bổ thân thể ta; do vậy,
cũng không nên dùng. Đậu nành, dầu đậu nành có nhiều chất bổ nhất,
hãy nên thường dùng. Trong cháo ăn điểm tâm nên bỏ thêm đậu nành đã
xay vỡ. Với loại dầu để thường ăn thì chuyên dùng dầu đậu nành, so với
mỡ heo, [dầu đậu nành] có nhiều chất bổ hơn, sao lại khổ sở đem tiền
chuốc họa để mong được bồi bổ ư?  (Bởi ăn thịt sẽ mắc nợ giết chóc, nên nói là
“chuốc họa”). Người ăn mặn nếu chịu ăn chay chắc chắn ít bệnh, khỏe
73 Tiên Thiên ở đây là những gì được bẩm thụ từ cha mẹ. Những gì có được do nuôi dưỡng
sau khi đẻ ra thì gọi là Hậu Thiên.
74 Ở đây, Tổ Ấn Quang nhắc lại chuyện Lục Tổ Huệ Năng do bị truy đuổi trong vấn đề giành
giật y bát được truyền thừa từ Ngũ Tổ đã phải trốn tránh, sống lẫn trong đám thợ săn. Đến
mỗi bữa ăn, Tổ đem các thứ rau bỏ vào nồi rồi chỉ gắp ăn những lá rau ấy, chứ không ăn thịt.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
99
mạnh, bởi ăn thịt gây trở ngại cho phép dưỡng sinh, ăn chay có tác dụng
dưỡng sinh.
Mắm tôm độc nhất, muôn vàn chớ có ăn, vì lúc làm, người ta đào
một cái hố to bên bờ biển, trong vòng năm sáu tháng, đánh bắt các loài
tôm và những thứ cá nhỏ, đổ vào trong hố, phơi dưới nắng gắt, cả hố trở
mùi, thối suốt mấy dặm 75 . Những loài ruồi, kiến, rắn v.v… ưa mùi đó
đều tự gieo mình chết ngủm trong hố. Đến khi mắm đã ngấu, bèn cà
nhuyễn, đựng trong sọt đem bán. Người ăn mặn coi như món hàng quý
báu, đáng thương quá chừng! Đây là do một vị Tăng trông thấy cách làm
kể cho Quang nghe. Ông đã ăn chay, nếu chẳng thể làm cho cả nhà ăn
chay thì bảo họ hãy bớt ăn [mặn] đi, chớ mua con vật còn sống về giết
trong nhà, trong nhà hằng ngày giết chóc sẽ trở thành chỗ giết hại, xui
xẻo lắm đấy!
49. Trả lời thư của cư sĩ Dương Thọ Chi (bốn lá thư)
(năm Dân Quốc 20 -1931)
1) Quang chẳng có hành trạng gì, năm Quang Tự thứ bảy (1881) lìa
khỏi nhà đến nay đã là năm mươi năm, vẫn là cái tôi y hệt như cũ:
Nghiệp chướng chưa tiêu, đạo nghiệp chưa thành, không mặt mũi nào
quay về quê cũ. Tuy trước kia được hai Đốc Soái Trần Bá Sanh và Lưu
Tuyết Á 76 gởi thư khuyên nên về lại đất Tần (Thiểm Tây), nhưng tự thẹn
quả thật chẳng kham nổi, chẳng đành vâng lệnh. Thậm chí phần mộ tổ
tiên và phần mộ cha mẹ đều chưa thể lễ bái lần nào. Cái tội bất hiếu quả
thật không thể sám hối được. Mỗi phen nghĩ đến, mồ hôi đẫm lưng. Cư
sĩ ôm tấm lòng đau đáu cứu tế, hành pháp hạnh bình đẳng, chẳng khinh
rẻ nhà tôi nghèo khó, một mực chăm nom, có thể nói là “lòng thành
thương đến cả loài quạ làm tổ trong nhà” 77 , lại còn trông coi mộ tổ của
75 Đây là cách người Tàu làm mắm. Người Việt làm mắm hơi khác, nhưng cũng theo một
nguyên tắc dùng muối để làm cho cá, tôm phân hủy, lên men, và dĩ nhiên các lu khạp làm
mắm cũng không được giữ gìn sạch sẽ.
76 Trần Bá Sanh là một tướng quân phiệt, chiếm giữ tỉnh Thiểm Tây dưới thời Dân Quốc,
Lưu Tuyết Á là tỉnh trưởng Thiểm Tây, cũng là một gã quân phiệt thời ấy.
77 Nguyên văn “ốc ô thôi thành”: “Ốc ô” là loài quạ làm tổ dưới mái nhà, còn “thôi thành” là
một thành ngữ được rút gọn từ “thôi thành trí phúc” (vận dụng lòng thành đến tận tâm can),
đôi khi còn nói là “thôi tâm trí phúc”, có nghĩa là dùng lòng chân thành đối xử với người
khác.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
100
Quang, có thể nói “lão ngô lão dĩ cập nhân chi lão” 78 (tôn kính cha mẹ,
người bề trên của chính mình rồi mở rộng ra thành lòng tôn kính cha mẹ,
người bề trên của kẻ khác). Quang đọc đến đây, khôn ngăn ứa lệ, thảm
thiết hồi lâu. Nhưng Quang làm người trọn chẳng muốn lưu hư danh làm
bẩn tai gai mắt người khác, chỉ mong lâm chung nương vào Phật từ lực
vãng sanh là thỏa nguyện rồi. Đối với những sự từng trải [của chính
mình] nào đáng tốn bút mực [để ghi chép lại], mà cũng chẳng hề trước
thuật.
Văn Sao là do ông Từ Úy Như sau khi đem in xong, bèn tùy thuận
lòng người mà lưu truyền. Từ năm Dân Quốc 15 (1926), Trung Hoa Thư
Cục in bản Tăng Quảng Văn Sao hoàn chỉnh. Từ đấy trở đi, tất cả những
viết lách tùy tiện để trao đổi đều nhất loạt chẳng giữ lại bản nháp. Những
người cùng quê với tôi đều mất cả rồi, Triệu Sĩ Anh là kẻ thuộc lớp sau,
chỉ nghe lời đồn đại, mà bài kệ “nhất phiến minh nguyệt chiếu cửu
châu” (một vầng trăng sáng soi chín châu) cũng chẳng phải do Quang
viết. Quang làm người chẳng kiêu ngạo, chẳng siểm nịnh, coi hết thảy
người có thế lực và người không thế lực đều hệt như nhau. Bài ký của
Triệu Sĩ Anh do cư sĩ đã chép nay tôi cũng gởi lại, cũng chẳng sửa đổi,
vì chẳng muốn lưu dấu tích xấu xa ấy lại cho đời. Nếu đem bài ấy xé nát
đi, lại sợ cư sĩ nói tôi “bất cận nhân tình”.
Con người hiện thời thường cầu các bậc danh nhân soạn các truyện
ký cho cha mẹ của chính mình và bản thân để mong lưu danh sau khi
chết đi, Quang coi đó là chuyện xấu hổ! Không những Quang chẳng cầu
cạnh người khác viết về mình, mà ngay đến cha mẹ Quang, Quang cũng
không tự viết, huống là cầu cạnh người khác ư? Dù danh trùm thiên hạ
thì có dùng chuyện ấy để liễu sanh tử được hay không? Vì thế, tấm lòng
cầu danh của Quang nguội lạnh cùng cực. Hễ thấy những kẻ cầu cạnh
người khác soạn văn, lòng liền bức rức, cho nên thường nói: “Người thế
gian phần nhiều đều là chuộng danh ghét thật”. Nào có phải là Quang
78 Đây là câu nói trích từ sách Mạnh Tử. Mạnh Tử sang nước Tề, gặp vua nước ấy là Tuyên
Vương. Tuyên Vương thấy kẻ hầu sắp giết một con trâu để cúng tế, con trâu sợ hãi, run lẩy
bẩy, bèn hạ lệnh thả trâu, dùng dê để tế. Mạnh Tử khen ngợi vua dùng vương đạo để trị dân.
Nhân đó, vua hỏi đến cách thực hiện vương đạo cho thập phần mỹ mãn. Mạnh Tử khuyên:
“Lão ngô lão dĩ cập nhân chi lão, ấu ngô ấu dĩ cập nhân chi ấu” (tôn kính cha mẹ, người bề
trên của chính mình rồi mở rộng thành lòng tôn kính cha mẹ, người bề trên của kẻ khác, yêu
thương con cái của chính mình thành lòng yêu thương con cái của người khác). Chúng tôi
dịch câu này theo cách diễn giải của sách Tứ Thư Bạch Thoại Giải Thích.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
101
ghét danh đâu? Mà là vì cái danh mà không có thực chất thì thật là đại
nhục, cho nên chẳng muốn có cái danh xuông ấy.
2) Phàm mọi việc nên chiếu theo chức trách, bổn phận của chính
mình để suy tính. Đã biết rõ điều gì không nên làm mà cứ thường muốn
làm, há chẳng phải là vô sự sanh sự, luống nhọc tâm thần, có ích gì
chăng? Chuyện ông hỏi ông đã tự biết là chẳng thể, sao còn hỏi tôi chi
nữa? Há tôi có nên vượt lý để bảo ông [cứ làm] hay chăng? Huống chi
hiện nay học Phật hết sức thuận tiện, chẳng giống như thuở xưa: “Nếu
không xuất gia bèn khó được nghe pháp tu hành!” Hiện nay bưu điện rất
thuận tiện, kinh ở mọi nơi đều có thể thỉnh được, tri thức trong thiên hạ
đều có thể thỉnh giáo, cớ gì phải xuất gia mới tu hành được?
Phải biết xuất gia ngày nay, đâm ra chẳng hữu ích bằng cư sĩ tại gia.
Do pháp yếu ma mạnh, ác đồ tà đảng thường ôm lòng khi dễ Tăng,
chiếm đoạt tài sản. Nếu sống ở chỗ núi rừng vắng lặng thì tiểu nhân chỉ
vì đoạt mấy thưng gạo, mấy chiếc áo, mấy đồng tiền mà đánh giết, sự
nguy hiểm ấy xưa kia chẳng hề có! Nếu ở tại thành thị cũng khó tránh
chuyện qua lại với người ta. Ai có thể không làm chuyện gì mà nhận
cúng dường yên ổn ư? Do Quang là kẻ không có khả năng gì, ở Phổ Đà
hơn hai mươi năm, chỉ theo đại chúng ăn cơm mà thôi! Từ năm Dân
Quốc thứ bảy (1918), sau khi Từ Úy Như in Văn Sao, cũng là suốt ngày
bị người khác làm rộn. Ông tưởng xuất gia là không có chuyện gì hết ư?
Chẳng biết xuất gia mà nếu phải duy trì đạo tràng, hoằng dương Phật
pháp thì công việc càng nhiều nữa. Nếu là kẻ chỉ lo tự giải thoát thì cơm
áo cần dùng đều phải lo toan. Ba bữa cơm mỗi ngày đều phải lo liệu.
Nếu chẳng tu trì, còn nhàn hạ lắm, chứ nếu siêng năng tu trì thì bận rộn
không rảnh được chút nào.
Ông muốn được quy y, nên đối trước Phật lễ bái tự thọ. Nay đặt pháp
danh cho ông là Huệ Mậu, nghĩa là dùng Phật pháp để tự mình cố gắng,
khiến người khác cố gắng, mong giữ vẹn luân thường, trọn hết bổn phận,
chẳng trái nghịch Nhân Thừa, Thiên Thừa do đức Phật đã dạy, tín
nguyện niệm Phật, thực hành pháp môn Hoành Siêu của Phật dạy. Dẫu
cho Phật, Bồ Tát hiện thân, cũng chẳng chịu lìa khỏi hai con đường này,
tu pháp nào khác. Tuy chưa thể đạt được Phật tâm, nhưng đã thật sự cậy
vào Phật từ lực. Chúng sanh đời Mạt chẳng dùng tín nguyện niệm Phật
cầu sanh Tây Phương, khó liễu sanh tử vạn phần! Lại nữa, đừng coi
chuyện không thể nghiên cứu trọn khắp kinh luận Đại Thừa, thông suốt
trọn khắp Thiền, Giáo, Luật, Mật là điều thiếu sót! Nếu bỏ một pháp
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
102
Tịnh Độ, dẫu có hiểu sâu xa trọn khắp các kinh luật, thông suốt trọn
khắp các pháp môn, chỉ e chuyện liễu sanh thoát tử vẫn là chuyện chẳng
biết bao nhiêu đời, bao nhiêu kiếp trong vị lai [mới có thể xảy ra]! Đừng
nói cha mẹ chấp nhận hay không, Quang một mực chẳng tán thành
người khác xuất gia. Huống chi hiện nay là đời loạn lạc, quá nửa đều là
kẻ tục dối làm Tăng ư?
Đối với chuyện thọ giới, cũng chẳng ngại gì đối trước Phật sám hối
cho nhiều, tự thệ thọ giới như đã nói trong lá thư gởi cho bà [Từ] Phước
Hiền trong bộ Văn Sao. Nhưng bất luận thọ giới hay không thọ giới, đã
quy y Tam Bảo, ắt phải giữ năm chuyện ấy, chẳng dám vi phạm thì mới
là đệ tử chánh tín của Phật. Nếu do chưa thọ giới mà đối với năm giới ấy
chẳng cần chú ý đến thì còn chưa đáng là bậc chánh nhân quân tử, huống
là đệ tử Phật? “Đừng làm các điều ác, vâng làm các điều thiện, hết thảy
thiện pháp đều nên tu, hết thảy ác pháp đều nên đoạn” chính là giới kinh
đại lược do Phật dạy. Thế đạo hiện thời suy bại đến cùng cực vì thuyết
“bài xích nhân quả ba đời, lục đạo luân hồi, cho Phật pháp là lừa dối kẻ
ngu, người tục” của nhà Nho. Vì thế, nhà Nho đều chẳng lấy nhân quả
ba đời, lục đạo luân hồi để giáo huấn, đến nỗi điều thiện không được
khuyến khích, điều ác không bị trừng phạt. Đến khi gió Âu thổi qua đều
ùa nhau theo. Nếu mọi người đều biết có sự lý nhân quả ba đời, luân hồi
lục đạo thì đâu đến nỗi tàn sát lẫn nhau, đến nỗi sát kiếp vĩnh viễn không
có lúc chấm dứt. Ô hô, buồn thay!
3) Anh ông là Lập Điền thiên tư thật tốt, tiếc là chưa học nên đã hơn
nửa đời người rồi mà không thể thành tựu. Chỉ nên nhất tâm niệm Phật,
cầu sanh Tây Phương. Ông ta vọng tưởng quá lớn, muốn tu hành một hai
năm liền đắc Ngũ Nhãn, Lục Thông, lại muốn biết cha mẹ rốt ráo sướng
hay khổ. Lời lẽ ấy tuy do tấm lòng một niềm mộ đạo báo ân, nhưng nếu
không nói cho tan biến [cái tâm ấy] đi, sau này chắc sẽ bị ma dựa, đáng
sợ cùng cực! Ông ta đã muốn báo ân cha mẹ, hãy nên nhất tâm niệm
Phật, thay cho cha mẹ sám hối nghiệp chướng, cầu Phật gia bị, khiến cho
thiện căn được tăng trưởng, nhất tâm niệm Phật cầu sanh Tây Phương.
Tự mình lại nên nhiều cách kính khuyên, [kết hợp] hai thứ minh  (tức là
cầu đức Phật gia bị) và hiển  (tức sự khuyên lơn của chính mình) , tâm chân thành,
lời lẽ chân thành, ngõ hầu cha mẹ sanh lòng tin niệm Phật. Chịu niệm
Phật cầu sanh Tây Phương thì lúc lâm chung cậy vào Phật từ lực vãng
sanh Tây Phương, tức là đã siêu phàm nhập thánh, liễu sanh thoát tử rồi!
Chẳng biết vì cha mẹ mưu tính như vậy, mà cứ muốn biết khổ - vui để
tính toán thì làm sao lo liệu trước khi mất cho được? Người thật thà chỉ
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
103
nên làm cư sĩ tại gia, tùy phần tùy sức tu trì. Nếu xuất gia thì càng chẳng
thể tu trì. Mong hãy nói tường tận với ông ta!
Nay đặt pháp danh cho ông ta là Huệ Úc, Úc ( 勖 ) cũng là gắng sức.
Dùng những chuyện như giữ vẹn luân thường v.v… và tín nguyện niệm
Phật v.v… để tự gắng, thúc đẩy người khác cố gắng, công đức lợi ích ấy
vô lượng vô biên. Chớ nên vọng tưởng đắc đạo, đắc thần thông, chỉ nhất
tâm niệm Phật rồi lại dùng điều này khuyên người, thì tuy chẳng đắc đạo
mà còn hơn đắc đạo! Do lợi ích đạt được bởi vãng sanh lớn hơn đắc đạo
nhiều, huống chi tu mù luyện đui phần nhiều bị ma dựa phát cuồng đó ư?
Mong hãy tích cực nói kỹ với ông ta. Nếu không, chắc là sẽ có nguy
hiểm đấy!
4) Thời thế Mạt Pháp, tà ma ngoại đạo nhiều vô kể. Gã ma con họ
Hàn ấy chẳng cần biết hắn tu trì ra sao, chỉ nội bốn chữ “Ngũ Giáo Đại
Đồng” liền biết tận ruột gan rồi! Ngoại đạo đều cậy vào huyễn thuật để
lừa đời dối người, những kẻ có mắt không tròng thấy chúng thần thông
rộng lớn bèn dốc thân mạng quy y. Nếu là người thật sự biết đạo lý sẽ
tránh xa còn không kịp, huống còn vui thích, hâm mộ, hoài nghi muốn
quy y hay sao? Đây chính là mười loại ma thuộc về Tưởng Ấm trong
kinh Lăng Nghiêm vậy. Kẻ ngu chốn quê cho chuyện có thể thấy được
thần, thấy được quỷ là hiếm lạ, chẳng biết hắn làm những tà thuật đó để
mê hoặc người ta. Ông còn muốn hỏi chuyện đời trước nơi gã ma con ấy,
tức là ông bị hắn thu hút rồi. Những gì Hoàng Quan nói cũng là ma nói
dối. Ông đã từng theo Hoàng Quan, sao từ đầu chẳng ưa thích chuyện tu
luyện của gã? Ông nên biết yêu ma quỷ quái đều có “thần thông”  (tức là
yêu thông (thần thông của ma quái), chứ không phải là thần thông chân chánh). Kẻ
ngu thấy hắn có thần thông, liền cho hắn là Bồ Tát, bèn sa vào lưới rập
ma của hắn. Đã là thật sự có thần thông, thì sao người theo học với hắn
lại sanh bệnh cuồng như vậy? Huống chi những gì hắn nói và những
danh từ do hắn lập ra đều chẳng có trong Phật pháp. Hắn nói [pháp của]
hắn thật sự là Phật pháp, chính là căn cứ chung cho hết thảy ngoại đạo
dùng để lừa dối người. Nói lời ấy đủ biết hắn chính là ma!
Phật nói vô lượng pháp môn, pháp nào cũng đều thật. Thiện tri thức
tùy theo sở tri sở đắc của chính mình mà đề xướng, chỉ là phù hợp căn
cơ hay không. Nếu nói “pháp của ta là thật, các pháp khác đều chẳng
thật”, không hỏi cũng biết kẻ ấy là ma! Trong tâm ông quả thật chẳng có
chủ ý, may là bọn chúng đã hiện tướng xấu mà trong tâm vẫn còn ngờ
vực chẳng quyết đoán được! Nếu kẻ học [đạo] ấy chẳng hiện tướng xấu
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
104
xa, há ông chẳng bái kẻ ấy làm thầy, muốn đạt được thần thông diệu đạo
của hắn ư? Thầy X… đã học viên dung, dạy người khác ăn thịt, đánh
Phật, cho đó là viên dung, tức là dạy người ta ăn thịt của chính mình,
đánh chính mình, cũng là do sức ma phát hiện. Huống chi loài bị giết kia
cũng chẳng chịu nói như vậy  (ăn thịt ta, đánh ta) đó ư? Phải biết: Người
truyền bá, hoằng dương Phật pháp phải nương theo cấm giới của Phật,
đã chẳng trì giới làm sao dạy người khác tu trì?
Hắn thấy Chí Công, Tế Điên đều có chuyện ăn thịt, nhưng Chí Công,
Tế Điên chưa từng mang chức trách hoằng dương Phật pháp, chẳng qua
gặp cảnh chạm duyên, đặc biệt chỉ dạy, thị hiện sự lý cảnh giới chẳng thể
nghĩ bàn trong Phật pháp, nhưng người giữ nhiệm vụ [hoằng dương]
pháp đạo muôn vàn chớ nên học theo! Hơn nữa, họ ăn vào thứ chết, ói ra
thứ sống, còn bọn X… kia ăn thứ chết vào, ngay cả từng miếng từng
khối còn nguyên dạng vẫn chẳng thể ói ra được. Ham học xằng lại còn
dạy người khác nữa ư? Người duy trì Phật pháp, nếu chẳng y theo những
điều Phật chế định thì chính là loài ma! Huống chi, gã ma con kia là
quyến thuộc của ma vương, hoàn toàn chẳng phải là Phật pháp đó ư?
Nay loại này đâu đâu cũng đều có, nhưng kẻ không có mắt như ruồi bu
theo hơi thối, dẫu không vui cũng chỉ có thể đi theo chúng. Vì sao vậy?
Bọn chúng thế mạnh người đông, nếu nói ra sự thật thì chẳng mắc họa rõ
ràng ắt cũng mắc họa ngầm. Khuyên người cũng chỉ có thể khuyên ai có
thể khuyên được mà thôi! Hắn đã mất trí phát cuồng, khuyên lơn sẽ bị
cắn lại. Nếu ông đọc mười loại ma thuộc Tưởng Ấm trong kinh Lăng
Nghiêm (cảnh Ngũ Ấm Ma chỉ có Tưởng Ấm nhiều nhất, là chuyện bọn ma con đời
sau sẽ làm) thì đối với những cảnh tượng do gã ma con ấy hiện ra, há nào
có chuyện động tâm hoài nghi nữa ư? Nhưng ông cũng có khí phận của
ma, chẳng trừ khử khí phận ấy thì sau này cũng sẽ phát sanh ma sự!
Một là tánh tự thị, ông viết công văn cho người khác, viết những chữ
[khiến cho] khá nhiều người kém học vấn đều chẳng nhận được mặt chữ,
đấy có còn là tâm hạnh lợi người lợi vật nữa chăng? Nếu tôi không nói
toạc ra thì sẽ suốt đời cứ như thế, chẳng biết phải hỏng bao nhiêu chuyện!
Dẫu chẳng hỏng chuyện nhưng khiến cho người khác phải phí hết tâm tư
để suy đoán thì chính mình cũng đã tổn phước rồi phải không? Ông
Phùng Mộng Hoa là một vị cựu Thám Hoa 79 , từng làm đến chức Tuần
79 Thám Hoa là danh xưng của người đậu Tiến Sĩ hạng thứ ba trong cuộc thi Đình. Người đỗ
đầu gọi là Trạng Nguyên, người đậu hạng nhì gọi là Bảng Nhãn. Theo các nhà nghiên cứu,
danh xưng này bắt nguồn từ đời Đường, các ông tân tiến sĩ được vua đãi yến và đi thăm
Thượng Uyển, gọi là “thám hoa viên” (thăm vườn hoa), nhưng danh hiệu này cho đến tận
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
105
Phủ 80 tỉnh An Huy, về sau chuyên lo cứu tế tai nạn. Những chữ ông ta
viết, người tầm thường chẳng hiểu được một nửa. Một năm kia viết thư
cho tôi, tôi liền nói toạc lỗi ấy ra. Sau này, viết thư cho tôi, [ông ta] toàn
dùng lối chữ Khải 81 , nhưng hỏi đến người khác thì [khi viết cho người
khác, ông ta] vẫn cứ y như cũ. Người ấy khá chăm đạo hạnh, nhưng con
cháu đều chết sạch, đứa cháu nuôi để nối dõi cũng chết luôn. Ông ta tám
mươi bốn tuổi mới mất, lúc mất đứa chắt mới được ba bốn tuổi. Cả một
đời muốn dùng chữ nghĩa để ra vẻ ăn trên ngồi chốc, lại còn nhiều năm
lo phát chẩn, rốt cuộc chỉ còn lại một nhà năm sáu bà góa, chỉ có một
đứa chắt ba bốn tuổi, chẳng đáng buồn ư?
Hai là ngã mạn kiêu căng. Trước kia, ông viết thư xin quy y cho anh
của ông, ký tên cuối thư chỉ ghi là “cẩn khải” (kính thưa). Vì sao coi
nhẹ chuyện quy y như chuyện chẳng đặng đừng, chẳng đáng tỏ vẻ cung
kính, rồi đâm ra tỏ thái độ thua cả sự lễ phép của người đi đường hỏi lối
như vậy? Người đi đường hỏi lối còn phải vòng tay thưa hỏi. Ông thay
mặt xin quy y, chỉ viết “cẩn khải”, hệt như hỏi đường không vòng tay,
chỉ nói “xin hỏi” mà thôi! Đấy chính là coi chuyện quy y và người thầy
để ta quy y dẫu một đồng cũng chưa đáng! Nay đem chuyện của gã ma
con ra hỏi, lại là “cẩn khải”. Nếu tôi không nói toạc ra, suốt cả đời ông
cứ ngã mạn, ngạo nghễ, mà vẫn chẳng biết là sai. Lâu ngày chầy tháng,
ắt đến nỗi bị ma dựa! Ông lễ phép, tôi chẳng thêm được gì; ông vô phép,
tôi cũng chẳng suy suyển gì! Nhưng do ông đã thờ tôi làm thầy, há nhẫn
đời Bắc Tống vẫn chưa có. Vào thời Bắc Tống, người đỗ đầu gọi là Trạng Nguyên, người
đậu thứ hai và thứ ba đều gọi là Bảng Nhãn với hàm ý: Hai người này là tả hữu của Trạng
Nguyên, giống như hai con mắt trên khuôn mặt vị Thủ Khoa. Mãi đến cuối đời Tống, mới
gọi người đậu Tiến Sĩ hạng thứ ba là Thám Hoa.
80 Tuần Phủ là một chức quan xuất hiện từ khoảng năm 1371 thời Minh. Dưới đời Minh, do
Tể Tướng Hồ Duy Dung cấu kết các thế lực địa phương định làm phản triều đình nên chức
Tể Tướng bị phế bỏ, đồng thời Châu Nguyên Chương phân tán quyền hành các quan mỗi
tỉnh để tránh nguy cơ các quan địa phương phản loạn. Do đó, lập ra chức Tuần Phủ làm
người đứng đầu tỉnh lãnh đạo ba ty trực thuộc là Đô Chỉ Huy Sứ Ty (coi về binh bị), Thừa
Tuyên Bố Chánh Sứ Ty (coi việc nội trị và trị an), và Đề Hình Án Sát Sứ Ty (coi việc xét xử,
kiêm nhiệm cai quản nhà tù). Chức trách nhiệm vụ chủ yếu của quan Tuần Phủ là thâu thuế,
lo việc trị an, chứ không trực tiếp cầm quân, tuy có thể điều động quân binh trong tỉnh nếu
cần. Đến đời Thanh, cả nước Trung Hoa chỉ có mười sáu quan Tuần Phủ.
81 Khải Thư là một trong bốn lối viết chữ Hán (Hành, Khải, Triện, Thảo). Khải Thư còn
được gọi là Chân Thư. Đặc trưng của lối viết này là vuông vắn, ngay ngắn, đầy đủ nét, rõ
ràng, không viết tắt, được coi là lối viết chữ Hán tiêu chuẩn bắt buộc trong các công văn.
Theo các nhà nghiên cứu, Khải có nghĩa là “khải mô” (khuôn phép, mẫu mực). Các lối chữ
Hành, Triện, Thảo đòi hỏi phải dụng công nghiên cứu và tập quen mới đọc được do nét chữ
tung hoành, bớt nét, phá thể, nhiều khi khác hẳn tự dạng trong lối chữ Khải.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
106
tâm chẳng trị bệnh cho ông, thiếu sót trách nhiệm của tôi ư? Vì thế, nói
như vậy. Nếu nghĩ là tôi muốn được cung kính nên quở trách ông thì ông
sẽ bị ma dựa chẳng lâu lắc gì nữa đâu! Thư này đừng để cho người khác
xem để bọn đồ đệ ma khỏi tạo khẩu nghiệp  (đây là thư trả lời cho lá thư đầu
tiên).
50. Thư trả lời cư sĩ Lý Ấn Tuyền
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Buổi sáng hôm qua thư đưa đến, vừa bóc ra xem qua, liền viết thư
phúc đáp ngay và đóng năm gói sách đưa cho người đem thư đến. Sau
đó đem sách của ông gởi trả lại mới biết bên trong có hình ông. Quang
nghĩ hai chữ Xuyên Tâm rất hay. Nếu đổi thành Truyền Tâm, tuy ý
nghĩa có lẽ hay hơn, nhưng Quang cho là tự phụ, vọng tưởng mình là
người truyền tâm ấn của Phật thì đâm ra không còn tốt đẹp nữa! Điều
Quang thiếu sót chính là tâm bị nghiệp chướng, trọn chẳng thể xuyên
được. Nếu có thể xuyên được thì xuyên chính mình và còn làm cho hết
thảy mọi người đều xuyên theo, lại còn không có dấu vết. Nếu ông ham
cái nghĩa ấy thì tôi cũng không có chỗ nào để chõ miệng vào cả!
51. Thư gởi cư sĩ Cao Khế Lý
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Mẹ ông đã bảy mươi mốt tuổi rồi, ngày tháng không còn nhiều nữa.
Hãy nên bảo quyến thuộc trong nhà: “Mọi người hằng ngày hãy thay
phiên nhau niệm Phật trước mẹ”. Vì sao vậy? Do bọn họ lúc thường
ngày nếu không niệm Phật thì tới lúc mẹ ông sắp mất, họ cũng sẽ chẳng
chịu niệm. Lúc bình thường đã quen niệm, đến lúc ấy sẽ niệm được. Phải
thỉnh một cuốn Sức Chung Tân Lương gởi về nhà cho bọn họ đọc, ngõ
hầu hiểu được người đến lúc lâm chung phải nên [làm] như thế nào thì
mới hữu ích, như thế nào sẽ bị tổn hại. Đã biết những điều thế tục
thường làm đều là chuyện “đã bị té xuống giếng còn bị quăng đá” sẽ
chẳng đến nỗi cứ nghĩ những chuyện ấy mới là hiếu, khiến cho mẹ chẳng
được vãng sanh, ngược lại càng bị đọa lạc hơn.
Nay đặt pháp danh cho mẹ ông là Đức Siêu, nghĩa là: Do nhất tâm
niệm Phật, liền có thể siêu xuất tam giới, cao đăng chín phẩm sen báu.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
107
Hãy răn nhắc [bà cụ] đừng cầu phước báo trời - người trong đời sau. Nếu
có cái tâm mong cầu cho đời sau, chắc chắn chẳng được vãng sanh Tây
Phương! Chuyện này khẩn yếu tột bậc! Giúp cho cha mẹ được vãng sanh
thành công chính là giúp cho cha mẹ thành Phật! Công đức ấy cực lớn,
không thể sánh tầy! Nếu phá hoại chánh niệm của cha mẹ khiến cho họ
chẳng được vãng sanh thì tội lỗi ấy cũng cực lớn không thể sánh tầy!
Ông hãy dốc chí nhé!
52. Trả lời thư cư sĩ Lý Thọ Đường
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Hôm trước, thư ông được Bắc Bình Khắc Kinh Viện chuyển đến đây,
[xem thư] biết ông khá có tín tâm. Nay đặt cho ông pháp danh là Huệ
Ấm, nghĩa là dùng trí huệ để bẩm thọ pháp môn Niệm Phật của đức Như
Lai hòng tự che chở, che chở cho người, khiến cho những chúng sanh bị
nhiệt não 82 bức bách kia cùng được che rợp, được mát dịu trong đời hiện
tại, liễu sanh thoát tử ngay trong đời này. Chỉ y theo Gia Ngôn Lục tu trì,
chắc chắn sẽ được lợi ích rốt ráo. Đừng nên học theo những pháp luyện
đan 83 , vận khí v.v… của ngoại đạo. Nếu trước kia đã từng học, hãy hoàn
toàn bỏ đi thì mới có lợi ích.
Lại nên dạy bảo quyến thuộc trong nhà và hết thảy những kẻ hữu
duyên bên ngoài khiến cho họ đều chí thành niệm Phật. Nếu chịu chân
thật niệm thì trong đời này ắt gặp dữ hóa lành, lâm chung quyết định
vãng sanh Tây Phương; lợi ích ấy làm sao diễn tả được? Ai nấy lại cần
82 Nhiệt não: Những sự khổ não dày vò thân tâm, khiến chúng sanh bức rức, bồn chồn, đau
đớn như bị nung nấu nên gọi là “nhiệt não”. Phẩm Nhập Pháp Giới kinh Hoa Nghiêm có câu:
“Như chiên-đàn trắng nếu đem bôi lên thân sẽ trừ được hết thảy nhiệt não, khiến cho thân
tâm được mát dịu trọn khắp”.
83 Luyện Đan: Còn gọi là Ngoại Đan để phân biệt với Nội Đan. Nội Đan là tập luyện bằng
các phương pháp dưỡng sinh, hít thở để hấp thụ tinh hoa của nhật, nguyệt, trời đất (thường
được gọi là “vận khí” hay Khí Công), thiền định, quán tưởng để kết “thánh thai” nhằm biến
đổi xác phàm thành tiên v.v.. Ngoại Đan là phương pháp dùng những dược vật, hóa chất
nung luyện thành những loại thuốc tiên (kim đan) để uống vào sẽ thành tiên. Luyện đan có
thể coi như tiền thân của ngành hóa học hiện đại. Phối hợp với quan điểm Âm Dương Ngũ
Hành cũng như những đặc tính được Đạo Gia gán cho những kim loại nặng (chẳng hạn thủy
ngân chính là mẹ của bạc, chì là mẹ của các kim loại), các nhà luyện đan thường nấu chì,
thủy ngân, vàng, lưu huỳnh… thành thuốc trường sanh bất lão theo những phương cách bí
truyền trong một ngày giờ nhất định, dĩ nhiên kiêm thêm tụng chú, ếm bùa, cầu đảo để thuốc
tiên được linh nghiệm. Rất nhiều loại “tiên đan” chứa những chất cực độc nên người uống
vào hộc máu chết tươi!
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
108
phải giữ vẹn luân thường, trọn hết bổn phận, dứt lòng tà, giữ lòng thành,
đừng làm các điều ác, vâng giữ các điều lành, đề xướng nhân quả ba đời,
luân hồi lục đạo, khiến cho hết thảy mọi người đều giữ tấm lòng tốt lành,
nói lời tốt lành, làm chuyện tốt lành. Người niệm Phật làm được như thế
thì là đệ tử thật sự của Phật. Ông từ mấy ngàn dặm gởi thư đến mà sao
ghi địa chỉ vẫn viết tháu, chẳng cẩn thận, đúng lề lối, có thể làm hỏng
chuyện vậy? Chỉ một chuyện này đủ biết ông làm việc phần nhiều chẳng
nghiêm túc rồi!
53. Thư trả lời cư sĩ Phùng Thiên Tây & Trịnh Viên Oánh
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Ba bốn hôm trước nhận được thư và hối phiếu (money order) một
trăm đồng, đã nhận rồi, đừng lo. Ngay hôm ấy, Hoằng Hóa Xã đã gởi
hơn ba chục bộ sách cho các vị, chắc là đã nhận được rồi. Do bận bịu
không rảnh rỗi nên chưa phúc đáp được. Trộm nghĩ: Chúng sanh đời
Mạt Pháp căn cơ cạn mỏng, nếu không cậy vào Phật lực, chắc chắc khó
thể liễu thoát. Do vậy, phải giữ chắc một môn “tín nguyện niệm Phật cầu
sanh Tịnh Độ” thì mới có thể thoát khỏi cõi Ngũ Trược này, lên cõi chín
phẩm sen kia. Nếu lầm lẫn cho mình là cao quý, muốn cậy vào sức chính
mình để tu các pháp môn Thiền, Giáo, Mật hòng liễu sanh tử thì phần
nhiều sẽ là “có nhân, không quả”. Vì sao vậy? Dù có thể triệt ngộ tự tâm,
thâm nhập kinh tạng, nhưng chưa đoạn hết sạch Phiền Hoặc, chắc chắn
chẳng có phần liễu sanh tử, huống hồ kẻ chưa thể triệt ngộ tự tâm và
chưa thể thâm nhập ư? Mật Tông đề xướng “thành Phật ngay trong thân
này” cũng chẳng phải là điều ai cũng có thể làm được! Người học Mật
Tông thường bị ma dựa, đều là do chẳng biết tự lượng, lầm lạc muốn đắc
thần thông và thành Phật mà ra!
Quý vị đã trọn đủ tín tâm, nên y theo pháp môn Tịnh Độ mà Quang
đã nói để tu. Nên biết: Pháp này chính là pháp được hoằng dương bởi
chư Phật, chư Tổ, chư đại thiện tri thức, Quang bất quá dựa theo ý nghĩa
của lời chư Phật, chư Tổ, chư đại thiện tri thức mà truyền thuật lại. Đừng
nói: “Ông là hạng người gì mà dám bảo người khác bỏ những pháp môn
Thiền, Giáo, Mật do đức Phật đã nói để chuyên y theo lời ông nói đó mà
tu ư?” Nếu nói như vậy chính là chẳng y theo lời Phật dạy, bởi những gì
Quang đã nói chính là những gì mười phương ba đời chư Phật đều cùng
nói. Há có nên vì Quang bất tài mà chẳng tin tưởng ư? Hiện thời tà ma,
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
109
ngoại đạo nhiều khôn kể xiết, họ đều nói chính họ mới thật là bậc nhất.
Quý vị chớ bị những loài ma con ấy mê hoặc. Nếu trước kia đã từng dự
vào môn hộ của chúng, hãy nên bỏ sạch hết đi. Chớ nói “lúc nhập môn
đã thề độc, sợ bỏ đi chắc sẽ mắc họa!” Phải biết: Bỏ tà theo chánh, sao
mắc họa được? Chẳng những không mắc họa, lại còn có công đức.
Những điều khác đã nói tường tận trong Văn Sao, ở đây không viết chi
tiết.
Những sách đã gởi đến đó, cứ chiếu theo khả năng của người ta mà
trao ra, đừng nhất định phải trao sách theo đúng số tiền người ta đã trả.
Nay tôi gởi một trang danh mục sách của Hoằng Hóa Xã, nếu có ai thỉnh
nhiều để tặng cho người khác hòng kết duyên thì cứ dựa theo giá tiền
trong danh sách mà thỉnh. Nếu có gởi tiền thì trên bưu phiếu xin đề rõ là
Bưu Cục ngõ Dưỡng Dục, Tô Châu sẽ đỡ mất công nhiều lắm. Nếu chỉ
viết là Tô Châu thì phải đưa về Tổng Cục [bưu điện], cách chùa Báo
Quốc khoảng bốn dặm, gởi đi giao về khá bất tiện. Sợ người đưa tiền ghi
tên [sách] không rõ ràng, xin hãy đem danh mục gởi lại kèm theo thư để
khỏi đến nỗi chẳng thỉnh được sách rồi đâm ra nghi ngờ!
54. Trả lời thư cư sĩ Trầm Di Sanh
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Nói đến chuyện làm câu đối để treo hai bên chữ “Phật” lớn, nay tôi
soạn một cặp liễn, không biết có dùng được hay không? “Mê ngộ tình
không chứng tự tánh. Thánh phàm kiến tận hiển duy tâm” (Mê, ngộ, tình
không, chứng tự tánh, thánh phàm Kiến 84 hết tỏ duy tâm). Nếu viết theo
lối tám chữ thì là “mê ngộ tình không, viên minh tự tánh; thánh phàm
kiến tận, triệt chứng duy tâm”. Lối văn tám chữ ý nghĩa cũng hay, tùy ý
sử dụng. Phàm phu đang mê, tam thừa tuy ngộ, nhưng chưa đạt đến địa
vị “mê lẫn ngộ đều mất” cho nên chưa thể chứng tự tánh rốt ráo viên
mãn. Phàm phu có tình kiến phàm phu, thánh nhân có tình kiến thánh
nhân, chỉ có đức Phật không có cả hai thứ kiến ấy. Do vậy, [đức Phật]
triệt để tỏ lộ lý thể Duy Tâm.
Niệm Phật nhắm mắt dễ bị hôn trầm. Nếu không khéo dụng tâm rất
có thể gặp cảnh ma! Chỉ buông hờ mí mắt  (tức là như mắt các tượng Phật vậy)
thì tâm sẽ lặng xuống, chẳng sôi động, cũng chẳng bị hỏa bốc lên đầu.
84 Kiến ở đây là Kiến Hoặc.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
110
Nếu ông niệm Phật mà trên đầu [dường như] có vật gì rờ đụng, hoặc lôi
kéo v.v… là vì suy tưởng trong lúc niệm Phật khiến cho sóng tâm thức
dâng trào đến nỗi tâm hỏa bốc lên. Nếu buông rủ mí mắt và hướng tâm
suy tưởng xuống phía dưới thì tâm hỏa chẳng bốc lên, bệnh ấy sẽ mất đi.
Chớ nên lầm tưởng [hiện tượng] ấy là công phu [đã đạt đến mức], cũng
đừng sợ đấy là ma cảnh, chỉ chí thành nhiếp tâm mà niệm, và tưởng bản
thân đang ngồi hoặc đứng trên hoa sen, nhất tâm tưởng ta đang ngồi hay
đứng trên hoa sen thì hiện tượng ấy sẽ tự nhanh chóng biến mất  (Nếu
chẳng dám tưởng đang ngồi hay đứng trên hoa sen, sợ rằng có thể gặp ma sự, hãy
chỉ nghĩ đến phía dưới bàn chân thì tâm hỏa lẫn hơi nóng trên đầu đều chẳng phát
sanh nữa). Hiện nay tà ma ngoại đạo rất nhiều, chớ nên ôm lòng thăm dò,
tu thử chút nào! Nếu có cái tâm ấy, ắt sẽ bị chúng dụ dỗ. Hễ lọt vào
tròng của chúng, ắt sẽ đến nỗi mất trí phát cuồng. Nghe nói một vị pháp
sư rất có tiếng tăm nay đã tự mình ăn thịt, dạy người khác ăn thịt, lại còn
dạy người khác hủy hoại tượng Phật, ông ta đã hiện rõ tướng ma rồi đấy!
55. Thư trả lời cư sĩ Hoàng Hàm Chi
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Bài Tây Quy Tụng của Tử Kiến Ông gồm một trăm sáu mươi chữ, ý
nghĩa gần như chấp nhận được, nhưng văn từ còn vụng về, thiếu lưu loát,
chỉ làm cho xong chuyện mà thôi  85 . Cư sĩ [Khuất] Văn Lục đã ăn chay,
trong khi tang ma, tế thần, đãi khách đều nên dùng đồ chay để khởi
nguồn phong hóa cho địa phương. Muôn phần chớ nên thuận theo tục cũ,
phô trương bày vẽ, sát sanh, tấu nhạc, biến đám ma thành tiệc tùng vui
chơi, ngõ hầu đối với cha mẹ, đối với chính mình, đối với khách khứa,
đối với xóm giềng đều có lợi ích. Hiện nay vận nước nguy ngập, bất luận
là ai cũng đều nên niệm Phật, niệm Quán Âm để làm kế dự phòng.
Ngoại trừ cách này ra, làm bất cứ cách nào, chẳng lay chuyển được
nghiệp nào, chỉ thành uổng công nhọc nhằn mà thôi. Mong hãy đem điều
này nói với hết thảy những người hữu duyên.
56. Thư trả lời cư sĩ Đàm Thiếu Phủ
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
85
Tử Kiến Ông chính là cư sĩ Khuất Tử Kiến. Trong phần Tụng của Ấn Quang Văn Sao Tục
Biên có lời đề từ cho bài Tây Quy Tụng này do chính tổ Ấn Quang viết.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
111
Nhận được tin cáo phó lần trước, tính nói gốc - ngọn cùng ông ngõ
hầu có ích cho cha mẹ, chẳng tổn hại chính mình, nhưng vì bận bịu
không rảnh rỗi, rốt cuộc chưa thể trả lời thư được. Lần này nhận được
thư ông là do Vi Nghiễm gởi từ chỗ anh ông ta tới, cũng đã gần mười
ngày rồi. Nên biết: Người trong thế gian chỉ biết chú ý đến thân xác, đến
nghi thức, chứ đối với hai phương diện tâm thức và lợi ích đều bỏ qua
không xét đến. Dường như là muốn làm chuyện lợi ích, nhưng thật ra chỉ
là làm chuyện sướng tai khoái mắt người đời, chẳng làm vì linh hồn của
vong linh. Ông đã quy y Phật pháp, hãy nên dốc cạn lòng thành niệm
Phật, hồi hướng cho cha mẹ và dạy quyến thuộc trong cả nhà đều nén
đau thương niệm Phật thì đối với cha mẹ, đối với chính mình đều có lợi
ích lớn.
Hiện thời, vận đời nguy ngập, nếu có thể chí thành niệm Phật, chắc
chắn sẽ gặp dữ hóa lành. Nếu không, họa hại trong hiện thời khác hẳn
khi trước, đúng là [muốn] tránh né nhưng không thể nào tránh né được,
[muốn] ngăn ngừa nhưng không thể nào phòng ngừa được, cuộc sống
người dân lúc này đáng thương đến cùng cực. Hãy nên nói cặn kẽ với
quyến thuộc thì người còn lẫn kẻ mất đều hưởng lợi ích. Chùa miếu ở
Quảng Châu đều bị hủy bỏ, mà cũng chẳng có Tăng chúng rất chân thật
tu hành; gần đây càng thêm điêu linh thì chẳng có cách nào tìm được
chân tăng! Chỉ có chính mình đem lòng chí thành niệm Phật, so với việc
thỉnh tăng sĩ ăn thịt uống rượu đến niệm kinh, bái sám, công đức lớn hơn
nhiều lắm! Niệm Phật là chuyện quan trọng nhất trong đời người, không
phải là vì cha mẹ mất rồi mới niệm, còn lúc bình thường chẳng niệm!
Làm đám tang cho cha mẹ [thoạt trông thì dường như chỉ] vì cha mẹ,
nhưng thật ra, chính do cái chết của cha mẹ đã dẫn khởi các ông cùng
chứng đại sự “muôn kiếp chẳng chết” vậy. Phải biết cảm ơn, hãy sốt
sắng niệm Phật để báo ân.
57. Thư trả lời cư sĩ Trương Vân Lôi
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Trong lúc cõi đời loạn lạc này, mọi việc nên đơn giản là hay nhất.
Nếu bày thêm chuyện phụ thuộc thừa thãi “có cũng được mà không cũng
chẳng sao” thì sẽ gây phiền phức lớn lắm. Quán Âm Linh Thiêm 86 rất
86 Quán Âm Linh Thiêm (hay bị đọc trại thành Quán Âm Linh Sâm, hay Quán Âm Linh
Xăm) thường được người Việt biết đến dưới tên gọi Xăm Quán Âm, gồm một trăm quẻ. Mỗi
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
112
hay, nhưng nên cầu nơi chính mình. Nếu chân thành, thiết tha, không dối
trá sẽ tự được Bồ Tát gia bị. Nếu cái tâm cầu nơi chính mình không chân
thành, Bồ Tát cũng khó gia bị được. Sách Lịch Sử Thống Kỷ tôi đã bảo
thầy Minh Đạo chiếu theo [thư yêu cầu] gởi đi, lại còn bảo gởi hai bộ
Phổ Đà Chí, tổng cộng là bốn bộ. Một bộ ông tự giữ, một bộ đưa cho Hồ
Phụng Trần, hai bộ kia tùy theo cơ duyên mà tặng.
Sanh con không khó, dạy con rất khó. Rất nhiều kẻ chẳng hiểu việc,
không có con bèn cầu Bồ Tát, đến khi có con chỉ biết quý báu; do đấy
nuôi thành hạng hư hỏng nhiều lắm. Ví như trồng lúa, chỉ biết tìm hạt
giống tốt và ươm cho lên mạ rồi thôi, tất cả những chuyện trừ cỏ dại,
bón, tưới v.v… đều nhất loạt chẳng ngó ngàng tới. Giống lúa ấy tuy tốt,
còn mong chi thâu hoạch được chăng? Như Quang hiểu biết, đến chín
mươi chín phần trăm những kẻ không con và đông con đều là loại kết
quả này. Chỉ có mình cha của Diêm Đan Sơ  (Kính Minh) là người thương
yêu con bậc nhất từ xưa đến nay, cho nên [cụ Diêm] nhờ các vị hương
thân trưởng thượng [kềm cặp Đan Sơ] khiến cho con ông được bổ vào
Hàn Lâm, rồi làm quan to. Ông dạy con nghiêm ngặt cũng là thiên hạ
xưa nay chưa hề có. Một mặt vun bồi đức hạnh, một mặt tận lực dạy dỗ.
Nguyên do là vì yêu thương con thật sự. Lòng thương yêu của những kẻ
khác thường là còn tệ hơn giết con, bởi giết con thì chỉ có một người
chết. Đứa con không dạy dỗ sẽ chẳng nghiệp gì không làm, vĩnh viễn
đọa trong tam đồ ác đạo. So với nỗi thảm khốc của một lần chết nào phải
chỉ khác biệt như trời với vực! Sợ ông chẳng tránh khỏi [như vậy] nên
tôi phải nói toạc ra trước để đề phòng!
58. Thư trả lời cư sĩ Từ Thư Dung
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Nhận được thư ông, biết đạo tâm chưa lui sụt, chí hướng vẫn cao,
khôn ngăn mừng rỡ, an ủi. Hãy nên biết: Học thánh, học Phật đều lấy
quẻ có hình thức như sau: Thứ tự của quẻ, quẻ tốt hay xấu, thuộc cung nào trong 12 chi, một
điển tích trong văn học Trung Hoa, rồi lời bàn. Chẳng hạn như: “Quẻ thứ hai, xăm Hạ Hạ,
cung Tý, Tô Tần hỏng thi, thơ rằng…” rồi đến lời bàn và lời nhận định chung cho toàn quẻ.
Đây là một thứ hình thức bói toán bằng cách rút thăm do người Hoa chế ra, hầu như bất cứ
vị tiên, thánh nào cũng đều có xăm, như Quan Thánh Đế Quân Linh Thiêm, Thiên Hậu Linh
Thiêm, Đại Tiên Linh Thiêm, Tế Công Linh Thiêm, Lã Tổ Linh Thiêm… Ở đây, dựa theo
niềm tin tưởng phổ biến vào sự bói toán, xin xăm của người Trung Hoa, Tổ đã khuyên dạy
“hãy nên chí tâm niệm Phật, tận hết sức mình để sửa đổi vận mạng”.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
113
“giữ vẹn luân thường, trọn hết bổn phận, dứt lòng tà, giữ lòng thành,
đừng làm các điều ác, vâng giữ các điều lành” làm gốc. Lại còn phải
giữ phận khiêm nhường, ẩn giấu tài năng, noi theo cổ nhân, tận tụy dõi
theo đường lối thực tiễn. Làm được như vậy thì học vấn lẫn phẩm hạnh
đều vượt trỗi những kẻ tầm thường. Thông thường những kẻ thông minh
đều kiêu căng, khoe khoang, phô tài, chua ngoa, khắc bạc, tâm hoàn toàn
thiếu sự hàm dưỡng. Kẻ ấy nếu không suốt đời trắc trở, ắt sẽ chết yểu lúc
trẻ! Ông đời trước nhiều may mắn, vun bồi được thiện căn này, hãy nên
dốc hết sức vun bồi ngõ hầu có thành tựu. Kẻ thông minh dễ phạm nhất
chỉ có sắc dục, nên thường giữ tâm kiêng sợ, đừng để nẩy sanh chút tà
vọng nào. Nếu như ngẫu nhiên khởi lên ý niệm ấy, liền tưởng: Mỗi một
cử động của chúng ta, thiên địa, quỷ thần, chư Phật, Bồ Tát không vị nào
chẳng biết hết, thấy hết! Trước mặt người khác còn chẳng dám làm quấy,
huống gì là đối trước chỗ Phật, trời nghiêm túc cẩn mật, lại dám ôm giữ
ý niệm tà vạy tệ hại và làm chuyện tà vạy tệ hại ư? Mạnh Tử nói: “Sự
thục vi đại? Sự thân vi đại. Thủ thục vi đại? Thủ thân vi đại” (Thờ ai là
chuyện lớn? Thờ cha mẹ là chuyện lớn. Giữ gì là chuyện lớn? Giữ cái
thân là chuyện lớn). Nếu không giữ được cái thân, dù có phụng dưỡng
cha mẹ cũng chỉ là hình thức bề ngoài mà thôi, chứ thật ra là coi rẻ di thể
nhận từ cha mẹ, đấy chính là bất hiếu lớn lắm! Do vậy, Tăng Tử lúc sắp
mất, mới nói: “Phóng tâm vô lự” (tâm thảnh thơi không lo lắng). Kinh
Thi chép: “Chiến chiến cạnh cạnh, như lâm thâm uyên, như lý bạc băng,
nhi kim, nhi hậu, ngô tri miễn phù” (Dè dặt, đề phòng, như vào vực sâu,
đi trên băng mỏng, hiện thời, mai sau, ta biết tránh khỏi). Chưa đến lúc
ấy vẫn phải giữ lòng dè dặt, Tăng Tử còn như vậy, huống gì là lũ phàm
tục, tầm thường chúng ta ư?
Nay gởi cho ông một bộ Lịch Sử Thống Kỷ, hai cuốn Thọ Khang
Bảo Giám, ba cuốn Gia Ngôn Lục. Thống Kỷ thì ông tự giữ để biết [cõi
đời] bình trị hay loạn lạc, biết gương nhân quả. Thường xem Thọ Khang
Bảo Giám thì chẳng đến nỗi phạm tà dâm và thủ dâm v.v... tự hại cuộc
đời, tự hao phước thọ, chẳng bị tàn phế và chết chóc. Hãy nên tặng một
cuốn sách này cho ông Lý Hồng Nghiệp, còn Gia Ngôn Lục thì ông với
ông Cổ, ông Lý, mỗi người một cuốn. Y theo đó tu trì thì pháp thế gian
lẫn pháp xuất thế gian đều biết được cương lãnh trọng yếu.
Cổ Vệ Sanh, Lý Hồng Nghiệp đã muốn quy y thì nay đặt pháp danh
cho Vệ Sanh là Huệ Sanh, nghĩa là dùng trí huệ cầu sanh Tây Phương,
vĩnh viễn chứng đạo bất sanh bất diệt để tự bảo vệ mình, bảo vệ người,
cùng được bất tử. Đặt pháp danh cho Hồng Nghiệp là Huệ Nghiệp, nghĩa
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
114
là dùng trí huệ để đoạn trừ ác nghiệp thế gian, tu trì Tịnh nghiệp vãng
sanh Tây Phương. Sự nghiệp như thế mới là “hồng nghiệp” (sự nghiệp vĩ
đại). Tu thân lập nghiệp cho đến thành thánh, thành hiền trong thế gian
nếu đem so với sự nghiệp vãng sanh Tây Phương, liễu sanh thoát tử thì
nhỏ bé vô cùng! Xin hãy đem đoạn thư này chép lại cho hai người ấy
đọc, hoặc đem cả lá thư chép lại cho họ xem. Dẫu họ đã đến tuổi hoa
giáp (sáu mươi) cũng được lợi ích, huống chi họ là hàng hậu sinh vừa
mới qua tuổi đôi mươi!
59. Thư trả lời cư sĩ Kim Thiện Sanh
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Trong đời trước, con người nghiệp nào chẳng tạo? May mắn được
nghe Phật pháp, hãy nên sốt sắng tu trì để mong tiêu trừ túc nghiệp, siêu
độ oan gia. Tất cả oan gia tuy khó cởi gỡ nhưng nếu chịu phát tâm Bồ
Đề và thành tâm siêu độ sẽ không có [mối oán kết nào] chẳng cởi gỡ
được! Ông niệm Phật bị nghẹn hơi chẳng phải vì thân thể yếu đuối mà là
do nghiệp chướng tạo ra, ông chỉ nên khẩn thiết, chí thành niệm. Nếu
niệm không được thì tâm hãy thường tưởng nhớ. Nếu niệm được thì vẫn
cần phải dùng miệng để niệm, không thể niệm được thì chỉ tâm chuyển,
tâm nhớ, lâu ngày nghiệp ấy sẽ tiêu. Từ rày, phàm khởi tâm làm việc đều
phải hướng theo phương diện ăn ở cho có tình nghĩa nồng hậu mà làm.
Ăn ở trọn vẹn tình nghĩa thì thêm phước, ăn ở bạc bẽo thì chẳng đạt
được phước gì! Nếu lại còn khắc nghiệt, hiểm độc, gian xảo thì giống
như đảnh núi chót vót, mưa đẫm cách nào cũng không nhận được, bất cứ
cây cỏ gì cũng không mọc được!
60. Thư trả lời cư sĩ Cát Chí Lượng
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Hôm trước nhận được thư, khôn ngăn mừng - thẹn đến cùng cực.
Vui là vì dường như cư sĩ đã có cơ chuyển biến, chẳng còn cậy mình
thông minh như trước, nói bừa đạo lý, tôn sùng khoa học, miệt thị Phật
pháp. Thẹn là vì tôi là một ông Tăng vô tri vô thức, tầm thường chỉ biết
cơm cháo, nếu ai học theo tôi đều thành thân phận ngu phu ngu phụ.
Muốn làm bậc đại thông gia, hãy nên bái một vị đại pháp sư dựng cao
tràng pháp để khỏi uổng cái tâm quy y. Nếu thờ Quang làm thầy, sau này
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
115
do Quang vô tri vô thức sẽ hối hận, bỏ đi, hóa ra là một phen làm chuyện
vô ích! Nhưng Quang là kẻ thẳng tánh, ăn nói thẳng tuột, ông đã lầm lẫn
gởi thư cho Quang, cố nhiên Quang không dám chấp nhận, nhưng cũng
chẳng ngại trao đổi mấy câu để giúp cho việc lập thân hành đạo, liễu
sanh thoát tử mai sau. Như kẻ không chân chỉ đường, dẫu chẳng thể đi
được một bước, nhưng chẳng ngại gì hỏi tới để nhờ đấy mà về được nhà.
Những gì ông nói đều toàn là cậy vào ý kiến của chính mình, chẳng
lấy thật lý, thật sự làm chuẩn. Nay ông đã biết sai, ắt phải cực lực đối trị
tập khí ấy. Không trừ được tập khí ấy thì mỗi một cử động đều có thể
tổn phước, chuốc họa. Câu nghi vấn đầu tiên của ông chính là lời hủy
báng, chứ tuyệt đối chẳng phải là nghi vấn! [Dùng chữ] “nghi vấn” chính
là chơi chữ để che đậy. So với chuyện nói thẳng thừng là không tin, lỗi
lầm ấy còn lớn hơn nữa. Nếu vẫn cứ giữ thói ấy, chẳng biết sửa đổi ắt sẽ
có ngày bị ma dựa phát cuồng! Thuốc hay đắng miệng, không biết cư sĩ
có chịu uống hay không?
61. Thư trả lời cư sĩ Vương Tâm Thiền
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Mẹ ông đã có thể niệm Phật thì hãy nên bảo các cô con dâu cùng bầu
bạn niệm Phật với mẹ. Lại nên khuyên cụ ăn chay trường để trợ thành
đạo nghiệp cho mẹ, đó là hiếu. Nếu chỉ nghĩ “đừng niệm Phật, sợ nhọc
nhằn tâm lực; đừng ăn chay, sợ rằng chẳng hợp phép dinh dưỡng” là
hiếu thì lòng hiếu ấy giống như La Sát nữ yêu thương con người vậy.
Lòng hiếu ấy phá hoại đạo nghiệp của mẹ, khiến cho cụ vốn có thể liễu
sanh thoát tử lại đâm ra ở mãi trong sanh tử. Lòng hiếu ấy chính là lòng
hiếu “đã xô xuống giếng, lại còn quăng đá”, khiến cho mẹ ông chẳng
được siêu sanh, đọa lạc suốt kiếp. Hiếu thì có hiếu đấy, nhưng chẳng biết
[hiếu như vậy] hóa ra là ngỗ nghịch! Ông đã làm công chức, về mặt hình
tích chẳng cần phải thể hiện vẻ tu trì, nhưng trong tâm địa há chẳng thể
thường ức niệm ư? Giống như ông nhớ mẹ, ai cấm ông trong tâm thường
nhớ nghĩ mẹ? Ông nêu ra những sự trở ngại ấy, hoàn toàn là luận trên
hình tích, chứ không phải luận trên tâm địa! Hiện nay thời cuộc nguy
ngập như thế, nếu vẫn chẳng chịu thầm niệm Phật trong tâm, chuyện
tương lai rốt cuộc chẳng biết giải quyết ra sao? Ông đọc Văn Sao, Gia
Ngôn Lục, những gì nói trong ấy chẳng đủ để giải quyết mối nghi [của
ông], cứ cần phải có một lá thư vài trăm chữ mới thỏa lòng mong ngóng,
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
116
đều là do thường ngày chẳng chịu thể hội, quán sát mà ra. Hãy nên dùng
lòng chân hiếu để khuyên lơn các nàng dâu, và thường xuyên tự hành
mật niệm (niệm thầm) thì lợi ích lớn lắm!
62. Thư trả lời cư sĩ Ngô Huệ Di và La Huệ Chú
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Pháp môn Tịnh Độ chú trọng nơi Tín - Nguyện, có kẻ chẳng biết cho
nên hoặc cầu phước báo nhân thiên, hoặc cầu đời sau làm Tăng để hoằng
dương Phật pháp, độ thoát chúng sanh. Những loại tâm niệm ấy đều phải
trừ khử sạch sẽ; nếu có mảy may sẽ chẳng thể vãng sanh! Vãng sanh là
siêu phàm nhập thánh, liễu sanh thoát tử. Không vãng sanh thì tuy một
đời, hai đời chẳng mê, chắc chắn khó lòng vĩnh viễn chẳng mê. Hễ mê
thì do có phước tu trì, bèn tạo nghiệp đáng sợ lắm! Ác nghiệp đã tạo, ác
báo tự xảy đến, cầu thoát tam đồ chỉ sợ chẳng có ngày đâu!
Lại nữa, người niệm Phật phải nên khuyên quyến thuộc trong nhà
cùng sanh tín tâm, cùng thường niệm Phật để chuẩn bị cho cha mẹ và
các quyến thuộc trong nhà người ấy hễ có ai mạng chung liền trợ niệm
cho. Nếu không, chẳng những không thể giúp cho [người sắp chết giữ
được] chánh niệm, mà trái lại còn làm cho [người ấy] sanh khởi những
tâm sân hận, ái luyến v.v…  (tắm rửa sẵn, thay áo làm mất chánh niệm. Nếu dời
động khiến cho [người sắp mất] bị đau đớn bèn sanh sân hận. Sân hận thì có thể đọa
vào loài độc trùng. Nếu đối trước [người sắp mất] khóc lóc, người ấy liền sanh ái
luyến. [Những chuyện này] đều làm mất chánh niệm, vĩnh viễn không mong chi được
vãng sanh, buồn thay!) Người không niệm Phật còn chẳng đến nỗi bị tổn
hại lớn, chứ người niệm Phật hễ bị phá hoại, chánh niệm mất sạch, muốn
được vãng sanh trọn không thể được! Từ đấy luân hồi trong lục đạo suốt
kiếp dài lâu, đều là do bị bọn quyến thuộc ấy gây nên.
Nếu bọn họ chẳng phát tâm thì nên đem chuyện thời cuộc nguy hiểm,
hễ chí thành niệm Phật chắc chắc gặp dữ hóa lành ra khuyên lơn. Nếu là
nữ nhân mà chịu niệm Phật thì chắc chắn không bị đau khổ trong khi
sanh nở. Nếu nữ nhân lúc bình thường chẳng biết niệm Phật, khi sanh nở
hết sức đau khổ mà chịu chí thành niệm “nam-mô Quán Thế Âm Bồ
Tát”, chắc chắn lập tức an nhiên sanh nở. Điều này linh cảm tột bậc, hãy
nên nói với hết thảy bạn bè và những người quen biết, khiến cho họ ai
nấy đều được sanh con tốt lành, lại còn làm cho cả mẹ lẫn con đều được
yên vui, cùng gieo thiện căn. Có kẻ ít hiểu biết cho rằng lúc sanh nở lõa
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
117
lồ bất tịnh, hễ niệm sẽ bị tội, chẳng biết đây là chuyện liên quan đến tánh
mạng, chớ nên đem nghi thức lúc bình thường vô sự mà bàn. Ví như con
cái té trong lửa, nước, vừa gọi cha mẹ, cha mẹ liền đến cứu giúp ngay,
chắc chắn chẳng vì [con cái] mũ áo không tề chỉnh, thân thể chẳng sạch
sẽ mà không cứu! Nếu do vậy mà chẳng cứu thì cũng chẳng đáng gọi là
Phật, Bồ Tát! Nếu là lúc bình thường, cố nhiên nên cạn lòng thành, tận
lòng kính, chẳng được lấy chuyện trong khi sanh nở làm lệ.
Con người chẳng có ai không yêu thương con cái, nếu dạy con cái
niệm Phật, niệm Quán Âm từ nhỏ, sẽ tiêu trừ được nghiệp chướng, tăng
trưởng thiện căn mà chẳng hay chẳng biết. Huống chi kẻ tự mình thường
niệm Phật, lúc lâm chung ắt càng chẳng nên khuấy rối, càng phải dùng
niệm Phật để giúp đỡ ngõ hầu [người ấy] quyết định vãng sanh Tây
Phương. Trong hiện thời, niệm Phật, niệm Quán Âm, gặp dữ hóa lành là
điều chắc chắn. Quang già rồi, tinh thần chẳng đủ, chỉ nên đọc kỹ Văn
Sao, y theo đó tu hành sẽ liền được lợi ích, đừng nên thường xuyên gởi
thư để khỏi tự phiền, phiền người!
63. Thư trả lời cư sĩ Thang Huệ Chấn
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Người đang độ thiếu niên nếu chẳng gặp được thầy lành bạn tốt,
ngày ngày qua lại với lũ bạn nhậu nhẹt, tà vạy sẽ nguy hiểm muôn phần.
Nặng thì không bao lâu sẽ chết, nhẹ thì cũng thành yếu ớt, hoặc thành
tàn phế. Xét đến nguyên do, đều là do chúng cứ nghĩ tìm hoa hỏi liễu là
vui, chẳng biết là chuyện thảm khốc, hoặc giống như giết người, hoặc
giống như giết hại con cháu đời đời. Những kẻ ham ăn chơi thường mắc
bệnh phong tình, con cái sanh ra lúc nhỏ còn chưa thấy gì, đến khi mười
hai, mười ba tuổi, tới lúc dậy thì sẽ thấy rõ. Con lại truyền cho con, cháu
truyền cho cháu, chẳng đáng buồn ư? Chẳng đáng đau đớn ư? Cha ông là
Châu Tử Quyền bán thân bất toại sợ rằng cũng là do tham sắc mà ra.
Chớ nên tham tà sắc, dẫu vợ chồng sống với nhau cũng chớ nên tham
đắm. Hễ tham thì sẽ bị mất mạng hay sanh bệnh!
Người ấy đã phát tâm muốn quy y, hãy nên chí thành niệm thánh
hiệu “nam-mô A Di Đà Phật” và “nam-mô Quán Thế Âm Bồ Tát”, hết
thảy tạp niệm trong tâm nhất loạt chẳng cho khởi lên, sửa lỗi hướng
thiện, và kiêng giết, ăn chay. Cần phải vĩnh viễn dứt bỏ chuyện ăn nằm;
nếu chưa phải là khi bệnh tình đã bình phục hơn một năm, muôn vàn
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
118
chẳng được gần gũi phụ nữ! Nếu không, muôn phần khó lành bệnh được!
Lại nên dạy vợ con ông ta cũng nên niệm Phật và niệm Quán Âm cho
ông ta. Nếu thật sự chí thành sẽ mau được lành bệnh. Nay đặt pháp danh
cho ông ta là Huệ Thoát, nghĩa là dùng trí huệ để thoát trừ những tập khí
xấu trước kia, lại do niệm Phật cầu sanh Tây Phương, vĩnh viễn thoát
khỏi nỗi khổ sanh tử luân hồi, thường hưởng sự vui chân thường vô lậu,
thì do cơn bệnh ngặt này mà được lợi ích lớn lao, vợ con người ấy cũng
nhờ đây mà cùng được thoát khổ hưởng vui, may mắn lắm thay!
Ông ta đã không thể cử động được thì suốt ngày dùng tâm chí thành
niệm Phật, hoặc niệm lớn tiếng, hoặc niệm nhỏ tiếng, hoặc niệm thầm
trong tâm đều được. Niệm ra tiếng thì có thể niệm sáu chữ, chứ niệm
thầm trong tâm thì nhiều chữ quá sẽ khó niệm, nên niệm bốn chữ. Bất
luận niệm lớn tiếng hay nhỏ tiếng, đều phải trong tâm niệm cho rõ ràng
rành rẽ, miệng niệm cho rõ ràng rành rẽ, tai nghe cho rõ ràng rành rẽ.
Tuy chẳng thể lễ bái, trong tâm thường phải giữ lòng cung kính như đối
trước Phật, như té vào lửa - nước cầu xin cứu giúp, trọn chẳng dám khởi
một tâm niệm không chánh đáng. Từ sáng đến tối, ngủ thì để mặc đó,
thức dậy lại niệm tiếp. Lấy niệm Phật làm bổn mạng nguyên thần của
chính mình thì sẽ có thể tiêu trừ nghiệp chướng, tăng trưởng thiện căn,
có thể hy vọng lành bệnh yên thân. Lành bệnh rồi vẫn chẳng được buông
bỏ, [cứ tiếp tục niệm Phật] ngõ hầu siêu phàm nhập thánh, liễu sanh
thoát tử, vãng sanh Tây Phương.
Hiện thời là tình thế hoạn nạn, nếu chịu chí thành niệm Phật liền có
thể gặp dữ hóa lành. Hàng nữ nhân trong nhà nếu chịu niệm Phật chắc
chắn chẳng mắc họa sanh khó. Dẫu là người lúc bình thường chẳng niệm
Phật, đến khi sanh nở, sanh không được, chịu chí thành niệm “nam-mô
Quán Thế Âm Bồ Tát” chắc chắn sẽ tức khắc an nhiên sanh nở. Chớ nên
nói “lõa lồ bất tịnh, niệm sẽ mắc tội!” Trong lúc bình thường thì cần phải
cung kính, sạch sẽ. Nếu mũ áo không tề chỉnh, thân thể chẳng sạch sẽ,
hoặc đang tắm rửa, tiêu tiểu, và khi ngủ nghỉ, đều nên niệm thầm trong
tâm, chớ nên niệm ra tiếng. Chỉ khi sanh nở, nên niệm ra tiếng, đừng nên
niệm thầm. Những người săn sóc chung quanh cũng niệm giúp cho
người ấy thì đôi bên đều có công đức lợi ích. Nên đưa thư này cho ông ta
xem và làm cho hết thảy mọi người đều biết thì mới có lợi ích cho ông ta
được!
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
119
64. Thư trả lời sư Hựu Chân và cư sĩ Giác Tam
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Người niệm Phật hãy nên cung kính, chí thành, từng câu từng chữ
trong tâm niệm cho rõ ràng, rành mạch, miệng niệm cho rõ ràng rành
mạch. Nếu làm được như thế, dẫu chẳng thể hoàn toàn không có vọng
niệm, nhưng cũng chẳng đến nỗi quá đáng. Có lắm kẻ chỉ mong lẹ,
mong nhiều, thuận miệng niệm ào ào, cho nên không có hiệu quả! Nếu
có thể nhiếp tâm thì mới gọi là người niệm Phật thật sự. Đại Thế Chí Bồ
Tát đã ví dụ “như con nhớ mẹ”, trong tâm con chỉ nghĩ đến mẹ, những
cảnh khác đều chẳng phải là chuyện trong tâm chính mình. Vì thế có thể
cảm ứng đạo giao. Lại nói: “Đô nhiếp lục căn, tịnh niệm tương kế, đắc
Tam Ma Địa 87 , tư vi đệ nhất” (nhiếp trọn sáu căn, tịnh niệm tiếp nối, đắc
Tam Ma Địa (tức tam-muội), ấy là bậc nhất). Nói “khiến cho tâm, miệng,
tai đều được rõ ràng” chính là pháp tắc nhiếp trọn sáu căn vậy  (Tâm là Ý
Căn, miệng là Thiệt Căn). Tâm và miệng niệm hợp cùng tai nghe thì mắt,
mũi quyết định chẳng đến nỗi rong ruổi theo bên ngoài, thân cũng chẳng
đến nỗi láo xược, phóng túng. Người đời nay niệm Phật phần nhiều đều
chẳng chịu nỗ lực nên không có hiệu quả gì.
Lại nữa, khi không niệm Phật, vọng tưởng tuy nhiều nhưng không
cách nào biết được, chứ không phải là lúc không niệm thì không có vọng
tưởng! Ví như đối với hư không trong nhà, dẫu mắt cực tốt cũng không
thể thấy được bụi bặm. Nếu từ khe cửa sổ soi vào một tia nắng, sẽ thấy
bụi bặm trong tia nắng chao lên đảo xuống không khi nào ngừng, khi
ánh sáng chưa chiếu đến nơi, vẫn chẳng thấy có bụi bặm! Vì thế, biết
rằng: Khi niệm Phật mà nhận biết có vọng tưởng thì đấy vẫn là cái hay
của việc niệm Phật. Lúc không niệm Phật, hoàn toàn bị vùi lấp trong
vọng tưởng cho nên không biết!
Lại nữa, pháp Niệm Phật khẩn yếu nhất là có lòng tin chân thật,
nguyện thiết tha. Hễ có lòng tin chân thật, nguyện thiết tha, dẫu chưa đạt
đến nhất tâm bất loạn vẫn có thể cậy vào Phật từ lực đới nghiệp vãng
sanh. Nếu không có tín - nguyện, dẫu tâm không có vọng niệm thì vẫn
87 Tam Ma Địa (Samādhi), còn dịch là Tam Muội, Tam Ma Đề, Tam Ma Đế. Dịch ý là Đẳng
Trì, Chánh Định, Định Ý, Điều Trực Định, hay Chánh Tâm Hạnh Xứ, có nghĩa là xa lìa hôn
trầm, lao chao, chuyên tâm trụ vào một cảnh. Do quá nhiều ý nghĩa, chữ này thường được
dùng dưới dạng dịch âm, chứ không dịch nghĩa. Thông thường, Tam Ma Địa được hiểu là
quán tưởng ngưng lặng cho trí huệ rạng ngời, để đoạn trừ được hết thảy phiền hoặc, hòng
chứng đắc chân lý.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
120
chỉ là phước báo nhân thiên vì chẳng tương ứng với Phật. Do vậy, đương
nhiên phải chú trọng nơi tín - nguyện cầu sanh Tây Phương. Thật sự có
tín - nguyện, vọng sẽ tự hết. Nếu lúc bình thường có vọng tưởng quá
mức, muốn đắc thần thông, được danh dự, được duyên pháp, đắc đạo
v.v… hoàn toàn lấy vọng tưởng làm bản tâm của chính mình như vậy thì
càng tinh tấn, dũng mãnh, những thứ vọng tưởng ấy càng nhiều càng lớn!
Nếu chẳng giác chiếu để dứt trừ vĩnh viễn những vọng tưởng ấy thì sau
này vẫn bị ma dựa phát cuồng, há nào phải chỉ có vọng tưởng mà thôi ư?
Vì thế, phải miệt mài đoạn dứt những thứ vọng tưởng quá mức ấy.
Thực hiện công khóa thì nên y theo chương trình của công khóa. Khi
[đi kinh hành] niệm Phật xong trở về chỗ, niệm thêm [danh hiệu] hai vị
Phật Thích Ca, Dược Sư cũng không ngại gì. Luận theo mặt lý thì lễ
Phật trước khi chưa niệm chính là lễ Phật Thích Ca. Người đời phần
nhiều xử sự theo tình cảm, không ai chẳng cầu tiêu tai, tăng tuổi thọ; vì
thế, niệm thêm Phật Dược Sư. Thật ra, oai thần công đức của A Di Đà
Phật bằng với oai thần công đức của mười phương ba đời hết thảy chư
Phật, chứ không phải là niệm A Di Đà Phật chẳng thể tiêu tai, tăng tuổi
thọ!
65. Thư trả lời cư sĩ Trần Kỳ Xương
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Xem bài văn phát nguyện đã tu chỉnh, có thể nói là “đại nguyện”.
Đối trước Phật phát nguyện hãy nên bày tỏ giản lược. Bài văn [phát
nguyện] do các hạ đã soạn chính là lời phát biểu trước người khác và lời
đề xướng, hướng dẫn, sao có thể gọi là bài văn sánh bằng bài văn [phát
nguyện] của ngài Liên Trì, nào có hữu ích chi đâu? Hiện thời rõ ràng là
một ông Tăng phàm phu đối trước Phật phát nguyện mà vẫn dùng hai
chữ “thượng - hạ” 88 thì thật là thất lễ quá sức! Công khóa [do các hạ] đã
lập ra nếu tuyệt đối không có chuyện gì thì còn có thể thực hiện được,
chứ nếu có cha, mẹ, vợ, con, lại còn phải chữa trị khắp các chứng bệnh,
không ai mời mà từ chối được; chỉ nội một chuyện này đã khó thể ứng
phó được, huống gì là công khóa sớm, trưa, chiều ư? Các hạ và Quang
88 “Thượng - hạ” là cách tôn xưng danh hiệu một vị Tăng, chẳng hạn, thay vì nói sỗ sàng
“kính bạch hòa thượng Trí Tịnh”, ta thường nói “kính bạch Hòa Thượng thượng Trí hạ
Tịnh” để tỏ lòng tôn kính. Ở đây, ông Tăng tự xưng pháp danh của mình mà cũng thêm vào
hai chữ “thượng - hạ” nên bị Tổ chê là thất lễ.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
121
hoàn toàn khác đường, Quang một bề giản lược, các hạ một mực phô
trương, xin đừng lui tới tốt hơn!
Sách Long Thư [Tịnh Độ] Văn dạy niệm ba mươi sáu vạn ức mười
một vạn chín ngàn năm trăm đồng danh đồng hiệu A Di Đà Phật, chuyện
này nên luận trên phương diện dụng công, chớ nên luận theo phương
diện nhiều hay ít! [Nếu đem so sánh] một câu này (tức câu niệm “ba
mươi sáu vạn ức mười một vạn chín ngàn năm trăm đồng danh đồng
hiệu A Di Đà Phật”) với chuyện chỉ niệm sáu chữ Phật hiệu thì tuy mỗi
ngày niệm được mười vạn câu, niệm suốt trăm năm, vẫn chẳng bằng
được số lượng [đức Phật trong] một câu này. [Tức là số lượng đức Phật
được niệm bởi] kẻ niệm sáu chữ niệm suốt một đời chẳng bằng [số
lượng đức Phật được] niệm [bởi] một câu này. Nhưng kẻ niệm một câu
này dẫu có tín nguyện vẫn chưa chắc có thể được vãng sanh 89 , còn kẻ
niệm [sáu chữ] suốt đời nhưng có tín nguyện thì chắc chắn có thể vãng
sanh! Nên y theo quy định do chư Tổ đã thành lập mà niệm sáu chữ danh
hiệu, đừng tính toán nhiều hay ít! Phải biết: A Di Đà Phật là Pháp Giới
Tạng Thân, tức là một danh hiệu [A Di Đà Phật] này gồm trọn danh hiệu
của mười phương tam thế hết thảy chư Phật, nào phải chỉ có ba mươi sáu
vạn ức mười một vạn chín ngàn năm trăm mà thôi ư? Ai nấy đều có tâm,
có hạnh, có chí [khác biệt]. Đã hỏi đến, tôi bèn chẳng ngại gì nói thẳng!
Đã khác đường lối, ắt chẳng nên gặp gỡ. Quang là kẻ vô tri vô thức, nào
đáng gọi là bậc tông tượng 90 của Tịnh Độ! Há chẳng khiến cho người ta
hổ thẹn không chốn dung thân ư?
66. Thư gởi cư sĩ Nguyễn Hòa Khanh
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Trước kia, ông Trần Dự Đường gởi thư đến cho biết có sáu người
thiện nữ xin quy y, nhờ gởi thư về cho các hạ để chia ra giao [cho những
người ấy]. Lại nói: bà Thích nhà họ Nguyễn quy y lần trước, pháp danh
89 Sở dĩ có tín nguyện mà vẫn chưa chắc được vãng sanh là vì tâm không chuyên nhất. Thêm
nữa, ỷ vào số lượng đức Phật niệm trong mỗi câu rất nhiều sẽ rất dễ nẩy sanh giải đãi, không
miên mật trì danh hiệu Phật nên vọng tưởng khó thể khuất phục được!
90 Tông tượng: Tượng (匠) là người thợ. Bậc sư trưởng có thể đào tạo các đệ tử thành tựu
Giới - Định - Huệ, phẩm đức kiêm ưu ví như người thợ khéo chế tạo vật dụng tinh vi nên
được gọi là Sư Tượng. Vị thầy có thể hoằng dương mạnh mẽ một Tông cũng giống như vậy,
nên được gọi là Tông Tượng.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
122
Đức Chánh chính là phu nhân của các hạ. Biết cư sĩ học Phật nhiều năm,
người nhà đều được cảm hóa, thật đáng bội phục. Chẳng biết cư sĩ có tin
tưởng chắc chắn nơi pháp Tịnh Độ hoành siêu hay chăng? Nay đã có
nhân duyên này, chẳng ngại bày tỏ đại lược nỗi lòng. Suốt một đời đức
Như Lai đã nói ra vô lượng vô biên pháp môn, tìm lấy pháp trực tiếp,
nhanh chóng nhất thì không gì hơn được tham Thiền. Nếu là bậc thượng
căn, nghe một ngộ được cả ngàn, đắc Đại Tổng Trì 91 , nhưng đấy vẫn còn
là ngộ chứ chưa phải là chứng! Người có thể thật sự đại triệt đại ngộ,
minh tâm kiến tánh thì trong đời Mạt quả thật chẳng thấy được mấy ai!
Những kẻ khác phần nhiều đều là nhận lầm tin tức. Cái được gọi là Ngộ
đó, phần nhiều đều là “thác ngộ” ( 錯誤 : lầm lẫn), ít có kẻ ngộ thật sự!
Dẫu thật sự ngộ thì vẫn còn cách xa chuyện liễu sanh tử nhiều lắm! Vì
tuy được khai ngộ, vẫn cần phải dùng đủ mọi phương tiện để đối trị
phiền não tập khí từ bao kiếp đến nay khiến cho hết sạch không còn sót
thì mới có thể liễu sanh thoát tử, siêu phàm nhập thánh. Nếu phiền não
đã đoạn được chừng bao nhiêu đó, nhưng vẫn còn mảy may chưa đoạn
hết thì vẫn cứ sanh tử y như cũ, không thoát ra được!
Nếu chỉ nghĩ “hiểu được tự tâm chính là đạo”, ngoài ra không tu trì
gì cả thì sự hiểu lầm ấy chẳng nhỏ đâu! Nếu hiểu biết, [nhưng không
thấy] có phiền não nào để được cả, thì có thể gọi là “đắc đạo”, người như
vậy đã có thể chém đứt căn bản sanh tử cho nên có thể liễu sanh thoát tử.
Nếu tuy hiểu biết, nhưng phiền não chưa đoạn thì làm sao có thể liễu
sanh thoát tử cho được? So với kẻ chẳng nhận biết, tuy người ấy cao trỗi
hơn nhiều lắm, nhưng sanh tử chẳng liễu thì lại phải thọ sanh, hoặc đâm
ra mê muội, đáng sợ vô cùng! Đó là nói về người thật sự khai ngộ đấy
nhé, còn những kẻ tưởng lầm là ngộ, càng khỏi cần phải nói đến nữa! Ấy
là vì pháp Tham Thiền chính là pháp môn cậy vào Tự Lực, cho nên đem
91 Tổng Trì (Dhāranī), còn dịch là Đà Ra Ni, Năng Trì, Năng Giá (có khả năng ngăn che),
đều có nghĩa là huệ lực có khả năng gìn giữ, ghi nhớ hết thảy vô lượng Phật pháp chẳng
quên mất. Hiểu theo nghĩa rộng, Tổng Trì có nghĩa là khả năng ghi nhớ không quên mất. Từ
một nghĩa, một pháp có thể liên tưởng, nhớ được hết thảy pháp, hết thảy nghĩa, không quên
mất, không sai sót. Theo Đại Trí Độ Luận, Tổng Trì gồm có bốn loại là Văn Trì Đà Ra Ni
(năng lực nghe không quên mất), Phân Biệt Tri Đà Ra Ni (năng lực phân biệt biết hết thảy tà
- chánh, tốt - xấu), Nhập Âm Thanh Đà Ra Ni (khả năng nghe hiểu hết thảy mọi ngôn ngữ
âm thanh, nhưng không đắm trước, sân hận), Tự Nhập Môn Đà Ra Ni (nghe những chú ngữ
bí mật liền có thể thông đạt Thật Tướng hết thảy các pháp). Du Già Sư Địa Luận lại nêu lên
bốn loại khác là Ngữ Đà Ra Ni, Chú Đà Ra Ni, Nhẫn Đà Ra Ni và Nghĩa Đà Ra Ni. Do có
nhiều loại Tổng Trì nên kinh luận thường nói là “vô lượng tổng trì môn”. Đại Tổng Trì là
thông đạt bốn môn Tổng Trì nói trên.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
123
so với pháp môn Niệm Phật về mặt lợi ích thì thật chẳng khác nào một
trời, một vực!
Pháp môn Niệm Phật chính là pháp môn đặc biệt trong những pháp
môn [đã được giảng] trong suốt một đời đức Như Lai, thích hợp khắp ba
căn, gồm thâu lợi - độn. Bậc Thượng Thượng Căn như các vị đại Bồ Tát
Văn Thù, Phổ Hiền chẳng thể vượt ra ngoài pháp này, kẻ Hạ Hạ Căn như
phường đại tội nhân Ngũ Nghịch, Thập Ác cũng có thể dự vào trong ấy.
Chỉ cần có đủ lòng tin chân thành, nguyện thiết tha thì đều có thể cậy
vào Phật từ lực, đới nghiệp vãng sanh. Nếu đã đắc tam-muội và đã đoạn
dứt phiền não, hễ được vãng sanh sẽ liền dự vào địa vị đại Bồ Tát. Hết
thảy pháp môn đều lưu xuất từ pháp môn này, hết thảy pháp môn đều
quy hoàn pháp môn này (gọi là “vãng sanh Tây Phương để mong viên mãn Phật
quả”). Dường như nông cạn nhưng sâu chẳng thể lường, tợ hồ nhỏ nhoi
nhưng lớn lao không gì chẳng bao trùm. Mười phương ba đời hết thảy
chư Phật trên thành Phật đạo, dưới hóa độ chúng sanh không vị nào
chẳng cậy vào đạo thành thủy thành chung này.
Sợ cư sĩ chưa gặp được người thật sự biết Tịnh Độ, chắc sẽ coi pháp
này là thiển cận, bèn chuyên dốc sức nơi pháp Thiền minh tâm kiến tánh,
cho rằng “hiểu biết được tự tâm là đã giải quyết xong rồi”. Bởi thế, khôn
ngăn dông dài một phen. Nếu lời Quang chẳng đáng tin, xin hãy đọc kỹ
Tịnh Độ Thập Yếu, Tịnh Độ Thánh Hiền Lục và bộ Văn Sao của Quang
sẽ chẳng nghĩ Quang sai lầm, bịa đặt. Nếu thật sự biết sự hơn - kém giữa
Phật lực và tự lực, chắc chắn chẳng đến nỗi vẫn còn chấp vào chuyện chỉ
suy xét tự tâm, cho rằng “hiểu được [cái tâm] chính là đạo, chẳng cần
phải niệm Phật cầu sanh Tây Phương”. Cổ nhân như sư Viên Quán 92 biết
92 Viên Quán (còn có tên là Viên Trạch) là một vị cao tăng đời Đường, không rõ sanh năm
nào, quê quán tại đâu. Sư sống tại thành Lạc Dương, bẩm tánh hoạt bát, chất phác, thích
nghiên cứu Phật học, nhưng cũng rất ưa tạo tác tài sản thế gian. Sư mua được nhiều ruộng
đất, vườn tược, nên người đương thời gọi Sư là Không Môn Nông Mục Phú Nhân (phú nông
chăn nuôi giàu có trong cửa Thiền). Sư rất giỏi âm nhạc. Một người bạn tri giao của sư là Lý
Nguyên, do cha là Lý Trừng bị giặc thảm sát, bèn cúng hết gia sản vào chùa Huệ Lâm. Mỗi
bữa theo tăng chúng Huệ Lâm chỉ ăn một bữa. Lý Nguyên ham học tiên thuật luyện đan nên
bèn khẩn khoản yêu cầu sư Viên Quán cùng sang Tứ Xuyên triều bái các núi Thanh Thành,
Nga Mi v.v… để cầu tiên dược. Viên Quán muốn từ Trường An đi theo ngõ Tà Cốc, nhưng
Lý Nguyên muốn từ Kinh Châu đi vào Tam Hiệp. Hai người cứ dùng dằng tranh chấp cả nửa
năm không quyết định được. Đến khi Lý Nguyên cho biết ông ta không muốn theo đường
Lạc Dương hay Trường An là vì không muốn chạm mặt những quan chức quen biết trong
triều đình. Viên Quán bèn đồng ý đi theo lối Kinh Châu. Khi thuyền vừa đến Nam Phố, gặp
nước ngược phải cắm thuyền, trông thấy một phụ nữ mặc áo gấm đội một cái vò nhỏ ra sông
lấy nước, Viên Quán trông thấy bèn cúi đầu buồn khóc: “Sở dĩ ta không muốn đi con đường
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
124
được quá khứ - vị lai vẫn chẳng thể liễu thoát. Sở ngộ về Thiền của Ngũ
Tổ Giới, Thảo Đường Thanh, người đời nay há có bén gót được chăng,
nhưng họ vẫn phải thọ sanh trở lại! Do vậy, biết: Phàm phu quyết định
phải tu pháp môn đặc biệt do đức Phật khai thị thì bất luận căn tánh như
thế nào đều có thể liễu sanh thoát tử do cậy vào Phật lực vậy. Nếu cậy
vào Tự Lực, sợ rằng có mộng cũng mộng không được! Chẳng biết cư sĩ
có chịu tin lời này hay chăng?
67. Thư trả lời cư sĩ Trầm Thọ Nhân
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Nhận được thư ông từ ba hôm trước, biết lệnh lang 93 là Hà Sanh đã
niệm Phật vãng sanh. Tuy về Thế Đế, tựa hồ [đó là] chuyện bất hạnh,
nhưng vãng sanh là đã siêu phàm nhập thánh, quả thật là may mắn lớn
lao. Nên luận theo Thật Tế, đừng chấp vào tướng thế gian rồi sanh bi
cảm. Nay những kẻ mù quáng, khuấy rối đều do cha mẹ họ mong mỏi họ
sẽ hưng gia lập nghiệp, vẻ vang tổ tông, nhưng chẳng biết cách nuôi dạy,
nên đều trở thành những kẻ ác tự hại, hại người, hại đời. Do vậy, con
người phải mở rộng tầm mắt để nhìn thì trong tâm sẽ thản nhiên, không
lo lắng.
Chùa Báo Quốc có tất cả bốn mươi hai vị Tăng, ai nấy đều có chức
trách, chẳng thể làm Phật sự. [Với số tiền] một trăm đồng ông đã gởi, tôi
bảo chùa Linh Nham lập một bài vị trong Niệm Phật Đường. Chùa Linh
Nham niệm Phật có thể coi là bậc nhất trong vùng Giang - Chiết, công
khóa mỗi ngày chẳng khác gì khi đả Phật thất! Khi đả thất chỉ thêm ba
lượt hồi hướng sáng, trưa, tối. Chùa này thuộc địa phương của Hòa
Thượng Chân Đạt chùa Thái Bình, gần đây đã đổi thành [đạo tràng] thập
phương, chuyên môn niệm Phật. Phàm những chuyện như niệm kinh, bái
này là sợ gặp bà ta”. Lý Nguyên hỏi: “Từ khi vào đến Tam Hiệp, những phụ nữ ăn mặc như
thế này cũng không hiếm. Sao với chỉ mình bà này, Sư lại khóc lóc?” Sư đáp: “Bà này họ
Vương, sẽ là nơi ta thác sanh. Bà ta mang thai đã ba năm vẫn chưa sanh được, vì ta không
chịu vào bụng mẹ. Nay đã trông thấy không thể trốn tránh được nữa! Đợi đến khi ta sanh
xong, ba ngày sau đến thăm ta, ta sẽ cười một tiếng làm tin. Mười hai năm sau, đêm Trung
Thu lại hẹn gặp nhau ngoài chùa Thiên Trúc ở Tiền Đường, Hàng Châu”. Sư nói xong liền
tịch. Sự việc sau này xảy ra đúng như lời Viên Quán đã nói. Khi trở về chùa Huệ Lâm, Lý
Nguyên thấy Sư đã ghi chép sẵn việc này trong một trang giấy kẹp trong một cuốn kinh, mới
biết Sư biết trước nhân quả nhưng vẫn không thể nào tránh né được.
93 Danh xưng để gọi con trai người khác nhằm tỏ ý tôn trọng.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
125
sám, Phóng Diệm Khẩu, làm đàn Thủy Lục, giảng kinh, truyền giới, thâu
nhận đồ đệ, truyền pháp v.v… đều chẳng làm. Quanh năm niệm Phật,
những tháng mùa Hạ nếu thuận tiện sẽ giảng pháp môn Tịnh Độ, chẳng
chèo kéo người ngoài đến nghe.
Nhận được thư ông thì trong ngày hôm sau tôi đã bảo Hoằng Hóa Xã
đem những sách đã in trong một hai năm qua gởi đi mỗi loại một cuốn,
chắc là ông đã nhận được rồi. Lại thêm do người ta thường nhân dịp
nghỉ Tết đến thăm nhiều lắm, hiện thời không rảnh rang, đợi đến tháng
Giêng năm sau sẽ vì Hà Sanh niệm Phật suốt ba ngày hầu thỏa tâm
nguyện của ông. Mười đồng ông đã gởi sẽ dùng vào chi phí in sách.
68. Thư trả lời cư sĩ Lý Đức Minh (hai lá thư)
(năm Dân Quốc 24 - 1935, ông này vốn có tên là Bỉnh Nam 94 )
1) Ngạn ngữ có câu: “Thiên hạ bổn thái bình, duy nhân tự nhiễu chi”
(thiên hạ vốn thái bình, chỉ có con người tự khuấy rối). Người trí dùng
trí để khuấy, kẻ ngu dùng dục để quậy. Mối họa do lòng dục khuấy nhiễu
tuy khốc liệt, nhưng người ta còn biết được. Sự khuấy nhiễu của kẻ trí
nếu chẳng phải là bậc tri kiến vượt trội sẽ chẳng thể biết được! Đã chẳng
biết là khuấy nhiễu, lại ngược ngạo coi đó là đức. Đấy chính là cội
nguồn gây nên đại loạn cho nước ta từ thuở mới có trời đất đến nay! Học
thuyết gây lầm lạc cho con người thật đáng sợ sâu xa. Văn Vương ân
trạch thấm đến xương khô không biết mấy trăm năm, nhưng phong tục
giết người để tuẫn táng 95 phổ biến khắp thiên hạ, Mục Công là vua hiền
của nước Tần còn giết một trăm bảy mươi bảy người để tuẫn táng. Ba vị
họ Tử Xa 96 cũng chẳng vì là hiền thần của đất nước mà được miễn! Còn
những kẻ chẳng hiền bèn giết chóc nhiều hơn nữa, sao nỡ nói đến!
Từ khi Phật pháp truyền qua phương Đông, nêu thật rành rẽ sự lý
nhân quả luân hồi, những kẻ “ngoảnh mặt về phía Nam xưng Trẫm”
94 Vị này chính là lão cư sĩ Lý Bỉnh Nam, thầy của hòa thượng Tịnh Không. Theo Tuyết Lư
Lão Nhân Sự Lược trong Tuyết Lư Lão Nhân Tịnh Độ Tuyển Tập, cụ Lý Bỉnh Nam tên thật
là Lý Diễm, tự là Bỉnh Nam, hiệu Tuyết Lư, pháp hiệu Đức Minh, biệt hiệu là Tuyết Tăng,
hay Tuyết Tẩu, quê ở huyện Tế Nam, tỉnh Sơn Đông.
95 Tuẫn táng: Đây là một phong tục mê tín của cổ Trung Hoa, chôn người sống theo người
chết để người chết có người hầu hạ, bảo vệ.
96 Tử Xa là một họ rất cổ của đất Tần. Thời Tần Mục Công, có ba vị đại phu cùng được coi
là hiền thần, cùng thuộc họ Tử Xa là Tử Xa Yểm Tức, Tử Xa Trọng Hành và Tử Xa Kiềm
Hổ. Cả ba vị này đều bị vương thất nhà Tần hạ lệnh giết tuẫn táng theo Tần Mục Công.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
126
thuộc những đời sau cũng chẳng dám làm. Dẫu ông vua bạo ác vẫn cứ
muốn làm như vậy, quyết chẳng dám coi đó là vẻ vang cũng như cho là
giết càng nhiều càng sang! Nếu như cõi đời không có Phật pháp, nhân
dân ai được sống trọn hết tuổi thọ ư? Do vậy, tôi nói: “Nhân quả là
phương tiện lớn lao để thánh nhân thế gian lẫn xuất thế gian bình trị
thiên hạ, độ thoát chúng sanh”. Ông Châu An Sĩ nói: “Nhân nhân tri
nhân quả, đại trị chi đạo dã. Nhân nhân bất tri nhân quả, đại loạn chi
đạo dã” (Ai nấy biết nhân quả là đạo để thịnh trị vậy. Ai cũng chẳng biết
nhân quả đấy chính là đường lối đại loạn). Họ Trình, họ Châu 97 thiên tư
cao trỗi, ăn trộm nghĩa lý từ kinh Phật để giải thích kinh điển Nho giáo,
lại sợ người ta học Phật, nên đặc biệt xướng lên dị nghĩa, cho là nhân
quả báo ứng, sanh tử luân hồi do đức Phật đã nói đó thật ra đâu có
chuyện ấy, chẳng qua Phật mượn những chuyện ấy để lừa dối ngu phu,
ngu phụ tuân phụng Phật giáo đấy thôi! Hơn nữa, con người chết đi, thân
xác đã hư mất, thần hồn cũng phiêu tán, dù có băm - vằm - xay - giã, còn
có chỗ nào để làm? Hơn nữa, thần hồn đã phiêu tán, còn có người nào để
thác sanh nữa đây?
Chuyện ấy là chuyện nông cạn nhất trong đạo Phật, nhưng lại là
chuyện quan trọng nhất cho quốc gia xã hội. Họ đã đề xướng nhân quả
luân hồi là hư vọng, sai lầm thì thiện không có gì để khuyên, ác không
có gì để răn, khư khư ôm xuông “chánh tâm, thành ý” để làm cái gốc dạy
dân, giữ yên đất nước, chẳng biết nếu không có nhân quả luân hồi thì
chánh tâm thành ý và không chánh tâm thành ý có khác biệt chi đâu, bất
quá chỉ là hư danh mà thôi! Nếu đã thật sự là không có thì còn ai bận
tâm đến cái hư danh ấy? Trong giới Lý Học từ đấy trở đi, không kẻ nào
chẳng lén lút xem kinh Phật, nhưng không một ai chẳng bài bác Phật
pháp. Do chẳng đề xướng nhân quả nên ngược ngạo coi căn bản để trị
quốc, trị dân, trị tâm là bàn xằng, thấy bậy!
Mấy trăm năm qua vẫn còn duy trì được, vẫn còn có lễ giáo trên hình
thức. Đến khi gió Âu dần dần thổi sang Đông, hoàn toàn ngả rạp theo
gió Âu. Do không có căn bản nhân quả luân hồi nên mới thành phóng
túng, quái quỷ, xa xỉ, tà vạy, không gì chẳng làm. Bản tâm của họ Trình,
họ Châu thời ấy chính là [muốn] nhờ chuyện hủy Phật để bảo vệ đạo
Nho, nhưng chẳng biết hủy Phật lại trở thành hủy Nho. Như hiện nay,
Ngũ Kinh, Tứ Thư đã trở thành sách bị cấm đoán, trường học dù lớn hay
nhỏ đều không cho học [những sách ấy]. Đấy là chứng cớ rõ ràng! Nho
97 Tức Trình Di và Châu Hy, những người sáng lập ra Tống Nho, chủ trương Lý Học.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
127
và Thích vốn cùng nguồn, [bọn Lý Học] cho là tâm tánh khác hẳn với
thân hình, mưu tính diệt trừ tâm tánh nhưng thân hình bị diệt trước! Nếu
hai ông ấy có thiêng, sẽ chẳng cho những gì chính mình đã nói là đúng,
sẽ hối hận còn không kịp! Những lời lẽ ấy tợ hồ xa cách nhưng thật ra
rất gần gũi, người đọc sách nếu không hiểu rõ ràng chỗ quan yếu này thì
xem kinh Phật cũng sanh lòng tín ngưỡng, đọc những sách báng Phật
bên Lý Học cũng sanh lòng tín ngưỡng, Lý và Dục đánh lộn trong cùng
một tâm, tự lợi và lợi tha bị chướng ngại lớn lao! Do vậy, tôi nói đại
lược mối tệ ấy, mong ông hãy suy xét thì những điều tương tự sẽ đều
hiểu hết.
Trang Hậu Trạch tuổi đã sáu mươi lăm, muốn thờ ông Tăng chỉ biết
cơm cháo làm thầy, nên đặt pháp danh [cho ông ta] là Đức Phù, nghĩa là:
Dùng nhân quả báo ứng, tín nguyện niệm Phật để làm pháp tự giúp mình,
giúp người, khiến cho hết thảy những người đồng hàng khi sống làm bậc
thánh hiền, mất đi sanh về thế giới Cực Lạc. Ông Phương Trưởng Long,
tên tự là Hàn Tuyền, dùng tấm lòng trong sạch không bon chen, cạnh
tranh để nhuần thấm hết thảy nên có pháp danh là Đức Trạch.
Một chữ Chiến quan hệ rất sâu, ranh giới giữa lòng ham muốn của
con người và thiên lý nếu chẳng tận lực chiến đấu thì lý bị lòng dục che
lấp, khiến cho lý ắt bị ẩn, lòng ham muốn tỏ rõ vậy. Khổng Tử [nói] “tứ
thập [nhi] bất hoặc” (bốn mươi tuổi không lầm lẫn) chính là [nói về] lúc
lý thắng, dục bị khuất phục. “Thất thập sở dục bất du củ” (bảy mươi
tuổi lòng ham muốn chẳng ra ngoài khuôn khổ) chính là thiên hạ thái
bình, trọn không có chiến sự vậy! Khổng Tử nói: “Ngã chiến tắc khắc”
(ta đánh trận ắt thắng). Khổng Tử suốt đời chưa hề nắm binh quyền, sao
dám nói “ta đánh trận ắt thắng”? Đấy chính là ý chỉ nhỏ nhiệm của
Khổng Tử nhằm dạy con người “chế ngự ý niệm để thành thánh hiền”
vậy! Do vậy, đặt pháp danh là Đức Khắc. Thánh nhân rủ áo khoanh tay
trị thiên hạ, điều cốt yếu chỉ là “vô dục”. Vô dục thì không phải chiến
đấu, có dục thì phải chiến đấu dài dài cho đến khi ta lẫn người đều chết
hết, tấm lòng mới chịu nguội lạnh. Nếu không, ắt sẽ mong người khác
chết để riêng ta còn sống, quyết chẳng nghĩ đến sự thảm khốc của chiến
tranh để tạm ngừng. Vu Bái Lâm nếu biết “pháp môn Tịnh Độ của đức
Như Lai là trận mưa dầm cam lộ cho chúng sanh trong chín giới”, có thể
giữ vẹn luân thường, trọn hết bổn phận, dứt lòng tà, giữ lòng thành, đừng
làm các điều ác, vâng giữ các điều lành, tự hành, dạy người thì một
người xướng, trăm người hòa, nhìn nhau [bắt chước nhau] làm lành đông
đảo lắm. Vì thế, đặt cho [ông ta] pháp danh là Đức Lâm.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
128
Ông nói [bản thân] là người ở trọ, sợ không có người kế thừa. Nay
bốn người này chính là những người có quê quán ở đấy, hãy nên bảo họ
đem pháp môn này truyền bá vĩnh viễn. Quang giúp cho ông một tay,
đem bốn mươi đồng tiền hương kính 98 của bọn họ hoàn toàn dùng làm
chi phí gởi sách khiến cho ông và bọn họ mỗi người có cái để bắt chước
theo, chuyện tự hành, dạy người sẽ có căn cứ. Tôi sẽ liệt kê một danh
sách [để gởi sách đi], phàm những bộ sách lớn và nghĩa lý sâu xa, hàm
súc, bốn người [các ông] mỗi người giữ một phần; phàm những sách
người thông thường cũng đọc được thì tùy tiện tặng cho người ta cũng
như đem cho các tù nhân. Nhưng phải thiết tha dặn họ cung kính, chớ
nên giống như người bình thường đọc các sách Nho trọn chẳng cung
kính tí nào, ngõ hầu được lợi ích, chẳng đến nỗi chuốc lấy tội khinh
nhờn, ô uế. Chuyện này hãy xem trong bài viết về “kính trọng sách, tiếc
giấy chữ”, ở đây không viết cặn kẽ.
2) Đã nhận được thư của ông và Huệ Tu v.v…từ trước, nhưng do
Hoằng Hóa Xã nói: Có hai trăm cuốn Kỹ Lộ Chỉ Quy 99 (chỉ bảo lối về
nơi đường rẽ) của ông Đức Khắc còn chưa gởi tới nên chưa viết thư trả
lời. Ngày hôm qua, sách gởi ấy được gởi đến, Quang mục lực không đủ
nên xem sơ qua hai ba bài, cảm thấy hay lắm bèn gắng sức xem ba bốn
lần. Cả cuốn sách đều hay, nhưng có ba chỗ lầm lẫn, chẳng thể không
nói rõ.
Trang năm mươi tám, dòng tám và chín, “Sức Chung Tân Lương,
Hoằng Hóa Xã ở Tô Châu tặng đọc”, đây là một cuốn sách nhỏ nên
cũng không phiền cho lắm. Trang sáu mươi hai, hàng thứ hai: “Các sách
Khuyến Thế Bạch Thoại Văn, Sơ Cơ Tịnh Nghiệp Chỉ Nam, Di Đà Kinh
Bạch Thoại Giải Thích, Sức Chung Tân Lương, Ấn Quang Pháp Sư Văn
Sao v.v… Hoằng Hóa Xã ở Tô Châu đều tặng đọc”. Những sách này đều
tặng đọc thì chi phí in sách lấy đâu ra? Hiện nay người học Phật thật
đông, nếu đều là tặng miễn phí thì ai chẳng muốn thỉnh? Sao không coi
kỹ mà lưu thông theo giá vốn, cần thỉnh bao nhiêu thì giao cho bấy nhiêu.
Lưu thông nửa giá hoặc tặng không sẽ bị hạn chế. Nếu đều là sách tặng
98 Theo thông lệ, người xin quy y dâng lên vị thầy truyền giới một món tiền cúng dường gọi
là “tiền hương kính” với ý nghĩa cúng cho thầy có tiền mua nhang đèn thờ Phật.
99 Kỹ Lộ Chỉ Quy là tác phẩm của ông Chiến Đức Khắc, được tổ Ấn Quang và cư sĩ Lý Bỉnh
Nam cùng giám định. Nội dung biện định nên theo tôn giáo nào, vì sao nên học Phật, ai là
người có thể học Phật, rồi nêu bật phương pháp tu học Phật pháp thiết yếu nhất chính là pháp
môn Niệm Phật. Đồng thời nêu rõ cách thức hành trì pháp môn Niệm Phật và chuẩn bị cho
việc lâm chung như thế nào.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
129
xem thì đừng nói không có nguồn tiền để in sách, ngay cả thợ in sách và
đóng sách không biết phải dùng đến bao nhiêu người mới giải quyết
được chuyện này. Chuyện này do thầy Minh Đạo lo toan, Quang hoàn
toàn chẳng cho chuyện lưu thông nửa giá hay hoàn toàn biếu tặng là
đúng! Có người có học vấn nhưng tương đối khá giả, yêu cầu bao nhiêu
bộ sách lớn ấy thì cũng chỉ tính nửa giá. Quyền biếu tặng là tại nơi ta,
chứ không phải nơi người, tùy theo ý ta mà tặng. Nếu công khai mà còn
có hạn chế, người ta không đọc kỹ thì cũng khó ứng phó.
Nhưng đấy vẫn là chuyện thuộc về phương diện tiền bạc, nếu người
ta trách móc, cũng có thể rút lại chương trình ấy, không đáng phải bận
tâm! Chỉ có trang ba mươi hai, dòng tám và chín, “từ Huệ Viễn Đại Sư
đời Tấn cho đến gần đây nhất là Ấn Quang đại sư vẫn còn tại thế”,
mười hai chữ này tôi cảm thấy thật quá thất cách. Đức Khắc [viết như
vậy] với dụng ý đề cao thầy, nhưng chẳng biết đã dựng [cái đích] cho
mọi mũi tên cùng bắn vào. Mười hai chữ ấy nên đổi thành “Từ Huệ Viễn
đại sư đời Tấn cho đến Thiện Đạo, Vĩnh Minh, Liên Trì, Ngẫu Ích, Tỉnh
Am, Triệt Ngộ (Triệt Ngộ chính là ngài Mộng Đông, hiện thời ở An Huy có người
tên Mộng Đông, cho nên chỉ dùng tên Triệt Ngộ) đều là những vị có học vấn
nhất”. Quang là một ông Tăng tầm thường chỉ biết cơm cháo, dẫu biết
lợi ích của pháp môn Tịnh Độ, sao lại có thể kể vào số những vị Tổ Sư
trên đây! Vì chẳng biết do ông Đức Khắc tự viết, người hiện thời sẽ nói
là ông ta làm theo ý Quang, người ta ắt sẽ cho Quang mạo nhận là bậc
thông gia, muốn được kể ngang hàng với Sơ Tổ của Liên Tông thì
Quang mắc tội lỗi về mặt nhân cách chẳng thể tưởng tượng được! May
là nỗ lực xem hết cuốn sách, chứ nếu không, sẽ không có cách gì thâu
thập được.
Nhất cử nhất động của chúng ta đều giữ bổn phận, người ta sẽ không
để ý hủy báng. Nếu có chút khí phận khoe khoang, tiếm vị, vượt phận thì
không những kẻ thổi lông tìm vết sẽ đều cất giọng công kích, phê bình,
mà ngay cả bậc quân tử đức dầy cũng sẽ vì chuyện này mà coi thường.
Xin hãy bảo với Đức Khắc sửa đổi ba chỗ ấy, mà cũng không phải thêm
nhiều dòng, chỉ là thêm vài chữ nơi dòng tám và chín trong trang ba
mươi hai, bởi hàng kế tiếp còn có mười một chỗ trống. Sách này được
lưu thông, thật sự có lợi ích lớn lao. Quang cũng không phải là người
khách trọ lâu ngày trong cõi thế. Khi tôi mất rồi, phàm là đệ tử của tôi
chỉ nên y theo lời dạy tu trì, đừng liên miên lan man, đem tôi là một bức
tượng đất đi thếp vàng ròng, đấy là đem phàm lạm thánh, chính mình và
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
130
Quang đều mắc tội lỗi. Hãy đọc những bức thư gởi cho Phan Đối Phù và
Mã Khế Tây trong bộ Văn Sao.
69. Thư trả lời tiên sinh Trịnh Quán Tịnh
(năm Dân Quốc 20 - 1931 – đính kèm nguyên văn thư hỏi)
Trước kia con đọc bài văn “kính tiếc giấy chữ” [của lão pháp sư],
văn từ, nghĩa lý chánh xác, quả thật là phương thuốc mầu nhiệm để cứu
chữa thói tệ đương thời. Theo như trong bài Công Quá Cách của Văn
Đế (Văn Xương Đế Quân) có nói: “Dùng giấy có chữ bọc kinh, lót mõ,
[phạm] năm mươi lỗi”. Trước kia, con gởi thư hỏi tiên sinh Nhiếp Vân
Đài: “Nếu dùng giấy báo để tập luyện thư pháp, viết xong đốt đi, có mắc
tội khinh nhờn hay chăng? Có nên dùng để bọc kinh điển hay không?”
Tiên sinh lại dạy rằng: “Bỉ nhân cũng không tránh khỏi, nhưng cũng
chẳng dám nói lời quyết đoán, xin hãy hỏi bậc cao tăng đại đức” v.v…
Lại nữa, trước kia, cư sĩ Phạm Cổ Nông đã đáp lời hỏi của bỉ nhân như
sau: “Kính tiếc giấy chữ thì dường như là đối với những văn tự trong
báo chí, phải phân biệt xem có phải là kinh truyện của thánh hiền, có
đáng để tôn trọng hay không v.v…” Những thứ giấy có chữ thông
thường dùng để bao kinh sách, tập luyện thư pháp có được hay chăng?
Kính xin lão pháp sư quyết đoán một lời.
Ngoài ra, trong bài Công Quá Cách của Văn Xương Đế Quân có nói:
“Đưa con đi xuất gia phạm năm mươi lỗi”, nhưng kinh Phật cực lực tán
dương công đức xuất gia thù thắng. Do Văn Xương Đế Quân quy y, tin
tưởng Tam Bảo, từng được Phật thọ ký, sao lại nói lời ấy rất mâu thuẫn
với ý chỉ trong kinh như thế, cũng rất mong cầu lão pháp sư phán định.
Dùng giấy có chữ để bọc kinh hay lót mõ chẳng những là khinh
nhờn giấy có chữ mà còn là khinh nhờn kinh điển, khinh nhờn đạo tràng!
Ông là người đọc sách mà còn phải hỏi người khác chuyện này mấy lần
ư? Dùng giấy báo để luyện viết chữ cũng không phải là không được,
nhưng chớ nên viết bừa xóa loạn. Viết bừa xóa loạn sẽ trở thành thiếu ý
thành kính. Ông Cổ Nông nói xét theo giá trị của chữ viết trên báo cũng
gần hợp lẽ, nhưng ai dùng cái tâm ấy? Kinh truyện của thánh hiền đâu có
chữ nào đặc biệt không dùng đến những chữ thông thường! Công Quá
Cách nói “đưa con em đi xuất gia mắc lỗi” là nhằm ngăn ngừa thói tệ
“kẻ ác do ác tâm ruồng bỏ con em mà vẫn muốn được tiếng tốt”, chứ
không phải là chuyện cha - con, anh - em cùng phát Bồ Đề tâm đưa nhau
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
131
đi xuất gia mà cũng bị tội. Tri kiến của ông hạn hẹp, chẳng hiểu biết viên
dung, nên mỗi chuyện trong thế gian đều phải hỏi người khác nhiều lượt
mà vẫn chẳng thể giải quyết được! Vì sao vậy? Do có Ngã Chấp. Tuy
người khác đã giải mối nghi này cho ông, ông lại do lời giải thích mà
sanh nghi, Ngã Chấp chẳng bỏ thì làm sao theo lời người ta cho được?
Mấy câu nói ấy người hiểu rõ lý cố nhiên chẳng cần phải bận lòng suy
tính, vì vốn đã tự hiểu rõ rồi. Nếu ông dùng tâm tư ấy để học Phật pháp
thì suốt đời cũng chẳng thể vượt ra lối mòn tình tưởng phân biệt được!
70. Thư trả lời cư sĩ Du Hữu Duy
(năm Dân Quốc 26 - 1937)
Đọc thư ông gởi đến, văn từ lẫn ý nghĩa đều hay, không thể thay đổi
được, nên chẳng ghi lời phê. Ông hai mươi mốt tuổi, biết làm văn làm
thơ, chính là đời trước có thiện căn, nhưng hãy nên khiêm tốn náu mình,
đừng cậy thông minh khinh người, học vấn càng rộng rãi, càng cảm thấy
không đủ thì sự thành tựu sau này sẽ khó thể suy lường được! Mười năm
trước, pháp sư Đế Nhàn có một đồ đệ tên Hiển Ấm là người cực thông
minh, xuất gia năm mười bảy, mười tám tuổi, nhưng khí lượng quá nhỏ,
không chịu thua kém một chút nào! Lần đầu tiên giảng Tiểu Tòa 100 xong,
lễ sư phụ, sư phụ trọn chẳng chê ông ta giảng không hay, chỉ nói âm
thanh quá nhỏ. Do một câu nói ấy liền ngã bệnh, mà ngài Đế Nhàn là
người một mực làm cho ông ta thường sanh tâm hoan hỷ. Vì thế, [Hiển
Ấm] tánh kiêu ngạo tăng trưởng hằng ngày, hằng tháng. Sau này, qua
Nhật Bản học Mật Tông, những bài viết nhằm hoằng dương Mật Tông
của ông đều gởi đăng trên tờ lâm san của Thượng Hải Cư Sĩ Lâm. Ông
tự đặt mình vào vị trí cao cả, cho rằng chỉ có ta là cao. Sau đó về nước,
đến chùa Quán Tông 101 thăm thầy. Ngài Đế Nhàn nói: “Ông thanh danh
rất lớn, tiếc là chưa thật sự dụng công, hãy nên bế quan ba năm để dụng
công thì mới nên”. Ông ta vừa nghe câu nói ấy như dao cứa tim, ngay
100 Giảng Tiểu Tòa là một hình thức tập giảng. Trong một buổi giảng Tiểu Tòa chỉ có thầy và
các đồng học tham dự hầu rút kinh nghiệm diễn giảng.
101 Chùa Quán Tông thuộc thành phố Ninh Ba, vốn có tên là Thập Lục Quán Đường, được
xây dựng vào thời Nguyên Phong (1078-1085) đời Bắc Tống, vốn là nơi tỳ-kheo Giới Nhiên
tu quán tưởng Niệm Phật, quyên mộ dựng ra chùa này, gồm hơn mười sáu gian. Ngài Đế
Nhàn trụ trì chùa này từ năm 1912, đổi tên chùa thành Quán Tông, biến thành một đạo tràng
chuyên hoằng dương Thiên Thai Tông.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
132
bữa ấy liền sanh bệnh. Ngày hôm sau ôm cơn bệnh đi qua Thượng Hải
Cư Sĩ Lâm, được hơn một năm liền mất.
Ông ta mất không lâu, Quang đến chùa Thái Bình ở Thượng Hải,
một thành viên của Cư Sĩ Lâm là Châu Thạch Tăng đến thăm, hỏi tình
hình lúc Hiển Ấm mất, [ông Châu] nói: “Hồ đồ! Phật chẳng niệm được,
mà chú cũng chẳng niệm được”. Đấy chính là hạng đại pháp sư hiển mật
viên thông, tự cảm thấy trong đời không có ai sánh bằng, do không tự
lượng, cậy vào huệ căn đời trước, thành ra mới hai mươi hai, hai mươi
ba tuổi đã đoản mạng, chết thành con quỷ hồ đồ, chẳng đáng buồn quá
đỗi ư? Nếu như Hiển Ấm chẳng tự cao, khiêm tốn náu mình thì những
học giả Trung Quốc chưa chắc trỗi hơn ông ta được! Quang thương Hiển
Ấm do đó mà chết nên lấy chuyện xe trước [bị đổ] để làm gương cho
ông.
Hiện thời, Quang đã khổ không thể nói nổi, mục lực lẫn tinh thần
đều không đủ, hằng ngày đã có người đến [hỏi han], lại còn thư tín bốn
phương, đừng nói chi chuyện trả lời, chỉ đọc [không thôi] cũng phải mất
nhiều công sức. Quang ở Phổ Đà từ năm Quang Tự 19 (1893) cho đến
năm Dân Quốc thứ năm (1916), hơn hai mươi năm khá yên vui, suốt
năm không ai đến thăm, không một lá thư nào gởi đến. Từ năm Dân
Quốc thứ sáu (1917), ông Vương Ấu Nông đem một lá thư in ra mấy
ngàn bản, ông Từ Úy Như đem ba lá thư in ra mấy ngàn bản, rồi năm sau
lại in Văn Sao. Từ đấy, một người truyền hư, vạn người truyền thật. Lại
do chẳng tự lượng, khắc in các sách để mong lợi người. Hai mươi năm
qua, đúng là chuyên bận bịu vì người khác, nay đã già rồi, mong bế quan
làm kế lánh phiền. Đối với công khóa sớm tối, ngoài việc theo cả chùa
thực hiện công khóa ra, mỗi tối niệm thêm chú Đại Bi năm mươi lượt,
hoặc hai mươi lăm lượt. Ngoài ra, hễ lúc nào rảnh thì niệm Phật, chẳng
nhớ số, bởi nhớ số tốn sức.
Ông có thời gian rộng rãi, sức lực mạnh mẽ, hãy nên nỗ lực nghiên
cứu, tu trì pháp Tịnh Độ. Đây chính là đại pháp để phàm phu liễu sanh tử
ngay trong đời này. Pháp này nếu không có túc căn thì đừng nói là người
tầm thường không thể thấu hiểu triệt để, ngay cả bậc cao nhân lỗi lạc
triệt ngộ tự tâm thâm nhập kinh tạng cũng quá nửa là không thể thấu
hiểu triệt để được! Do họ chẳng biết đây là pháp môn đặc biệt trong Phật
pháp, đều cứ chiếu theo nghĩa lý của các pháp môn thông thường nên
chẳng chịu tin. Hoặc là có người tin, nhưng sợ chuyên hoằng dương
Tịnh Độ, người ta sẽ coi thường mình, vì thế chẳng chịu đề xướng. Phải
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
133
biết: Tu bất luận pháp môn nào, nếu Phiền Hoặc chưa đoạn, chắc chắn
không liễu được sanh tử. Chỉ có một pháp này, chỉ cần đầy đủ tín nguyện
liền có thể cậy vào Phật từ lực vãng sanh Tây Phương. Ông chớ nên coi
qua loa, mà phải đọc kỹ nghĩ chín mới biết lời Quang không lầm!
Hiện nay, người giảng kinh cũng không ít, nhưng mỗi người tùy theo
ý mình, ông nên tự tu trì ở chỗ [cư sĩ Giang] Dịch Viên, đến khi đã có
chủ ý rồi, chẳng ngại gì tùy hỷ [tham dự] giảng tòa của các pháp sư. Ông
phải tự thương mình, Quang mến ông, nên chỉ có lần này là viết hai
trang, sau này cũng không rảnh rỗi để răn dạy nhiều lần được nữa đâu!
71. Thư trả lời Niệm Tây đại sư
(năm Dân Quốc 20 - 1931)
Nhận được thư, thấy một mực dùng những lời lẽ “đem phàm lạm
thánh” để khen ngợi, khôn ngăn hổ thẹn, nên để đó không trả lời. Thêm
vào đó, công việc bận bịu, tinh thần lẫn mục lực đều chẳng đủ, nên dùng
biện pháp [làm lơ] ấy. Tiếp đó, nghĩ tọa hạ thiên tư thông minh, mẫn tiệp,
chẳng học Giáo mà chăm tu Tịnh nghiệp, ắt tương lai có thể kế thừa
được các tổ sư Khuông Lô 102 để lợi ích khắp các chúng sanh, vì thế, viết
thư trả lời. Những câu hỏi trong thư nếu nói tường tận thì quá tốn bút
mực. Do vậy, đối với lá thư gốc liền ghi vắn tắt vài chữ bên cạnh, nhưng
mắt già lòa quáng, làm bẩn tờ hoa. Thứ nhất, Bảo Vương Luận 103 do
pháp sư Phi Tích 104 đời Đường trước tác. Liên Tông Bảo Giám 105 ghi
102 Khuông Lô, còn gọi là Khuông Sơn, hay Lô Sơn, ở thành phố Cửu Giang, tỉnh Giang Tây.
Theo truyền thuyết, vào thời Châu có bảy anh em họ Khuông đến ẩn cư tại đây, rồi về sau
cùng thành tiên bay đi. Chỗ ở của họ bèn biến thành ngọn núi cao, nên núi mang tên ấy. Núi
dài đến 36 km, bề ngang gần 20 km, mặt Bắc nhìn xuống sông Dương Tử, mặt Nam nhìn
xuống hồ Thẩm Dương, ngọn cao nhất là Hán Dương cao đến 1.417 m. Do chung quanh là
nước nên núi lúc nào cũng mờ mờ ảo ảo trong sương mù nên Phật giáo Trung Hoa thường
dùng từ ngữ “Lô Sơn chân diện mục” để ví cho bản lai diện mục của tự tâm. Sơ Tổ Huệ
Viễn đã mở liên xã tu Tịnh Độ trên ngọn núi này.
103 Bảo Vương Luận, gọi đủ là Niệm Phật Tam Muội Bảo Vương Luận, do Phi Tích đại sư
soạn vào năm Thiên Bảo nguyên niên (742). Sư coi Niệm Phật tam-muội là vua của các tam-
muội cho nên gọi Niệm Phật tam-muội là Bảo Vương tam-muội. Nội dung bộ luận này đề
xướng vạn thiện đồng quy, ba đời đều cùng tu Niệm Phật. Luận này dẫn chứng rất nhiều
kinh sách Tịnh Độ, dung thông những tư tưởng của Pháp Hoa, Bát Nhã, Đại Bảo Tích, Đại
Tập, Thập Trụ Tỳ Bà Sa Luận v.v… Sách này được ngài Ngẫu Ích đưa vào trong Tịnh Độ
Thập Yếu vào năm Vạn Lịch 36 (1608) đời Minh Thần Tông.
104 Phi Tích (không rõ năm sanh, năm mất, nguyên quán): Là một vị cao tăng đời Đường,
học vấn cao trỗi, kiến thức siêu việt, thông hiểu các học thuyết Nho Gia, Mặc Tử, tinh thông
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
134
chép theo những lời ngoa truyền. Bảo Vương Luận chia thành ba quyển,
trong nguyên bản mỗi quyển gồm bảy môn. Hiện thời quyển trung chỉ có
sáu môn là vì người mắt sáng đời sau đã lược bỏ môn “niệm Phật ít
được lợi ích như niệm Phật nhiều” (Đây là tên gọi dựa theo ý tưởng 106 ).
Trộm nghĩ pháp sư Phi Tích thông hiểu rộng rãi kinh tạng và các sách vở.
Thời ấy, chắc có kẻ ngụy tạo ra sách có thuyết ấy, pháp sư vì lòng đại bi
chưa xét tường tận nên trích dẫn. Người lưu truyền [Bảo Vương Luận]
sau này sợ kẻ vô tri đâm ra hiểu lầm, nên đặc biệt lược bỏ đi, thật là
thích đáng đến cùng cực! Liên Trì đại sư cũng bác thuyết ấy. Có ai niệm
[câu ấy] thì vẫn có công đức, nhưng chẳng được ngờ nghệch cho rằng
niệm một câu Phật hiệu ấy vượt trỗi công đức của người khác niệm [sáu
chữ danh hiệu Phật] suốt cả đời, như thế là lầm lẫn lớn, làm người khác
bị lầm chẳng cạn! Nếu một người mỗi ngày niệm mười vạn câu, niệm
trọn một trăm năm, cũng chẳng bằng số lượng [các vị Phật] trong một
câu ấy. Kẻ ngu tưởng đấy là nghĩa lý chân thật, đâm ra khơi gợi cái tâm
mong ngóng, lười nhác, biếng trễ của họ. Bỏ đoạn văn ấy đi có công đức
lớn lao! Những nghĩa khác chẳng cần phải nói tường tận.
văn chương. Sư thường nghiên cứu Luật tông, sau tu Mật giáo, chứng ngộ khá nhiều. Vĩnh
Thái nguyên niên (765) đời Đường Đại Tông, Sư phụng chiếu cùng mười sáu vị như Lương
Phần v.v… tham dự đạo tràng dịch kinh của đại hành giả Mật Tông Bất Không, dịch các
kinh Nhân Vương Hộ Quốc Bát Nhã, Mật Nghiêm Kinh... Tuy thế, Sư đặc biệt chú trọng đề
xướng Tịnh Độ nên đã soạn luận Bảo Vương Tam Muội. Ngoài ra còn soạn Thệ Vãng Sanh
Tịnh Độ Văn.
105 Liên Tông Bảo Giám, tác phẩm của ngài Ưu Đàm Phổ Độ chùa Đông Lâm soạn vào đời
Nguyên. Tác phẩm này còn có tên là Lô Sơn Liên Tông Bảo Giám, Lô Sơn Ưu Đàm Bảo
Giám, Lô Sơn Bảo Giám Niệm Phật Chánh Nhân, hay Niệm Phật Bảo Giám. Ngài Phổ Độ
tự xưng là đồ tôn chánh truyền của Sơ Tổ Huệ Viễn, kế thừa tư tưởng Bạch Liên Tông của
ngài Từ Chiếu Tử Nguyên đời Nam Tống. Sư thâu thập những kinh điển, sử truyện liên quan
đến Niệm Phật tam-muội. Sư cảm thán trước hiện tượng quá nhiều người xưng là Liên Tông,
nhưng chẳng hiểu được ý tổ Huệ Viễn cũng như lãnh hội ý chỉ của tổ Tử Nguyên, hiểu biết
tà vạy, diễn dịch sai lạc pháp môn Tịnh Độ. Vì thế, qua tác phẩm này, Sư muốn hoằng
dương giáo nghĩa Tịnh Độ chân chánh, đả phá những tà thuyết, nhất là trong lúc ấy, tà giáo
Bạch Liên cố ý lập lờ với Liên Tông nên pháp môn Tịnh Độ bị triều Nguyên cấm đoán. Sách
chia ra nhiều chương, mỗi chương gồm lời nhận định chung, dẫn những kinh luận trọng yếu
và hành trạng, ngôn giáo của các vị cổ đức. Tác phẩm này khi được dâng lên Nguyên Thành
Tông, nhà vua đã đích thân duyệt xét và cho phép ấn hành.
106 Đây là dị thuyết cho rằng nếu niệm danh hiệu ba mươi sáu vạn ức mười một vạn chín
ngàn năm trăm đồng danh đồng hiệu A Di Đà Phật thì dẫu niệm ít vẫn có công đức lớn lao
không thua gì niệm liên tục sáu chữ hồng danh Di Đà. Thậm chí không cần liên tục niệm
Phật, mỗi ngày chỉ niệm vài câu này là đủ rồi! Chư Tổ Sư Tịnh Độ như các vị Liên Trì,
Ngẫu Ích đều bác thuyết này vì nếu cứ nghĩ như vậy sẽ sanh tâm phân biệt Phật nhiều, Phật
ít, không thể nhất tâm, cũng như sẽ lười nhác không chịu niệm Phật liên tục chẳng gián đoạn!
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
135
Bảo Vương Luận nằm trong sách Tịnh Độ Thập Yếu. Nay tôi đem
bản được in trong năm ngoái gởi đi, chắc là được đại lợi ích vậy. Bản
khắc gỗ từ trước đến nay đều là bản trích lược do môn nhân của ngài
Ngẫu Ích đại sư là Thành Thời biên soạn. Do văn quá nhiều khó lưu
thông, nên đặc biệt trích lược. Nhưng đại sư Thành Thời thông minh hơn
người, quá tùy tiện, đọc đến đâu trích lược đến đó, cũng chẳng duyệt lại,
nên đến nỗi trong bản ấy sai sót tầng tầng lớp lớp. Có chỗ từ ngữ chẳng
diễn tả được ý, có chỗ khẩu khí sai lầm, tán loạn, có chỗ văn từ và ý
nghĩa hoàn toàn mâu thuẫn  (trong Tây Phương Hiệp Luận, trang bốn mươi,
dòng thứ sáu, bỏ mất hai chữ Dụng thì văn và nghĩa hoàn toàn trái nghịch. Trong
kinh (tức kinh Bát Châu Tam Muội) này, hễ dùng với nghĩa là Dĩ thì đều viết thành
Dụng. Sư Thành Thời không suy xét, bỏ chữ Dụng đi 107 ) . Nếu chịu đọc lại lần
nữa, quyết chẳng đến nỗi để sai sót đáng tiếc như thế. Hơn nữa, lược bớt
quá nhiều, chỉ còn được hơn hai phần năm [nguyên tác]. Vì thế, lúc đầu
Quang bảo ông Từ Úy Như tìm kiếm để khắc in; sau này may mắn mười
thứ 108 [kinh luận đã được chọn vào Tịnh Độ Thập Yếu] đều tìm được,
107 Để dễ hiểu ý Tổ, xin trích nguyên văn Tây Phương Hiệp Luận của ông Viên Hoằng Đạo
đời Minh: “Nhất Bát Châu Tam Muội kinh: Phật cáo Bạt Đà Hòa Bồ Tát: Nhược sa môn,
bạch y, sở văn Tây Phương A Di Đà Phật sát, thường niệm bỉ phương Phật, bất đắc khuyết
giới, nhất tâm niệm, nhược nhất nhật trú dạ, nhược thất nhật thất dạ, quá thất nhật dĩ hậu,
kiến A Di Đà Phật, ư giác bất kiến, ư mộng trung kiến chi. Thí như mộng trung sở kiến, bất
tri trú, bất tri dạ, diệc bất tri nội, diệc bất tri ngoại, bất dụng tại minh trung cố bất kiến, bất
dụng hữu sở tế ngại cố bất kiến. Như thị Bạt Đà Hòa Bồ Tát, tâm đương tác thị niệm” (Một
là như trong kinh Bát Châu Tam Muội có nói: Phật bảo Bạt Đà Hòa Bồ Tát: ‘Nếu hàng sa
môn hoặc kẻ bạch y nghe nói về cõi Tây Phương của Phật A Di Đà, thường niệm đến đức
Phật ở phương ấy, giữ giới chẳng được thiếu sót, nhất tâm niệm, thì hoặc trong một ngày
đêm hoặc trong bảy ngày bảy đêm, sau bảy ngày sẽ thấy Phật A Di Đà, nếu khi tỉnh không
thấy thì sẽ được thấy trong mộng. Ví như những gì được thấy trong mộng chẳng biết là ngày,
chẳng biết là đêm, cũng chẳng biết bên trong, cũng chẳng biết bên ngoài, chẳng vì ở trong
tối tăm mà chẳng thấy, chẳng vì bị che lấp ngăn ngại mà chẳng thấy. Như thế đó Bạt Đà Hòa
Bồ Tát, tâm nên niệm như thế’). Tổ Ấn Quang giải thích hai chữ “dụng” ở đây phải hiểu là
chữ “dĩ”. Do không chú ý nên sư Thành Thời đã lược bỏ hai chữ Dụng này đi.
108 Tịnh Độ Thập Yếu gồm mười tác phẩm gộp lại: A Di Đà Kinh Yếu Giải (của ngài Ngẫu
Ích soạn), Vãng Sanh Tịnh Độ Sám Nguyện Nghi, Vãng Sanh Tịnh Độ Quyết Nghi Hạnh
Nguyện Nhị Môn (hai cuốn này đều do ngài Tuân Thức đời Tống soạn), Quán Vô Lượng
Thọ Phật Kinh Sơ Tâm Tam Muội Môn (do ngài Thành Thời soạn), Thọ Trì Phật Thuyết A
Di Đà Kinh Hạnh Nguyện Nghi (cũng do ngài Thành Thời soạn), Tịnh Độ Thập Nghi Luận
(do ngài Trí Khải soạn vào đời Tùy), Niệm Phật Tam Muội Bảo Vương Luận (của ngài Phi
Tích đời Đường soạn), Tịnh Độ Hoặc Vấn (do ngài Thiện Ngộ đời Nguyên soạn), Bảo
Vương Tam Muội Niệm Phật Trực Chỉ (do ngài Diệu Hiệp soạn vào đời Minh), Tây Trai
Tịnh Độ Thi (do ngài Phạm Kỳ đời Nguyên trước tác), Tịnh Độ Sanh Vô Sanh Luận (do
ngài Truyền Đăng soạn vào đời Minh) và Tây Phương Hiệp Luận (do cư sĩ Viên Hoằng Đạo
soạn vào đời Minh).
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
136
nên đặc biệt đem in ra một vạn bộ. Xin hãy đọc lời Tựa của Quang sẽ tự
biết.
Thứ hai, nguyên văn ghi: “Niệm lớn thấy Phật lớn, niệm nhỏ thấy
Phật nhỏ”, cổ đức giải thích: “Niệm lớn tiếng thì thấy được thân đức
Phật lớn; niệm nhỏ tiếng thì thấy được thân đức Phật nhỏ”, cũng có thể
giải thích là: “Niệm với cái tâm lớn thì thấy được thân đức Phật lớn;
dùng đại Bồ Đề tâm niệm Phật thì sẽ thấy được Ứng Thân thắng diệu
của Phật, hoặc Báo Thân” (đây là thuyết của Quang). Lời này trích từ sách
khác, chứ không sao lục trực tiếp từ kinh Đại Tập 109 ra. Quang sanh ra
liền bị bệnh mắt, ngoài bốn mươi tuổi chẳng thể thường xem kinh. Vì thế,
chưa thể đọc hết toàn bộ Đại Tạng. Kể từ năm Dân Quốc thứ bảy (1918)
đến nay, suốt ngày bận bịu trả lời thư, đúng là không rảnh rỗi để xem
kinh. Nay mục lực yếu đến tột cùng, có lúc còn phải thức đêm để lo tiếp
chuyện bút mực ban ngày, khổ sở hết sức. Tính năm sau ẩn dật vĩnh viễn,
chuyên trì Phật hiệu cho hết tuổi thừa!
Pháp Niệm Phật há nên chấp chặt vào lề lối nhất định, cổ nhân lập ra
phương pháp giống như tiệm thuốc có đủ các loại thuốc. Cách dùng của
chúng ta là phải phù hợp với tinh thần, khí lực và thiện căn xưa kia của
chính mình. Niệm Phật lớn tiếng hoặc nhỏ tiếng, hoặc [niệm] Kim Cang,
109 Kinh Đại Tập (Mahā-Samnipāta-Sūtra), có tên gọi đầy đủ là Đại Phương Đẳng Đại Tập
Kinh, chính là tổng tập của các kinh thuộc hệ thống Đại Tập Bộ. Vào năm thứ 16 sau khi
thành đạo, đức Phật tập hợp tất cả các Bồ Tát và long thiên quỷ thần trong mười phương cõi
nước, giảng cho họ nghe pháp tạng thậm thâm về mười sáu thứ đại bi, ba mươi hai thứ
nghiệp v.v… chủ yếu tuyên giảng về Lục Ba La Mật của Đại Thừa và tánh Không của pháp,
cũng như các giáo nghĩa, đà-la-ni trong Mật giáo và những chuyện hộ pháp của các vị Phạm
Thiên, long chúng v.v… Ngoài phương diện xiển dương tánh Không ra, kinh này mang đậm
sắc thái Mật giáo. Toàn kinh chia làm mười bảy phẩm, gồm sáu mươi quyển. Từ phẩm thứ
nhất đến phẩm 11 do ngài Đàm Vô Sấm dịch vào đời Bắc Lương, phẩm 12 do ngài Trí
Nghiêm và Bảo Vân cùng dịch vào đời Lưu Tống (phẩm Bảo Kế Bồ Tát này còn có bản dịch
khác mang tên Vô Tận Ý Bồ Tát Kinh), phẩm 13 do ngài Đàm Vô Sấm dịch, phẩm 14, 15,
16 do ngài Na Liên Đề Da Xá dịch. Ba phẩm này còn được dịch với các tên khác là Đại
Thừa Đại Phương Đẳng Đại Tập Nhật Tạng Kinh, Đại Thừa Đại Phương Đẳng Đại Tập
Nguyệt Tạng Kinh, Đại Thừa Tu Di Tạng Kinh. Phẩm 17 tập hợp những kinh về Lục Độ do
ngài An Thế Cao dịch. Ngoài ra, kinh này còn có nhiều bản dịch khác tương đồng như: Phẩm
1 và phẩm 2 tương ứng với Đại Ai Kinh do ngài Trúc Pháp Hộ dịch vào đời Tây Tấn. Phẩm
3 tương ứng với Bảo Nữ Sở Vấn Kinh cũng do ngài Trúc Pháp Hộ dịch. Phẩm 5 tương ứng
với Hải Ý Bồ Tát Sở Vấn Tịnh Ấn Pháp Môn Kinh do ngài Duy Tịnh dịch vào đời Bắc Tống.
Phẩm 6 tương ứng với Vô Ngôn Đồng Tử Kinh do ngài Trúc Pháp Hộ dịch. Phẩm 8 tương
ứng với Đại Tập Hư Không Tạng Bồ Tát Sở Vấn Kinh do ngài Bất Không dịch vào đời
Đường. Phẩm 9 tương ứng với Bảo Tinh Đà La Ni Kinh do ngài Ba La Phả Mật Đa dịch vào
đời Đường. Phẩm 10 tương ứng với Bảo Kế Bồ Tát Sở Vấn Kinh do ngài Trúc Pháp Hộ dịch.
Phẩm 11 tương ứng với A Sai Mạt Bồ Tát Kinh cũng do ngài Trúc Pháp Hộ dịch.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
137
hoặc niệm thầm, không cách nào chẳng được. Hễ hôn trầm chẳng ngại gì
niệm lớn tiếng để đẩy lùi cơn hôn trầm tán loạn thì cũng được. Nếu
thường niệm lớn tiếng ắt sẽ đến nỗi bị bệnh. Đừng nói người thông
thường chớ nên thường [niệm] như vậy, dẫu người hết sức khỏe mạnh
cũng chớ nên thường như thế. Trong một ngày, hễ nóng thì bỏ bớt áo,
lạnh thì mặc thêm áo, há nên đối với một pháp niệm Phật để liễu sanh tử
lại chấp chết cứng [vào một pháp] nhất định, chẳng chọn lấy pháp thích
nghi, há có còn được gọi là “biết pháp” hay chăng? Lại còn có người đề
xướng lần chuỗi nhớ số, cách này vừa có lợi vừa có điều tệ. Lợi là mỗi
một câu niệm, lần một hạt, chẳng dễ dãi lướt qua thì tâm dễ quy về một
mối. Điều tệ là khi tịnh tọa mà lần chuỗi thì tâm ắt khó an định được, lâu
ngày sẽ thành bệnh.
Hơn nữa, tinh thần con người mỗi người mỗi khác, há nên chấp vào
một pháp, chẳng biết điều chỉnh theo mỗi việc ư? Phàm là mọi người
cùng nhau tu trì nên căn cứ theo tinh thần của mọi người để liệu định
riêng biệt. Cá nhân tu trì cũng phải chiếu theo tinh thần của chính mình
mà định. Đâu có pháp chết cứng buộc mọi người đều phải tuân thủ ư?
Sau khi dùng tinh thần đến tột cùng rồi, nếu không lui sụt, lười nhác, ắt
sẽ đổ bệnh. Lượng theo sức mình mà làm sẽ có ích, không bị tổn hại.
Hoằng Hóa Xã ở tệ xứ mang tánh chất lo liệu thay cho người khác,
những kinh sách đã in đều tính giá tiền theo giấy mực và công thợ in,
những khoản chi phí ấn loát khác và các chi phí cần dùng đều chẳng tính
vào [giá] sách, cũng có khi hoàn toàn biếu không hay tính tiền một nửa,
nhưng chỉ là một số ít. Nay đem những sách quan trọng mới được in gần
đây gởi cho tọa hạ mỗi thứ một phần. Sau này, nếu lại muốn thỉnh sẽ căn
cứ theo danh mục mà tính toán giá cả để thỉnh từ Hoằng Hóa Xã, cũng
đừng có thuận tay gởi thư cho Quang nữa! Từ mùa Đông năm ngoái,
phàm với những thư gởi đến, Quang đều nói: “Từ rày đừng nên gởi thư
đến nữa. Gởi đến nhất định không trả lời, cũng chẳng chấp thuận việc
giới thiệu người khác [xin] quy y [với Quang] để khỏi nhọc nhằn quá
mức đến nỗi mù mắt và hao tổn tánh mạng”. Xem những câu hỏi của tọa
hạ, đa phần là do chẳng biết suy xét tường tận mà ra. Nếu suy xét kỹ
càng hơn, ắt chẳng cần phải hỏi người khác! Những lời [tọa hạ] trước
sau khen ngợi [Quang], đáng tiếc là văn chương tuy hay nhưng dùng lầm
chỗ vậy!
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
138
72. Thư trả lời cư sĩ Châu Bá Tù
Nhận được thư từ hôm trước, nhưng gần đây công việc khá bận rộn,
nên trả lời thư trễ nãi. May là cả nhà ông vẫn tu trì như cũ, thật là mừng
rỡ, an ủi lắm. Mấy năm nay tai họa xảy ra quá thường xuyên, thật đáng
nguội lạnh cõi lòng, nói chung là do lòng người ngày càng bại hoại mà
ra! Những phương cách giúp cho nạn nhân có cái để gầy dựng lại cuộc
sống về sau đều là các phương cách quan trọng để cứu giúp trong lúc
ngặt nghèo, nhưng cách này không phải là thường có. Nay để làm
chuyện thường có, đặc biệt lập ra một pháp, mong hãy thường truyền bá
thì lợi ích vô cùng. Hiện thời là lúc tình thế đại hoạn nạn, bất luận phú
quý hay nghèo hèn, già, trẻ, trai, gái đều nên niệm thánh hiệu “nam mô
A Di Đà Phật” và niệm “nam-mô Quán Thế Âm Bồ Tát” để làm căn cứ
phòng ngừa tai họa. Phàm đao binh, nước, lửa, ôn dịch, sâu rầy, hạn hán,
lụt lội, thổ phỉ, cường đạo, và các tai họa ngoài ý muốn, bệnh tật do oán
nghiệp, oan gia gặp gỡ v.v… nếu có thể chí thành niệm Phật và niệm
Quán Thế Âm chắc chắn sẽ gặp dữ hóa lành. Dẫu là do định nghiệp tạo
thành, cũng có thể giảm nhẹ, chẳng đến nỗi khốc liệt quá mức. Những
tai họa ấy chẳng phân biệt phú quý hay nghèo hèn. Nhưng người phú
quý xem ra còn khó chịu đựng hơn kẻ nghèo hèn; do vậy, chớ nên vì ta
phú quý rồi coi thường, [cũng như] vì ta nghèo hèn bèn mặc kệ, chẳng
lập kế đề phòng sẵn.
Hơn nữa, pháp Niệm Phật đối với chuyện sống lẫn chết của con
người đều có lợi ích. Thế gian chỉ biết đến lợi ích của việc trợ niệm khi
lâm chung, chẳng biết cái lợi ích khuyên niệm khi sanh nở, đến nỗi rất
nhiều mẹ con phải chịu vô lượng khổ, hoặc đến nỗi mất mạng, không
cách gì cứu được! Nữ nhân nếu có thể thường niệm thánh hiệu Phật và
Quán Âm từ nhỏ thì về sau chắc chắn chẳng bị nỗi khổ gặp tai biến trong
khi sanh nở. Hoặc vừa cấn thai liền niệm, hoặc ba bốn tháng trước khi
sanh bèn niệm, hoặc đang sanh nở mới bắt đầu niệm, đều được an nhiên
sanh nở. Nếu sanh khó đến cùng cực và sắp mất mạng, chịu niệm nam-
mô Quán Thế Âm Bồ Tát, chắc chắn lập tức được an nhiên sanh nở.
Đừng nói lúc ấy lõa lồ bất tịnh, nếu niệm sợ mắc tội lỗi! Phải biết Quán
Âm Bồ Tát đại từ đại bi tầm thanh cứu khổ. Ví như thấy con cái té vào
lửa, nước, hầm xí, gọi cha mẹ để cầu cứu, cha mẹ quyết chẳng vì chúng
nó y phục không chỉnh tề, thân thể chẳng sạch sẽ mà bỏ mặc không cứu.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
139
Tâm cứu chúng sanh của Bồ Tát sâu xa thiết tha hơn lòng thương
yêu con cái của cha mẹ trong cõi đời, đúng là gấp cả trăm ngàn vạn ức
Hằng hà sa lần! Do vậy, phụ nữ khi sanh nở có thể niệm rõ ràng danh
hiệu của Bồ Tát chính là diệu pháp tối thượng cực kỳ linh nghiệm, hữu
hiệu vậy. Chẳng những không có tội lỗi mà còn khiến cho cả mẹ lẫn con
đều được gieo đại thiện căn. Nghĩa này do đức Phật Thích Ca đã dạy
trong kinh Dược Sư, chứ không phải do Bất Huệ bịa đặt. Phàm những ai
có niệm thì không một ai chẳng được an nhiên sanh nở. Gần đây người
bị sanh khó quá nhiều, một phần là do nghiệp chướng đời trước, một
phần là do đời này chẳng biết tiết dục mà ra. Bồ Tát cứu khổ cố nhiên
chẳng tính đến người ấy [bị nạn] do nhân như thế nào, đều bình đẳng
cứu giúp.
Lúc bình thường niệm Phật, tuy đi - đứng - nằm - ngồi đều có thể
niệm, nhưng lúc ngủ chỉ nên niệm thầm trong tâm, chớ nên niệm ra tiếng.
Nếu lúc tỉnh giấc, áo mũ hãy còn chưa chỉnh tề, tay lẫn mặt còn chưa rửa
ráy, súc miệng, và khi tắm gội, tiêu tiểu, và đến những nơi ô uế chẳng
sạch, chỉ nên niệm thầm trong tâm, đừng niệm ra tiếng. Trong những lúc,
những chỗ ấy, công đức niệm thầm giống với công đức niệm lúc bình
thường. Niệm ra tiếng chẳng hợp nghi thức. Còn lúc sanh nở nhất định
phải niệm ra tiếng rõ ràng, chớ nên niệm thầm trong tâm, bởi niệm thầm
sức cảm ứng nhỏ nhoi. Lại vì lúc ấy phải dùng sức đẩy đứa con ra, nếu
niệm thầm trong tâm, do vì bế khí sẽ có thể thành bệnh! Không riêng gì
sản phụ phải niệm rõ tiếng mà những người chăm sóc ở bên cạnh cũng
đều phải niệm rõ tiếng. Dẫu cho người nhà ở chỗ khác cũng vẫn có thể
niệm cho sản phụ ấy. Nếu pháp này được truyền bá, thế gian sẽ vĩnh viễn
không có nỗi khổ vì sanh sản, và nỗi khổ cả mẹ lẫn con đều chết vì sanh
nở.
[Phải] biết Phật pháp lợi khắp hết thảy, Phật là cha mẹ đại từ bi, là
trời của các vị trời, là bậc thánh của chư thánh, do tâm đại Bồ Đề lợi
khắp hết thảy chúng sanh nên được viên mãn thành tựu. Trong đời có kẻ
nói giọng cao xa “chán nghe chuyện nhân quả báo ứng và pháp siêng
gắng tu trì”, chỉ lấy “hết thảy đều là không, hết thảy chẳng chấp” làm
bùa hộ thân, chẳng biết đã chấp “hết thảy đều là không, hết thảy chẳng
chấp” thì đã chẳng phải là ý nghĩa “hết thảy đều là không, hết thảy
chẳng chấp” rồi! Huống chi kẻ ấy mượn cớ đó để lấp liếm dấu vết lười
nhác, biếng trễ, chẳng chuyên chú thật tu, chỉ là “bàn xuông, tranh cao”,
đến khi nghiệp báo đã chín muồi, Diêm lão (vua Diêm La) sẽ dâng đồ
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
140
cúng dường tối thượng cho kẻ “hết thảy chẳng chấp, hết thảy đều là
không” ấy. Không biết trong lúc ấy, [kẻ đó] còn có thể “đều là không,
đều chẳng chấp” được hay chăng? Chúng ta nên kính nhi viễn chi đối
với những kẻ ấy, để khỏi phải nhận sự cung kính cúng dường tối thượng
của Diêm lão vậy!
73. Thư trả lời cư sĩ Đường Năng Thành
Hôm qua nhận được thư, biết nỗi thảm do thổ phỉ gây ra tại Tứ
Xuyên, khôn ngăn người ta phải than dài sườn sượt. Tôi thường nói:
“Nhân quả là phương tiện lớn lao để thánh nhân trị thiên hạ, để Phật độ
chúng sanh”. Từ đời Tống, họ Trình, họ Châu do đọc kinh Đại Thừa nhà
Phật, thân cận bậc thiện tri thức Thiền Tông, biết đại khái nghĩa lý “toàn
sự chính là lý, hết thảy duy tâm”, liền chấp bừa vào ý kiến của chính
mình, chấp lý bỏ sự để làm ra vẻ chính mình kiến thức cao siêu, quá sợ
người đời sau biết được [do đâu] họ có được [kiến giải ấy] nên đem lòng
đen tối báng Phật, nói nhân quả báo ứng, lục đạo luân hồi do đức Phật đã
dạy chính là căn cứ để lừa dối bọn ngu phu ngu phụ tin thờ giáo pháp
của Ngài, chứ thật ra không có chuyện ấy. Con người chết rồi, hình hài
đã mục nát, thần hồn cũng phiêu tán; dẫu có chém, chặt, xay, giã thì lấy
gì để làm? Lại do thần hồn đã tiêu tan rồi, có ai để thác sanh nữa đây?
Từ đấy trở đi, phàm là nhà Nho hễ kẻ nào hiểu biết cao xa thì ai nấy đều
lén xem kinh Phật, nhưng đều cực lực báng Phật; kẻ hiểu biết thấp kém
bèn hùa theo người khác dấy lên kiến giải điên đảo, từ sống đến chết
chẳng được lợi ích nơi Phật pháp, từ sống đến chết thường tạo nghiệp
báng Phật.
Học thuyết của họ Trình, họ Châu vừa được lưu hành thì Nho gia
vâng giữ như khuôn vàng thước ngọc, còn chuyện họ Trình, họ Châu trái
nghịch tiên thánh  (thánh nhân Nho giáo) thì cả cõi đời không ai chịu nói
đến! Sau này, nhà Nho nào nói ngược với Trình, Châu sẽ không thể
đứng vững được trong khoảng trời đất. Do vậy, nhà Nho chẳng dám nói
nhân quả luân hồi, nói ra sẽ bị người ta công kích. Lại muốn sau này lỡ
ra có thành tựu, muốn được dự vào Hương Hiền Từ (miếu thờ bậc hiền
tài trong làng) hay trong Văn Miếu, nếu nói đến nhân quả luân hồi thì
hai đằng đều tuyệt vọng! Từ đấy, hoàn toàn thủ tiêu căn bản trị quốc
bình thiên hạ, cậy xuông vào “chánh tâm thành ý” để trị [thiên hạ]. Phải
biết: Nếu có nhân quả luân hồi thì kẻ chưa thể chánh tâm thành ý vẫn
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
141
gắng sức làm. Không có nhân quả luân hồi thì chỉ có bậc đại hiền mới có
thể chánh tâm thành ý; còn những kẻ khác do không có gì để sợ hãi,
không có gì để mong mỏi, lẽ đâu lại khăng khăng chánh tâm thành ý hay
sao?
Trình - Châu đề xướng chánh tâm thành ý là do học được diệu nghĩa
của Phật pháp, nhưng để phô tỏ cái trí của chính mình, bèn ngược ngạo
cực lực chê trách Phật. Như vậy là họ đã chánh tâm thành ý nơi chỗ
không quan trọng, khẩn yếu, hoàn toàn chẳng mảy may nào chánh tâm
thành ý nơi chỗ quan trọng, khẩn yếu lớn lao! Dùng đây để tạo thành cái
danh cho chính mình, di hại cho thiên hạ đời sau. Gần đây tai họa liên
tục xảy ra, dân không lẽ sống, đều là do chất độc của học thuyết Tống
Nho bạo phát, ông có biết hay chăng?
Niệm Phật, tụng kinh thì lấy sự chí thành làm gốc, có xướng tán hay
không chẳng quan hệ gì! Còn với chuyện tụng một quyển kinh Pháp Hoa,
rất tốt, nhưng đối với người bận bịu và già cả, hãy nên thường tụng Tịnh
Độ Ngũ Kinh thì sẽ hiểu biết đại lược nguyên do của pháp môn Tịnh Độ.
Niệm Phật thì phải trong tâm niệm cho rành rẽ, miệng niệm cho rành rẽ,
tai nghe cho rành rẽ, từ sáng đến tối niệm thì từ sáng đến tối nghe, so với
những kẻ tham niệm nhiều, tham niệm nhanh nhưng hồ đồ không rõ ràng,
công hiệu khác xa lắm! Nay gởi cho ông một gói Tịnh Độ Ngũ Kinh, ai
có lòng tin, có thể cung kính thì tặng cho họ những cuốn còn dư ra. Chớ
dùng cách đọc sách Nho để xem kinh Phật thì mới được lợi ích, tránh
khỏi tội khiên. Nếu không, cái tội khinh nhờn sẽ lớn hơn công đức đọc
tụng đấy!
74. Thư trả lời cư sĩ Tịnh Chi
(năm Dân Quốc 25 - 1936)
Buổi tối hôm trước nhận được thư, do mục lực không đủ nên chẳng
xem được. Trong hai ngày nay lại do phải lo toan chuyện khác không
rảnh rỗi nên quên mất. Buổi chiều, ngẫu nhiên kiểm thấy mới biết là
muốn thỉnh sách và có gởi chi phí cho Quang, liền bảo Hoằng Hóa Xã
gởi sách theo đúng số lượng. Ngoài ra còn [nhờ họ] gởi giùm cho Quang
thêm bốn gói sách nữa. Quang già rồi, mục lực không đủ, một mực
chẳng quan tâm đến chuyện bên ngoài, cũng chẳng có môn đình pháp
phái, mặc ai nói hay kể dở, Quang cũng chẳng muốn quan tâm đến. Ông
đã thờ Quang làm thầy, chẳng ngại gì nói cách điều hòa các pháp môn
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
142
cho ông nghe. Hãy nên dùng cái tâm chí công chí chánh, dùng ngôn ngữ
chí công chí chánh để khuyên dụ thì là phước cho pháp môn vậy. Nếu do
sự kính yêu của chính mình [mà làm] thì hoàn toàn không có chút gì
đáng bàn nữa! Khiến cho người khác bất mãn, hoàn toàn hủy báng thiện
tri thức, tạo nghiệp địa ngục thì vốn nhằm hòa hợp pháp môn lại đâm ra
trở thành kéo bè kết lũ những người cùng ý kiến [với mình] để công kích
những người khác ý kiến [với ta], đâm ra hộ pháp trở thành hoại pháp,
tâm tốt chẳng đạt được quả báo tốt vậy! Nếu như vậy thì ông thấy người
ta là kẻ đáng thương xót, người ta cũng thấy ông là kẻ đáng thương xót,
ngay cả bậc cao tăng đáng tôn trọng chí cao vô thượng tuyệt đối chẳng
thể dị nghị gì được cũng trở thành kẻ đáng thương luôn! Do vậy, Khổng
Tử dạy kẻ chánh tâm thành ý thì phải trí tri (thấu hiểu cặn kẽ), [muốn] trí
tri thì phải cách vật (trừ khử vật dục). Không “cách vật” thì giống như
đeo kính màu xanh, đỏ v.v… phàm những màu được thấy đều chẳng
phải là màu thật sự của nó. Do tâm có tư dục làm chủ nên chết chìm vào
một bên, chẳng thấy chân lý của sự việc, thấy điều đúng của người khác
trở thành sai! Phàm đối với những chuyện trị thế tu đạo đều nên lấy lời
này làm khuôn phép, đừng coi là hủ bại rồi xem thường!
75. Thư trả lời cư sĩ Giang Cảnh Xuân (hai lá thư)
(năm Dân Quốc 22 - 1933)
1) Cầu cơ 110 chính là tác dụng của linh quỷ. Chúng xưng là vị Phật
này, vị Bồ Tát nọ, vị tiên kia đều là giả mạo danh các ngài. Nếu chân
tiên ngẫu nhiên giáng cơ thì sợ rằng trong trăm ngàn trường hợp chẳng
được lấy một, huống gì là Phật, Bồ Tát! Dùng cầu cơ để đề xướng Phật
pháp tuy có lợi ích nho nhỏ, nhưng về căn bản đã sai lầm! Người học
Phật chân chánh quyết chẳng nhờ vào cách này để đề xướng Phật pháp,
vì sao vậy? Vì đấy là tác dụng của quỷ thần. Nếu có linh quỷ thông minh
thì họa may còn chẳng đến nỗi làm hỏng chuyện, chứ nếu là một con quỷ
hồ đồ giáng cơ, ắt sẽ làm hỏng chuyện lớn! Người ta do lời giáng cơ bị
hỏng chuyện lớn liền nói Phật pháp sai lầm, thì đề xướng kiểu ấy chính
là đầu mối để phá diệt Phật pháp! Ông cho là bị mất lợi ích, hỏi có tội
110 Nguyên văn là “phù cơ” (thường bị đọc trại thành “phò cơ”), tức là hình thức “vịn cơ bút”.
Cơ bút ở Trung Hoa thường được làm có hình dáng giống như cái giỏ, trang trí đẹp đẽ, trên
thành giỏ có một cái mỏ nhọn khắc hình chim loan, nên đôi khi còn gọi là “phù loan”. Mỗi
lần cầu cơ, hai người “phù cơ” (thường gọi là “đồng tử” hay “thanh đồng”) sẽ nâng hai bên
cái giỏ, dịch chuyển cho mỏ chim loan viết chữ xuống mâm gạo hay mâm cát.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
143
hay không tội thì biết ông hoàn toàn chẳng biết chân nghĩa của Phật
pháp, đáng than thở quá đỗi!
Trong thời Đạo Quang - Hàm Phong (1821-1861) nhà Thanh, tại phủ
Quảng Tín, tỉnh Giang Tây có một viên Hàn Lâm 111 tên là Từ Khiêm, tự
Bạch Phảng. Người ấy sống đến chín mươi sáu tuổi, lúc mất thiên nhạc
vang lừng trên không, ấy là sanh lên trời vậy! Ông ta không biết đến
pháp môn Tịnh Độ, đối với địa vị Phật, Bồ Tát, trời, hay tiên, ông ta đều
chẳng phân biệt rõ ràng! Một vị lão tăng ở Phổ Đà là môn nhân nhỏ tuổi
nhất của ông ta đã kể cho Quang nghe câu chuyện này thật tường tận.
Ông ta có trước tác cuốn Hải Nam Nhất Chước (một giọt nước Hải
Nam), [trong sách ấy] coi quyển trung, quyển hạ ngụy tạo của Tâm Kinh
giống như Tâm Kinh, lại chép lời giáng cơ cầu mưa ở Tứ Xuyên, [trong
ấy] nói Quán Âm quỳ trong điện Ngọc Đế 112 cầu mưa. Đủ biết lời cơ nói
xằng tán nhảm và tri kiến của ông ta đều là tà - chánh chẳng phân!
Ông cho rằng “không cầu cơ sẽ đánh mất lợi ích”, chẳng biết cái họa
của việc ấy là có thể đến nỗi diệt pháp ư? Từ Khiêm là người chuộng
điều thiện tin Phật, nhưng thật sự chẳng hiểu rõ Phật lý, chẳng thích làm
quan, ở nhà dạy người làm lành, cũng tự cầu cơ, dạy đệ tử của chính
mình cầu cơ. Mọi người đều chẳng biết cội nguồn của cầu cơ và cội
nguồn của Phật. Đương thời, một vị Cử Nhân ở Nam Xương (tỉnh Giang
Tây) cũng có hành vi giống như Từ Khiêm. Môn nhân của ông Cử Nhân
này cầu cơ khám bệnh tại tỉnh thành rất linh. Mẹ quan Tuần Phủ mắc
111 Hàn Lâm Viện là một cơ cấu được thiết lập từ thời Đường, thoạt đầu chỉ nhằm tuyển chọn
những người có tài văn chương, nghệ thuật, tri thức quảng bác làm cố vấn cho triều đình.
Nhưng từ đời Đường Huyền Tông trở đi, Hàn Lâm Viện trở thành một cơ quan trọng yếu
chuyên trách soạn thảo những chiếu chỉ, chế văn cơ mật cho hoàng đế. Những người làm
việc trong cơ quan này được gọi chung là Hàn Lâm Học Sĩ, hay gọi tắt là Hàn Lâm. Thật ra,
có hai loại: Hàn Lâm Học Sĩ chuyên soạn công văn, chế, chiếu. Còn Hàn Lâm Cung Phụng
lo giữ sổ sách và công việc hành chánh trong cơ quan. Chữ Hàn Lâm Viện của cổ Trung Hoa
có ý nghĩa hoàn toàn khác biệt với chữ Hàn Lâm Viện hiện thời.
112 Ngọc Đế, gọi đầy đủ là Ngọc Hoàng Thượng Đế, theo tín ngưỡng dân gian là một vị thần
tối cao chưởng quản chư thiên và muôn loài trong toàn thể vũ trụ, thường được Nho Gia
xưng tụng là Hạo Thiên Thượng Đế. Tuy thế, trong Đạo Giáo, Ngọc Đế vẫn thấp hơn Tam
Thanh (Thái Thanh, Thượng Thanh, và Ngọc Thanh), vì được coi như một vị tôn thần được
Tam Thanh sanh ra để thay các Ngài chưởng quản vũ trụ. Theo Ngọc Hoàng Bản Hạnh Tập,
vương tử của Quang Minh Diệu Quốc bỏ ngôi vua, tu theo đạo của Tam Thanh trong núi
Hương Nghiêm trở thành chân tiên. Đạo Giáo xưng tặng Ngọc Đế mỹ hiệu “Hạo Thiên Kim
Khuyết Vô Thượng Chí Tôn Tự Nhiên Diệu Hữu Di La Chí Chân Ngọc Hoàng Thượng Đế”.
Trong Phật pháp, Ngọc Hoàng Thượng Đế chính là Đế Thích trong Dục Giới. Như vậy, địa
vị của Ngọc Hoàng Thượng Đế còn thấp hơn Đại Phạm Thiên Vương rất nhiều, có lẽ nào
Quán Thế Âm Bồ Tát quỳ trong điện Linh Tiêu cầu Thượng Đế hạ chiếu làm mưa!
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
144
bệnh, thuốc men vô hiệu, có người thưa ông X… đó cầu cơ khám bệnh
linh lắm; do vậy, bèn mời đến thăm bệnh. Kê toa, uống thuốc vào, người
bệnh chết ngay. Vội vàng đem toa thuốc cho thầy lang coi, thì ra trong
ấy có vị thuốc công phạt. Do vậy, bắt ông ta đến hỏi. Ông ta thưa: “Đây
chính là do thầy tôi là ông Y… dạy”. Vì thế, quan Tuần Phủ bắt đền thầy
ông ta, bảo: “Ngươi dối đời hại người”, giết chết thầy ông ta. Từ Khiêm
nghe chuyện ấy, răn dạy bọn môn đồ từ rày đừng cầu cơ nữa!
Ông cho “không cầu cơ thì pháp thiếu duyên”, trong tâm chấn động
sôi sục, chẳng biết cái họa của cầu cơ lớn tầy trời, công đức khuyên
người của nó chẳng thể bù đắp được! Bậc chánh nhân quân tử quyết
chẳng bước vào đàn tràng ấy. Cuối đời Minh, ở Tô Châu có một người
cầu cơ, có bảy tám môn đồ. Một ngày nọ, cơ giáng nói Phật pháp,
khuyên người niệm Phật cầu sanh Tây Phương, so với những gì cơ đã
nói trước kia hoàn toàn khác hẳn. Sau đấy, lại giáng cơ giống như vậy
hơn hai mươi lần nữa, sau cùng mới lại nói “cầu cơ chính là tác dụng của
quỷ thần, ta là vị X… đó, sau này sẽ không đến nữa, các ông chớ nên
cầu cơ nữa!” Chuyện ấy được chép trong Tây Phương Xác Chỉ 113 .
Năm đầu Dân Quốc (1911), ở Hương Cảng có người cầu cơ, nói là
đại tiên Hoàng Xích Tùng [giáng cơ] xem bệnh cực linh. Có kẻ trọn
chẳng còn lẽ sống, cầu vị tiên ấy dạy cho một phương thuốc. Thuốc ấy
cũng là tùy tiện nói ra một loại nào chẳng quan trọng lắm, nhưng hễ
uống vào liền lành bệnh. Hoàng Tiểu Vỹ hâm mộ đến học, học được
cách [cầu cơ] nhưng hễ vịn cơ, cơ liền không chạy. Người khác hỏi thì
cơ dạy niệm kinh Kim Cang bao nhiêu biến đó rồi lại vịn cơ, làm theo
thì cũng rất linh. Nhân đó, thường khai thị pháp môn Niệm Phật. Bọn
ông Vỹ liền muốn lập đạo tràng Niệm Phật, cơ dạy: “Nên để ba năm nữa
rồi mới lập”. Ba năm sau, bốn năm người bọn họ lên Thượng Hải thỉnh
kinh sách, năm sau đến quy y, lập ra Đa Đa Phật Học Xã, đem chương
trình niệm Phật gởi cho tôi: Niệm Phật xong, niệm Quán Âm, Thế Chí
113 Tây Phương Xác Chỉ là tập sách ghi chép những lời giáng cơ của Giác Minh Diệu Hạnh
Bồ Tát, do Thường Nhiếp kết tập. Theo đó, vào cuối đời Minh, bọn ông Tưởng Vô Hủ gồm
tám người thích tu Tiên thường tụ tập lại cùng nhau cầu cơ. Một ngày nọ, có một vị tiên
giáng xuống, dạy họ niệm Nam Mô Phật, họ bèn xưng Nam Mô Phật, vị ấy bảo niệm Phật
không phải chỉ niệm bằng miệng xuông như thế, rồi dần dần chỉ dạy họ tu pháp môn Tịnh
Độ, trừ bỏ tâm ham muốn trường sanh bất tử, cũng như đả phá những thói hư tật xấu của họ.
Tám người này về sau đều thành những hành nhân Tịnh Độ tinh tấn. Những lời dạy của Giác
Minh Diệu Hạnh Bồ Tát về Tịnh Độ hoàn toàn phù hợp với giáo huấn của chư Tổ Tịnh Độ,
đả phá mạnh mẽ tệ nạn cầu cơ nên rất được Phật môn Trung Hoa coi trọng. Tây Phương Xác
Chỉ cũng được đưa vào Tục Tạng Kinh.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
145
xong, lại niệm thêm một vị tên là Đa Đa Ha Bồ Tát. Quang hỏi: “Làm
sao có được danh hiệu ấy?” Bọn họ bèn thuật lai lịch, nói là trước kia cơ
xưng là đại tiên Hoàng Xích Tùng 114 , sau dạy tu pháp môn Tịnh Độ, đến
cuối cùng mới cho biết rõ gốc gác là Đa Đa Ha Bồ Tát, lại răn vĩnh viễn
không được cầu cơ nữa.
Hai chuyện này do một người đệ tử sưu tập những pháp ngữ Tịnh Độ,
[soạn thành sách] đặt tên là Tịnh Độ Tập Yếu 115 , Quang bảo đem hai
chuyện ấy ghi kèm vào đằng sau. Nay gởi cho ông ba bản, đọc rồi sẽ tự
biết  (với Đa Đa Ha Bồ Tát, Quang bảo họ lập riêng một điện để thờ phụng, chớ nên
kèm thêm vào nghi thức Niệm Phật để khỏi làm cho người khác nghe rồi dị nghị) .
Dự vào liên xã niệm Phật thì một là phải bôn ba, hai là phải bỏ công
chuyện hiện thời. Ở nhà tùy phần tùy sức niệm Phật, lợi ích rất lớn. Mỗi
tháng một lần hoặc hai lần, đề xướng diễn thuyết trong liên xã khiến cho
mọi người biết được pháp tắc, lợi ích, còn lúc bình thường cần gì cứ phải
hằng ngày đến liên xã niệm Phật? Đây chính là ý kiến chánh của Quang
kể từ khi lập Niệm Phật Lâm Xã đến nay.
Đệ tử Phật há nên kỷ niệm những thánh đản của Đạo Giáo? Nếu nói
là [thói quen] thế tục lưu truyền khó dứt thì vẫn nên lấy niệm Phật làm
chánh. [Thần thánh trong] Đạo Giáo thuộc về thiên, tiên, quỷ thần, là
một trong ba thứ đó. Vì họ niệm Phật chính là để tăng trưởng thiện căn
xuất thế cho họ, tiêu diệt ác nghiệp đời trước cho họ. Ông chẳng thấy
trong lời hồi hướng khóa sáng có câu: “Hồi hướng hộ pháp chúng long
thiên, thủ hộ già lam chư thánh chúng” (hồi hướng cho các trời rồng hộ
pháp, các vị thánh gìn giữ, bảo vệ nhà chùa) đó ư? Phương Nam [Trung
Hoa] thường đọc là Tam Bảo, còn phương Bắc thường đọc là “hộ pháp”,
hợp với ý nghĩa hơn. Thiên, tiên, quỷ thần đều xếp vào hàng hộ pháp. Vì
114 Đại tiên Hoàng Xích Tùng: Trong hệ thống thần thánh của Đạo Giáo không thấy liệt kê
tên vị này. Theo truyền thuyết, năm Quang Tự 23 (1897), tại Hoa Nam, dân tình khốn khổ,
bệnh dịch lan tràn, nên các đàn cầu cơ cầu tiên cho thuốc chữa bệnh rất thịnh hành. Có một
vị giáng cơ tự xưng tên là đại tiên Hoàng Xích Tùng, thường cho thuốc rất linh nghiệm. Từ
đó, hình thành tín ngưỡng thờ phụng Hoàng Đại Tiên. Do vị này tự xưng lúc sống là một
thầy lang nên tranh thờ thường vẽ một vị trung niên mặc y phục theo kiểu thầy lang thời
Mãn Thanh. Miếu thờ đầu tiên được thành lập ở thôn Nẫm Cương, thuộc huyện Nam Hải,
tỉnh Quảng Đông, đặt tên là Phổ Độ Đàn, rồi dần dần phổ biến sang Hương Cảng và Đài
Loan.
115 Tịnh Độ Tập Yếu là một tác phẩm do cư sĩ Khổ Hạnh biên soạn, cư sĩ Phan Huệ Thuần
và Thiệu Huệ Viên tu đính, Ấn Quang đại sư giám định, được chia thành ba phần: Phần đầu
giải thích, biện định pháp môn Tịnh Độ, phần thứ hai trích thuật những pháp ngữ Tịnh Độ
của chư Tổ Sư đại đức, phần cuối cùng là nghi thức niệm Phật và trích lục một số kinh sách
chủ yếu của Tịnh Độ.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
146
hàng long thiên hộ pháp mà niệm Phật là đúng với chánh lý. Nếu niệm
những kinh ngụy tạo như kinh Ngọc Hoàng 116 v.v… sẽ trở thành tà kiến.
Phật pháp suy vi đều là do tục tăng chẳng biết Phật pháp, dùng
những kinh ngụy tạo như Huyết Bồn Kinh, Thọ Sanh Kinh để làm đạo
trọng yếu nhằm cầu tiền tài. Từ đấy, những “Phật sự” như phá huyết hồ,
phá địa ngục, hoàn tiền thọ sanh, gởi kho v.v… ngày thấy càng nhiều.
Tuy lừa được tiền của kẻ ngu, nhưng lại khiến cho người có học vấn
hiểu rõ lý lẽ thế gian nhưng chẳng biết chân lý Phật pháp hủy báng. Tục
tăng chỉ cốt được tiền, chẳng đoái hoài cái họa hoại diệt Phật pháp sâu
xa của những loại “Phật sự” ấy. Nếu gặp kẻ có chân tri chánh kiến đem
chi phí làm những thứ “Phật sự” ấy để [dùng vào việc] niệm Phật thì lợi
ích lớn lắm!
2) Thư chuẩn bị xong, pháp danh của hai mươi bốn người mỗi tên
đều ghi ra giấy riêng. Quy y tuy dễ dàng, nhưng chớ nên vẫn giữ chương
trình của ngoại đạo. Quang mục lực lẫn tinh thần đều chẳng đủ, chẳng
thể khai thị nhiều. Nay gởi hai mươi bốn cuốn Gia Ngôn Lục, mỗi người
một cuốn, ba mươi tờ “Một Bức Thư Gởi Khắp”, mỗi người một tờ, số
còn dư tùy ý đem tặng, ba bản Tịnh Độ Tập Yếu, ba cuốn Sức Chung
Tân Lương, hai loại này dùng để giúp cho việc đề xướng.
Hãy nên bảo với bọn họ: Đã quy y Phật pháp làm đệ tử Phật, ắt phải
giữ vẹn luân thường, trọn hết bổn phận, dứt lòng tà, giữ lòng thành, đừng
làm các điều ác, vâng giữ các điều lành, giữ tâm lành, nói lời lành, làm
chuyện lành, hành như vậy mới là đệ tử Phật thật sự. Nếu miệng tuy
niệm Phật, nhưng tấm lòng chẳng lành sẽ tương phản với khí phận của
Phật, chẳng thể được lợi ích thật sự nơi niệm Phật! Hãy nên thường xem
Gia Ngôn Lục thì tất cả lợi ích của pháp môn sẽ đều biết rõ từng điều.
Thêm nữa, Một Lá Thư Gởi Khắp chính là nghi thức, quy cách giản tiện
để tu trì hằng ngày. Bài văn ấy văn từ tuy thiển cận, nhưng lý thật thâm
sâu, hãy nên dùng làm của báu gia truyền vĩnh viễn. Những điều khác đã
nói tường tận trong Gia Ngôn Lục, ở đây không viết cặn kẽ nữa.
76. Thư trả lời cư sĩ X…
116 Kinh Ngọc Hoàng, còn gọi là Thánh Nguyên Giác Chân Kinh, hoặc chỉ gọi gọn là Hoàng
Kinh, là một bộ kinh điển chủ yếu của Đạo Giáo, nội dung tán dương Ngọc Đế và thuật
những sự tích xưa kia của ông ta.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
147
Con người sống trong thế gian, quý ở chỗ giữ bổn phận. Phàm hết
thảy những kẻ phát điên phát cuồng thậm chí thường hay sanh lòng bi
quan, thường muốn tự sát, đều là do chẳng tu thật hạnh, muốn được đại
hạnh phúc, mọi chuyện đều như ý, tài, sắc, danh vị đều hơn người. Nếu
đời trước tu trì có si phước, được thỏa lòng mong mỏi ấy, bèn kiêu ngạo,
xa xỉ, dâm dật, không gì chẳng làm. Cái họa như thế so với chuyện tự sát
còn nặng gấp vạn lần! May là chưa đạt được, nên còn chưa đến nỗi khốc
liệt như thế. Ông muốn tiêu phiền não ấy, hãy nên mọi chuyện đều giữ
phận, chẳng nên dấy lên mảy may vọng niệm nào muốn vượt ngoài bổn
phận!
Tùy duyên làm việc, nếu làm tôi tớ của người khác, ắt phải tận hết
chức phận tôi tớ của ta, chẳng lấy đó làm thẹn, và ôm giữ tấm lòng “ta
vốn chẳng có tư cách làm tôi tớ, nay được làm tôi tớ, ta phải tận hết chức
phận làm tôi tớ của ta”, chẳng sanh tâm hợm mình khinh người. Chủ
nhân biết đến ta, ta cũng chẳng vui. Chủ nhân không biết, ta cũng chẳng
bực. Ta trọn hết phận ta, biết hay không mặc người! Tâm không so đo,
lòng không uất ức. Làm tôi tớ như thế, chủ sẽ tôn kính như thầy, chẳng
dám coi như tôi tớ. Nếu vì ta khéo tận hết chức phận tôi tớ của ta, người
khác chẳng dám coi ta là tôi tớ, kính trọng ta như thầy, ta vẫn chẳng khởi
cái tâm tự cao tự đại, biết tớ hay thầy đều là giả danh, tận hết chức phận
của ta mới là thật hạnh. Chỉ sợ hạnh chẳng xứng với danh, mặc kệ người
ta đãi ngộ [như thế nào]. Bậc đại nhân thời cổ tuy gặp lúc cùng quẫn
chẳng thể sống được, cũng chẳng có ý niệm lo buồn, uất hận, dẫu cho
sang quý như bậc thiên tử, giàu trùm thiên hạ, vẫn giữ thái độ như kẻ
nông phu nơi rẫy bái. Đấy gọi là “phú quý bất năng dâm, bần tiện bất
năng di, uy vũ bất năng khuất” (phú quý chẳng phóng túng, nghèo hèn
chẳng đổi dời [ý chí], oai vũ chẳng khuất phục), nên người quân tử vì
vậy luôn thản nhiên, thảnh thơi! Nếu không, kẻ tiểu nhân cứ thường phải
lo nghĩ!
Ông muốn cầu Quang trừ căn bệnh của ông, nhưng đối với những
chữ [ông dùng] trong lá thư này, đúng là phải dần dần châm chước mà
xem mới hiểu được đó là chữ gì, mới hiểu thư nói về ý gì. Do vậy,
Quang biết ông chí lớn, ăn nói lớn lối, chứ tuyệt đối chẳng chú trọng tận
lực làm. Nếu yên phận chẳng khoe khoang, nào chịu nêu ra yêu cầu lớn
nhất, dùng những chữ hết sức khó nhận biết này, khiến cho người khác
phải tốn khá nhiều tâm tư để đọc thư của mình, vì mình lập cách giải
quyết nỗi sầu muộn cho mình! Nếu ông có địa vị lớn thì hết thảy những
lời phê phán không biết sẽ choáng lộn, cầu kỳ đến đâu! Như chữ viết của
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
148
ông Phùng Mộng Hoa, viết mười bức thư có đến chín bức người khác
chẳng nhận biết được toàn bộ mặt chữ, đến nỗi con chết, cháu chết, đứa
cháu nuôi để nối dòng cũng chết, quá nửa là do chữ viết vậy. Ông đừng
coi đó là điều lạ lùng, đặc biệt!
Phàm viết chữ phải sao cho người ta vừa nhìn liền hiểu ngay thì mới
là cái tâm của vị đại quân tử vừa lợi người vừa tự lợi. Ông Phùng gởi thư
cho Quang, Quang phí rất nhiều công phu chỉ nhận được [mặt chữ] tám
phần. Quang viết lại cho ông ta, nói: “Thư của ông Quang chỉ đọc được
tám phần, nhưng cũng hiểu ý. Nếu là người không thông thạo mặt chữ
cho lắm thì sẽ bị hư chuyện không ít! Mong từ rày đừng dùng kiểu đó
nữa để mong lợi khắp mọi người”. Về sau, ông ta viết thư cho Quang,
dùng lối chữ Khải, Quang cho rằng ông ta đã đổi thói quen. Hỏi tới
người khác thì ra ông ta vẫn giữ nguyên thói cũ. Ông đã phẫn chí muốn
tự sát, sợ rằng những gì Quang nói ông chẳng cho là đúng!
Trước kia một sĩ quan là người huyện Phiền Trĩ tỉnh Sơn Tây, họ
Tục, do quốc gia chẳng được thái bình, đến lăng của Tôn Trung Sơn
(Tôn Văn) mổ bụng, được người khác cứu nên chưa chết. Một đệ tử nghĩ
là ông ta do đau lòng cho đất nước nên tự sát, liền đặc biệt khuyên ông ta
đến Tô Châu quy y. Ông ta ở Tô Châu nhiều ngày, vợ con cũng đi theo.
Một bữa nọ, dẫn con gái và đứa hầu đi theo, đứa con gái đã lên mười,
đứa hầu đã gần ba mươi. Ông ta trò chuyện với Quang, đứa con gái và
đứa hầu chơi giỡn. Ông ta quở mắng, đứa con gái không nghe, liền nổi
giận quát mắng. Chúng hơi yên lặng được một khắc, lại nghịch giỡn.
Quang hiểu ông ta chỉ biết uất đời, chứ hoàn toàn chẳng có tài giữ yên
cõi đời. Chỉ có một bé gái ở chỗ Quang mà còn không kiềm giữ được,
huống chi là cầm quân! Chẳng thể dạy con cái làm sao huấn luyện binh
sĩ được? Nói chuyện này, sợ ông chẳng cho lời Quang nói là đúng, nên
mới nêu ra một chứng cớ.
Nay gởi cho ông một bộ An Sĩ Toàn Thư, một cuốn Liễu Phàm Tứ
Huấn  (văn chương lẫn nghĩa lý đều chu đáo đến cùng cực) , một cuốn Gia Ngôn
Lục, một cuốn Tọa Hoa Chí Quả 117 , một cuốn Cảm Ứng Thiên Trực
Giảng, một bộ Cảm Ứng Thiên Vựng Biên, hễ lắng lòng đọc ắt sẽ mong
thật hành. Đừng đọc theo kiểu cưỡi ngựa vùn vụt xem đèn, thì mọi
chuyện trước kia sẽ giống như đã chết từ hôm qua, mọi sự từ rày sẽ
giống như được sanh trong hôm nay. Phàm những tập khí trước kia
117 Tọa Hoa Chí Quả là một tác phẩm tập hợp những chuyện về quả báo do Vương Đạo Đỉnh
(Tọa Hoa chủ nhân) biên soạn vào thời Hàm Phong nhà Thanh.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
149
chẳng để chớm lên trong tâm nữa, ngõ hầu mong thành thánh thành hiền.
Tiến thêm nữa là niệm Phật cầu sanh Tây Phương thì liễu sanh thoát tử
siêu phàm nhập thánh, mãi mãi lìa các khổ, thường hưởng pháp lạc.
Quang già rồi, mục lực lẫn tinh thần đều không đủ, bất luận ông nghĩ
là đúng hay sai cũng đừng gởi thư đến nữa, cũng như chẳng chấp thuận
ông giới thiệu người khác đến quy y. Nếu thỉnh kinh nơi Hoằng Hóa Xã
cũng đừng gởi kèm thơ cho Quang. Gởi riêng hay gởi kèm đều chẳng trả
lời vì chẳng có mục lực lẫn tinh thần để thù tiếp. Cổ nhân nói: “Bậc
quân tử tận lực thực hành thì được một câu nói tốt lành sẽ thọ dụng suốt
đời không hết. Nếu chẳng chăm chú tận tụy thực hành, dẫu đọc hết sách
vở thế gian, đối với chính mình vẫn vô ích!” Như rồng thật hễ được một
giọt nước liền có thể làm mưa khắp cả thế giới; rồng đất dẫu ngâm trong
nước cũng chẳng khỏi cái họa táng thân!
77. Thư trả lời cư sĩ Giang Hữu Bằng
Bài Đại Học Tán (ca ngợi sách Đại Học) rất hay, nhưng Quang có
mắt như mù, sư Đức Sâm suốt hai ba năm lo việc tài sản nhà chùa ở
Giang Tây 118 , mệt nhọc đã thành bệnh, chẳng dám dụng tâm. Người
trong Hoằng Hóa Xã không có công phu học thức ấy, chẳng thể đứng in
giùm những trước tác của cha ông được! Khi đã gom thành sách, hãy tự
đứng ra in. Nay đem bài tán này và những bản thảo trước đây gởi lại để
khỏi bị thất lạc. Hữu Trinh giữ lòng trinh, nhưng vẫn còn chú ý đến
thuốc men, đáng gọi là kẻ si! Những hành động sợ hãi, băn khoăn cho sự
đói lạnh ấy đều là do vọng tâm “đang hưởng phước mà không biết là có
phước” gây nên. Nếu chịu nghĩ: Giả sử ta sanh vào nhà nghèo túng, suốt
ngày quanh năm bận bịu cơm áo mà vẫn khó được thỏa nguyện thì
chẳng muốn làm người nữa hay chăng?
Cổ nhân nói:
Tha kỵ tuấn mã, ngã kỵ lư.
118 Do chánh quyền huyện Cám Châu (tỉnh Giang Tây) toan biến chùa Thọ Lượng thành khu
chợ búa, rồi họ mượn tiếng xây dựng đường xá, toan phá ngôi chùa này thành bình địa, nhân
sĩ địa phương cậy thầy Đức Sâm lập cách cứu vãn, vì thầy Đức Sâm đã từng trụ ở chùa Thọ
Lượng một thời gian. Xin coi chi tiết nơi bài Sớ Thuật Duyên Khởi Trùng Hưng Chùa Thọ
Lượng trong phần Tạp Trước và bài “So sánh sự tổn hại và lợi ích giữa được và không được
trợ niệm” của thầy Đức Sâm trong phần Phụ Lục, sách Ấn Quang Pháp Sư Văn Sao Tục
Biên, quyển Hạ.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
150
Tồn tế tư lượng ngã bất như.
Hồi đầu hựu kiến thôi xa hán.
Tỷ thượng bất túc, hạ hữu dư
(Tạm dịch:
Người cưỡi ngựa, ta cưỡi lừa,
Xét soi cho kỹ, ta thua xa người
Ngoảnh đầu thấy gã đẩy xe,
Nhìn lên thua kém, dưới ai bằng mình?)
Đây lời đề thơ cho bức tranh Hành Lạc. Trong bức tranh ấy, phía
trước là một người cưỡi ngựa, ở giữa là một người cưỡi lừa, phía sau là
một người đẩy xe. Nếu Hữu Trinh hiểu được ý này, nhất tâm cầu sanh
Tây Phương, sẽ lành bệnh si, chánh trí mở mang thì mới đáng gọi là Huệ
Trinh. Nếu không, sẽ thành Si Trinh! Trinh đã kèm theo si thì sanh về
Tây Phương cũng chẳng dễ dàng đâu! Chịu uống phương thuốc này thì
may mắn lắm!
Về giấc mộng của ông thì chính là do tâm ông biến hiện, không dính
dáng chi đến Quang! Quang là một ông Tăng tầm thường chỉ biết cơm
cháo, làm sao hiện trong giấc mộng của người khác cho được? Nghi vấn
của Du Hữu Phương và những gì nói trong mộng phù hợp với những gì
đã được viết trong thư Quang, đấy là Bồ Tát chỉ dạy ông ta hòng sanh
chánh kiến. Kinh dạy: “Nên hiện thân nào để độ được, liền hiện thân ấy
để thuyết pháp”, núi, sông, cây, cỏ, cầu, bến, đường, nẻo, người, ngựa,
binh, tướng, không gì chẳng tùy cơ mà hiện! Nếu nói đấy chẳng phải là
Bồ Tát hiện mà chắc là do Quang hiện thì núi, sông, cây, cỏ, cầu, bến,
đường, nẻo, người, ngựa, binh, tướng cũng có thể hiện mộng cho người,
có lý ấy hay chăng? Ông đừng có si dại tưởng là Quang. Nếu si dại cho
là Quang sẽ thành ra “đem phàm lạm thánh”, thì ông lẫn Quang đều mắc
tội chẳng cạn đâu, nhớ kỹ nhé!
Căn bệnh lắc đầu của cha ông chính là dấu vết cho thấy chẳng thể
lành bệnh, nhưng do niệm Phật sẽ có thể được lành bệnh. Ông muốn cụ
được hết bệnh hoàn toàn thì cũng có cách. Ông cùng Huệ Trinh và vợ
ông ba người chí thành niệm Quán Âm cầu gia bị. Nếu thật sự chí thành,
chắc chắn cụ có thể lành bệnh vì cha con có sẵn mối liên quan bẩm sanh.
Năm Dân Quốc thứ 10 (1921), ông Hoàng Hàm Chi và vợ ăn chay
trường, bà mẹ tám mươi mốt tuổi, khuyên cụ ăn chay, cụ không mở
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
151
miệng. Dọn thức ăn chay, cụ không nuốt thức ăn, chỉ ăn cơm trắng.
Quang dạy họ sám hối thay cho mẹ, chưa đầy một tháng, cụ liền ăn chay
trường. Do mối liên quan bẩm sanh, hễ chí thành ắt sẽ cảm động được
Phật, Bồ Tát!
78. Thư trả lời cư sĩ Trác Trí Lập
Con người và trời đất cùng xưng là Tam Tài, chẳng phải là chuyện
xuông, mà ắt phải có công tham dự, giúp đỡ sự sanh trưởng, thì mới
chẳng thẹn! Nếu không, thịt đi thây chạy, suốt đời ô uế trời đất, sao có
thể gọi là Tam Tài cho được? Nếu lãnh hội được ý này, đem [áp dụng
vào việc] dạy dỗ bọn trẻ, ắt sẽ có thể tận tâm kiệt lực, đem tài năng ra
dạy dỗ, trước hết lấy đạo đức làm gốc, rồi mới đến văn chương là ngọn.
Thường luôn giảng nói hiếu, đễ, trung, tín, lễ, nghĩa, liêm, sỉ, khiến cho
chúng nó biết đạo làm người, khởi tâm, động niệm, cư xử, nói năng đều
thuần thiện, tạo thành cơ sở có thể dự vào bậc thánh. Kinh Dịch nói:
“Mông dĩ dưỡng chánh, thánh công dã” (dạy cho bọn trẻ nhỏ lẽ chánh,
công lao [bằng với công lao] của bậc thánh nhân vậy) tức là nói về điều
này. Nếu có thể dùng cái tâm này để dạy người thì học vấn lẫn phẩm đức
của chính mình ngày càng tươi sáng, con người sẽ được cảm hóa, chẳng
đợi phải đốc thúc, quở trách mong cho họ sẽ thuận theo. Thiên hạ chẳng
yên, thất phu có trách nhiệm. Hiện thời nước loạn, dân khốn đốn, anh em
cùng một nhà đánh nhau, tranh đua muốn tàn hại lẫn nhau, dân không lẽ
sống đều do cha mẹ trong gia đình không khéo dạy, thầy giáo trong nhà
trường không khéo dạy, đến nỗi kẻ có thiên tư quen thói làm xằng, đứa
không có thiên tư cam lòng làm kẻ giặc bướng bỉnh.
Ông giữ được tấm lòng “gốc chánh, nguồn trong” để làm chuyện vun
trồng nhân tài, tức là chẳng có địa vị mà nắm quyền cai trị, chẳng lên tòa
mà thuyết pháp vậy, còn vui nào hơn? Đối với việc niệm Phật, nào có trở
ngại chi? Sáng - chiều tùy sức xưng niệm. Ngoài ra, [những lúc] chẳng
cần vận dụng tâm tư, hễ thuận tiện bèn niệm, chỉ cần đầy đủ lòng tin
chân thành, nguyện thiết tha sẽ tự được vãng sanh. Nếu cứ nói: “Bận rộn
cày cấy sẽ dễ niệm Phật”, chẳng biết lúc bận rộn cày cấy, do khổ sở nên
chắc chắn chẳng thể niệm được. Ông nghĩ như vậy đều là chẳng chú
trọng tự phản tỉnh, là tình kiến “đứng núi này thấy núi nọ cao hơn”, chứ
không phải là chánh trí thấu hiểu sâu xa tự tâm, hiểu thấu triệt để nguyên
nhân trong thế gian vậy. Ông chỉ nên “đừng làm các điều ác, vâng giữ
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
152
các điều lành” kiêm dùng tín nguyện trì danh để cầu sanh Tây Phương.
Dùng những điều ấy để tự hành, dạy người, dẫu chẳng có thể thành tựu
lớn lao, nhưng cũng có thể chẳng thẹn làm người, chẳng thẹn làm thầy,
đội trời đạp đất vậy!
79. Thư gởi cho cư sĩ Lý Huệ Trừng bàn về chuyện [xử trí] tro thiêu
hóa kinh và tiền vãng sanh
(năm Dân Quốc 23 - 1934)
Chuyện đốt kinh [cũ rách] tuy có công đức, nhưng chúng tôi chẳng
dám đề xướng, bởi kẻ thô tâm thì nhiều, họ thường đốt lẫn với tro giấy
vàng mã. Tro giấy vàng mã đem bán cho người buôn tro, họ sẽ lược tro
giấy để giữ lại những mảnh thiếc đem bán, chẳng khác gì vứt tro kinh ấy
vào đống rác hay chăng? Ai chịu cẩn thận dùng riêng vật dụng khác để
thiêu, rồi đem tro ấy bỏ trong sông cái, biển cả hay chăng? Quang lúc
mới xuất gia thấy [khi nhà chùa làm lễ] phóng Mông Sơn 119 , đốt ngân
phiếu, trong ấy có kèm thêm tiền vãng sanh  (in chú Vãng Sanh giống như
đồng tiền nên gọi là Vãng Sanh Tiền) . Lúc thiêu thì đốt rồi cầm trên tay, khi
lửa cháy đến tay không cầm được nữa bèn vứt đi, thường là chưa cháy
hết, mỗi tờ có nhiều chữ chưa cháy.
Năm Quang Tự thứ mười sáu (1890), tại chùa Long Tuyền ở Bắc
Kinh, buổi sáng ra khỏi cửa chùa, thấy trong đống giấy đã đốt để tiễn cô
hồn trong lễ Phóng Diệm Khẩu hồi đêm có xấp tiền Vãng Sanh dày độ
hai tấc, chỉ cháy một nửa, Quang nhặt lấy bỏ trong sọt đựng giấy chữ.
Nếu tro ấy bị kẻ hầu quét dọn thì có khác gì bị quăng trong đống rác hay
chăng? Do vậy, biết rằng: Bất luận cách nào cũng đều cần phải có người
119 Mông Sơn Thí Thực là một khoa nghi thí thực cho cô hồn. Mông Sơn nay thuộc huyện
Danh Sơn, tỉnh Tứ Xuyên. Vào đời Tống, có Bất Động Thượng Sư sống trên núi này, được
thế gian xưng tặng là Cam Lộ đại sư. Để phổ tế cô hồn, Sư tập hợp những điểm chánh yếu
trong khoa nghi Du Già Diệm Khẩu và các kinh phổ thí cô hồn trong Mật Tạng soạn thành
khoa Mông Sơn Thí Thực. Khoa nghi này thường được các chùa tụng niệm vào khóa chiều
một cách đơn giản, phẩm vật cúng thí thường chỉ là gạo muối hay cháo. Cận đại, Hưng Từ
pháp sư đề xướng thêm vào đấy sáu phen khai thị, nên khoa nghi mới này được gọi là Đại
Mông Sơn Thí Thực để phân biệt với khoa nghi Mông Sơn thường dùng. Trong Đại Mông
Sơn Thí Thực, phải lập pháp đàn, thờ tượng Phật, bày nhiều hương hoa, vật cúng, gạo trắng,
nước trong, cung thỉnh vị Tăng có phẩm đức thuyết pháp khai thị. Trước đàn chánh bày đài
cô hồn và thờ bài vị của các vong linh trong mười phương pháp giới. Sau khi dâng hương
bèn dùng vải vàng bọc quanh đài cô hồn để quỷ thần tụ vào đó lễ bái, nghe pháp thọ thực,
không bị chướng ngại. Giờ cử hành pháp sự thường vào hai giờ Tuất và Hợi.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
153
cẩn thận để làm. Nếu người phô trương làm thì chưa được lợi ích mà đã
bị họa trước! Mấy năm trước, chùa Thái Bình bán giùm kinh Kim Cang
viết bằng chữ son 120 cho Tô Châu Ẩn Bần Hội thuộc chùa Linh Ẩn ở Tô
Châu, hòa thượng Chân Đạt nghe Quang nói bèn thôi, chẳng bán nữa.
Nếu có người tặng cho kinh Kim Cang viết bằng chữ son, bất tất phải
đốt trong khi làm Phật sự, sợ rằng không có người chú tâm cẩn thận để
lo toan thì sẽ mắc phải tội trên đây!
Hãy nên ở chỗ thanh tịnh trong nhà, dùng một cái nồi lớn hoặc một
cái chậu sắt Tây to, phía dưới lót giấy thiếc, đặt kinh lên trên, phía trên
lại phủ giấy thiếc để khỏi bị bay lung tung. Chờ khi lửa tắt, thu lấy tro ấy
chứa trong đãy vải mới, bên trong lại bỏ thêm cát sạch, hoặc đá sạch,
ngói sạch, bỏ nơi chỗ sâu trong sông hay biển, để khỏi mắc lỗi. Nếu
chẳng bỏ thêm cát đá bên trong, [đãy tro] sẽ nổi lên không chìm, lại trôi
tấp vào bờ, rốt cuộc bị ô uế. Đốt kinh mà dụng tâm như vậy ắt có công
đức, ắt chẳng bị tội khiên. Nếu không, tôi chẳng dám nói!
Những kẻ đốt kinh kia, có ai không đốt lẫn với giấy vàng bạc? Ở
phương Nam giấy vàng bạc tốt, người ta chẳng chịu đốt trên đất. Ở Bắc
Kinh giấy vàng bạc xấu tệ, các chùa đều chẳng biết kính tiếc chữ. Hễ
người ta làm Phật sự, thường hay đem sớ văn đốt trên đường trước cửa
nhà, hoàn toàn chẳng dùng đồ chứa đựng. Người, thú giày xéo, lỗi ấy
chẳng nhỏ! Tập quen thành thói, đáng đau xót thay! Đối với chuyện này,
về phần chúng ta nên thầm lặng tự giữ.
Như khăn vuông lót tay để lễ Phật của nữ nhân ở phương Nam có in
danh hiệu của Phật, Bồ Tát, trên đó có đóng dấu các chùa, trải lên đất để
lễ Phật, hoặc dùng để lót ngồi. Phong tục xấu xa này lưu truyền khắp xa
gần. Năm Quang Tự hai mươi mốt (1895), ở chùa A Dục Vương, Quang
thấy một phụ nữ dùng miếng vải ấy để lót ngồi, do đấy, bèn nói với vị
điện chủ điện Xá Lợi, điện chủ nói: “Đấy là phong tục của vùng này”, có
ý cho rằng Quang lắm chuyện! Vì thế, trong Phổ Đà Chí có nói đến tội
lỗi ấy, không biết có ai chịu lưu tâm hay chăng?
Thế gian chẳng biết có bao chuyện chẳng thể suy xét đến tận cùng,
do đã thành thói quen, ai cũng cho là có lý. Như người ăn mặn cho kẻ ăn
chay là không tốt lành, bất lợi cho con cháu; nếu ăn chay trường sẽ làm
120 Đây là một tục lệ kỳ quặc của Phật môn Trung Hoa vùng Hoa Nam. Kinh Kim Cang viết
bằng chữ son thường được đốt trong các pháp sự cầu siêu để thí cho quỷ thần. Ẩn Bần Hội
(hội giúp đỡ người nghèo) gây quỹ bằng cách nhờ các chùa bán loại kinh Kim Cang viết
bằng chữ son này.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
154
cho con cháu đoạn tuyệt! Rốt cuộc có kẻ tin theo, chẳng bằng lòng cho
cha mẹ ăn chay trường. Những lời ngoa truyền ấy trọn khắp các nơi. Lại
nữa, hễ có người sanh nở thì có kẻ niệm Phật trọn chẳng dám gần. Lại có
người chẳng nhìn người chết, chẳng nhìn cô dâu mới cưới, cũng như phá
địa ngục, phá huyết hồ, trả tiền Thọ Sanh. Những chuyện vô lý ấy,
những ông sư phàm tục vì cầu lợi bèn làm cho người ta, kẻ vô tri vì để
tiêu tội bèn bỏ tiền mời người làm, còn đối với pháp môn Niệm Phật thật
sự được lợi ích lại coi thường!
Vào năm Dân Quốc 18 (1929), Long Tử Tu, Bộc Thu Thừa tính
dùng một ngàn sáu hay một ngàn bảy trăm đồng để làm một hội Thủy
Lục 121 tại Bảo Hoa Sơn, nói với Quang. Quang bảo đem tiền ấy để tổ
chức Niệm Phật Thất, bọn họ liền bỏ đi không làm, chỉ dùng mấy trăm
đồng để niệm Phật. Nếu Quang tán thành họ làm đàn Thủy Lục thì hai
người [mỗi người] đều phải tốn hơn tám trăm đồng, đủ thấy người thế
gian phần nhiều thích chuyện náo nhiệt phô trương, chứ không phải là
chân thật cầu siêu cho người đã khuất và phổ độ cô hồn! Giấy vàng bạc
cũng chớ nên bỏ, mà cũng không nhất định phải thiêu bao nhiêu. Cần
biết: Đây là thứ dùng để cứu giúp cô hồn, chứ Phật Bồ Tát và người
vãng sanh trọn chẳng dùng đến. Cũng là nhờ Phật lực, pháp lực, tâm lực
mà biến ít thành nhiều. Nếu mỗi người đều được một tờ thì dù số đến
ngàn vạn vạn tờ cũng chẳng thể trọn khắp được vì cô hồn và quỷ thần
trọn khắp hư không vậy! Nếu biết nghĩa “biến ít thành nhiều” thì cái tâm
cứu tế cô hồn cũng trọn hết, mà cũng không mắc lỗi quá sức phung phí.
Ấy là do lòng ai nấy chí thành làm thì tâm lực trọn khắp, của cải trong
cõi âm cũng được trọn khắp theo!
80. Thư giới thiệu sử dụng xà-phòng Tam Tinh làm bằng chất béo
thực vật
(năm Dân Quốc 18 - 1929)
121 Thủy Lục là pháp hội thí thực cho ngạ quỷ cũng như hết thảy những sinh vật sống trên đất,
dưới nước nhằm cứu bạt các loài quỷ. Theo Thích Môn Chánh Thống, quyển 4: “Gọi tên là
Thủy Lục là do ý nghĩa ‘chư tiên đến ăn trong các dòng nước, quỷ đến ăn nơi đất sạch”.
Duyên khởi của pháp hội này là do Tiêu Diễn (Lương Vũ Đế) mộng thấy thần tăng dạy lập
trai hội nhằm phổ tế quần linh trong lục đạo tứ sanh. Vua bèn cầu cao tăng đọc khắp các
kinh điển, y theo chuyện A Nan gặp quỷ Diện Nhiên, thiết lập pháp hội thí thực bình đẳng,
soạn ra khoa nghi. Theo Phật Tổ Thống Ký, pháp hội Thủy Lục đầu tiên được cử hành tại
chùa Kim Sơn vào năm Thiên Giám thứ tư (505) đời Hậu Lương. Về sau khoa nghi này thất
truyền. Đến niên hiệu Hàm Thuần đời Đường, pháp sư Đạo Anh chùa Pháp Hải tại Trường
An được dị nhân chỉ điểm, tìm lại được khoa nghi bèn tổ chức và lưu truyền pháp hội này.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
155
Nỗi thảm sát kiếp trong cõi đời gần đây [đúng là] xưa nay chưa từng
nghe đến; xét đến cội nguồn, phần nhiều là do sát sanh ăn thịt mà ra.
Muốn cứu vãn, nếu không từ đề xướng nhân quả báo ứng khiến cho hết
thảy mọi người cùng phát cái tâm “dân như người ruột thịt, vật giống hệt
như ta”, đều cùng kiêng giết ăn chay, sẽ không thể có cách nào đạt hiệu
quả cho được! Ngoài chuyện ăn thịt ra, phàm với những chuyện gì có thể
dấy động cơ duyên giết chóc đều phải lập cách sửa đổi. Như do từ
chuyện [chế biến] xà-phòng mà sát sanh thì cũng không thể kể hết được
số. Bởi lẽ, xà-phòng dùng mỡ [động vật] mới khử được hờm. Những thứ
chất béo khác không có tánh ngưng kết, hoặc tuy có tánh ngưng kết
nhưng đều mắc quá. Vì vậy, đều dùng mỡ bò để làm. Bò là loài gia súc
có công lớn đối với con người; do điều này, chúng bị giết không thể tính
toán được, thật là một chuyện đáng ngậm ngùi lắm!
Mấy năm trước, cư sĩ Châu Văn Minh và một vị Tăng ở Phổ Đà sáng
chế một loại xà-phòng làm bằng dầu thực vật, Quang đã từng thuyết
minh căn cội của nó, báo với tứ chúng, hầu như được hết thảy thiện tín
tán thành, chấp thuận. Tiếc là nguồn vốn không bao nhiêu, chẳng đầy
mấy tháng bèn lỗ vốn, phải đình chỉ. Sau này xưởng xà-phòng và nến
Nam Dương làm kèm thêm xà-phòng bằng dầu thực vật, do giá thành
cao nhưng lợi tức kém nên cũng lại đình chỉ. Ba bốn năm trước, thường
có Phật giáo đồ từ phương xa gởi thư hỏi Quang chỗ bán, muốn mua về
dùng. Cũng có người muốn đứng làm đại lý bán lại. Quang thường đem
chuyện ấy ghim trong lòng, mong có người phát tâm “cứu sanh mạng,
ngăn giết” lại làm xà-phòng bằng chất béo thực vật để cởi gỡ mối lo
buồn kín đáo của tôi thì còn may mắn nào hơn!
Tháng Mười năm ngoái, Tổng Lý (giám đốc) của Trung Quốc Hóa
Học Công Nghiệp Xã tại Thượng Hải là Phương Dịch Tiên cùng mẹ và
vợ đến quy y. Quang hỏi: “Ông có làm xà-phòng hay không?” Thưa:
“Có làm ạ!” Quang dặn nên làm xà-phòng bằng chất béo thực vật. Ông
ta thưa: “Vâng”, chỉ nói: “Xà-phòng bằng chất béo thực vật giá thành
khá cao. Nếu để giá cao, người ta không chịu dùng. Do vậy, các xưởng
chế tạo xà-phòng đều chẳng chịu làm. Đã vâng lời thầy dạy, sẽ thỏa
nguyện thầy, nhưng nếu không nghiên cứu nhiều cách sẽ không thể được.
Khoảng giữa Xuân và Hạ năm sau sẽ có thể làm ra được sản phẩm”. Đến
đầu tháng Ba năm nay, ông ta đến gặp Quang, nói: “Xà-phòng bằng chất
béo thực vật thì khuôn và đồ đựng đều chế tạo ổn thỏa rồi, nhưng phòng
xưởng chưa đủ dùng, hiện đang xây cất, đến giữa tháng Tư sẽ có thể bán
ra được”. Quang nghe xong, khôn ngăn mừng rỡ.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
156
Mạnh Tử có nói: “Thỉ nhân khủng duy bất thương nhân, hàm nhân
duy khủng thương nhân” (Người chế tạo mũi tên chỉ sợ chẳng làm người
khác bị thương, người chế tạo áo giáp chỉ sợ người khác bị thương).
Cùng là kiếm lời, nhưng từ bi hay tàn nhẫn, tội hay phước khác biệt lớn
lắm! Chỉ một hành động này không biết đã bớt giết bao nhiêu sanh mạng.
Đúng là “nghệ dã nhi tấn hồ đạo hỹ” (nghề nghiệp là để tăng tấn đạo
vậy). Mong sao hết thảy mọi người cùng hàng với tôi đều dùng loại xà-
phòng bằng dầu thực vật này thì hết thảy những xưởng chế tạo xà-phòng
bằng mỡ động vật phải đổi sang làm xà-phòng bằng dầu thực vật ngõ
hầu được mọi người chiếu cố, quyết chẳng vì giá thành của xà-phòng
bằng mỡ động vật rẻ hơn mà chẳng chịu thay đổi. Quang già rồi, tinh
thần ngày càng giảm, việc thù tiếp ngày càng nhiều, sau Thu sẽ náu
mình ẩn kín mãi mãi. Sợ rằng có lẽ các Phật giáo đồ đồng hàng với tôi
tại các tỉnh không biết nên tôi bảo ông ta in ra bảng giá để mọi người đều
biết.
81. Thư gởi cư sĩ Minh Quang
Pháp môn Tịnh Độ là pháp môn bình thường nhất nhưng cao sâu
nhất trong Phật pháp. Nếu không phải đời trước sẵn đủ huệ căn, quả thật
khó thể sanh chánh tín sâu xa. Đừng nói nhà Nho chẳng dễ sanh lòng tin,
ngay cả bậc tri thức thông Tông thông Giáo cũng thường dựa theo ý
nghĩa trong Tông - Giáo để luận định, phán đoán, đến nỗi đối với pháp
“khiến cho hàng phàm phu sát đất chưa đoạn Phiền Hoặc mà được liễu
sanh thoát tử siêu phàm nhập thánh ngay trong đời hiện tại” chẳng thể
nghĩ bàn này họ chẳng những không chịu tự tu mà còn chẳng chịu dạy
người khác tu, vì họ chẳng biết pháp này chính là pháp môn đặc biệt
trong Phật pháp, cứ lấy giáo nghĩa của Tông - Giáo làm chuẩn, nên mới
phạm những lỗi lầm ấy. Nếu thoạt đầu họ liền biết được nghĩa này thì lợi
ích lớn lắm. Người thông minh phần nhiều chú trọng “hiểu lý để ngộ cái
tâm”, chẳng biết niệm Phật chính là đường tắt để hiểu lý ngộ tâm.
Nếu có thể niệm niệm tương ứng thì sẽ tự hiểu được lý, ngộ được
tâm. Dẫu chưa làm được, bèn cậy vào Phật từ lực vãng sanh Tây Phương,
so với những kẻ “hiểu được lý, ngộ được tâm, nhưng chưa đoạn Phiền
Hoặc, vẫn cứ luân hồi sanh tử, trọn không có lúc thoát ra”, thì [sự khác
biệt giữa] trời và đất đã chẳng đủ để sánh ví sự hay và dở. Huống chi đã
vãng sanh liền thân cận Phật Di Đà và thánh chúng, sẽ đích thân chứng
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
157
được Vô Sanh Pháp Nhẫn, há nào phải chỉ hiểu được lý, ngộ được tâm
mà thôi ư! Pháp môn Tịnh Độ chỉ có bậc Thượng Thượng Căn và ngu
phu ngu phụ mới được lợi ích thật sự, còn kẻ thông minh thông Tông
thông Giáo phần nhiều do chí lớn, ăn nói lớn lối, chẳng chịu cậy vào
Phật từ lực, cứ dốc chí cậy vào đạo lực của chính mình, cam lòng
nhường cho ngu phu ngu phụ sớm dự vào dòng thánh! Có lẽ trong quý
ấp có kẻ mang kiến giải như vậy cho nên tôi mới nói sơ lược nguyên do.
Đã muốn quy y thì nay đặt cho ông pháp danh là Khế Quang. Tiếng
Phạn “A Di Đà”, cõi này dịch là Vô Lượng Thọ, hay cũng dịch là Vô
Lượng Quang. Nếu có thể nhất tâm niệm Phật, thì chính là lấy Quả Địa
Giác làm Nhân Địa Tâm. Nếu có thể tâm tâm tương ứng thì nhân trùm
biển quả, quả tột nguồn nhân, cực bình thường nhưng cực huyền diệu.
Nếu có thể tin nhận thì đáng gọi là bậc đại trượng phu lỗi lạc. Quang do
túc nghiệp, sanh ra liền bị bệnh mắt, may còn được thấy bầu trời hơn bảy
mươi năm. Nay thì mắt hết sức yếu lòa, cự tuyệt hết thảy những chuyện
thù tiếp bút mực. Sợ ông bị dao động, bị thuyết phục bởi những kẻ đề
xướng hướng dẫn thuộc những tông khác, nên đặc biệt nói đại lược hai
nghĩa đặc biệt và thông thường, ngõ hầu chẳng đến nỗi biến khéo thành
vụng, cầu thăng lên đâm ra đọa xuống!
Hãy nên thường xem Tịnh Độ Ngũ Kinh sẽ biết pháp môn Tịnh Độ
là pháp môn Tổng Trì để mười phương ba đời hết thảy chư Phật trên
thành Phật đạo, dưới hóa độ chúng sanh. Nếu vẫn chưa bị thuyết phục,
hãy nên thường xem Tịnh Độ Thập Yếu thì mọi thứ nghi ngờ sẽ tiêu tan,
vầng trăng nhất tâm rạng ngời. Văn Sao tuy ngôn từ vụng về, chất phác,
nhưng đã nêu tỏ đại lược về duyên do của Thiền và Tịnh, cũng như
những điều có ích cho luân thường trong cuộc sống hằng ngày, cũng có
thể giúp cho việc tự lợi, lợi tha.
82. Thư gởi cư sĩ Tự Giác
(năm Dân Quốc 16 - 1927)
Chuyện trong thiên hạ có lý nhất định, chứ không có sự nhất định.
Hãy nên dùng lý để định đoạt sự, dùng sự để luận lý, ngõ hầu phù hợp
thiên lý, tình người thì mới nên. Mạnh Tử dạy: “Nam nữ thọ thọ bất
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
158
thân vi lễ” 122 (Nam nữ trao và nhận [đồ vật], chẳng đụng chạm nhau, đó
là lễ), [nhưng lại cũng] nói: “Tẩu nịch bất viện vi sài lang” (Chị dâu
chết đuối không cứu thì là loài lang sói). Trong lúc ấy, cố nhiên chẳng
thể tuân theo lễ nghi trong lúc bình thường để luận được! Đứa con hiếu
thờ cha mẹ không hề trái nghịch. Nếu cha mẹ mọc nhọt độc, còn phải
dùng kim, dùi, dao, kim nạo để khêu, cắt, lại còn phải dùng hết sức nặn
mủ đến khi thấy ra máu mới thôi, đấy cũng là chỗ thể hiện lòng hiếu.
Nếu sợ là mạo phạm, ngỗ nghịch thì mạng sống của cha mẹ xong luôn!
Nhưng chớ nên thấy có những người làm như vậy được cho là hiếu, để
rồi cha mẹ không bị nhọt độc mà vẫn cứ khêu, cứ cắt như vậy sẽ trở
thành đại nghịch bất đạo, trời sẽ nổi sấm xử tử.
Kinh nguyệt của nữ nhân là cố tật của quá nửa đời người, xảy ra độ
mấy ngày, sao lại vì thế liền ngưng niệm Phật? Lúc bình thường ắt phải
hết sức sạch sẽ, chí thành, đến lúc ấy tuy thân thể chẳng thể hết sức sạch
sẽ thì càng nên chí thành gấp bội. Trong đồ lót phải chêm thêm vải lót
dầy, đừng để máu dơ chảy ra Phật đường. Hễ tay sờ vào phần dưới thân
ắt phải rửa sạch. Nếu lễ bái không tiện thì ít lễ bái. Đối với việc niệm
Phật, tụng kinh, cố nhiên dùng tâm hạnh chí thành cung kính thì công
đức chẳng giảm bớt so với lúc bình thường. Do Phật là cha mẹ đại từ bi
của hết thảy chúng sanh, trong lúc bệnh ấy phát ra, nếu chí thành niệm
Phật thì Phật sẽ càng sanh lòng xót thương gấp bội!
Như kẻ ngu chấp trước “hễ thân có bệnh chẳng sạch như vậy thì
chẳng thể niệm Phật”, [vậy thì] nếu con cái té trong hầm xí cũng chẳng
thể gọi cha mẹ cầu cứu, có lẽ ấy hay chăng? Người niệm Phật nên đi,
đứng, nằm, ngồi, tâm thường nghĩ nhớ. Lúc bình thời ở nơi sạch sẽ, hoặc
lúc áo mũ chỉnh tề thì niệm ra tiếng hay niệm thầm đều được. Chỉ lúc
ngủ, đại tiểu tiện, trần truồng tắm gội thì nên niệm thầm, chớ nên niệm
ra tiếng. Nếu gặp tai nạn đao binh nước lửa thì ở bất cứ chỗ nào, trong
bất cứ trạng thái nào đều nên niệm ra tiếng, vì niệm ra tiếng so với niệm
thầm càng đắc lực hơn. Nếu khi nữ nhân sanh con, nên niệm ngay từ lúc
chưa sanh và đến khi lâm bồn, tuy trần truồng chẳng sạch sẽ, vẫn nên
niệm ra tiếng. Lúc ấy [là lúc] có liên quan đến tánh mạng, như té trong
122 Câu nói này xuất phát từ sách Mạnh Tử, thiên Ly Số: “Nam nữ thọ thọ bất thân, lễ dã.
Tẩu nịch viện chi dĩ thủ giả, quyền dã”. Sách Tứ Thư Bạch Thoại Giải Thích giảng: Nam nữ
vâng giữ khuôn phép lễ kính, đạo đức, chẳng thể đích thân dùng tay chạm trực tiếp vào đồ
vật, để da thịt khỏi bị đụng chạm nhau, đó là lễ. Nhưng nếu chị dâu chết đuối, em chồng cứu
vớt bằng cách dùng tay kéo lên, đó là quyền biến.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
159
lửa nước cầu được cứu giúp, chẳng thể luận trên dáng vẻ chẳng đoan
trang, ô uế, bất tịnh v.v…
Nữ nhân khó sanh chẳng phải là có oán thù với đứa con sắp sanh mà
chính là oan gia đời trước gây trở ngại hầu không sanh được, khiến cho
[sản phụ] bị đau khổ. [Sản phụ] niệm Phật và những người chăm sóc
chung quanh đều cùng vì người ấy niệm Phật thì những kẻ oan gia kia
nghe tiếng niệm Phật sẽ liền tháo lui, chẳng dám cản trở! Do vậy, càng
phải nên dạy con gái niệm Phật từ nhỏ ngõ hầu diệt sẵn cái nạn này. Nếu
là người lúc bình thường luôn niệm Phật chắc chắn sẽ chẳng đến nỗi có
sự nguy nan này. Dẫu là người lúc bình thường chẳng niệm Phật mà [lúc
ấy] có thể chí tâm niệm thì chắc chắn cũng được dễ sanh! Kẻ ngu chấp
lý hẹp hòi, cho là hễ đàn bà trong nhà sanh con thì cả nhà đều chẳng
được cúng Phật, cũng chẳng được niệm Phật; nếu không, sẽ mắc tội!
Đấy là chấp chết cứng vào toa thuốc để trị biến chứng, chỉ biết lẽ thường,
chẳng biết quyền biến, đáng thương vậy thay!
Ông nên đem nghĩa này nói với những phụ nữ thân cận, láng giềng,
thì công đức ấy lớn lắm, lại chẳng tốn kém mảy may, có thể gọi là “cứu
người từ lúc chưa nguy”. Nhưng cần phải phân biệt cặn kẽ, chớ nên cho
rằng nữ nhân sanh con trần truồng, ô uế không trở ngại gì, [do vậy] lúc
bình thường cũng trọn không kính sợ chi, chẳng cần phải sạch sẽ, thì lại
chuốc tội chẳng cạn! Lúc bình thường phải noi theo lẽ thường. Lúc có
kinh nguyệt và lúc sanh con chính là lúc “biến lý” (lý thay đổi). Hãy xét
kỹ thí dụ do Mạnh Tử và Quang đã nói sẽ tự biết rõ.
Nay gởi cho ông một bộ Văn Sao, một bộ An Sĩ Toàn Thư, một bộ
Quán Âm Tụng, hai cuốn Thọ Khang Bảo Giám, xin hãy đọc kỹ. Văn
Sao thì chẳng những tu trì Tịnh nghiệp có chỗ làm căn cứ nương tựa,
ngay cả những cách xử thế, giữ thân, tề gia, dạy con v.v… đều có nêu rõ.
Trong đời hiện thời, ắt cần phải sốt sắng đề xướng nhân quả báo ứng.
Dạy con cố nhiên là nhiệm vụ trọng yếu, nhưng dạy con gái càng quan
trọng hơn dạy con trai, bởi lẽ con người lúc bé thường ở bên mẹ, nếu mẹ
hiền thì con cái cũng tự nhiên sẽ hiền. Do thường được un đúc nuôi dạy
đã tập quen thành thói, đến khi lớn lên được cha dạy dỗ sẽ thuận chiều
chỉ dạy, thật là dễ dàng. Đời hiện tại loạn đến mức như thế này đều là vì
không có hai thứ khéo dạy trên đây mà nên nỗi! Quang không có sức
cứu vãn kiếp vận, nhưng có tâm cứu đời, cho nên ở đây mới dài dòng
một phen. Nếu chẳng cho lời bàn của lão tăng là viễn vông, hủ bại thì
may mắn lắm thay!
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
160
83. Thư trả lời cư sĩ Lưu Nhân Hàng bàn về chuyện hoằng dương
nhân quả
Quang là một ông Tăng chỉ biết cơm cháo, sao lại khen ngợi quá
mức khiến Quang hổ thẹn không chốn nương thân! Thánh nhân thế gian
lẫn xuất thế gian dùng sự lý nhân quả để bình trị thiên hạ, độ thoát chúng
sanh. Người đời nay đa phần chẳng cho như vậy là đúng, cứ làm riêng
theo cách mới, đến nỗi chú trọng cạnh tranh, xâm đoạt để mong tăng lớn
thế lực, mở rộng lãnh thổ của ta, tàn sát lẫn nhau, trọn không ngưng dứt.
Nhân họa đã khốc liệt, thiên tai lại giáng xuống. Vận nước nguy ngập,
dân không lẽ sống, đều vì chẳng coi nhân quả báo ứng là đúng mà ra!
Cái gốc họa này vấn vít kết lại đã lâu, nay đã dần dần bộc phát. Nào phải
do một hai người tuyên truyền mà có thể vãn hồi được ư?
Nguyện rộng sâu của các hạ Quang khâm phục cùng cực. Nhưng
Quang đã trở thành phế nhân, chẳng những không thể tương trợ, mà
cũng chẳng thể khuyên người khác tương trợ. Vì sao vậy? Do không có
tinh thần ăn nói và không có mục lực để viết chữ. Trộm cho rằng tuyên
truyền trong lúc sắp đánh nhau hay lúc sắp đánh nhau, cái tâm quyết liệt
của đôi bên hơi khó buông xuống ngay lập tức được! Vừa uổng tiền tàu
xe, vừa bị nguy hiểm. Chẳng bằng dứt lo, quên duyên, nhất tâm lễ tụng,
cầu Tam Bảo ngầm rủ lòng gia bị khiến cho những kẻ có quyền lực
trong các nước diệt dứt ác niệm, phát khởi từ tâm. Nếu được cảm ứng,
lợi ích ấy lớn lắm. Nếu chẳng thể cảm ứng nơi các nước thì cũng sẽ
ngầm kết pháp duyên với người các nước, lợi ích ấy cũng chẳng nông
cạn đâu!
84. Thư trả lời cư sĩ Dương Phật Điển
Nhận được thư, biết ông hằng ngày lễ tụng siêng năng, chuyên tinh,
vui mừng, an ủi không chi sánh bằng! Bóng đen ông đã nói đó chẳng
phải là bóng của Phật hay Bồ Tát mà cũng chẳng phải là bóng của oán
gia đối đầu hiện ra. Vì Phật, Bồ Tát nếu đã hiện ắt sẽ sáng tỏ, thấy được
mặt, mắt v.v… còn oan gia sẽ hiện tướng đáng sợ! Bóng ấy chính là cô
hồn đã có duyên [với ông] trong đời trước mong nhờ vào sức niệm Phật
tụng kinh để được siêu sanh vào đường lành. Hãy nên sau khóa tụng vì
họ hồi hướng, lại còn chuyên hồi hướng cho họ, khiến cho họ tiêu trừ ác
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
161
nghiệp, tăng trưởng thiện căn, nương Phật từ lực vãng sanh Tây Phương
thì có ích cho họ, ngõ hầu chẳng phụ một phen họ khổ sở hiện bóng.
Lại nữa, phàm là người tu hành tâm phải có chủ ý, thấy cảnh giới tốt
chẳng sanh hoan hỷ, thấy cảnh giới không tốt chẳng sanh sợ hãi. Được
như thế thì các cảnh giới đã hiện đều trở thành duyên trợ đạo. Nếu không,
chúng đều trở thành duyên chướng đạo. Thêm nữa, phàm là người tu
hành đều nên lấy chí thành cung kính làm gốc, giữ lòng từ bi khiêm tốn.
Lòng nghĩ, thân làm tuy chẳng thể hoàn toàn tương ứng với Phật, nhưng
cần phải nỗ lực gắng công ngõ hầu chẳng trái nghịch tâm hạnh của Phật,
thì mới đáng gọi là người tu hành thật sự, là đệ tử Phật thật sự.
85. Thư trả lời cư sĩ Thôi Đức Chấn (năm lá thư)
(năm Dân Quốc 21 - 1932)
1) Hết thảy chúng sanh đều sẵn có Tánh Đức, nhưng rất ít có Tu Đức.
Nay đã phát tâm học Phật là do từ Tánh Đức khởi lên Tu Đức. Tuy có
tâm ấy, nhưng nếu chẳng kiệt thành tận kính tu trì thì Tu Đức chẳng thể
tăng trưởng, Tánh Đức vẫn bị phiền não ác nghiệp gây chướng ngại như
cũ, chẳng thể hiển hiện được! Như mặt trời trong mây, trọn chẳng thấy
được tướng sáng. Vì thế, phải phấn chấn tinh thần, giữ vẹn luân thường,
trọn hết bổn phận, dứt lòng tà, giữ lòng thành, đừng làm các điều ác,
vâng giữ các điều lành, làm các điều lành trong thế gian. Lại phải cạn
lòng thành, tột lòng kính, sanh tín, phát nguyện, niệm Phật cầu sanh Tây
Phương để tu pháp xuất thế gian. Trong thế gian, học một tài, một nghề
đều phải dốc hết toàn bộ tinh thần thì mới có thể thành được.
Nay là phàm phu sát đất lại muốn ngay trong đời này siêu phàm
nhập thánh liễu sanh thoát tử, há chẳng phát khởi mạnh mẽ chí hướng
lớn lao nâng cao tinh thần mà thành được ư? Ý nghĩa của chữ Đức Chấn
là như vậy đó. Nếu có thể mạnh mẽ dẹp dứt thì Danh tương ứng với Thật.
Nếu không, chỉ là hữu danh vô thật! Đấy là do chính mình phạm lỗi
không thể mạnh mẽ dứt dẹp, chứ không phải là Phật pháp chẳng thể lợi
người vậy!
2) Bệnh đã sắp phát ra, do nhờ Đại Sĩ che chở nên được lành, lẽ ra
nên sốt sắng coi trọng việc ấy, tu trì pháp môn Tịnh Độ trọng yếu bậc
nhất này, sao lại ơ hờ đi hỏi chuyện chẳng cần kíp? Rốt cuộc, chẳng qua
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
162
cũng là cùng một điệu bộ với kẻ đi đường hỏi lối, [do vậy tôi] biết lòng
tin các hạ đã nói ấy chỉ là lòng tin hời hợt bên ngoài, cái hạnh các hạ đã
nói đó chính là hạnh vui chơi. Nếu thật sự lấy chuyện này làm chuyện
bậc nhất trong đời người thì những gì được ẩn chứa bên trong sẽ lộ
tướng ra bên ngoài, thoạt nhìn là biết ngay! Các hạ có câu hỏi thì đã
phúc đáp, có yêu cầu [kinh sách] cũng đã gởi qua bưu điện. Quang già
rồi, tinh lực chẳng đủ, từ rày chớ nên gởi thư tới nữa! Gởi đến sẽ không
trả lời, một là do không rảnh rỗi để thù tiếp, hai là do bận bịu quá nhiều
chuyện.
Thứ nhất, Tâm Kinh 123 (bản dịch của ngài Huyền Trang) chính là
bản dịch toát yếu, cho nên không có phần Chứng Tín Tự và phần kinh
văn lưu thông. Nhưng bản dịch của ngài Bát Nhã 124 và Lợi Ngôn 125 đời
Đường với bản dịch của ngài Thi Hộ đời Tống đều có cả.
123 Bát Nhã Ba La Mật Đa Tâm Kinh (Prajñāpāramitā Hrdaya Sūtra), ngoài bản dịch của ngài
Huyền Trang ra, còn có sáu bản dịch nữa với tên gọi khác biệt: Ma Ha Bát Nhã Ba La Mật
Đa Đại Minh Chú Kinh (Cưu Ma La Thập dịch), Bát Nhã Ba La Mật Đa Na Đề Kinh (Bồ Đề
Lưu Chi dịch), Bát Nhã Ba La Mật Đa Tâm Kinh (Bát Nhã và Lợi Ngôn dịch), Phổ Biến Trí
Tạng Bát Nhã Ba La Mật Đa Tâm Kinh (Pháp Nguyệt dịch), Bát Nhã Ba La Mật Đa Tâm
Kinh (Trí Huệ Luân dịch), và Thánh Phật Mẫu Bát Nhã Ba La Mật Đa Kinh (Thi Hộ dịch).
124 Bát Nhã (734-?), là một vị cao tăng dịch kinh đời Đường, đôi khi còn được phiên âm là
Bát Lạt Nhã (Prajñā), người nước Kế Tân ở Bắc Ấn Độ, họ Kiều Đáp Ma (Gotama), xuất gia
năm bảy tuổi, năm 20 tuổi thọ Cụ Túc, năm 23 tuổi đến chùa Na Lan Đà ở Trung Ấn theo
học với các vị Trí Hộ, Tấn Hữu, Trí Hữu v.v… chuyên nghiên cứu Duy Thức, Du Già,
Trung Biên, Kim Cang Kinh, Ngũ Minh v.v… Năm Kiến Trung thứ hai (781) đời Đường
Đức Tông, Sư đến Trường An. Năm Trinh Nguyên thứ tư (788), Sư dịch bộ Đại Thừa Lý
Thú Lục Ba La Mật Đa Kinh, năm sau lại dịch các ấn khế, chân ngôn, pháp môn từ trong
Mật Tạng. Tháng bảy năm Trinh Nguyên thứ sáu (790), phụng chiếu đi sứ nước Ca Thấp Di
La (Kashmir). Không lâu sau, Sư được sắc phong danh hiệu Bát Nhã Tam Tạng và được ban
ca-sa tía. Sau đó, Sư dịch các bộ Bát Nhã Ba La Mật Đa Tâm Kinh, Tứ Thập Hoa Nghiêm,
Đại Thừa Bản Tánh Tâm Địa Quán Kinh, Thủ Hộ Quốc Giới Chủ Đà La Ni Kinh v.v… Sư
mất tại Lạc Dương, di thể chôn ở Tây Cương, Long Môn, không rõ thọ được bao nhiêu tuổi.
125 Lợi Ngôn, không rõ năm sanh, là một vị cao Tăng đời Đường, người xứ Cưu Ty (Kuche)
ở Tây Vực. Tên ngài còn được phiên âm là Địa Chiến Thấp La (Chân Nguyệt). Khi sa-môn
Pháp Nguyệt từ Đông Ấn Độ sang Cưu Ty, Sư được gặp gỡ, bèn theo ngài Pháp Nguyệt học
tập nội ngoại điển, nghe giảng các bộ Đại Thừa Nguyệt Đăng Tam Ma Địa Kinh, Lịch Đế
Kỷ, Du Già Chân Ngôn đều nhớ nằm lòng. Năm Khai Nguyên 14 (726), Sư được thọ Cụ Túc,
chuyên nghiên cứu học hỏi các kinh Đại Tiểu Thừa, sách tiếng Hán, sách tiếng Phạn, cũng
như các phương ngôn ở Tây Vực. Năm Khai Nguyên 18 (730), theo thầy qua phương Đông,
đến năm Khai Nguyên 20 (732), thầy trò tới Trường An, Sư làm người phiên dịch cho thầy,
thường vào cung, rất được Đường Huyền Tông kính nể. Năm Khai Nguyên 24 (736), Sư trở
về Tây Vực. Lúc ấy nước Phùng Thức Nặc đang có quốc biến, đường đi bị nghẽn, Sư bèn
sang Vu Điền. Sau khi ngài Pháp Nguyệt thị tịch, Sư bèn trở về chùa cũ. Năm Thiên Bảo 13
(754), Sư lại sang phương Đông, đến tháng Hai năm sau bèn tới ngụ tại các chùa Long Hưng
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
163
Thứ hai, hết thảy kinh chú tuy có các loại do Phật nói hay Bồ Tát nói
khác nhau, tuy do Bồ Tát nói nhưng cũng đã được Phật chứng minh thì
đều có thể gọi là “Phật thuyết”. Ông cho đó là do đệ tử đức Phật trước
thuật  (người hỏi vốn dùng lầm chữ Trước thành chữ Bút), sao lại miệt thị kinh
chú quá đáng vậy? Dùng cái tâm này để tụng kinh chú chắc chắn chẳng
có sự cảm ứng chẳng thể nghĩ bàn!
Thứ ba, Tu La (Asura), cõi này dịch là Phi Thiên, nghĩa là có phước
báo trời nhưng không có đức của chư thiên. Do họ có phước nên cũng
được xếp vào thiện đạo. Do họ sân hận, kiêu mạn, tranh đấu nên cũng bị
xếp vào ác đạo, vì thiện - ác, tội - phước xen tạp vậy! Trong đời có kẻ tin
Phật, nhưng thường lầm lạc tự nẩy sanh ý kiến, ôm lòng nghi báng. Nói
về phần được của người ấy thì có gọi là bậc chánh tín, nhưng nói về chỗ
mất của người ấy thì cũng gọi là kẻ tà mê.
Thứ tư, Sa Bà (Sahā) là tên chung của tam thiên đại thiên thế giới,
Thứ năm, “kết già phu tọa” (ngồi kết già): Trước hết dùng chân phải
đè lên đùi trái, dùng chân trái đè lên đùi phải, gọi là “già phu”. Chữ Già
( 跏 ) vốn viết là chữ Gia ( 加 ), có nghĩa là hai mu bàn chân đâu vào nhau.
Phu (趺) là mu bàn chân. Nhưng ngồi lâu thì có thể thay đổi trái và phải
cho nhau, đừng chấp chặt phải luôn luôn như vậy. Nếu chẳng thể xếp cả
hai chân thì chỉ cần dùng chân trái đè lên chân phải là được rồi. Cách
này còn gọi là “bán gia”  (thường đọc trại thành “bán già”).
Thứ sáu, “giường to cao rộng” [được nói đến trong Bát Quan Trai
Giới] chính là giường dây của tăng nhân hành hạnh Đầu Đà ở Tây Vực.
Nước ta không theo cách này, chỉ là chớ nên ngồi trên giường, sập quý
trọng hiếm đẹp mà thôi. Loại giường dây này giống như bộ cương ngựa
ngày nay, dùng dây bện thành, có thể mở ra hay xếp lại được. Cao chẳng
quá một thước sáu tấc, rộng chẳng quá bốn thước. Thước ở đây là thước
đời Châu 126 , nhỏ hơn thước hiện thời hai tấc. Giường này không phải là
giường để ngủ, mà là giường để tọa thiền.
và Báo Ân, giúp ngài Bất Không dịch kinh. Năm Trinh Nguyên thứ 4 (788), Sư chính thức
giữ chức Dịch Ngữ trong đạo tràng phiên dịch. Năm sau, lại theo hầu Bát Nhã Tam Tạng,
đảm nhiệm việc phiên dịch kinh Na La Diên Lực Kinh. Không rõ Sư mất khi nào. Còn để lại
những trước tác như Phạm Ngữ Tạp Danh, Tây Minh Tự Viên Chiếu Thi Tập. Ngoài ra
những di cảo của Sư cũng được môn nhân thâu thập thành Phiên Kinh Đại Đức Hàn Lâm
Đãi Chiếu Quang Trạch Tự Lợi Ngôn Tập.
126 Một thước (Xích) đời Châu bằng 23.1cm.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
164
Thứ bảy, “chỉ có đường tắt tu hành”. Đây chính là giáo nghĩa, có thể
chiếu theo văn tự để hiểu. “Y theo như cũ đi nhiễu”, đây chính là ý nghĩa
trong nhà Thiền, phải có chỗ ngộ thì mới biết triệt để được. Tào Lỗ
Xuyên 127 tự cho là bậc đại thông gia thông Tông thông Giáo còn hiểu
lầm ý này. Các hạ muốn tôi giảng ý nghĩa này, đúng là lời hỏi giỡn chơi!
Các hạ hãy buông xuống hết thảy tri kiến thừa thãi, nhất tâm niệm Phật,
niệm cho đến khi tâm lẫn Phật đều mất cả rồi, sẽ tự phát ra một tràng
cười to, hoàn toàn hiểu rõ. Khi chưa đạt đến, dẫu người khác có giảng
cho vẫn chẳng biết được! Ví như đã đến điện Hàm Nguyên 128 , mọi thứ
trong điện ấy đều biết hết. Nếu vì người chưa đến đấy [mà nói] thì dù có
nói rõ ràng, vẫn mờ mịt không biết y như cũ
Những câu nói trong nhà Thiền đều nhằm dạy người khác tham cứu.
Nếu hiểu theo ý nghĩa văn tự thì chẳng những không được lợi ích, mà
còn có thể coi “hiểu lầm” là ngộ, tội ấy cực lớn. Dẫu ngộ thật sự nhưng
liễu sanh thoát tử vẫn còn cách xa lắm! Do kẻ ấy chỉ cậy vào tự lực, phải
là sau khi đại ngộ rồi, phiền não, Hoặc nghiệp đoạn sạch không còn sót
gì thì mới liễu được. Nếu không, chẳng do đâu mà liễu được! Pháp môn
Niệm Phật nếu đầy đủ lòng tin chân thật, nguyện thiết tha, niệm Phật cầu
sanh Tây Phương thì cậy vào Phật từ lực đới nghiệp vãng sanh. Căn tánh
của các hạ cũng chỉ có thể học theo cách tu trì của hàng ngu phu ngu phụ.
Nếu lầm lẫn bắt chước thân phận của Tào Lỗ Xuyên thì chẳng những
liễu sanh tử trọn chẳng có phần mà còn thật sợ rằng đọa lạc ba ác đạo ắt
đã sẵn phần! Vì sao vậy? Do “chưa được bảo là được, do chưa chứng nói
là chứng”; do vậy, hoại loạn Phật pháp, khiến cho chúng sanh lầm lạc,
nghi ngờ.
Thứ tám, những sách như Văn Sao v.v… gởi đi một gói, nếu chẳng
hiềm là hèn kém, dở tệ, xin hãy đọc kỹ, hành theo, ngõ hầu chẳng uổng
cuộc đời này và sự gặp gỡ này. Nếu cho là chẳng đáng để vào mắt thì
127 Tào Lỗ Xuyên là một vị cư sĩ sống cùng thời tổ Liên Trì. Khi tác phẩm A Di Đà Kinh Sớ
Sao của đại sư Liên Trì được phổ biến trong cõi đời, Tào Lỗ Xuyên đôi ba phen cật vấn, cho
là Tổ phế bỏ Tam Tạng kinh điển, coi căn khí của mọi người đều hèn kém như nhau, buộc
tất cả mọi người đều phải tu pháp thiển cận, lên án Tổ coi thường kinh Hoa Nghiêm, đề cao
kinh Di Đà quá đáng, toan dùng pháp môn Tịnh Độ chèn ép các tông khác, coi thường chư
Phật, chỉ đề cao riêng mình Phật Di Đà v.v…
128 Điện Hàm Nguyên là tiền điện của cung Đại Minh thuộc kinh đô Trường An (nay là
thành phố Tây An, tỉnh Thiểm Tây) của nhà Đường. Căn cứ trên phế tích và những di vật
được khai quật, người ta biết điện này hùng vĩ và tráng lệ hơn điện Thái Hòa thuộc Tử Cấm
Thành Bắc Kinh đời Minh rất nhiều. Do được dùng chủ yếu để thiết đại triều, nên trong điện
Hàm Nguyên tập trung mọi thứ quý báu, hoa mỹ nhất của đế quốc Đại Đường.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
165
hãy đem cho người thiếu mắt. Từ rày, chỉ nên bàn bạc, trình bày với ông
[Phí] Phạm Cửu, đừng gởi thư cho Bất Huệ nữa, do tôi không đủ tinh
thần thù tiếp.
3) Chuyện trong thế gian, có chuyện nên dùng lý để luận, có chuyện
nên dùng tình để luận. Ông nói về chuyện của vị tên X… nọ cố nhiên
nên dùng tình để luận, chớ nên cố chấp vào lẽ thường để đoán định. Sự
việc xảy ra đã năm năm rồi, cũng không sợ người ta thấy nghe. Người ấy
đã cùng với người tên Y… sống yên, chỉ nên để mặc. Nếu thật sự có
lòng hiếu thảo, ắt sẽ thay cho người ấy lễ Phật sám hối, cầu cho người ấy
giác ngộ. Lúc đến thăm hỏi nên khuyên người ấy niệm Phật, đây là dùng
tình cảm. Nếu người ấy gặp khốn khó thì chẳng ngại gì châu cấp. Buôn
bán trái lẽ để sống, không thể khuyên can được thì chuyện này lấy tình
mẹ con làm chuẩn, chẳng thể luận theo lẽ thường! Còn đối với ông Y…
ấy cũng chẳng được coi như kẻ oán cừu, kính nhi viễn chi mới là hợp lẽ.
Nam nữ tuy khác, tâm niệm vốn đồng. Trong đời, có những gã đàn
ông trong nhà đã có thê thiếp, vẫn còn lang chạ với phụ nữ của người
khác ở bên ngoài, con cái người ấy chẳng thể vì chuyện đó mà không coi
ông ta là cha. Đối với người được cha thương yêu, tuy chẳng thể coi như
là mẹ, nhưng cũng chớ nên xem như kẻ oán cừu. Coi như kẻ oán cừu tức
là oán cừu cha! Sau này có thể dẫn đến những cử chỉ báo oán, hành hung,
vì thế hãy nên kính nhi viễn chi! Sách Lễ Ký nói: “Phụ mẫu chi sở ái
diệc ái chi. Phụ mẫu chi sở kính diệc kính chi” (Cha mẹ yêu mến gì thì
ta cũng yêu mến nấy. Cha mẹ kính trọng gì thì ta cũng kính trọng nấy).
Đối với chó, ngựa mà còn như thế huống gì là con người? Chỉ cần chẳng
sanh phân biệt, tận hết lòng hiếu thảo của chính mình thì đối với thiên lý,
tình người, lẫn Phật pháp đều có thể chẳng trái nghịch. Mong hãy đem ý
này nói với người ấy. Người ấy sẽ trọn được lòng hiếu đôi bề, có thể
khiến cho cha mẹ sanh lòng chánh tín, cầu sanh Tây Phương, lấy niệm
Phật làm chuyện chánh. Chỉ nên quên đi chuyện cũ thì tình cảm mỗi
ngày một thân thiết, lời nói sẽ nghe lọt tai.
Về phần cậu của ông, tôi đã bảo gởi Văn Sao, Gia Ngôn, Thống Kỷ,
An Sĩ, Chánh Tín v.v… trong cùng một bưu kiện, nay sẽ gởi sách đi.
Thư hôm trước của ông tôi cũng đã nhận được rồi. Cha mẹ ông đều một
bề có tín tâm, nay hãy nên uyển chuyển khuyên dụ họ, khiến cho tín tâm
của họ tăng trưởng, quả thật là ý nghĩa trọng yếu để người làm con,
người làm Phật tử báo đền cội gốc vậy. Ông nói phần Biện Thể và Lợi
Ích Về Mặt Pháp Do Nghe Chim Hót trong sách Di Đà Yếu Giải không
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
166
rõ ràng, xin Quang giải thích; các giáo nghĩa thấu đạt lý rất sâu ấy há kẻ
sơ tâm có thể hiểu rõ ngay được ư? [Nếu] giải thích, [người nghe] cũng
phải đã có mấy phần hiểu rõ rồi thì mới được. Nếu không, phải tốn bao
nhiêu bút mực mới có thể làm cho ông hiểu rõ ràng từng điều một? Ông
hãy nên nhất tâm niệm Phật, sau hai ba năm, sẽ tự có cơ hội hiểu rõ ràng.
Nếu muốn gấp hiểu rõ ràng ngay, hãy nên thỉnh một bộ Di Đà Yếu Giải
Tiện Mông Sao 129 , lắng lòng đọc, họa chăng biết ngay. Nếu vẫn chưa thể
hiểu rõ ngay thì cần phải trui luyện từ từ mới biết được.
Vào năm ngoái, Quang đã nhận lời cư sĩ Lý Viên Tịnh tu chỉnh các
bộ Thanh Lương, Nga Mi, Cửu Hoa Chí. Năm ngoái đã nhờ ông Hứa
Chỉ Tịnh lo đại cương, còn phần tu chỉnh đều giao cho Quang. Hơn một
năm qua, do thư từ và các việc bộn bề, một bộ cũng chưa thể sửa xong.
Trước kia chưa sắp chữ ngay nên có chậm trễ cũng không sao, nay
Thanh Lương Chí đã sắp chữ, mà mới chỉ sửa được một nửa, thường là
mười mấy bữa chẳng rảnh rỗi được một ngày. Vì thế, nay quyết cự tuyệt
hết thảy chuyện thù tiếp để làm việc này. Nếu không, hai đằng đều
chẳng được lợi ích. Từ rày, bất luận chuyện nào, người nào, cũng đều
đừng gởi thư đến. Gởi đến cũng không trả lời. Nếu không, do chuyện
này thúc bách cùng cực, khó được như pháp. Lưu truyền những bộ danh
sơn chí trong thế gian há nên làm cho xong chuyện hay sao? Mong hãy
đem lời này nói với hết thảy người quen biết, và cũng đừng giới thiệu
người khác đến quy y!
4) Đứa con gái ấy sanh ra để đòi nợ, chết là xong nợ, không còn ngờ
gì! Chỗ có người đã bị chết đuối ấy thường có người chết đuối, chính là
chỗ được gọi là “quỷ kiếm người chết thay”. Hãy nên ở nơi ấy lập một
cái mốc gỗ, phía trên dùng một tấm sắt Tây trắng thật dày, khắc sáu chữ
Nam Mô A Di Đà Phật. Chữ phải to để thấy được từ xa, phải tồn tại
được lâu ngày thì sẽ dứt được cái họa ấy. Do lòng Từ của người khắc
những chữ ấy sẽ cảm được từ quang của Phật gia bị. Từ rày bảo đảm
chắc chắn không còn cái họa ấy nữa. Do đây có thể thấy được sức từ bi
của Phật chẳng thể nghĩ bàn.
Cách cầu siêu cho người đã khuất chỉ có niệm Phật thật là bậc nhất.
Thí Thực trong đời nay đều là hình thức mà thôi; do vậy, chẳng bằng
thỉnh Tăng niệm Phật, buổi tối phóng Mông Sơn sẽ có lợi ích thật sự.
129 Di Đà Yếu Giải Tiện Mông Sao là tác phẩm giải thích bộ Di Đà Kinh Yếu Giải, do sa-
môn Đạt Mặc ở Hồng Loa viết lời sao, tỳ-kheo Đạt Lâm tu đính. Hai vị này cùng sống vào
giữa đời Thanh.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
167
Kinh sám pháp sự của Đạo Gia thường là trộm lấy những danh nghĩa
trong Phật pháp rồi bịa đặt ra! Tăng thí thực còn khó được lợi ích thật sự,
thì đạo sĩ thí thực há độ được vong ư? Chẳng qua mượn chuyện này để
dối người mà thôi! Bị oán quỷ dẫn đi, ước về sự thì tợ hồ chịu khuất,
nhưng ước về nhân thì chẳng phải là khuất. Đối với những điều đã dạy
trong quẻ xăm, há nên chấp chặt? Bởi sự có muôn vàn biến hóa, xăm chỉ
có bấy nhiêu đó thôi! Ngay như lời giáng cơ còn có khi chẳng ứng
nghiệm, huống chi là lời thơ trong quẻ xăm?
[Nếu] vợ chồng ông bỏ con gái bên sông rồi đi về, đứa con gái bị
chết đuối thì [vợ chồng ông] có lỗi, chứ nó ở trong nhà, rốt cuộc tự đến
chết nơi sông, ông tự bảo đó là lỗi mình thì thành nói xàm rồi! Thật vậy
đó! Oán chớ nên kết. Đời trước đã kết, đời sau chịu quả báo. Con quỷ ấy
há không có nhân gì lại có thể lôi được đứa con gái ấy xuống sông ư? Do
vậy, có thể biết là nhân quả vĩnh viễn không bị mất vậy!
5) Phật pháp viên thông vô ngại, cố nhiên Mật Tông có chuyện
“chẳng được A Xà Lê truyền dạy [mà cứ tu học Mật pháp] thì là trộm
pháp” chính là nhằm thể hiện ý tôn trọng pháp đến tột cùng, chứ không
phải nhằm vĩnh viễn đoạn trừ Mật Tông. Nếu theo như lời ông nói, chưa
thọ Tam Muội Da Giới 130 chẳng thể niệm Mông Sơn Thí Thực, thì
không riêng gì Mông Sơn Thí Thực, ngay cả hết thảy chú cũng đều
chẳng được niệm, vì chưa được A Xà Lê truyền dạy! Nhưng từ xưa đến
nay, người bình thường niệm các chú Đại Bi, Chuẩn Đề 131 có cảm ứng
130 Tam Muội Da Giới: Còn gọi là Tam Ma Da Giới, tức giới pháp bí mật trong Mật Tông.
Theo giáo nghĩa Mật Tông, giới này lấy Bồ Đề Tâm làm giới thể, lấy pháp giới vô lượng đức
viên mãn làm hành tướng cho Bí Mật Chân Ngôn Giới. Giới tướng của giới này là chẳng bỏ
chánh pháp, chẳng lìa bỏ tâm Bồ Đề, chẳng keo kiệt hết thảy pháp, chẳng hề không lợi lạc
chúng sanh. Đấy chính là bốn điểm trọng yếu của giới này. Ngoài ra, còn có những điều phải
tuân thủ riêng khi thọ trì một bộ chú pháp nào đó, chẳng hạn như không được ăn một số thực
phẩm nào đó, phải tẩy tịnh trước khi vào đàn tràng theo một nghi thức chuyên biệt v.v…
cũng như phát thệ không tự tiện nói cho người khác biết những gì mình đã được học, nhằm
tránh tạo khẩu nghiệp báng pháp cho người thiếu căn duyên với Mật pháp khởi lòng nghi rồi
hủy báng. Trước khi vào đàn thọ pháp Mật Tông phải thọ giới này. Nói chung, Tam Muội
Da Giới vẫn lấy Ngũ Giới làm căn bản, những kẻ tự xưng là Mật Tông bí truyền không vâng
giữ Ngũ Giới đều là tà sư hoại loạn Phật pháp!
131 Chuẩn Đề (Cundī), còn được gọi là Chuẩn Chi, Chuẩn Nê, Chuẩn Đề Quán Âm, Chuẩn
Đề Phật Mẫu, Phật Mẫu Chuẩn Đề, dịch nghĩa là thanh tịnh. Đây là một hóa thân của đức
Quán Thế Âm Bồ Tát, đặc biệt bảo hộ chúng sanh đoản mạng và chiết phục oán quỷ. Thiền
Tông đặc biệt tôn sùng vị Bồ Tát này, hầu như các tự viện tùng lâm lớn của Trung Hoa đều
thờ ngài. Thai Mật của Nhật Bản xếp ngài vào một trong các vị Phật Mẫu thuộc Phật Bộ, còn
Đông Mật Nhật Bản xếp ngài vào một trong số sáu vị Quán Âm thuộc Liên Hoa Bộ (Thiên
Thủ Quán Âm, Thánh Quán Âm, Mã Đầu Quán Âm, Thập Nhất Diện Quán Âm, Chuẩn Đề
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
168
rất nhiều! Thậm chí nhà Nho từ bia, thiếp mà biết có Tâm Kinh, mắc
bệnh sốt rét 132 bèn gượng bệnh niệm kinh thì con quỷ gây bệnh sốt rét
bèn tháo lui. Nếu đúng như ông nói thì con quỷ gây bệnh sốt rét sẽ càng
thêm đắc thế 133 ! Nay kể cùng ông một thí dụ. Ví như bậc quân tử đức
dầy lấy thân làm gương để dìu dắt người khác, người trong một làng
nghe theo sự chỉ huy, thảy đều an phận giữ mình. Người ấy do lấy thân
làm gương để dìu dắt người khác, vượt hơn quan phủ phát ra hiệu lệnh
buộc dân thi hành. Chớ nói sự cảm hóa bằng đức của người ấy trỗi hơn
quan phủ! Nếu bắt chước quan phủ phát ra hiệu lệnh buộc người ta thi
hành thì mọi người đều cho đó là phản nghịch. Chỉ [dùng tụng chú để] tự
tu trì thì có ích, còn nếu tự tiếm mạo sẽ có tội. Như thế thì chẳng đến nỗi
đoạn diệt Mật Tông, mà cũng chẳng đến nỗi phá hoại Mật Tông. Người
thời nay phần nhiều dùng tình kiến phàm phu để nói Phật pháp. Vì thế,
khắp mọi nơi đều trở thành gai góc, không chỗ nào để đặt chân bước đi
được!
“Tiếm mạo” 134 là dối xưng A Xà Lê. Tác pháp 135 nào có trở ngại gì,
vẽ chữ Phạn để quán tưởng đều có thể chiếu theo nghi quỹ, nhưng chớ
nên tự xưng là đã được A Xà Lê quán đảnh. Ai biết được nghĩa này thì
lời khuyên của Quang càng thêm rõ ràng. Người thời nay học Phật đều
bằng cái tâm mù quáng khiến cho pháp nào cũng bị trở ngại, pháp nào
cũng chẳng thành, đáng than cùng cực!
Quán Âm, Như Ý Luân Quán Âm). Đại Sĩ Quán Âm hiện thân này khi nói chú Chuẩn Đề.
Ngài thường được tạc tượng có mười tám tay, mỗi tay cầm một món pháp khí, nhằm thể hiện
ý nghĩa phân thân hóa độ khắp cả lục đạo ứng với mười tám giới.
132 Ngược bệnh: Chữ Ngược ở đây không phải là bệnh sốt rét thông thường, mà là bệnh do
oán đối quỷ mị dựa vào khiến cho bệnh nhân lên cơn sốt rét mỗi ngày, phải nhờ vào chú lực
hoặc kinh lực để giải trừ oán kết thì mới hết bệnh được. Chúng tôi vẫn dùng chữ “bệnh sốt
rét” cho dễ hiểu.
133 Do cuối Tâm Kinh là một bài chú nên nếu hiểu như ông Thôi Đức Chấn “chưa được A Xà
Lê truyền dạy sẽ không được niệm; nếu tự tiện niệm sẽ mắc tội vượt pháp” thì những Nho sĩ
do không được truyền dạy mà khi bị bệnh Ngược cứ tự tiện niệm Tâm Kinh sẽ mắc tội vượt
pháp, phước đức càng bị sút giảm, con quỷ gây bệnh Ngược do đó càng được tăng thêm thế
lực.
134 “Tiếm mạo” là vượt phận và mạo nhận. Ý nói có những người tu Mật Tông biết được một
vài nghi quỹ, được truyền thụ một vài Mật Pháp, nhưng chưa đủ tư cách, giới hạnh của một
bậc đạo sư, chưa thấu hiểu Mật pháp, nhất là chưa đủ sự hành trì, đã tự tiện lập đàn truyền
pháp, thâu nhận đệ tử, tự xưng là A Xà Lê, rồi lập tông, lập phái.
135 Đây là một thuật ngữ Mật Tông, hành nhân vào đàn, quán tưởng, kết ấn, cúng dường,
tụng niệm, hỏa cúng dường (hộ-ma) đều gọi chung là “tác pháp”.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
169
86. Thư trả lời cư sĩ Trầm Lai Vân
(năm Dân Quốc 21- 1932)
Hết thảy chúng sanh đều có Phật tánh, đều sẽ thành Phật, điều đáng
lo là “trái giác, hợp trần”, chẳng chịu quay đầu thì Phật không làm thế
nào được! Nếu chịu quay đầu thì kẻ trước kia trái giác hợp trần, mất
niệm thành cuồng nay sẽ trái trần hợp giác, chế ngự được ý niệm, thành
thánh vậy! Do tự tâm sẵn có Phật Tánh, lòng từ của Phật nhiều kiếp
thường rủ, huống chi di phạm (khuôn mẫu để lại) của lệnh nghiêm, lệnh
cô trượng 136 vẫn còn, thật đúng là “hễ cầu bèn được”. Quang đã già rồi,
tinh thần chẳng đủ; vì thế, trốn sang chùa Báo Quốc ở Tô Châu. Chùa
này đã không có bất động sản mà cũng chẳng có chuyện thù tiếp, chỉ có
mấy người kết lều tranh trú ngụ, suốt ngày đóng cửa sống qua ngày. Nay
do lòng thành của ông muốn khai thị nhiều thì sẽ mệt nhọc khôn ngằn.
Nay gởi cho ông Văn Sao, Gia Ngôn Lục, mỗi thứ một bộ. Xin đọc kỹ
rồi hành theo đó thì ông cũng sẽ đạt được những gì lệnh nghiêm, lệnh cô
trượng đã đạt được.
Nhưng muốn sanh về Tịnh Độ, ắt cần phải giữ vẹn luân thường, trọn
hết bổn phận, dứt lòng tà, giữ lòng thành, đừng làm các điều ác, vâng giữ
các điều lành thì mới được! Nếu không, tâm trái nghịch với Phật, khó
được lợi ích thật sự! “Giữ vẹn luân thường” vừa nói đó chính là tận lực
hành hiếu, đễ, trung, tín, lễ, nghĩa, liêm, sỉ. Cần phải thực hiện thật sự
giữa cha con, anh em, vợ chồng, bè bạn; nhưng bổn phận làm con còn dễ
trọn, dễ biết, chứ bổn phận làm cha mẹ của người khác thì khó trọn, khó
biết! Rất nhiều kẻ mù quáng quấy rối ngày nay tuy là tội của bọn họ,
nhưng xét đến cội nguồn thì đều vì cha mẹ họ chưa hề đem đạo lý làm
người và sự thật nhân quả bảo ban. Những gì họ được dạy dỗ đều là chú
trọng suy nghĩ mưu mẹo, lường gạt, nên mới đến nỗi xấu hèn như thế!
Do vậy, nói rằng: “Nếu con người khéo dạy dỗ con cái thì gia đạo tự
được hưng vượng, thiên hạ thái bình!” Khi con cái vừa mới hiểu biết,
xin hãy đem ngay những chuyện con người nên làm và những điều
chứng nghiệm thật sự về thiện - ác, nhân - quả thường nói với chúng thì
con cháu nhiều đời về sau đều trở thành hiền nhân, thiện nhân. Do vậy,
đây là nguyên do tại sao bổn phận của người làm cha mẹ so với bổn
phận của kẻ làm con cái khó thể trọn hết được vậy!
136 Lệnh nghiêm: Tiếng gọi cha người khác một cách tôn kính.
Lệnh cô trượng: Dượng (chồng cô)
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
170
87. Thư trả lời cư sĩ Thái Tích Đỉnh ở Hải Môn (ba lá thư)
1) Điều ông chấp thuộc về Đoạn Kiến 137 , chẳng biết một niệm tâm
tánh của con người chúng ta chẳng phải thường, chẳng phải đoạn! Vì sao
chẳng phải đoạn? Trước không có khởi đầu, sau không có kết thúc. Nếu
có khởi đầu và kết thúc là rớt vào Đoạn Kiến! Vì sao chẳng phải thường?
Bản tánh thường nhiên bất biến, nhưng lại có ý nghĩa tùy duyên. Hễ gặp
duyên ngộ - tịnh, sẽ thành Thanh Văn, Duyên Giác, Bồ Tát, Phật. Tuy
viên thành Phật đạo nhưng [tâm tánh] trọn chẳng tăng, chỉ bỏ hết vọng
tưởng, chấp trước, khôi phục tâm tánh sẵn có mà thôi! Nếu gặp duyên
mê - nhiễm bèn thành trời, người, Tu La, quỷ, súc sanh, địa ngục. Tuy
luân hồi trong sáu nẻo, [tâm tánh] trọn chẳng bị giảm, chỉ do vọng tưởng,
chấp trước che lấp bản tánh như mây che mặt trời nhưng mặt trời vẫn y
như cũ, không bị hao hụt! Thuở ban đầu ông học phép Châu Thiên Đại
Đạo 138 , đây chẳng những không phải là Phật pháp, mà cũng chẳng phải
là phép của Lão Tử. Hãy thử xem Đạo Đức Kinh của Lão Tử có câu:
“Ngô hữu đại hoạn, vị ngô hữu thân” (ta có mối lo lớn là vì ta có thân).
137 Đoạn Kiến (Uccheda-Drsti): Còn gọi là Đoạn Diệt Luận, phản nghĩa với Thường Kiến.
Đây là tà kiến cho rằng rốt cuộc thế gian và ta đều mất hết, không còn nữa, hay nói đơn giản
là chấp rằng “chết đi là hết”! Do vậy, kẻ chủ trương Đoạn Kiến không tin vào nhân quả, báo
ứng. Quan điểm tà kiến có thể thấy rõ nhất qua cách nói của ngoại đạo Phú Lan Na Ca Diếp
được ghi trong kinh Đại Bát Niết Bàn: “Không thiện, không ác, cũng không có quả báo
thiện - ác”.
138 Châu Thiên là một thuật ngữ của Nội Đan trong Đạo Giáo. Trong ý nghĩa nguyên thủy,
Châu Thiên là sự chuyển vận tuần hoàn của trời đất. Từ ý nghĩa này, các nhà Dịch học đã
gán cho mỗi quẻ trong kinh Dịch một con số, gọi là Châu Thiên Số, chẳng hạn quẻ Khôn
khởi từ số 6, 6 lần 6 là 36, đấy chính là số thành của Âm. Quẻ Càn khởi từ số 9, 6 lần 9 bằng
54, chính là số thành của Dương. Từ đó, các nhà Nội Đan đi xa hơn, cho rằng 9 và 6 cộng
thành 15 là số của Nhất Khí (tức Âm Dương hợp nhất). Do vậy, họ cho rằng thân thể con
người là một Tiểu Thiên Địa. Một hơi thở hít vào, thở ra chính là một vòng Tiểu Châu Thiên
giống như sự tuần hoàn của Âm - Dương trong vòng trời đất. Thở ra hít vào đủ 360 lần là
một Đại Châu Thiên. Tuy vậy, sau này, dưới ảnh hưởng của Khí Công, Đại Châu Thiên và
Tiểu Châu Thiên được hiểu khác hẳn đi. Đại Châu Thiên và Tiểu Chân Thiên là cách vận
công hít thở theo hai mạch Nhâm và Đốc, tùy theo đường vận chuyển của Khí mà gọi là Đại
hay Tiểu Châu Thiên. Châu Thiên Đại Đạo là một phái luyện Nội Đan thịnh hành ở Trung
Hoa thời đó, trá xưng là Phật giáo chánh truyền để thu hút tín đồ. Do phép vận khí này do
các đạo sĩ đời sau chế ra, gán cho Lão Tử, nên Tổ Ấn Quang nói “phép này cũng chẳng phải
là của Lão Tử”.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
171
Ngoại đạo đều chú trọng trường sanh bất lão và thành Đại La thần
tiên. Nếu trở thành thần tiên nơi cung Đại La 139 , xưng “thần” (bầy tôi)
dưới tòa của Ngọc Đế, liền cho là vinh dự không chi hơn được! Chẳng
biết Ngọc Đế vẫn còn thuộc trong lục đạo, huống gì những kẻ xưng thần
dưới tòa Ngọc Đế! Hơn nữa, ông nói lúc trời đất mở mang, chúng sanh
từ đâu đến ư? Chẳng biết trời đất giống như nhà cửa. Khi dựng xong cái
nhà mới thì những người ở trong căn nhà cũ bị phá [trước kia] đã phải di
cư sang nơi khác, nay theo như cũ trở về chốn xưa. Đến khi nhà cửa sắp
hư, sẽ di chuyển [sang nơi khác] cũng giống như thế. Vì vậy, kẻ có tội
nghiệp sẽ di cư sang ác đạo trong thế giới phương khác. Người có công
đức sanh vào Nhị Thiền Thiên 140 . Sơ Thiền 141 hoại bảy lần thì Nhị Thiền
mới hoại một lần. Nhị Thiền hoại bảy lần thì Tam Thiền 142 mới hoại một
lần. Đây gọi là Tam Tai. [Cõi trời] Tứ Thiền 143 vĩnh viễn không bị hư
139 Đại La Cung là chỗ ở của Ngọc Đế theo truyền thuyết Đạo Giáo. Câu nói quen thuộc của
đạo sĩ là: “Tam Thanh thượng, viết Đại La” (phía trên Tam Thanh là Đại La). Theo các đạo
sĩ, chỗ cư trú trên thiên giới có ba mươi sáu nơi, chỗ cao nhất gọi là trời Đại La. Cung Đại
La nằm trên tầng trời Đại La.
140 Nhị Thiền là tầng trời thứ hai trong Sắc Giới, là chỗ ở của những người đã chứng Nhị
Thiền. Tầng trời này thật ra gồm ba cõi: Thiểu Quang Thiên, Vô Lượng Quang Thiên và
Quang Âm Thiên. Do chư thiên trong tầng trời không còn Tầm, Tư, nhưng vẫn còn ý niệm
Hỷ - Lạc nên vẫn không tránh khỏi đại thủy tai.
141 Sơ Thiền Thiên chính là tầng trời đầu tiên trong Sắc Giới. Đây chính là chỗ những người
đã đắc Sơ Thiền sau khi mạng chung sanh về nên gọi là Sơ Thiền Thiên. Chư thiên trong
tầng trời này đã viễn ly những ác pháp trong Dục Giới, sanh cảm thụ Hỷ và Lạc, nên tầng
trời này còn gọi là Ly Sanh Hỷ Lạc Địa. Theo Câu Xá Luận, quyển 8, quyển 28 và Chánh Lý
Luận quyển 21 thì chúng sanh trong tầng trời này lại chia thành ba loại:
1. Đại Phạm Thiên (Mahā-brahman): Nơi ở của Đại Phạm Thiên Vương (Mahā-brahmaraja),
tức chúa tể thế giới Sa Bà này.
2. Phạm Chúng Thiên (Brahma-pārisadya): Nơi ở của tất cả những chúng sanh được thống
lãnh, giáo hóa bởi Đại Phạm Thiên Vương.
3. Phạm Phụ Thiên (Brahma-purohita): Các đại thần, thị vệ của Đại Phạm Thiên Vương.
Theo kinh Trường A Hàm, quyển 20, ngoài ba loại thiên chúng kể trên còn có một loại nữa
mệnh danh là Phạm Thân Thiên (Brahma-kāyika). Do đây là chỗ ở của những vị tu phạm
hạnh thanh tịnh nên còn gọi là Phạm Giới (cõi thanh tịnh) hoặc Nhị Tịnh Xứ.
142 Tam Thiền Thiên là tầng trời thứ ba trong Sắc Giới, còn gọi là Đệ Tam Tịnh Lự. Do chư
thiên cõi này lìa được Hỷ trong Nhị Thiền nhưng lại sanh ý niệm Lạc tịnh diệu nên tầng trời
này còn gọi là Ly Hỷ Diệu Lạc Địa, tâm tư tương ứng với hai cảm thụ Lạc và Xả. Tầng trời
này gồm ba tầng nhỏ là Thiểu Tịnh, Vô Lượng Tịnh và Biến Tịnh.
143 Tứ Thiền Thiên (Caturdhyānabhūmi) còn gọi là Đệ Tứ Tịnh Lự Thiên, Đệ Tứ Tịnh Lự
Xứ, Tứ Sanh Tịnh Xứ, Sanh Tịnh Xứ, là tầng trời cuối cùng trong Sắc Giới, là nơi những
người đắc Tứ Thiền sanh về sau khi mạng chung. Tầng trời này thật ra bao gồm tám tầng
trời nhỏ: Vô Vân Thiên, Phước Sanh Thiên, Quảng Quả Thiên, Vô Phiền Thiên, Vô Nhiệt
Thiên, Thiện Hiện Thiên, Thiện Kiến, Sắc Cứu Cánh Thiên. Ý thức của chư thiên cõi này
chỉ tương ứng với hai cảm thụ Hữu và Xả.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
172
hoại. Khi Tam Thiền hoại, những chúng sanh có công đức đều sanh lên
Tứ Thiền.
Lại nữa, ông đã tin vào pháp môn Tịnh Độ sao không sốt sắng tu
hành, lại cứ lầm lạc muốn trở thành bậc thông gia hỏi những chuyện
chẳng liên quan đến phận mình như vậy? Ông vốn mang tánh chất ngoại
đạo, coi ngoại đạo là Phật pháp, coi Phật pháp là ngoại đạo. Những niềm
tin hồ đồ này lẽ ra chẳng nên trả lời, nhưng thật sợ biết đâu ông có duyên
với Phật, nhờ đây có thể phản tà quy chánh cũng không chừng! Vì thế,
khôn ngăn dài dòng một phen. Nếu tin được thì cứ chiếu theo Gia Ngôn
Lục mà tu, ắt được lợi ích lớn lao. Nếu muốn phô phang sự biện luận mù
quáng của chính mình, cứ gởi thư tới thư lui để hỏi han, chắc chắn tôi sẽ
không trả lời. Vì sao vậy? Đã chẳng thể lãnh hội, vẫn chấp mê là đúng,
ai rảnh rỗi tâm tư để biện luận cùng ông những chuyện chẳng liên quan
đến thân tâm, tánh mạng của chính mình cơ chứ? Tôi vốn muốn phê đại
lược vào thư ông, hiềm rằng ý nghĩa lời phê quá sơ sài thì lòng nghi của
ông vẫn chẳng thể giải quyết được; vì thế mới tiếp tục viết hai trang.
2) Năm ngoái đã phải giảo duyệt sách không rảnh rỗi, sau đó lại bị
bệnh không rảnh rang để sửa sách, cho nên chỉ bảo Lý Viên Tịnh 144 gởi
pháp danh Đức Tịnh [cho ông] mà thôi! Những gì đã được nói trong Văn
Sao đều là khai thị, nhưng Gia Ngôn Lục lại tom góp [những khai thị
trọng yếu] vào một chỗ, khá dễ lãnh hội, cần gì cứ phải có một lá thư trả
lời trong lúc trăm chuyện bận bịu? Những kẻ hoằng pháp hiện thời đa
phần tự khoe thượng căn lợi khí, lại còn dùng [cung cách] thượng căn lợi
khí để đối xử với người khác nên chẳng chú trọng trì danh cầu vãng sanh,
chỉ mong mỏi khai ngộ. Điều này phải do chính bản thân người tu hành
144 Lý Viên Tịnh (1894-1950) tên thật là Vinh Tường, Viên Tịnh là pháp danh. Ông là người
huyện Tam Thủy, tỉnh Quảng Đông, từng tốt nghiệp về ngành văn chương tại đại học Phúc
Đán ở Thượng Hải, quy y với ngài Đế Nhàn, chuyên tu Tịnh Độ. Thoạt đầu vốn ham học
rộng nghe nhiều, thông thạo các bộ kinh lớn của Đại Thừa. Về sau bị bệnh phổi, phải sang
Nhật chữa trị. Nhân đọc Văn Sao bèn lãnh ngộ, tự nguyện làm môn nhân của Tổ Ấn Quang,
dốc chí xiển dương Tịnh Độ. Ông chính là tác giả biên soạn Gia Ngôn Lục. Ngoài ra, ông
còn viết những tác phẩm khác như Phật Pháp Đạo Luận, Diệu Pháp Liên Hoa Kinh Quán
Thế Âm Bồ Tát Phổ Môn Phẩm Thích, Hoa Nghiêm Kinh Sớ Khoa Văn Biểu Giải, Hộ Sanh
Thống Ngôn, Sức Chung Tân Lương, Đại Thừa Tông Yếu, Lăng Nghiêm Kinh Bạch Thoại
Giảng Yếu, Phạm Võng Bồ Tát Giới Bổn Hội Thích v.v… Ông cùng các vị Tưởng Duy Kiều,
Hoàng Hàm Chi v.v… tổ chức Hoa Nghiêm Đại Sớ Sao Biên Ấn Hội để hiệu chỉnh, ấn tống
bộ Hoa Nghiêm Đại Sao Nghĩa Sớ của ngài Thanh Lương Trừng Quán cũng như tham gia
công tác vĩ đại là ấn tống bộ Phổ Huệ Đại Tạng Kinh (đây là Càn Long Đại Tạng Kinh đã
được giảo duyệt cẩn thận và do cư sĩ Phổ Huệ bỏ tiền ấn tống nên được gọi là Phổ Huệ Đại
Tạng Kinh).
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
173
tự lượng thì mới nên! Nếu người ấy có thể khai ngộ, hiểu giáo lý, lại có
thể đoạn sạch được Kiến Hoặc và Tư Hoặc thì còn chi tốt bằng? Nếu
chẳng thể, lẽ đương nhiên nên y theo tín nguyện niệm Phật, cầu sanh
Tây Phương, đấy là sách lược quyết định tốt đẹp có một không hai! Nếu
không, về mặt gieo thiện căn quả thật là có, nhưng với chuyện liễu sanh
tử sợ rằng khó thể dự đoán được số kiếp [nào sẽ có thể liễu thoát được]!
Ông ở trong hàng ngoại đạo đã lâu, ông đã sanh lòng chánh tín thì
phàm lời ăn tiếng nói, xử sự chớ nên giống với bọn họ, có lẽ sẽ chuyển
được tà chấp của họ. Điều cần thiết bậc nhất là phải giữ vẹn luân thường,
trọn hết bổn phận, dứt lòng tà, giữ lòng thành, đừng làm các điều ác,
vâng giữ các điều lành. Điều cần thiết thứ hai là phải có đủ lòng tin chân
thành, nguyện thiết tha, trì danh hiệu Phật, chẳng để cho tâm danh lợi, và
[cầu mong] phước báo trời người chớm nẩy chút nào thì có thể gọi là
Đức Tịnh. Tức là như kinh Duy Ma đã dạy: “Dục sanh Tịnh Độ, đương
tịnh kỳ tâm. Tùy kỳ tâm tịnh, tắc Phật độ tịnh” (Muốn sanh Tịnh Độ, nên
tịnh cái tâm. Hễ cái tâm đã tịnh thì cõi Phật sẽ tịnh). Tâm có ô uế, làm
sao sanh về Tịnh Độ cho được?
Nếu muốn hóa độ người khác, quả thật chẳng cần phải bày vẽ môn
đình, chỉ nên bảo mọi người ai nấy ở trong nhà của chính họ tu trì những
điều vừa nói trên đây là được rồi! Nếu muốn lập một tổ chức hẳn hòi thì
chỉ cần mượn một chùa miếu nào đã có sẵn để làm chỗ đề xướng mỗi kỳ
(Mỗi kỳ tùy theo nhân sự để hạn định, hoặc là mỗi tháng hai lần, hoặc là mỗi tuần
một lần, chớ nên lãng phí tiền tài. Mọi chuyện phải lấy tiết kiệm làm điều chánh yếu).
Nếu muốn xây cất ngay thì trong lúc này thời cuộc gian nan, không
những khó thể thành tựu mà còn rất có thể chuốc lấy những họa hoạn
khác! Suốt đời Quang chẳng ưa bày vẽ, cho nên suốt đời chẳng làm chủ
nhân, chẳng thâu đồ đệ, chỉ làm một ông Tăng ăn nhờ ở đậu trong chùa
người ta. Mười mấy năm gần đây, do bên ngoài đồn thổi, mọi người lầm
nghe, tưởng Quang là thiện tri thức đến nỗi bận bịu khôn cùng! Nay đã
bảy mươi rồi, làm sao có thể thường bận bịu cho được? Vì thế muốn gấp
ẩn cư, cự tuyệt hết thảy chuyện tình nghĩa qua lại. Tôi sẽ qua Thượng
Hải ẩn dật mãi mãi, từ rày đừng gởi thư tới nữa!
3) Đệ tử Phật cúng tổ tiên, lẽ đương nhiên nên lấy tụng kinh, trì chú,
niệm Phật làm chánh. Đốt giấy vàng bạc cũng chẳng nên bỏ, bởi chẳng
biết chắc [tổ tiên] đã được vãng sanh ngay [hay chưa?] Dẫu chắc chắn
được vãng sanh ngay, cũng chẳng ngại gì giúp cho kẻ chưa được vãng
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
174
sanh chi dùng. Người thọ Ngũ Giới nên đắp mạn y 145 là [loại y] có năm
điều thẳng, chứ không phải là [loại y] năm điều gồm một miếng dài, một
miếng ngắn. Nay thì y năm điều một dài một ngắn, y bảy điều hai dài
một ngắn, [hàng tại gia đệ tử] thường đắp loạn xạ, thật là “tiếm việt”
(lạm danh, vượt phận). So với chuyện tiếm việt này, chẳng thà không
đắp y còn tốt hơn! Nếu muốn đắp y thì chỉ nên trong lúc lễ bái mới đắp,
chẳng nên thường đắp đến nỗi rối loạn nghi thức, quy củ. “Cụ” vốn có
tên là “tọa cụ” 146 để dùng trong lúc ngồi, nước ta lại thường dùng trong
lúc lễ bái! Hễ theo đại chúng thì không thể chẳng dùng, còn tự hành thì
dùng hay không tùy ý ta. Tăng còn như thế huống gì là cư sĩ ư?
88. Thư trả lời cư sĩ Lương Huệ Đống
(năm Dân Quốc 21- 1932)
145 Mạn y (patta), dịch âm là Bát Tra, là một trong các loại y của Tăng chúng. “Mạn” nghĩa
là y trơn, không có điều, tức là không gồm nhiều mảnh vải nhỏ may ghép lại. Thông thường
Mạn Y được mặc bởi những vị Sa Di, Sa Di Ni, do họ chưa thọ Cụ Túc, chưa đủ tư cách làm
bậc Ứng Cúng nên y để đắp không cắt thành hình thửa ruộng (phước điền y) như y của chư
Tăng. Ở Trung Hoa, cư sĩ cũng đắp y, nhưng y không có điều. Lại nữa, loại mạn y này để
nguyên cả khổ vải để may, chỉ viền mép y, còn y của Sa Di thì gồm hai mảnh vải may đâu
lại, may thành sọc ở chính giữa để phân biệt với y của chư tỳ-kheo và cư sĩ. Khi xưa, do khổ
vải hẹp, đôi khi mạn y cũng gồm nhiều mảnh vải nhỏ (mỗi miếng ấy được gọi là Điều) ghép
lại, như trong lá thư trên, Tổ có nói đến loại Mạn Y gồm năm miếng dành cho cư sĩ, nhưng
để phân biệt, năm miếng đó có chiều dài bằng nhau, chứ không cắt thành miếng dài, miếng
ngắn may ghép lại như y của người xuất gia. Hiện thời, ngoại trừ trong một số đạo tràng như
Phật Quang Sơn chẳng hạn, cư sĩ thọ Ngũ Giới thường đắp y khi tụng niệm, trong các đạo
tràng khác, chỉ cư sĩ đã thọ Bồ Tát Giới mới đắp y trong khi làm lễ tụng giới, chứ không đắp
y thường xuyên trong các buổi tụng kinh.
146 Tọa cụ (Nisīdana), thường được phiên là Ni Sư Đàn, hoặc Ni Sư Đát Na, Nĩnh Sử Na
Nẵng, dịch nghĩa là phu cụ, phố cụ, tọa cụ, tọa y, tùy tọa y v.v… đều có nghĩa là đồ trải ra
trên mặt đất để ngồi hay nằm với mục đích tránh các loại côn trùng bò lên cắn chích thân thể,
và giữ cho ba y khỏi bị lấm dơ. Giống như ba y, tọa cụ chỉ dùng hoại sắc, tức những màu úa.
Tọa cụ thường may như một tấm chăn to, dùng vải cũ viền quanh mép, may thành hai ba lớp,
hay được chế từ y cũ. Theo luật định, kích thước của tọa dài chừng 4 thước tám tấc, rộng ba
thước sáu tấc (thước Tàu). Tuy thế, khi đạo Phật truyền xuống Nam Ấn, chư Tăng thường
dùng ngọa cụ vắt vai, như khi đi khất thực hoặc bố-tát (tụng giới), chư Tăng sĩ Tích Lan,
Thái Lan nay vẫn khoác chéo lên vai, rồi dùng đai lưng buộc lại. Đến khi truyền sang Trung
Hoa, tọa cụ biến thành một dụng cụ để lễ bái, trước khi lễ, vị tăng cầm tọa cụ giơ lên trước
Phật, xá một lần, rồi mở tọa cụ ra (gọi là “triển cụ”), đặt xuống bục quỳ, lễ xong, lại xếp tọa
cụ, giơ lên xá, rồi vắt lên tay. Bách Trượng Thanh Quy đã quy định rất chặt chẽ về nghi thức
“triển cụ” trong khi lễ bái, nhất là khi cử hành các pháp sự lớn như Diệm Khẩu, Thủy Lục,
Trai Tăng, Truyền Giới. Ở đây, Tổ có ý chê tọa cụ bị dùng sai mục đích, cũng như khuyên
ông Thái Tích Đỉnh đừng chấp trước cứ nhất thiết phải đắp y, triển cụ trong khi lễ bái.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
175
Quang già rồi, không có tinh thần để khai thị. Do ông đề xướng pháp
môn Tịnh Độ nên nay gởi cho ông Tịnh Độ Thập Yếu, Phật Học Cứu
Kiếp Biên và bức thư dài (tức Một Lá Thư Gởi Khắp). Y theo đó tu trì sẽ
tự được lợi ích thật sự. Nhưng đã đề xướng Phật học, ắt phải chú trọng
đến pháp niệm Phật cầu sanh Tây Phương. Nếu không, chỉ là gieo thiện
căn, chẳng thể liễu sanh tử ngay trong đời này! Hơn nữa, tại quý địa,
ngoại đạo rất đông, bất luận là loại ngoại đạo nào, đều chớ nên tu trì theo
pháp của chúng. Nếu học Phật mà vẫn tu pháp ngoại đạo sẽ trở thành cái
tội hoại loạn Phật pháp, gây lầm lạc, nghi ngờ cho chúng sanh. Đã học
Phật pháp ắt phải giữ vẹn luân thường, trọn hết bổn phận, dứt lòng tà,
giữ lòng thành, đừng làm các điều ác, vâng giữ các điều lành, kiêng giết,
bảo vệ sanh mạng, tín nguyện niệm Phật, quyết định cầu sanh Tây
Phương Cực Lạc thế giới. Dùng những điều ấy để tự hành, dạy người,
ngõ hầu trong là gia đình, quyến thuộc, ngoài là hết thảy những ai hữu
duyên đều cùng tu pháp này, cùng hưởng lợi ích này.
Nay đặt pháp danh cho ông là Huệ Đống, nghĩa là dùng trí huệ của
Phật để làm rường cột cho cõi đời, ngõ hầu những người cô đơn không
nơi nương tựa cùng được nương nhờ, che chở dưới mái nhà Phật pháp
lớn lao này. Nếu chịu nhìn vào danh, nghĩ tới nghĩa sẽ chẳng bỏ uổng
đời này và dịp gặp gỡ này. Hơn nữa, những điều nói trong bức thư dài
đều là những chuyện thiết yếu. Khi sanh nở niệm thánh hiệu Quán Âm
thật sự là chuyện quan trọng bậc nhất trong đời người, hãy nên bảo với
hết thảy mọi người thì sau này chẳng những không phải chịu nỗi nguy
hiểm đau khổ mà con cái sanh ra còn được yên vui, không có các tai
ương. Tiếc rằng người đời không biết, nên đến nỗi thường chịu khổ sở
chẳng kham, hoặc đến nỗi cả mẹ lẫn con đều chết, đáng buồn thay!
Tịnh Độ Thập Yếu là sách quan trọng nhất trong pháp môn Tịnh Độ.
Bản ấn hành lần này lại thêm vào mấy cuốn sách quan trọng, mấy bài
văn thiết yếu. Có được cuốn sách này y theo đó tu trì, ví như mặt trời rực
rỡ giữa trời, đi trên đường lớn của vua, tiến thẳng về phía trước, trọn
không lầm lẫn. Những kẻ đứng ngoài cửa thường chẳng cho những điều
đã nói trong sách là đúng, liền cầu bí pháp “miệng truyền, tâm trao”.
Đây chính là quen thói nghe theo tà thuyết “phải là miệng truyền tâm
trao thì mới có thể đắc đạo” của ngoại đạo, rồi tưởng lầm Phật pháp cũng
giống như vậy, đáng buồn, đáng đau, chớ nhiễm tà kiến ấy!
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
176
89. Thư trả lời cư sĩ Vu Quy Tịnh
(năm Dân Quốc 22 - 1933)
Muốn học Phật phải giữ vẹn luân thường, trọn hết bổn phận, dứt
lòng tà, giữ lòng thành, đừng làm các điều ác, vâng giữ các điều lành thì
mới được. Chẳng thể làm hiền nhân, thiện nhân trong thế gian, làm sao
được lợi ích chân thật nơi Phật pháp? Mẹ ông đã ăn chay trường niệm
Phật, hãy nên đem tông chỉ Tịnh Độ và những nghĩa lý tu trì quan trọng
kể cho mẹ ông nghe, ngõ hầu mẹ lẫn con cùng sanh về Liên Bang. Lại
phải đem pháp này nói với khắp hết thảy bạn bè hữu duyên, ngõ hầu mọi
người cùng được gội ân giáo hóa của Phật, cùng tu Tịnh nghiệp, cùng
sanh về Tây Phương. Ông đã tốt nghiệp, trong cõi đời lúc này tuyệt đối
chớ nên xuất gia, huống chi mẹ ông lại không bằng lòng! Ngay cả bế
quan cũng không cần! [Nay tôi] vì ông tính kế, ông có thể làm thầy giáo
trong trường tư thục, hoặc trông coi sổ sách cho công ty của người khác,
đều có thể nhận được một ít lương bổng để sống qua ngày. Nhưng cần
phải chuyên cần đọc sách sao cho văn tự thông suốt thì mới nên, chớ có
biếng trễ, lười nhác đến nỗi chẳng có thành tựu gì!
Pháp danh [của ông] vốn sẵn có hai chữ Quy Tịnh thật hay. Cổ nhân
nói: “Túng nhiên sanh đáo Phi Phi Tưởng, bất như Tây Phương quy khứ
lai” (Phi Phi Tưởng dẫu được sanh, chớ hề bằng được trở về Tây
Phương). Nếu có thể chất phác niệm Phật thì nương theo nguyện thuyền
của đức Di Đà, trở về quê hương Cực Lạc Tịnh Độ là điều có thể đoán
chắc. Đây chính là điều ngàn kinh muôn luận, đâu đâu cũng chỉ dẫn
hướng về. Nếu chẳng trở về đây, chắc chắn sẽ như đứa con nghèo túng,
chẳng biết quê cũ, chẳng nhớ cha lành, cam phận lênh đênh quê người,
lê la khe rãnh. Nếu chẳng so đo, chẳng bàn đi tính lại, cứ nhất tâm quay
về, mới biết tự tánh vốn sẵn thanh tịnh, còn có chỗ nào để cầu tướng
quay về và tướng tịnh nữa ư? Cổ nhân lại nói: “Tự thị bất quy, quy tiện
đắc. Cố hương phong nguyệt hữu thùy tranh?” (Tự mình chẳng về, về
liền được. Gió trăng quê cũ há ai giành?) Quy Tịnh hãy trở về cõi tịnh,
niệm tại đâu nghĩ tại đó nhé!
90. Thư trả lời cư sĩ Tông Thành
(năm Dân Quốc 22 - 1933)
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
177
Học đường hiện thời đúng là một cái bẫy hãm người, chẳng hãm
trong đảng phái sẽ lại hãm trong tự do luyến ái, mặc tình chơi bời bừa
bãi. Phải biết: Con người chỉ là một loài động vật cao năm sáu thước mà
sánh cùng trời đất xưng là Tam Tài thì danh xưng Con Người cao quý
không chi bằng được! Danh đã tôn quý, ắt phải có thực chất đáng tôn
quý thì mới có thể gọi là Người! Nếu không, chính là loài cầm thú mặc
áo đội mũ, do chẳng có khí phận của con người vậy! Tài chính là khả
năng. Trời có thể sanh ra muôn vật, đất có thể chở muôn vật, con người
có thể kế thừa bậc thánh đời trước, giúp cho thế hệ tương lai học theo,
giúp cho [những chỗ] mà sự sanh thành, dưỡng dục của trời đất chưa
thấu tới, nên cùng với trời - đất xưng là Tam Tài. Nếu chỉ biết ăn uống,
trai gái, chẳng biết hiếu, đễ, trung, tín, lễ, nghĩa, liêm, sỉ thì còn kém hèn
hơn loài cầm thú, uổng một đời mang thân con người, trọn chẳng có khí
phận của con người chút nào! Hễ một hơi thở ra không hít vào được nữa,
sẽ đọa vào địa ngục trải trăm ngàn kiếp trọn chẳng có kỳ ra. Muốn được
làm cầm thú còn chưa thể được, huống gì lại được làm người ư?
Do ông thuở đầu chẳng biết nghĩa này, nghe bạn ác dụ dỗ nên chơi
bời bừa bãi, đến khi đã mắc bệnh phong tình, đau đớn không kham nổi.
Lành bệnh rồi lại ăn chơi, lại phát bệnh, [lành bệnh xong] lại phạm, cũng
là kẻ chẳng biết tốt - xấu quá đáng, quá thiếu chí hướng, khí tiết vậy!
Phải biết đàn ông chơi bời bừa bãi và đàn bà lén lút [tằng tịu] với người
khác trọn chẳng khác gì nhau! Người đời thường cho đàn bà lén lút [tằng
tịu] với người khác là hèn hạ, nhưng đàn ông chơi bời bừa bãi lại chẳng
bị chê trách. Đấy đều là vì chẳng biết ý nghĩa cái tên gọi Con Người nên
mới có tri kiến hèn kém ấy! May là ông đã nhiều lần chịu khổ, mới biết
quay đầu, cũng là do thiện căn đời trước xui khiến, nhưng Quang lại phải
nói cặn kẽ nguyên do, vì sợ cái tâm ông chưa nguội lạnh, sau này có thể
lại dẫm theo vết xe ấy. Do vậy, muốn làm cho ông biết danh hiệu Con
Người tôn quý, chẳng đến nỗi tự ruồng rẫy, tự vứt bỏ bản thân, và đem
điều này khuyên dụ hết thảy nam nữ thanh niên đều cùng bẩm thụ danh
xưng Con Người tôn quý, thực hành những điều lành trong thế gian là
giữ vẹn luân thường, trọn hết bổn phận, dứt lòng tà, giữ lòng thành, đừng
làm các điều ác, vâng giữ các điều lành.
Lại còn phát Bồ Đề tâm, lợi khắp mình lẫn người, đều cùng sanh
lòng tin, phát nguyện, niệm thánh hiệu Phật, cầu sanh Tây Phương, để tu
điều lành xuất thế ngõ hầu đáng gọi là Người. Tuy chẳng thể kế tục
người xưa, nêu gương cho đời sau, giúp vào quyền sanh trưởng, dưỡng
dục của trời đất như bậc cổ thánh tiên hiền, cũng vẫn có chút công đức
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
178
kế tục người xưa, nêu gương cho đời sau, giúp vào quyền sanh trưởng,
dưỡng dục của trời đất thì danh xưng Con Người mới có thực chất,
chẳng trở thành chuyện nói xuông! Nay đặt pháp danh cho ông là Tông
Thành. Tông là chủ, là gốc, [Tông Thành] nghĩa là dùng lòng chân thật
chí thành để tự hành, dạy người, chẳng có chút nào hư giả mảy may và ý
niệm xấu hèn để đến nỗi cô phụ chữ Người. Ngũ Giới có thể tự trì trước.
Khi đã trì thật sự lâu ngày rồi thì lại [chánh thức] thọ giới nào khó chi
đâu? Nếu tâm vẫn còn do dự thì đáng gọi là trò trẻ con đùa bỡn, chẳng
những chính ông mắc tội lỗi, mà Quang cũng có tội lỗi nữa đấy!
91. Thư trả lời cư sĩ Hứa Huệ Phảng
(năm Dân Quốc 22 - 1933)
Bệnh của ông là do trong đời trước hoặc trong đời này đã làm
chuyện hại đến tánh mạng người ta. Nghiệp này chẳng tiêu, bệnh quyết
khó lành. Hiện thời uống thuốc vô hiệu thì có thể chẳng uống, chỉ lắng
lòng niệm Phật, niệm Quán Thế Âm để mong siêu độ oán gia. Niệm Phật
tuy chẳng thấy hiệu quả nhưng vẫn có lợi ích, chẳng thể xem như có
cùng một tác dụng với uống thuốc. Sinh kế trong nhà ông ra sao? Nếu
không có tài lực thì tự mình hãy chí thành khẩn thiết niệm Phật. Hãy nên
sanh lòng hổ thẹn, chớ nên sanh tâm phẫn hận. Sanh lòng hổ thẹn thì
lòng oán hận của oán gia sẽ tháo gỡ được, nếu sanh tâm phẫn hận thì
muốn tháo gỡ càng thêm kết chặt. Do người ta ôm lòng báo hận, ông lại
ôm lòng hận báo thù người ta, nên càng kết sâu thêm, không cách nào
[cởi gỡ] được! Đấy chính là cách cởi gỡ oán kết bậc nhất.
Nếu sinh kế trong gia đình dư dả thì có thể đến núi Linh Nham dự
một Phật thất, hoặc thỉnh mười lăm, hai mươi, ba mươi người đều được.
Linh Nham là chỗ sốt sắng tu hành bậc nhất trong vùng Giang - Chiết,
niệm Phật quanh năm giống như lối đả Phật thất thông thường 147 . Có thí
147 Nguyên văn “phổ thông Phật thất”: Gọi như vậy để phân biệt với Tinh Tấn Phật Thất.
Tinh Tấn Phật Thất là niệm Phật suốt 24 tiếng đồng hồ, ai mệt hoặc đuối sức cứ lui ra, khi
nào khỏe sẽ lại theo đại chúng niệm Phật, nhưng không được viện cớ để trốn tránh, biếng
nhác. Còn Phổ Thông Phật Thất chỉ chia một ngày thành sáu thời niệm Phật, có công khóa
sáng tối, có định giờ cho đại chúng nghỉ ngơi. Khi đã nói đến Phật Thất là phải cử hành niệm
Phật tối thiểu bảy ngày (Thất là bảy ngày, chứ không có nghĩa là cái nhà, cái thất như trong
chữ Nhập Thất). Nếu chỉ niệm Phật một hai ngày, không thể gọi là Phật Thất được! Nếu như
chỉ cử hành ba ngày hay một ngày, người Trung Hoa sẽ gọi là Phật tam, hoặc Phật nhất,
hoặc chỉ gọi là Niệm Phật Cộng Tu.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
179
chủ mời bao nhiêu người đả thất thì vẫn niệm Phật theo lệ thường, chẳng
qua là đối trước Phật, đối trước bài vị, hồi hướng thêm ba lần mà thôi.
Bất luận đả thất hay không đả thất, đều niệm giống hệt như nhau, chẳng
qua là thỉnh bao nhiêu đó người thì sẽ được công đức của bấy nhiêu đó
người! Hiện thời, Niệm Phật Đường có hơn ba mươi người. Nếu đả thất
sẽ lập một bài vị Cởi Gỡ Oán Kết 148 bằng giấy, ngày Phật thất viên mãn
sẽ đốt đi. Nếu chính mình lập một bài vị “trường sanh lộc vị” thì làm
một bài vị bằng gỗ, thờ vĩnh viễn trong Niệm Phật Đường thì thêm năm
mươi đồng. Nếu không làm thì cứ tính mỗi người là mười đồng. Như
mười lăm người thì là một trăm năm mươi đồng; ba mươi người là ba
trăm đồng. Đây chẳng phải vì Linh Nham mà tổ chức Phật Thất; mà là
do bệnh tình ông trầm trọng nên chẳng ngại gì mà nói đến biện pháp này.
Ông hãy tự châm chước, nếu không có sức, chớ nên miễn cưỡng!
Nay tôi gởi cho ông hai cuốn Tịnh Độ Ngũ Kinh, ông và vợ cùng
được thọ trì, có thể dùng làm kinh thường tụng. Hơn nữa, năm ngoái
Linh Nham đã trùng tu lớn. Hiện thời bia đã khắc xong, đã rập [bài văn
bia ấy], nay gởi cho ông một tờ. Đọc rồi sẽ biết đại khái về tu trì. Đối với
những điều Quang tùy tiện nói ra cần gì phải sao chép, thâu thập? Văn
Sao, Gia Ngôn Lục đã đủ để làm khuôn mẫu rồi, sao lại phải cầu cho
nhiều? Đối với những sách ngụy tạo của bọn ngoại đạo tên X… nọ,
chúng ta chỉ nên mặc kệ chúng, mỗi người đi theo đường lối riêng. Nếu
cùng với bọn mù quáng không mắt ấy biện định trắng - đen, chúng nó
làm sao tự biết là sai, đâm ra lại chuốc lấy sự phỉ báng của chúng! Ví
như con chó ăn phân, nó tự cho là thơm ngon. Nếu bảo với nó là tởm
thối, chắc chắn nó chẳng chịu tin, chê ngược người vừa nói đó chẳng
biết tốt - xấu! Trong đời hiện thời, mọi người hoàn toàn ở trong tăm tối,
học vấn càng cao, càng hồ đồ. Xưa kia, ông Trình, ông Châu học vấn lẫn
nhân phẩm có thể nói rất rộng, rất cao, nhưng lại cực lực bài xích nhân
quả luân hồi, cho là đức Phật mượn những chuyện ấy để dối gạt bọn ngu
phu ngu phụ! Lời lẽ ấy chính là căn cứ lớn lao để đề xướng phá hoại
hiếu, đễ, trung, tín, lễ, nghĩa, liêm, sỉ. Biết điều này sẽ càng thêm nhất
tâm niệm Phật, cầu sanh Tây Phương. Kẻ có học vấn hiện thời còn đáng
để nói nữa ư?
148 Đây là một bài vị viết “Phật Quang chú chiếu, phục vị tín chủ mỗ giải oán thích kết, hồi
hướng siêu độ oán gia chi vị” (Phật Quang tưới gội, bài vị kính vì thí chủ… cởi gỡ oán kết,
hồi hướng siêu độ cho oán gia).
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
180
92. Thư trả lời cư sĩ Ân Đức Tăng
(năm Dân Quốc 22 - 1933)
Muốn đọc tụng Đại Thừa để giúp cho Tịnh nghiệp mà không thật sự
có chánh tri chánh kiến hiểu biết Tịnh Độ sâu xa sẽ không được. Nếu
không, sẽ coi những pháp môn cao sâu huyền diệu trong kinh giáo là bậc
thượng, hoàn toàn xem pháp môn Tịnh Độ là sự tu trì của ngu phu ngu
phụ. Gần đây, những người giảng Hoa Nghiêm, giảng Pháp Tướng, phần
nhiều đả phá Tịnh Độ. Ông X… ở Hồ Nam hiểu sâu Tịnh Độ và còn cực
lực đề xướng, do học Pháp Tướng Tông, những gì ông ta nói về sau này
đều là báng Phật, báng Pháp, báng Tăng. Ông đã phát cái tâm lớn lao
này, khá là khó có, nhưng chưa chắc đã không bị lay chuyển bởi những
tri thức từ kinh giáo. Chẳng bị chuyển thì đáng gọi là chân Phật tử. Hễ bị
chuyển thì sẽ trở thành bỏ dễ chọn khó, hoặc giống như ông X… ở Hồ
Nam thì ô hô, ai tai rồi! Khi xưa, một vị pháp sư dùng niệm Phật để bán
đậu Ngũ Hương 149 , dùng giảng kinh để mở ngân hàng, niệm Phật lại biến
thành cơm trộn lẫn cát, làm sao ăn được? Do vậy, biết rằng: Không có
đại thiện căn sẽ chẳng thể tin tưởng sâu xa pháp này! Nói với ông điều
này là nhằm làm cho trước khi ông cất bước đã nhận biết chắc chắn
[hướng chỉ] của kim chỉ nam. Nếu không, có thể mạo xưng là bậc đại
thông gia, sợ khó lòng đạt được liễu sanh tử. Niệm Di Đà cũng có thể
làm chỗ nương cậy, niệm Quán Âm cũng có thể vãng sanh Tây Phương.
Chỉ cần giữ lòng chí thành sẽ có cảm ứng, sao lại suy tính hạn hẹp như
vậy? Quán Âm là Pháp Vương Tử của Phật Di Đà, phụ trợ Phật Di Đà
độ thoát chúng sanh là chuyện trong cùng một nhà, chứ đâu phải là mỗi
vị môn đình khác biệt!
93. Thư trả lời cư sĩ Trịnh Huệ Hồng
(năm Dân Quốc 22 - 1933)
Hiện thời thế đạo suy vi, tu hành tại gia tốt hơn, xuất gia đâm ra bị
nhiều chướng ngại, con cái đừng nẩy sanh ý tưởng xuất gia. Trong đời
Kiếp Trược này, cha ông chẳng biết nhất tâm niệm Phật, cầu sanh Tây
Phương, cứ si dại muốn tham Thiền để minh tâm kiến tánh. Nên biết:
149 Ngũ Hương Đậu là một món ăn vặt nổi tiếng của Hoa Nam, nổi tiếng nhất là Đậu Ngũ
Hương ở miếu Thành Hoàng, Thượng Hải. Món này dùng đậu ván tẩm hồi hương, quế, muối,
đường, và một số hương liệu nữa rồi chiên bằng bơ.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
181
Những gì ông ta tham đó chẳng phải là Thiền mà chính là văn tự tri kiến,
có tham đến già cũng chẳng ăn nhập gì tới Thiền! Dẫu có được lợi ích
minh tâm kiến tánh thật sự nơi tham thiền thì vẫn cách liễu sanh thoát tử
rất xa. Bởi lẽ, phiền não Hoặc nghiệp chưa đoạn, ngộ thì ngộ đấy, sanh
tử vẫn sanh tử. Nếu nói minh tâm kiến tánh liền đạt được không sanh tử
thì đấy là sự nhận lầm lạc của gã đứng ngoài cửa và kẻ Cuồng Thiền!
Nhưng trong hiện thời ai là người minh tâm kiến tánh đây?
Pháp môn Tịnh Độ hoàn toàn cậy vào Phật lực. Hãy xem kỹ Gia
Ngôn Lục, Văn Sao, y theo đó tu hành, sẽ chắc chắn có thể vãng sanh
Tây Phương. Mùa Thu năm ngoái đã in xong bộ Tịnh Độ Thập Yếu; đây
là bộ sách quan trọng nhất của pháp môn Tịnh Độ. Cuối năm, in xong
cuốn Phật Học Cứu Kiếp Biên, [nhà in] vẫn chưa gởi đến, đợi khi nào họ
gởi đến sẽ gởi cho ông dăm ba gói. Y theo đó tu hành, so ra còn ổn thỏa
thích đáng hơn thân cận thiện tri thức. Nếu chẳng tự lượng, đi tham
phỏng khắp các bậc cao nhân trong vùng Giang - Chiết, rất có thể là cuối
cùng cái tín tâm ấy bị cao nhân đả phá thì Thiền đã trở thành vô
vọng,Tịnh lại chẳng tin, tiền đồ mờ mịt, biết hướng về đâu?
Những người muốn thân cận thiện tri thức hiện nay trước hết phải
biết nguyên do của Thiền và Tịnh. Nếu không, mười người hết tám chín
kẻ bị thiện tri thức phá hoại thiện căn Tịnh Độ mà vẫn cứ nhơn nhơn đắc
ý, cho là đã được chánh pháp, thật đáng đau lòng than thở! Năm nay
Quang nhất quyết chẳng xuất quan. Năm sau, nếu bốn bộ sơn chí của
Thanh Lương, Nga Mi, Cửu Hoa 150 , Linh Nham đã tu chỉnh xong, sẽ tìm
một nơi không ai hay biết để sống hết tuổi thừa. Xin hãy nói với cha ông
những lời lẽ này, hơn nữa, hãy nên tích cực giáo huấn con thơ, đừng
nuông chiều quá khiến cho chúng quen thói kiêu ngạo.
150 Núi Cửu Hoa nằm ở phía Tây Nam huyện Thanh Dương, tỉnh An Huy, chiếm một diện
tích rất lớn. Núi vốn có tên là Cửu Tử Sơn do rặng núi này gồm chín ngọn, trông xa giống
như chín đứa trẻ xếp vòng tròn tựa lưng vào nhau chơi giỡn. Khi Lý Bạch lên chơi núi này,
lại cảm nhận chín ngọn núi trông giống như chín đóa hoa sen lơ lửng giữa mây trời nên viết:
“Tích tại Cửu Giang thượng, dao vọng Cửu Hoa phong, thiên hà quải lục thủy, tú xuất cửu
phù dung” (Khi xưa lướt sóng Cửu Giang, ngước nhìn chín ngọn núi hoa xa vời, sông trời
nước biếc chơi vơi, sen hồng chín đóa khoe tươi não nùng). Do đó, núi được gọi là Cửu Hoa
từ đấy. Từ năm Long An thứ năm (401) đời Đông Tấn, hòa thượng Bôi Độ đã dựng ngôi
chùa đầu tiên tại đây. Về sau, không rõ vào năm nào, vương tử Kim Kiều Giác xứ Tân La
(một trong ba vương quốc cổ của Đại Hàn) là Kim Kiều Giác đến ẩn tu tại núi này. Vào đầu
niên hiệu Chí Đức (756), Gia Cát Tiết đến đây, cảm mộ đức hạnh của ngài Kim Kiều Giác
bèn dựng chùa cúng dường. Đến năm Trinh Nguyên thứ 19 (803) đời Đường, ngài Kim Kiều
Giác thị tịch, thọ 99 tuổi, thổ lộ thân thế là Địa Tạng Bồ Tát hóa thân. Từ đấy, Cửu Hoa trở
thành đạo tràng của ngài Địa Tạng Bồ Tát.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
182
94. Thư gởi cư sĩ Triệu Phụng Chi
(năm Dân Quốc 22 - 1933)
Hôm qua nhận được thư ông Trương Văn Lý cho biết cư sĩ gần đây
niệm Phật khá khẩn thiết, vẫn lấy chuyện không gặp được Bất Huệ làm
điều tiếc nuối. Bất Huệ là nghiệp lực phàm phu, dù gặp cũng vô ích, chịu
y theo Gia Ngôn Lục tu trì sẽ còn tốt hơn gặp mặt nhiều lắm. Nay gởi
cho cư sĩ Văn Sao, [Tịnh Độ] Thập Yếu, Thánh Hiền Lục mỗi thứ một
bộ, Sức Chung Tân Lương, Chánh Tín Lục, mỗi thứ một cuốn. Có được
những sách này thì tự hành, dạy người dư sức! Người già sáu mươi bảy
tuổi cũng chẳng cần phải nghiên cứu những thứ kinh điển khác, chỉ nên
nhất tâm niệm Phật cầu sanh Tây Phương thì tự có thể cậy vào Phật từ
lực, đới nghiệp vãng sanh. Hết thảy các pháp môn khác đều cậy vào tự
lực để đoạn Hoặc chứng Chân mới hòng liễu sanh thoát tử; pháp môn
Niệm Phật chỉ cần đầy đủ tín nguyện liền được vãng sanh Cực Lạc thế
giới. Sự khó - dễ giữa chúng khác nào trời với vực!
Xin hãy sốt sắng tu hành, lại hãy nên làm cho quyến thuộc cùng
niệm. Hãy dựa theo Sức Chung Tân Lương mà nói đến những lợi ích do
trợ niệm khi lâm chung, nỗi họa hại do phá hoại [chánh niệm], khiến cho
bọn họ đều niệm quen, nghe quen, đến khi ông lâm chung thì mọi người
đều có thể tương trợ. Nếu không, chắc chắn mọi người sẽ cùng phá hoại
[chánh niệm của ông]. Quang già rồi, mục lực quá suy; lại còn ba bộ Sơn
Chí bức bách chẳng thể trì hoãn được. Từ đầu tháng tôi đã cự tuyệt hết
thảy, từ rày đừng gởi thư đến nữa. Văn Sao là sách nhập môn Tịnh Độ,
Thập Yếu là sách hết sức sâu xa, thiết thực, [Tịnh Độ] Thánh Hiền Lục
là gương sáng của cổ nhân đã nêu. Có được những sách ấy thì còn thiếu
thốn gì mà phải dùng một lá thư để hỏi pháp nữa đây?
95. Thư gởi cư sĩ Trần Huệ Cung
(năm Dân Quốc 22 - 1933)
Vợ ông đã phát tâm quy y, nay đặt pháp danh cho bà ta là Huệ Nhã;
Nhã là chánh. Có thể nhất tâm niệm Phật, chẳng sanh vọng tưởng phước
báo nhân thiên đời sau thì mới là chánh huệ nương theo trí huệ của Phật,
nên gọi là Huệ Nhã. Cô con gái thứ ba tên Phùng Xuân, pháp danh là
Tông Trinh; Tông là chủ, Trinh (貞) là chánh. Mùa Xuân đứng đầu một
năm, Trinh là kết thúc của Càn đức (phẩm đức của quẻ Càn). [Trong
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
183
kinh Dịch, phần giảng về] quẻ Càn có ghi: “Càn, nguyên, hanh, lợi,
trinh”. Khổng Tử giải thích: “Trinh giả, sự chi cán dã” (Trinh là cái cốt
lõi của sự vật). Chữ Trinh này nghĩa lý rộng sâu, chứ không phải chỉ [có
nghĩa] con gái giữ thân là Trinh đâu! Phàm hết thảy mọi người, nếu mọi
hành vi đều phù hợp đại thể thì đều gọi là Trinh. Nếu Phùng Xuân có thể
tận lực giữ tròn bổn phận, dùng tám chữ “hiếu, đễ, trung, tín, lễ, nghĩa,
liêm, sỉ” để sau này giúp chồng dạy con ngõ hầu chồng lẫn con đều
thành hiền thiện, thì mới đúng với ý nghĩa thật sự của chữ Tông Trinh,
mới hợp với Xuân là mùa đứng đầu một năm, hợp với đức Trinh của quẻ
Càn, trở thành bậc thầy khuôn mẫu cho nữ giới, là bậc mẫu nghi chốn
khuê khổn, vẻ vang sao diễn tả cho được? Mong hãy sáng suốt suy xét,
bảo với cô ta vậy!
96. Thư trả lời cư sĩ Trương Thuần Nhất
Vợ chồng lệnh hữu 151 Trần Đôn Phục tận lực hành hiếu - hữu, lại có
thể dốc lòng tin tưởng Phật pháp, tu ròng Tịnh nghiệp, đúng là những kẻ
hiếm thấy trong đời nay. Nay họ muốn quy y và thọ Ngũ Giới, ắt phải
hiểu rõ tông chỉ pháp môn Tịnh Độ, ngõ hầu có thể liễu sanh thoát tử,
siêu phàm nhập thánh ngay trong đời này. Phải biết: Pháp môn Tịnh Độ
lấy tín nguyện niệm Phật cầu sanh Tây Phương làm tông chỉ. Người đời
thường nghĩ điều này là chuyện tầm thường, không có chi kỳ lạ, bèn coi
pháp tham cứu trong nhà Thiền mới là thù thắng, chú trọng vào khai ngộ,
chẳng chú trọng tín nguyện cầu sanh. Đặt tên hoa mỹ là Thiền Tịnh Song
Tu, nhưng xét tới thực chất thì hoàn toàn là không Thiền, không Tịnh Độ!
Vì sao nói vậy? Do chẳng đạt đến đại triệt đại ngộ thì chẳng gọi là
“có Thiền”. Người tham Thiền bây giờ ai thật sự đạt đến địa vị đại triệt
đại ngộ? Do chú trọng vào tham cứu nên đem sự trang nghiêm của y báo,
chánh báo Tây Phương quy hết vào tự tâm, chẳng có mảy may ý niệm
tín nguyện cầu sanh. Tuy gọi là niệm Phật nhưng thực chất là trái nghịch
đạo niệm Phật! Hoặc nói ra vẻ cao xa là “niệm Thật Tướng Phật”. Tuy
Thật Tướng là cái gốc của các pháp, nhưng phàm phu nghiệp chướng
sâu nặng làm sao đạt đến được? Ra vẻ “quy Tông” (quy kết mọi thứ về
Thiền) nhưng Thiền cũng không nương tựa được, mà Tịnh cũng không
nương tựa được luôn! Cậy vào tự lực, dẫu đạt đến địa vị đại triệt đại ngộ,
151 Tiếng gọi tỏ ý tôn trọng bạn người khác.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
184
nhưng vì chưa đoạn Hoặc nghiệp sẽ chẳng thể liễu sanh tử được! Chưa
ngộ đến mức đại triệt [đại ngộ] thì khỏi cần phải bàn chi nữa! Cậy vào
Phật lực, chỉ cần đầy đủ lòng tin chân thành, nguyện thiết tha, niệm Phật
cầu sanh Tây Phương thì mới được. Do một mực đem Tây Phương Tịnh
Độ, Vô Lượng Thọ, Vô Lượng Quang, mỗi thứ đều quy hết vào tự tâm,
nhưng tự tâm chỉ là chấp xuông cái danh, chưa chứng được cái thật, [cho
nên] đức Phật ở phương Tây do không cảm sẽ chẳng thể có ứng, đức
Phật nơi tự tâm do còn đang ở trong nhân nên không có oai đức!
Những kẻ ham cao chuộng xa trong cõi đời thường đều hay trở thành
biến khéo thành vụng, cầu thăng hóa đọa, nhưng kẻ tri thức muốn được
người khác ca ngợi mình là viên dung, vẫn trọn chẳng chịu nói như vậy,
đến nỗi đức Như Lai do tâm đại từ bi muốn làm cho hết thảy chúng sanh
liễu sanh tử ngay trong đời này, nhưng họ vẫn cứ y như cũ chẳng thể liễu
được! Đời này đã chẳng thể liễu, tương lai may ra có thể liễu, nhưng vẫn
phải luân hồi trong lục đạo còn nhiều hơn số lượng từ trần sa kiếp này
sang trần sa kiếp khác. Nếu thật sự hiểu được sự lợi - hại này, lại lắng
lòng xem các kinh sách Tịnh Độ, mới biết một pháp Niệm Phật cầu sanh
Tây Phương này không gì lớn lao ra ngoài được, mười phương ba đời
hết thảy chư Phật trên thành Phật đạo, dưới hóa độ chúng sanh không vị
nào chẳng nhờ vào pháp này để thành tựu lúc khởi đầu, thành tựu khi kết
thúc!
Nay đặt pháp danh cho Đôn Phục là Huệ Phục, nghĩa là dùng pháp
môn Tịnh Độ được nói từ trí huệ của Phật để tự hành, dạy người, ai nấy
đều khôi phục được nguồn tâm sẵn có. Vợ ông ta là Trịnh Hàm Chương,
có pháp danh là Huệ Chương, nghĩa là nương theo pháp môn Tịnh Độ do
đức Phật đã nói để tự hành, dạy người, lại còn dạy dỗ con cái và hết thảy
các phụ nữ ngõ hầu đạo của hai bà Phi, ba bà Thái, Vy Đề Hy đều được
sáng tỏ rực rỡ trong đời hiện tại. Vì vậy, có tên là Huệ Chương. Tôi
thường nói: “Quyền trị quốc, bình thiên hạ, hàng nữ nhân nắm quá
nửa”. Ấy là vì mẹ hiền thì con cái đều hiền, trong thai bẩm thụ khí chất
của mẹ, lúc nhỏ thì nhìn vào hành vi của mẹ, nghe lời mẹ, đã được huân
tập trước khi học hành, đến khi đi học sẽ tận lực ứng dụng mỗi điều ấy
vào cư xử, cho nên là hiền nhân, thiện nhân. Lại nói: “Dạy con là cái
gốc để bình trị thiên hạ, nhưng dạy con gái càng quan trọng hơn!” Do
không có hiền nữ sẽ không có hiền thê, hiền mẫu; do đó cũng chẳng có
hiền nhân!
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
185
Nay tôi không chỉ dạy pháp môn Tịnh Độ mà lại bàn tràn lan sang
điều này, là vì mong ai nấy đều biết chăm chú nơi bổn phận. Cái gốc này
đã được lập thì hết thảy đạo lý thế gian, xuất thế gian đều được khôi
phục, hiển hiện rõ ràng. Nay tôi gởi cho họ hai bao kinh sách Tịnh Độ,
hãy lắng lòng đọc. Sự lợi ích do tu pháp này cố nhiên Quang chẳng cần
phải nói nhiều. Bất luận đã thọ Ngũ Giới hay chưa, đều phải nghiêm
ngặt gìn giữ, do bốn điều đầu tức Sát, Đạo, Dâm, Vọng gọi là Tánh Giới,
tức là người chẳng nghe đến tên của bốn giới này, hễ phạm thì vẫn bị tội
lỗi, nhưng thọ giới rồi còn phạm thì thành ra [mắc tội] hai tầng. Ngoài
cái tội vốn đã phạm ra, còn thêm tội lỗi phạm giới. Vì thế, nói: “Hết thảy
mọi người đều nên gìn giữ nghiêm ngặt”. Uống rượu gọi là Giá Giới
(giới có tác dụng ngăn che), chưa thọ giới mà uống thì không mắc tội,
thọ rồi vẫn uống chỉ bị tội phạm giới. Mong hãy sáng suốt suy xét và
đưa cho vợ chồng họ đọc thư này.
97. Thư trả lời tiên sinh Từ Vĩnh Nghiệp ở Doanh Khẩu
(năm Dân Quốc 24 - 1935)
Đọc thư biết tiên sinh là người có tấm lòng lớn lao, tiếc là ngài chưa
đọc kỹ lời tựa 152 của Quang nên đối với chuyện chẳng đáng nghi lại sanh
nghi. Lại như lấy Phổ Đà làm lệ, cũng là chẳng đáng làm lệ mà lại lấy
làm lệ. Đất Phổ Đà tuy chẳng phải thuộc Nam Hải nơi Thiên Trúc,
nhưng Quán Âm cố nhiên là một đức Quán Âm! Tiền nhân đều dùng
chuyện Thiện Tài đi về phương Nam tham học trong kinh Hoa Nghiêm
để nêu tỏ [ý nghĩa tên gọi của Phổ Đà Sơn], há Quang lập dị cho như vậy
là chẳng thể được ư? Nếu nói như các hạ, ở bất cứ chỗ nào có miếu thờ
Quán Âm, nếu không phải là sự tích nơi chỗ ấy thì đều chẳng được dẫn
chứng ư? Trong phẩm Bồ Tát Trụ Xứ 153 trước hết nói đến bốn phương,
152 Đây là bài tựa của Tổ Ấn Quang cho bộ Phổ Đà Sơn Chí (Ấn Quang Văn Sao Chánh Biên,
quyển 3, trang 826), trong ấy có câu: “Đạo tràng ứng hóa của Ngài cố nhiên không phải chỉ
một chỗ. Như Nam Ngũ Đài Sơn, Đại Hương Sơn ở Thiểm Tây, Thiên Trúc Sơn ở Chiết
Giang v.v… là những nơi cảm ứng rõ ràng, hương đèn nhộn nhịp, nhưng chỉ có Nam Hải
Phổ Đà Sơn thật là bậc nhất do tên chỗ này được ghi trong kinh Hoa Nghiêm, năm xưa
Thiện Tài đích thân tham học [tại đây]”. Ông Từ Vĩnh Nghiệp dựa vào đó, bắt bẻ Tổ viết sai,
vì Phổ Đà Lạc Già (Potalaka) thật ra nằm trong đảo Tích Lan thuộc Nam Hải của Ấn Độ.
153 Đây là phẩm thứ 32 trong Bát Thập Hoa Nghiêm Kinh, giảng về những trụ xứ (chỗ ở) của
các vị Bồ Tát. Xin trích một đoạn: “Lúc bấy giờ Tâm Vương Bồ Tát Ma Ha Tát ở trong
chúng hội bảo các vị Bồ Tát rằng: - Phật Tử! Phương Đông có nơi tên là Tiên Nhân Sơn, từ
xưa đến nay, các vị Bồ Tát sống ở trong ấy. Hiện đang có vị Bồ Tát tên là Kim Cang Thắng
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
186
rồi nói đến bốn góc, ngay như phương Tây Nam [được nhắc đến trong
kinh], chẳng thể lấy đó làm chứng cứ để bảo là phương Tây Nam của cõi
Chấn Đán 154 (Trung Hoa)! [Đối với câu kinh] “hiện thời có Bồ Tát tên là
Hiền Thắng”, sao lại coi ngài Hiền Thắng là đức Phổ Hiền? Chẳng biết
phẩm đức của Phổ Hiền, bất cứ chỗ nào cũng đều có thể là đạo tràng; do
vậy, chẳng vì trong kinh có nói rõ hay không [mà bảo chỗ nào đó chẳng
phải là đạo tràng của Bồ Tát]. Nếu cứ ương ngạnh trích dẫn sai ngoa,
đâm ra sẽ trở thành vu báng kinh. Đây chẳng phải là khơi dậy chánh tín
mà là khơi dậy tà kiến cho người khác, do đây họ sẽ nghi kinh, nghi
thánh vậy!
Mong hãy lắng lòng đọc kỹ nguyên văn bài tựa, mọi mối nghi sẽ tự
tháo gỡ. Nếu cho là không đúng thì tùy các hạ nghị luận ra sao, Quang
chẳng hỏi đến nữa! Quang già rồi, mục lực lẫn tinh thần đều chẳng đủ,
từ tháng Mười Một mùa Đông năm ngoái, đã cho đăng liên tiếp trên các
báo bán nguyệt san như Tân Thân v.v... lời cự tuyệt hết thảy những
chuyện thư từ, nhờ cậy viết lách. Từ rày xin đừng gởi thư đến nữa, gởi
đến nhất quyết không trả lời.
98. Thư trả lời cư sĩ Úc Trí Lãng
Tục ngữ nói: “Phú ông bất tri bần nhân chi khổ, tráng phu bất tri
lão nhân chi khổ” (Phú ông chẳng biết nỗi khổ kẻ nghèo, người khỏe
mạnh chẳng biết nỗi khổ của người già). Ông cho rằng Quang cự tuyệt
chẳng qua là để tịnh tu mà thôi ư? Ông chẳng biết thật ra là vì mục lực
lẫn tinh thần đều chẳng đủ. Chỉ nội chuyện đọc thư ông gởi đến và để
và các quyến thuộc là những vị Bồ Tát gồm ba trăm người thường sống trong ấy, diễn thuyết
pháp. Phương Nam có nơi là Thắng Phong Sơn, từ xưa đến nay, các vị Bồ Tát sống ở trong
ấy, hiện đang có Bồ Tát tên là Pháp Huệ cùng với quyến thuộc là những vị Bồ Tát thường
sống trong ấy diễn thuyết pháp… Phương Đông Bắc có chỗ tên là Thanh Lương Sơn, từ xưa
đến nay, các vị Bồ Tát sống ở trong ấy. Hiện đang có vị Bồ Tát tên là Văn Thù Sư Lợi và các
quyến thuộc là những vị Bồ Tát gồm một vạn người thường sống trong ấy, diễn thuyết
pháp… Phương Tây Nam có chỗ tên là Quang Minh Sơn, từ xưa đến nay, các vị Bồ Tát sống
ở trong ấy. Hiện đang có vị Bồ Tát tên là Hiền Thắng và các quyến thuộc là những vị Bồ Tát
gồm ba ngàn người thường sống trong ấy, diễn thuyết pháp”.
154 Ông Từ Vĩnh Nghiệp chấp phương Tây Nam được nói đến trong đoạn kinh văn trích dẫn
ở trên đây là phương Tây Nam của Trung Hoa vì trong kinh đã nói ở phương Đông Bắc có
đạo tràng Thanh Lương Sơn của ngài Văn Thù Sư Lợi (Núi Ngũ Đài nằm ở phương Đông
Bắc Trung Hoa và cũng có tên là Thanh Lương). Do Nga Mi nằm ở phương Tây Nam Trung
Hoa, ông Từ bèn chấp Hiền Thắng Bồ Tát chính là ngài Phổ Hiền!
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
187
viết thư trả lời thì kiếng đeo mắt lẫn kiếng cầm tay (kính lúp) đều phải
dùng đến hết, mới xem, mới viết được! Giấy trắng ngần lóa mắt, không
viết được chữ nào. Niệm Phật tam-muội cũng chẳng dễ gì đạt được. Nếu
chẳng tự lượng, rất có thể bị ma dựa. Phải biết: Vãng sanh Tịnh Độ hoàn
toàn cậy vào tín - nguyện. Có tín - nguyện, dẫu chưa đắc tam-muội, chưa
đắc nhất tâm bất loạn, vẫn có thể vãng sanh. Hãy đừng chỉ lấy nhất tâm
bất loạn và đạt được Niệm Phật tam-muội làm chí hướng, sự nghiệp, rồi
chẳng dốc chí vào tín nguyện và tịnh niệm  (nhiếp trọn sáu căn mà niệm là
“tịnh niệm”. Lúc niệm Phật, thường nghe âm thanh niệm Phật của chính mình, tức
là chỗ để thực hiện việc “nhiếp trọn sáu căn”. Hãy nên chú ý) . Sợ rằng chí lớn,
ăn nói lớn lối, sẽ chẳng được lợi ích thật sự vì chẳng chú trọng tín
nguyện, chẳng thể cảm ứng đạo giao cùng Phật, vẫn làm một chúng sanh
khổ sở trong đời ác Ngũ Trược này!
Đối với bài Cảnh Sách của ngài Ngẫu Ích 155 như ông đã nói đó, hãy
nên thỉnh người viết chữ đẹp viết bằng chữ to, ngay ngắn, cẩn thận, treo
trên vách trong sân để khơi gợi tín tâm của hết thảy mọi người, đấy thật
là ý nghĩa quan trọng. Còn chuyện ông xin soạn thêm bài Cảnh Sách
khác thì những điều được nói trong Văn Sao đều chẳng đáng để dùng
làm Cảnh Sách hay sao? Thời cuộc hiện tại nguy ngập đến cùng cực, hãy
nên khuyên mọi người già trẻ trong nhà cùng niệm nam-mô A Di Đà
Phật và niệm nam-mô Quán Thế Âm Bồ Tát để làm kế dự phòng. Nếu
không, khi tai họa xảy đến, trốn lánh cũng không được, đề phòng cũng
không xong, biết làm sao được? Hãy nên đem lời này nói với hết thảy
những ai có sự hiểu biết, ngõ hầu những ai nghe đến được gieo thiện căn
xuất thế. Sau này đừng gởi thư đến nữa, phàm những chuyện viết lời tựa,
ghi lời bạt, giảo chánh đều nhất loạt chẳng thể thù tiếp!
99. Thư trả lời cư sĩ Tiêu Trường Hựu ở Côn Minh
Lời nói của nhà Phong Thủy 156 sao đáng lấy làm căn cứ? Nếu đúng
như họ nói thì người phú quý sẽ vĩnh viễn phú quý, há có thường thấy
con nhà cao sang bị chết đói nữa ư? Người có thế lực nhất trong cõi đời
155 Tức bài Bệnh Khởi Cảnh Sách Kệ của ngài Ngẫu Ích trong Linh Phong Tông Luận.
156 Nguyên văn “Kham Dư”, Kham có nghĩa là khám xét, quan sát, Dư có nghĩa là cỗ xe,
hàm ý chuyên chở, đi khắp lãnh thổ. Hiểu theo ý nghĩa hẹp, chữ Dư chỉ la bàn dùng trong
Phong Thủy. Do vậy, Kham Dư có nghĩa là quan sát tướng đất, dùng la bàn để trắc định
hướng đất. Kham Dư Thuật là tên gọi khác của Phong Thủy.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
188
để chọn được cuộc đất tốt, nơi làm nhà tốt, có ai bằng hoàng đế? Cớ sao
hoàng đế phần nhiều thường đoản thọ? Từ đời Hán đến nay, chưa có
triều đại nào tồn tại hơn bốn trăm năm. Người nghèo các nỗi khổ dẫy
đầy, lại muốn được chỗ ở tốt, huyệt mộ tốt nhưng chẳng được, đấy là
muốn khỏi khổ lại tự lập ra cách để càng bị khổ sâu xa hơn! Ông chỉ giữ
tấm lòng tốt lành, nói lời tốt lành, làm chuyện tốt lành, nhất tâm niệm
Phật, lần lượt khuyên người, y theo Một Lá Thư Gởi Khắp để khuyến
hóa thì nghiệp chướng ngầm tiêu, thiện căn tăng trưởng. Quang sám hối
cho ông sao bằng chính ông cạn kiệt lòng thành kính tự sám hối có hay
hơn không?
Người sắp chết rất cần trợ niệm; người sắp sanh cũng cần phải bảo
sản phụ niệm Nam-mô Quán Thế Âm Bồ Tát, những người săn sóc bên
cạnh cũng lớn tiếng trợ niệm thì chắc chắn chẳng gặp chuyện khó sanh
đau khổ. Dẫu khó sanh sắp chết, dạy sản phụ ấy tự niệm và cả nhà hoặc
ở trong phòng sanh ở chỗ khác cùng niệm thì cũng chẳng bao lâu sẽ liền
an nhiên sanh nở. Ông muốn chuyển họa thành phước, nên đem những
chuyện trong Một Lá Thư Gởi Khắp này gặp ai cũng nói, so với chuyện
sửa sang nhà cửa, di chuyển mộ phần tổ tiên sẽ có ích không tổn hại.
Người đời chẳng cầu phước điền nơi tâm, cứ cầu phước điền nơi ngoại
cảnh, thường chôn vùi thiên lương để mưu đoạt nhà cửa, đất đai tốt đẹp
của người khác, đến nỗi nhà tan người chết, con cháu tuyệt diệt đều là vì
bị lũ thầy Phong Thủy mê hoặc mà ra!
Nếu thầy Phong Thủy biết họa - phước đều do tâm tạo, mà cũng do
tâm chuyển, [Phong Thủy] sẽ trở thành khuôn phép hữu ích cho cuộc đời.
Hơn nữa, các nhà Phong Thủy mỗi người một ý kiến khác nhau, phàm
với cách nhìn của người xưa, người đời nay chưa chắc đã hoàn toàn tán
đồng, do muốn tỏ ra chính mình hiểu biết cao siêu, chứ thật ra quá nửa là
dụng tâm của tiểu nhân, muốn nhờ vào đó để dối đời trộm danh vậy!
Hãy thử nhìn vào những nhà Phong Thủy xem, có ai đại phát đạt hay
không? Họ có thể mưu tính cho người khác, cớ sao chẳng mưu tính cho
chính mình? Quang già rồi, mục lực suy yếu tột cùng, từ rày đừng gởi
thư đến nữa, gởi đến sẽ nhất quyết không trả lời!
100. Thư trả lời cư sĩ Hoàng Tụng Bình ở Tương Âm
Quang là một ông Tăng chỉ biết cơm cháo mà thôi, một mực chất
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
189
phác, trọn chẳng chịu khen xuông người khác, cũng trọn chẳng mong
người khác khen xuông chính mình. Trang thứ nhất trong bài văn của
các hạ tôi chẳng muốn nghe đâu, bởi tôi không có thân phận ấy, hóa ra
còn gì nhục nhã lớn hơn? Bệnh do thân sanh, thân do nghiệp sanh, hãy
càng nên đau đáu sám hối để tiêu túc nghiệp. Lại phải tận lực kiêng
chuyện ăn nằm để bệnh khỏi nặng thêm. Bất luận bệnh gì, nếu chẳng
kiêng ăn nằm, chắc chắn khó thể lành bệnh! Khổng Tử đã nói: “Phụ
mẫu duy kỳ tật chi ưu giả” (Cha mẹ chỉ lo lắng về cái tật ấy 157 ) là vì
chuyện ăn nằm là căn bản của hết thảy bệnh vậy. Lúc thân thể đang bệnh
tật, cớ gì phải tới Cư Sĩ Lâm để theo đại chúng niệm Phật? Chỉ nên ở
nhà, lắng lòng tịnh niệm thì thật là tốt nhất!
Còn nói tới chuyện cùng với thiện tri thức nghiên cứu Phật lý thì
trong lúc thân đang mang bệnh nặng, chỉ nên nỗ lực tu trì như chí thành
niệm Phật và niệm Quán Âm. Lúc này, chớ nên nghiên cứu, nếu nghiên
cứu một kinh sẽ đâm ra trở thành lan man. Ví như mắc bệnh, được một
viên linh đan liền chăm chú uống ngay, chớ có trước hết phải nghiên cứu
xem viên linh đan này do những thuốc gì chế thành, thuốc nào chạy vào
kinh mạch nào, trị bệnh gì, đều mong hiểu rành mạch từng điều rồi mới
chịu uống thuốc ư? Ông trọn chẳng biết nguyên do của chuyện học Giải
và học Hành nên chẳng được lợi ích chân thật!
Những danh mục của ngoại đạo kể ra cả trăm cả ngàn, nhưng nếu xét
đến chuyện dụng công của họ, nói chung chẳng ngoài luyện đan, vận khí!
Dẫu họ dạy người khác xem kinh niệm Phật, cũng đều là phô trương bề
ngoài, lẽ đương nhiên họ chẳng coi đấy là đạo, muốn đắc cái đạo của họ
thì phải khẩn thiết tột bậc, ban đêm một mình vào trong thất, đóng chặt
cửa cái, cửa sổ, phía ngoài cắt người tuần phòng, chỉ cho một người vào
thất. Trước tiên phải phát lời nguyền cực ác, cực thảm: Nếu gây nguy hại
cho giáo phái của họ chắc chắn sẽ bị những báo ứng thê thảm như thế ấy.
Thề độc xong, sẽ điểm khiếu chỉ huyệt cho người ấy, hoặc trên đầu, trên
mặt, hoặc ở trong thân. Nếu là huyệt trong thân phải cởi bỏ áo ngoài, áo
quần lót phải vén lên để chỉ. Thật ra, cách làm như vậy đều là bẫy rập
mê hoặc con người, nhưng hết thảy ngoại đạo [đều tuyên bố] kẻ mới ban
đầu [nhập đạo] hễ được truyền đạo rồi thì “chẳng tu vẫn được thành!”
Nếu bỏ đi cách bí mật, dạy rõ cho người, chẳng phát lời nguyền, cho
157 Thông thường chữ Tật ở đây thường được các nhà chú giải hiểu là những thói hư tật xấu
như không giữ luân thường, lễ nghĩa; riêng Tổ giải thích chữ Tật ở đây phải hiểu là thói
tham mê tình dục quá đáng. Tổ giảng rất rõ về ý nghĩa này trong lá thư 141, tức lá thư gởi
cho cư sĩ Niệm Phật.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
190
người khác mặc tình vào đạo, bỏ đạo, thì ngoại đạo sẽ không có căn cứ
để tồn tại được!
Phật pháp không có chuyện bí mật truyền dạy riêng tư, cũng chẳng
buộc người thề thốt. Tin thì y theo đó tu trì, không tin tưởng thì để mặc
người ấy bỏ đi. Ông đã niệm Phật, còn tính muốn gia nhập ngoại đạo,
tức là ông hoàn toàn chẳng biết Phật pháp và ngoại đạo chánh - tà [như
thế nào], chỉ dựa theo người khác mà sanh lòng tin, quả thật chưa phải là
lòng tin thật sự. Nếu sanh lòng tin chân thật, chỉ nên dốc sức tu trì, cần gì
phải lo ngoại đạo đông đảo có thể bị sụp bẫy ư? Đã do túc nghiệp mắc
bệnh ngặt nghèo thì hãy nên ăn chay niệm Phật, làm chuyện siêu độ cho
oán gia đời trước. Nói đến siêu độ thì cũng chẳng cần phải mời Tăng làm
Phật sự, chỉ là chính mình khẩn thiết chí thành niệm Phật và niệm Quán
Âm. Hơn nữa, đừng cật vấn: “Chỉ niệm một đức Phật, một vị Bồ Tát mà
có thể lành bệnh hay sao?” Phải biết: Niệm Phật là pháp thẳng chóng,
viên đốn nhất trong Phật pháp, lợi ích vượt trỗi hết thảy pháp môn! Chỉ
do tâm chí thành hay không mà thành khác biệt, chứ không phải là Phật
pháp có linh nghiệm hay không?
101. Thư gởi cư sĩ Trương Tịnh Giang
(năm Dân Quốc 24 - 1935)
Nghe cư sĩ niệm Phật đã lâu, chẳng biết có chú ý nơi tín nguyện cầu
sanh Tây Phương hay chăng? Trong Phật pháp, pháp môn vô lượng, bất
luận Đại, Tiểu, Quyền, Thật, hết thảy pháp môn đều phải dùng Giới -
Định - Huệ để đoạn tham - sân - si cho hết sạch không còn sót thì mới có
thể liễu sanh thoát tử. Điều này khó như lên trời, chẳng phải là chuyện
hàng phàm phu sát đất đầy dẫy triền phược như chúng ta mà hòng mong
mỏi được. Nếu dùng lòng tin chân thành, nguyện thiết tha, cầu sanh Tây
Phương thì bất luận công phu cạn hay sâu, công đức lớn hay nhỏ, đều có
thể cậy vào Phật từ lực vãng sanh Tây Phương. Điều này giống như ngồi
chiếc tàu thủy to vượt biển, chỉ chịu lên tàu liền có thể đến được bờ kia,
ấy là nhờ sức tàu chứ chẳng phải bản lãnh của chính mình. Tín nguyện
niệm Phật cầu sanh Tây Phương cũng giống như thế, hoàn toàn là Phật
lực, chứ không phải đạo lực của chính mình.
Hễ đã sanh về Tây Phương thì sanh tử đã liễu, phiền não chẳng sanh,
đã giống như người vận dụng công phu tại nơi ấy đã lâu, đã đoạn sạch
phiền não liễu sanh tử. Vì thế, niệm Phật quyết định phải cầu sanh Tây
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
191
Phương, chớ nên cầu phước báo trời người trong đời sau, chớ nên nương
theo những kẻ rời lìa tín nguyện, chỉ dẫn người khác niệm Phật cầu khai
ngộ. Niệm Phật cốt yếu là nhiếp trọn sáu căn. Trong lúc niệm Phật,
nhiếp tai lắng nghe kỹ, đấy chính là biện pháp để nhiếp sáu căn. Có thể
chí tâm lắng nghe kỹ thì công đức so với việc “chẳng lắng nghe, niệm
tán loạn” khác biệt rất lớn. Pháp này bất luận người thượng, trung, hạ
căn đều dùng được, đều được lợi ích, chỉ có lợi, không điều tệ. Hãy nên
bảo hết thảy mọi người tu đều tu theo đây. Tôi vốn muốn nói cặn kẽ,
nhưng do không có thời giờ, sợ trễ tràng chuyến trở về của ông, nên chỉ
viết đại lược những nghĩa lý trọng yếu. Những điều khác đã nói tường
tận trong Văn Sao, Gia Ngôn Lục, đọc rồi sẽ tự biết hết.
102. Thư trả lời ông Lý Thính Đào ở Hải Môn (bảy lá thư)
(năm Dân Quốc 21 - 1932)
1) Qua bức thư do Trần Huệ Sưởng chuyển đến, biết ông tuổi chưa
đến tráng niên, nhưng khá có tín tâm, hằng ngày tụng vài quyển kinh
Kim Cang để mong sám hối túc nghiệp, quả thật là một đại sự trong đời
người. Nhưng cần phải chí thành cung kính mới tốt. Nếu giống như cung
cách ông viết chữ nguệch ngoạc thì lợi ích sẽ thuận theo cái tâm phù
phiếm bị giảm đi rất nhiều. Ông lại muốn quy y, nay đặt pháp danh cho
ông là Huệ Tài. Ông vốn tên là Thông Tài, vừa thông minh vừa có tài, sử
dụng chánh đáng thì có thể mong thành thánh, thành hiền, tạo công lập
nghiệp; nếu sử dụng không chánh đáng sẽ tự lầm, lầm người, đọa trong
ba ác đạo! Thiên tai, nhân họa hiện thời đại đa số đều do những kẻ thông
minh có tài tạo nên. Nếu do trí huệ, phân biệt được tà - chánh, hiểu rõ
nhân quả, xuôi theo điều lành, tránh điều dữ sẽ thành tài đạt đức. Có trí
huệ thì tài năng sẽ giúp cho đạo, không có trí huệ thì tài năng sẽ trái đức.
Vì thế, đặt tên cho ông là Huệ Tài.
Ông hãy nên nhìn vào cái tên nghĩ đến ý nghĩa, trong khi khởi tâm
động niệm hãy thường suy xét xem có hợp trí huệ hay không. Nếu hợp
thì mở rộng ra, chẳng hợp liền tiêu diệt ngay, chẳng cho nó chớm nẩy
nữa! Lại phải giữ vẹn luân thường, trọn hết bổn phận, dứt lòng tà, giữ
lòng thành, đừng làm các điều ác, vâng giữ các điều lành, tín nguyện
niệm Phật, cầu sanh Tây Phương. Dùng những điều này để tự hành, lại
còn dạy người. Người làm được như vậy chính là đệ tử thật sự của Phật.
Huống chi nay đang là lúc tình thế hoạn nạn, phàm trong là gia đình, cha
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
192
mẹ, anh em trai, chị em gái, vợ con, và tôi tớ, ngoài là thân thích, bè bạn,
và hết thảy những ai quen biết, đều nên khuyên họ thường niệm thánh
hiệu A Di Đà Phật và niệm Quán Thế Âm Bồ Tát để làm căn cứ “gặp
nguy thành an, gặp dữ hóa lành” trong hiện tại, để làm phương cách sao
cho trong tương lai khi hết tuổi thọ sẽ vĩnh viễn lìa khỏi biển khổ sanh tử.
Phương pháp niệm và lợi ích chẳng dễ gì nói tường tận trong chốc lát
được.
Tôi đã bảo Huệ Sưởng gởi cho ông Gia Ngôn Lục và những sách
thích hợp, hãy đọc sẽ tự biết. Muốn được lợi ích thật sự nơi Phật pháp thì
phải thực hiện với mười phần thành tâm. Trì kinh và niệm Phật về mặt
sự tuy giống nhau, nhưng lòng thành có sâu hay cạn, phù phiếm hay thiết
tha khác biệt, cho nên lợi ích càng khác biệt lớn lao! Mọi chuyện trong
thế gian đều phải do lòng thành để được thành tựu, huống gì trì kinh,
niệm Phật, muốn dùng cái thân phàm phu để liễu sanh thoát tử, siêu lên
cõi Phật, mà thiếu lòng thành há có được chăng?
2) Người tu hành chỉ trọng thật hành, cần gì phải bày vẽ phô trương,
muốn chụp hình quá lố? Quang một mực không thích chụp hình, gần đây
trong tờ Phật Hóa San của Hương Cảng Phật Học Hội có đăng hình
Quang, một đệ tử gởi đến mười cuốn, nay gởi cho ông một cuốn. Hơn
nữa, trước kia ông Trương Thụy Tăng khắc in kinh Dược Sư ở Dương
Châu có gởi cho một gói, nay gởi cho ông năm cuốn, ngoại trừ một bản
tự giữ, bốn bản kia đưa cho những người xin quy y. Tiền “hương kính”
của bọn họ đã nhận đầy đủ.
Hãy nên nói với bọn họ: Đã quy y Phật pháp, hãy chiếu theo pháp
môn Tịnh Độ trong Phật pháp để tu, đừng đèo thêm những pháp luyện
đan, vận khí v.v… của ngoại đạo. Pháp này được ích lợi dễ dàng nhất do
cậy vào Phật lực. Ngoài ra, [những pháp khác] đều cậy vào tự lực, cho
nên khác với pháp này như trời với vực. Luyện đan là pháp để hộ thân,
hộ khí, chẳng phải là pháp liễu sanh thoát tử! Ngay cả các pháp tham
thiền, nghiên cứu giáo nghĩa, và Mật Tông cũng chẳng phải là pháp khế
cơ. Pháp chẳng khế cơ giống như thuốc không đúng bệnh. Chỉ có mỗi
mình pháp Tịnh Độ thích hợp khắp ba căn cơ thượng - trung - hạ, dù
phàm hay thánh đều nên tu tập, chớ nên nghe Thiền Tông, Mật Tông cao
siêu huyền diệu, rồi bỏ pháp này tu pháp kia, đến nỗi vĩnh viễn không có
ngày liễu sanh thoát tử!
Hiện nay là tình thế hoạn nạn, bất luận là ai đều nên niệm Phật, niệm
Quán Thế Âm để dự phòng. Phàm những nguy hiểm như đao binh, nước,
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
193
lửa, ôn dịch, sâu rầy, bệnh ngặt, oán gia, đối đầu v.v… mà chí thành
niệm thì chắc chắn chẳng đến nỗi không cởi gỡ được! Ngay cả nữ nhân
sanh nở, càng phải nên chí thành niệm thánh hiệu Quán Thế Âm ra tiếng
rõ ràng, chắc chắn không có các sự đau khổ. Lúc ấy chớ nên niệm thầm
trong tâm vì đang dùng sức để đẩy đứa con ra, nếu niệm thầm có thể bị
bệnh, quan trọng lắm! Dẫu khó sanh đến cùng cực, đã sắp mất mạng mà
niệm cũng lập tức được an nhiên sanh nở. Phải biết: Chịu niệm từ nhỏ sẽ
chẳng có chuyện khó sanh. Dẫu không khó sanh, niệm vẫn có lợi ích lớn
lao. Chớ vì lõa lồ bất tịnh mà chẳng dám niệm để đánh mất lợi ích hoặc
bị đau khổ, hoặc đến nỗi cả mẹ lẫn con đều chết! Bản thân sản phụ ấy
niệm, những người chăm sóc bên cạnh cũng niệm, người trong nhà ở chỗ
khác cũng có thể niệm giúp cho sản phụ ấy. Nếu ai nấy đều biết điều này
thì thế gian sẽ không có chuyện sanh khó và chết vì sanh nở.
Ông Lưu Ôn Phủ đã bảy mươi bốn tuổi, hãy nên toàn thân buông
xuống, nhất tâm niệm Phật, cầu sanh Tây Phương. Nếu không, một phen
lầm lỡ bỏ qua chẳng biết đến kiếp nào mới có thể gặp được pháp môn
này? Những người khác tuy chưa đến nỗi quá già, nhưng nhân mạng vô
thường, chẳng chắc gì sống đến già mới chết! Những điều khác hãy xem
trong bức thư dài, ở đây không viết cặn kẽ. Mong ai nấy đều thật hành
thì may mắn thay!
3) Người có lòng tin ở quý địa tuy nhiều, sợ rằng chưa chắc đã chân
thật tu trì theo Phật pháp. Hãy nên nói với bọn họ Phật pháp và ngoại
đạo khác nhau. Ngoại đạo chuyên chú trọng bí truyền, dùng công phu
luyện đan, vận khí, tuyệt đối chẳng chú trọng giữ vẹn luân thường, trọn
hết bổn phận. Lại còn có chuyện “phù cơ giáng loan” (cầu cơ), tuy cũng
khuyên người làm lành, nhưng rốt cuộc là linh quỷ giả mạo danh nghĩa
tiên, Phật. Nếu chẳng hiểu lý, tưởng lầm là chân tiên, chân Phật giáng
đàn, ấy là sai lầm lớn. Chẳng phải là hoàn toàn không có một lần nào
chân tiên giáng đàn, nhưng vẫn là trong ngàn lần cũng khó có được một
dịp!
Cuối đời Minh, Giác Minh Diệu Hạnh Bồ Tát dùng cơ bút để chỉ dạy
Phật pháp, lúc bỏ đi, Ngài dạy [đại chúng] vĩnh viễn bỏ cầu cơ! Mười
năm trước, tại Đa Đa Phật Học Xã ở Hương Cảng [Đa Đa Ha Bồ Tát
giáng đàn] cũng giống như thế. Hai vị này đều là Bồ Tát thật sự, nhưng
đều cấm chỉ cầu cơ, bởi những linh quỷ không có đạo lực cao lắm cứ nói
bừa khiến cho người ta bị lầm lạc thật sâu. Vì thế, tuy Bồ Tát giáng cơ
nhưng cấm tuyệt cầu cơ! Trong bộ Văn Sao của tôi đã từng có nói qua.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
194
Nếu có ai chẳng chịu bỏ công phu ngoại đạo và sự nghiệp cầu cơ, chớ
nên cho người ấy quy y để khỏi bị người đời nói “Phật pháp chẳng khác
gì ngoại đạo!”
4) Thư trước đã bàn về cái tệ cầu cơ, người học Phật chẳng nên dự
vào chuyện này. Chuyện ấy phần nhiều là do linh quỷ giả mạo, lâu ngày
ắt đến nỗi bị hỏng việc. Dẫu chẳng hỏng việc, nhưng những điều chúng
nó nói phần nhiều giống với tri kiến của người đời, thường hay mâu
thuẫn đạo lý chân chánh. Danh sách kê khai [tên họ người xin quy y]
đừng dùng giấy đỏ, mắt già nhìn không rõ, hết sức tốn công! Sau này có
ai đến cầu quy y, hãy nên nói với họ: Nếu đã từng theo ngoại đạo và cầu
cơ thì nên đem những đạo đã hành trước kia hoàn toàn vứt bỏ đi. Nếu
không, chẳng nên giới thiệu, ngõ hầu chẳng đến nỗi coi ngoại đạo là
Phật pháp khiến cho kẻ vô tri tà - chánh chẳng phân vẫn cứ xem tà là
chánh. Nay đặt pháp danh cho mỗi người quy y, xin hãy sao ra gởi đến
họ.
Thêm nữa, những kẻ yêu thương con cái trong cõi đời đều là hại con
cái. Chẳng chịu giáo huấn chúng học hành chăm chỉ, một mực để mặc
cho quen thói kiêu ngạo, khiến cho những đứa có thiên tư tốt đẹp đều trở
thành phường ương bướng, tầm thường, bại hoại. Thiên hạ do đây mà
loạn, đều là vì những kẻ không biết cách làm cha mẹ người khác nuôi
dưỡng thành. Nay muốn cho con cái hiền thiện, nên vào lúc chúng nó
mới hiểu biết liền dùng sự lý nhân quả báo ứng, sanh tử luân hồi và hiếu,
đễ, trung, tín, lễ, nghĩa, liêm, sỉ để giảng giải, bảo chúng nó thực hành,
thì con cái chắc chắn sẽ là hiền nhân, thiện nhân. Sự vinh hiển ấy đời đời
vô cùng.
5) [Khi] con trẻ chết yểu thì thói đời sẽ thường do tình cảnh ấy mà
dấy lòng oán hờn, đâm ra biếng nhác. Phải biết đời người nhân quả phức
tạp, hễ có nhân ắt phải có quả, có quả chắc chắn chẳng thể không có
nhân. Biết “nhân trước, quả sau” sẽ chẳng sanh oán hận, biết “đức có thể
cảm được trời”, ắt chẳng đến nỗi gặp nghịch cảnh nhỏ nhoi bèn biếng trễ
tu tâm. Ví như lúc trời vừa mới nóng, chợt rất mát, hoặc thoạt đầu trời
đang mát, chợt nóng hừng hực, đấy là sự biến động tạm thời, chứ không
phải luôn thường như vậy. Chỉ tận hết tấm lòng ta tu tập, chẳng cần biết
tình cảnh hiện thời là thuận hay nghịch. Nếu ai thường làm được như thế
ắt sẽ vĩnh viễn được nhiều phước. Nếu do chuyện nghịch ý nhỏ nhoi liền
nói “tu trì vô ích” thì đấy chính là tri kiến của kẻ vô tri vô thức! Dẫu cho
cả đời không chuyện gì chẳng như ý cũng khó đạt đến địa vị “vui theo
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
195
mạng trời!”
Nếu có thể tu trì không lười biếng, ắt sẽ sanh được đứa con trường
thọ, vẹn đức. Nếu chẳng luận tốt - xấu, chỉ cốt sao nó chẳng chết yểu, nó
sẽ vét sạch mỡ màng của bá tánh, đem khoản tiền ấy gởi vào ngân hàng
ngoại quốc, khi một hơi thở hắt ra không hít vào được, [tiền ấy] hoàn
toàn về tay người ngoại quốc, [như vậy thì] đứa con yêu quý không bị
chết yểu có may mắn chi đâu! Đứa con chẳng ra gì ấy nếu bị chết yểu
chính là do đức lớn cảm vời, vì nếu nó chẳng chết yểu sẽ khiến cho nhân
dân cả nước lầm than! Nếu ngày nay những kẻ như vậy đều chết yểu hết
sạch thì nước ta đâu đến nỗi không có thuốc chữa, chỉ đợi diệt vong mà
thôi? Chỉ nên lắng lòng niệm Phật hầu tiêu tội nghiệp, chuốc lấy điều
lành.
6) Ngữ Lục của lệnh tổ 158 không liên quan gì đến Sơn Chí. Nếu là
bài minh đề trên tháp, hoặc truyện thì có lẽ sẽ có chỗ cần dùng đến. Đối
với chuyện hình ảnh thì các vị cổ đức nhiều đời đều không có thờ ảnh,
nếu gởi đến cũng chẳng tiện sắp xếp, vì Linh Nham ngày nay hoàn toàn
chẳng thừa kế Linh Nham xưa kia, do sau khi bị đốt phá trong chiến
tranh, chỉ còn sót lại một cái tháp đổ nát, những thứ khác đều bị đốt trụi.
Huống chi nay chùa theo pháp môn Tịnh Độ, lệnh tổ chính là bậc tri thức
trong Thiền Tông; luận trên phương diện chùa miếu thì không phải là kế
thừa, luận trên pháp đạo thì chính là môn đình khác. Ví như thuyền dưới
nước, xe trên bộ, đưa về đến nhà rồi thì hoàn toàn giống nhau, nhưng
trên lộ trình thì mỗi thứ mỗi khác. Con người hiện thời chẳng phải là đại
thông gia, trọn chẳng thể nói lời viên dung, chỉ ưa nghe nói ngọt đến nỗi
không có lợi ích thật sự. Trữ Công 159 chính là đệ tử khá nhất của sư Hán
158 Tiếng gọi ông nội của người khác một cách tôn trọng.
159 Trữ Công ở đây chính là Hoằng Trữ (1605-1672). Sư thuộc tông Lâm Tế sống vào cuối
đời Minh, đầu đời Thanh, người Thông Châu, Giang Nam, pháp tự Kế Khởi, pháp hiệu
Thoái Ông. Thuở nhỏ gia đình gặp cảnh tai biến, được bà nội đem về nuôi dưỡng. Sư tuy
chăm học nhưng không ham công danh, chí mộ Phật pháp, thích đạo Thiền, lãnh hội Phật
pháp. Năm 25 tuổi, Sư xuất gia với Hán Nguyệt Pháp Tạng, siêng tu nhọc nhằn, đắc ngộ tâm
pháp. Sư thông hiểu học thuyết của bách gia chư tử, học vấn tinh thâm, tư cách đoan nghiêm,
khiến đại chúng rất ngưỡng mộ. Sư tưởng nhớ nhà Minh, thường mong khôi phục. Khi quân
phản Thanh phục Minh dấy lên ở vùng Ngô - Việt, Sư nhiều lần ám trợ, từng bị bắt giam,
sau được nghĩa sĩ cứu ra. Mỗi năm vào ngày vua Sùng Trinh tuẫn tiết, Sư đều mặc tang phục,
lễ bái, khóc lóc. Suốt hai mươi tám năm đều giữ đúng lệ như vậy. Đệ tử nổi tiếng dưới tòa có
cả hằng trăm người. Sư thị tịch năm Khang Hy mười một, thọ sáu mươi tám tuổi. Sư còn để
lại các trước tác như Ngữ Lục (100 quyển), Nam Nhạc Kế Khởi Hòa Thượng Ngữ Lục (10
quyển), Nam Nhạc Lặc Cổ, Linh Nham Ký Lược.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
196
Nguyệt Tạng 160 . Hán Nguyệt muốn làm cao nhân bậc nhất xưa nay, hết
sức kình chống tổ Thiên Đồng Mật 161 . Bọn Hoằng Nhẫn, Cụ Đức v.v…
đều là phường khinh miệt tổ, chỉ có Trữ Công là chẳng có thứ tập khí ấy,
đáng là người khiến cho hậu thế khâm phục, kính ngưỡng vậy.
7) Nhiều lần gặp mộng lành chính là túc nhân được cảm vời bởi lòng
khẩn thiết trong hiện tại. [Mộng thấy] đại tự viện chính là pháp hội Hoa
Nghiêm, nhưng do chưa phá được Phiền Hoặc nên chỉ thấy tướng kém
cỏi, chẳng thấy tướng thù thắng, nhưng cũng chẳng dễ gì thấy được cảnh
giới ấy. Đối với chuyện trưởng giả lấy nước ban cho uống, ấy chính là
Văn Thù Bồ Tát đem cam lộ 162 ban cho ông. Hãy nên thường gắng sức
160 Hán Nguyệt Pháp Tạng (1573-1635) là đệ tử của ngài Mật Vân Viên Ngộ, sống vào cuối
đời Minh, xuất gia từ năm 15 tuổi. Năm Thiên Khải thứ tư (1624) đến chùa Kim Túc, yết
kiến ngài Mật Vân, được ấn khả. Sư cực thông minh, rất có biện tài, nhưng lại lập ra dị
thuyết, soạn ra bộ Ngũ Tông Nguyên, chỉ trích mạt sát nặng nề tông Tào Động, coi bốn tông
kia là đọa lạc, đều không hiểu tông chỉ nhà Thiền, chỉ mình tông Lâm Tế là nắm được yếu
lãnh của Lục Tổ. Luận thuyết của Sư khiến cho thiền đức các tông thời ấy tranh luận ồn ào.
Ngài Viên Ngộ nhiều lần gởi thư khuyên răn Sư hãy bỏ luận thuyết dị kỳ ấy, nhưng Sư
không thèm nghe theo. Sư thị tịch năm Sùng Trinh thứ tám, thọ 62 tuổi. Tác phẩm Ngũ Tông
Nguyên gây nên tranh luận kéo dài mãi đến đời Thanh, vua Ung Chánh phải viết Ngự Chế
Giản Ma Biện Dị Lục vạch ra những điểm sai lầm trong cuốn sách nói trên và hạ lệnh cấm
tuyệt lưu hành Ngũ Tông Nguyên, nhưng do đồ đảng của Hán Nguyệt đến lúc ấy vẫn còn rất
đông nên cuốn Ngự Chế Giản Ma Biện Dị Lục không được đưa vào Đại Tạng. Hoằng Nhẫn
và Cụ Đức đều là đệ tử của Hán Nguyệt. Hoằng Nhẫn còn cực đoan, đả phá các tông phái
Thiền khác gấp mấy lần Hán Nguyệt.
161 Mật Vân Viên Ngộ (1566-1642) là cao tăng thuộc tông Lâm Tế, sống vào đời Minh, thụy
hiệu là Huệ Định Thiền Sư. Ngài là con nhà nông, do tình cờ đọc Lục Tổ Đàn Kinh bèn ham
chuộng pháp Thiền. Một ngày nọ đang chất củi bỗng tỉnh ngộ, bèn xuất gia với ngài Huyễn
Hữu Chánh Truyền tại chùa Long Trì. Năm Vạn Lịch 30 (1602), ngài Chánh Truyền lên
kinh đô, giao cho Sư làm giám viện chùa Vũ Môn. Một hôm, trong khi đi ngang qua núi
Động Quan, ngài chợt khai ngộ. Năm Vạn Lịch 39 (1611), được ngài Huyễn Hữu trao y bát.
Ngài lần lượt làm trụ trì nhiều đạo tràng Thiền Tông nổi tiếng, do thời gian ngài làm trụ trì
chùa Thiên Đồng lâu nhất nên thường được gọi là Thiên Đồng Mật. Ngài được coi là người
có công trung hưng tông Lâm Tế, đệ tử đến hơn ba vạn người. Sư thị tịch năm Sùng Trinh
15 tại chùa Huyền Thông, thọ 70 tuổi.
162 Cam Lộ (Amrta): Đôi khi còn được phiên âm là A Mật Lý Đa, A Mật Lật Đa, dịch nghĩa
là Bất Tử, Bất Tử Dịch, Thiên Tửu, nghĩa đen là thuốc tiên bất tử, rượu thiêng của cõi trời.
Theo kinh Vệ Đà, cõi trời có rượu thiêng Tô Ma (Soma) uống vào sẽ sống mãi chẳng già
chẳng chết, vị ngọt như mật nên gọi là Cam Lộ (sương ngọt). Phật Giáo dùng chữ “cam lộ”
để ví cho pháp vị của Phật pháp có tác dụng mát lành nuôi dưỡng Pháp Thân huệ mạng vĩnh
viễn cho chúng sanh. Chữ Cam Lộ ở đây là chỉ pháp thủy, trí huệ thủy khiến cho người uống
vào phiền não tiêu diệt, trí huệ tăng trưởng chứ không phải là thuốc tiên của cõi trời. Ngoài
ra, Cam Lộ chính là một trong ba tên của A Di Đà Phật (Vô Lượng Thọ, Vô Lượng Quang,
Vô Lượng Cam Lộ) nên đôi khi Phật Di Đà còn được gọi bằng danh hiệu là Cam Lộ Vương
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
197
để chẳng phụ ân đức một phen gia bị. Bởi lẽ phàm phu sát đất phần
nhiều bị cảnh chuyển, nên Tăng Tử lúc sắp mất mới đọc thơ rằng:
“Chiến chiến cạnh cạnh, như lâm thâm uyên, như lý bạc băng, nhi kim,
nhi hậu, ngô tri miễn phù” (Dè dặt kinh sợ, như vào vực sâu, đi trên
băng mỏng, hiện tại, mai sau, ta biết thoát rồi). Chưa đến lúc lâm chung
còn sợ có thể bị sa xẩy, chẳng dám nói lời lớn lối ấy. Nay những người
thích ăn nói lớn lối, đều là những kẻ cuồng trọn chẳng dụng công nơi cơ
sở. Lệnh hữu miệng lưỡi không nhanh nhạy chính là do túc nghiệp. Tụng
Pháp Hoa đương nhiên là tốt, niệm Phật, niệm Quán Âm cũng có thể tiêu
nghiệp, tăng huệ. Chớ nên cố chấp cho rằng chỉ có tụng Pháp Hoa mới
được! Niệm Phật nếu thật sự chí thành còn có thể siêu phàm nhập thánh,
há lẽ chỉ có thiệt căn nhạy bén mà thôi ư?
103. Thư trả lời cư sĩ Trí Lạc
Vãng sanh chẳng ở chỗ biết chữ hay không biết chữ, mà chỉ tại nơi
có tín nguyện hay không! Có tín nguyện chắc chắc vãng sanh; không tín
nguyện chắc chắn chẳng được vãng sanh. Mẹ ông chẳng thể niệm kinh
chú, hãy nên khuyên cụ nhất tâm niệm Phật. Hãy nên ăn chay trường,
đừng nghĩ đem máu thịt dâng lên cha mẹ là thể hiện lòng hiếu. Đấy
chính là thói mê tín của kẻ không biết Phật pháp. Chúng ta đã biết ăn thịt
của chúng nó, tương lai cũng sẽ đem thân mạng đền trả, cho nên hiếu
dưỡng kiểu đó chính là làm cho cha mẹ đời đời kiếp kiếp bị người khác
mổ xẻ. Lòng hiếu ấy chính là lòng hiếu đời đời kiếp kiếp hại cha mẹ,
chẳng đáng buồn ư?
Nếu muốn cho mẹ được vãng sanh, hãy nên thiết tha khuyên anh em
trai, chị em gái, thê thiếp, con cái đều cùng hằng ngày bầu bạn bên cha
mẹ niệm Phật. Nếu chẳng quây quần, cũng nên bảo họ thường niệm. Nếu
đã quen niệm, đến khi cha mẹ lâm chung sẽ tự nhiên biết niệm. Lại phải
nói cặn kẽ lợi ích của việc trợ niệm, họa hại do phá hoại [chánh niệm] thì
mới được lợi ích nơi trợ niệm, chẳng mắc cái hại bị phá hoại. Những
điều khác đã nói cặn kẽ trong Một Lá Thư Gởi Khắp và sách Sức Chung
Tân Lương. Nếu không có, hãy thỉnh từ Hoằng Hóa Xã.
Như Lai. Vì lẽ đó, chú Vãng Sanh đôi khi còn gọi là Thập Cam Lộ Chú vì có nhắc đến chữ
Amrta mười lần.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
198
104. Thư gởi cư sĩ Hồ Tác Sơ
(năm Dân Quốc 22 - 1933)
Mấy hôm trước, lệnh điệt 163 Thôi Chú Bình gởi thư đến, và cũng gởi
kèm theo thư của các hạ gởi cho anh ta, xin Quang gởi các loại sách cho
các hạ. Quang đã bảo người gởi đi rồi. Các hạ một mực có tín tâm,
nhưng chưa gặp được người thông suốt nên vẫn tu trì những pháp luyện
đan, vận khí của ngoại đạo. Bọn họ tự khoe “tánh mạng song tu” 164 , cho
là đã đắc chân truyền của Lục Tổ, chứ thật ra chỉ là pháp gìn giữ cái thân,
trọn chẳng có khí phận liễu sanh tử chi cả! Bọn họ nào biết ý nghĩa của
tánh và mạng! Nhưng người đời không biết chánh pháp nên chẳng thể do
đâu phân biệt, chọn lựa chân và ngụy, khó tránh khỏi mù quáng đi theo.
Pháp luyện đan, vận khí của bọn họ dùng đúng cách thì huyết mạch châu
lưu, thân thể khỏe mạnh. Dùng sai cách, Khí bị ngưng trệ, không thông
suốt, tai hại chẳng nhỏ! Có khá nhiều người dự vào Đồng Thiện Xã để
ngồi luyện công đến nỗi trở thành si ngốc, tê bại, thân thể mất cảm giác,
đều là do pháp ấy chẳng lành, mong dưỡng thân đâm ra trở thành hại
thân, chẳng đáng buồn ư?
Xét kỹ căn bệnh của các hạ là do một mực ham chuộng cao xa nên
thường hay bị bệnh vì Khí, đây là một chuyện. Hơn nữa, do thiên tánh
thông minh, vì vậy vướng lấy tập khí của người thông minh, đối với
chuyện nữ sắc chẳng thể hạn chế, lại thêm lửa phẫn nộ thường nổi lên
không đúng lúc. Ví như hai lưỡi rìu cùng đốn một cái cây lẻ loi, nguy
hiểm tột cùng! Lại thêm do dùng cách tịnh tọa không tốt lành của Đồng
Thiện Xã tạo thêm trợ duyên cho bệnh khổ, đến nỗi đủ mọi hiện tượng
đều do đấy mà sanh. Nếu nay chịu hành theo pháp “thanh tâm quả dục”
(giữ lòng thanh tịnh, giảm bớt ham muốn), nhiếp tâm niệm Phật thì lâu
ngày chầy tháng túc nghiệp sẽ tiêu diệt, thiện căn tăng trưởng, hết thảy
các chứng mất ngủ, nghẹt mũi, rung cơ v.v… sẽ đều dần dần tiêu diệt.
Trước hết, hãy nên xem phương pháp tu trì trong Gia Ngôn Lục, một
câu “Nam-mô A Di Đà Phật” miên miên mật mật trì niệm lâu dài. Hễ
mỗi khi những ý niệm phẫn nộ, dâm dục, háo thắng, bộp chộp v.v…
163 Tiếng gọi cháu trai của người khác. Điệt (姪) là con của anh hay em trai, nếu là con của
chị hay em gái sẽ gọi là Sanh (甥).
164 Bọn luyện đan vận khí cho rằng họ tu tập để bảo tồn cái thân bất hoại, trường thọ, đó là tu
Mạng. Đồng thời tu luyện để trở thành tiên, thành thánh, đó là tu Tánh. Vì thế, họ tự xưng là
“tánh mạng song tu”.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
199
ngẫu nhiên chớm sanh, bèn lập tức nghĩ rằng: “Ta là người niệm Phật, há
nên dấy lên những tâm niệm này?” Niệm vừa dấy lên bèn dứt, lâu ngày,
hết thảy những ý niệm hao tổn tinh thần, mệt nhọc thân xác đều không
cách chi dấy lên được! Suốt ngày dùng công đức chẳng thể nghĩ bàn của
đức Phật để gia trì thân tâm, dám bảo đảm chẳng cần đến mười ngày sẽ
liền thấy hiệu quả lớn lao. Nếu chỉ thỉnh thoảng niệm một hai câu liền
muốn thấy hiệu quả thì là dối mình, lừa người, tuy vẫn có công đức,
nhưng muốn nhờ vào đấy để lành bệnh thì chắc chắn chẳng thể được!
Phàm mọi chuyện đều phải lấy lòng thành làm gốc, há có thể nào tu trì
chẳng bằng lòng thành mà muốn hưởng lợi ích lành bệnh diệt khổ ư?
Lại nữa, nếu tập khí sâu dầy, tốt nhất là nên chuyên niệm Nam-mô
Quán Thế Âm Bồ Tát, do tâm Bồ Tát cứu khổ thiết tha. Nay gởi kèm
theo Một Lá Thư Gởi Khắp, hãy đọc, sẽ tự biết. Hiện thời Quang có
chuyện hết sức gấp rút, sau này chẳng cần phải gởi thư cho Quang nữa.
Nếu có gì cần bàn định nên gởi thư cho Chú Bình, nhưng cũng đừng nên
để Chú Bình gởi thư đến [cho Quang] nữa. Chẳng qua anh ta biết được
đường nẻo, hiểu rõ ràng hơn các hạ đôi chút!
105. Thư gởi cư sĩ Trang Huệ Cự ở Tuyền Châu
(năm Dân Quốc 21 - 1932)
Hiện thời khắp cả thế gian đều có ngoại đạo. Do Phật pháp sâu xa,
nhiệm mầu con người không thể nào biết được, bọn chúng bèn trộm
danh Phật pháp, nhưng chẳng biết nghĩa lý, bèn coi pháp luyện đan, vận
khí để giữ gìn cái thân là pháp liễu sanh thoát tử. Hơn nữa, bọn chúng
chẳng biết sanh tử do đâu mà có, nên mù quáng bịa đặt đồn thổi, nói:
“Luyện Tinh hóa Khí, luyện Khí hóa Thần, luyện Thần hoàn Hư, lại hợp
nhất một chỗ là đắc đạo”. Thật ra, hoàn toàn là dùng thức thần để tu tập,
tuyệt đối chưa thể mộng thấy được lý thể của Chân Như Thật Tế nơi tâm
tánh mà vẫn tự phụ: “Lục Tổ loạn truyền pháp, pháp quy tại gia nhân,
Tăng gia vô hữu pháp” (Lục Tổ truyền pháp loạn xạ, pháp trở về với kẻ
tại gia, Tăng chúng chẳng có pháp). Lời lẽ này chẳng chỉ nói ra miệng
mà còn viết thành sách, dùng giả để hủy chân, lấy tà làm chánh, kẻ vô tri
vô thức bèn bị chúng mê hoặc.
Ngoại đạo có thể truyền khắp trong cõi đời là nhờ có hai pháp đắc
lực:
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
200
1. Một là bí truyền, tức là bảo hễ được minh sư chân truyền, chẳng tu
vẫn thành. Vì thế, bèn nói một cách thần thánh hóa rằng: “Chuột nghe
thấy, chuột cũng đều thành đạo! Chim sẻ nghe thấy, chim sẻ đều thành
đạo!” Vì thế, lúc truyền đạo phải ở trong mật thất, khẽ tiếng nói thì thầm,
bên ngoài còn sai phái người tuần tra, sợ có kẻ nghe trộm!
2. Hai là bày ra lệnh cấm nghiêm ngặt, dẫu thân thiết như cha con,
vợ chồng đều chẳng được nói cho nhau biết. Nói ra sẽ bị trời hành! Vì
thế, trước khi được truyền đạo, trước hết buộc [kẻ ấy] thề thốt: “Nếu sau
này phản đạo sẽ bị quả báo thê thảm như thế nào đó!” Thề thốt rồi mới
được truyền đạo. Sau này, dẫu người nào biết là sai, nhưng vì sợ ông
thần canh lời thề nên thà chết chẳng dám rời bỏ đạo ấy để học Phật pháp.
Giả sử ngoại đạo bỏ bí truyền để công khai, làm cho khắp mọi người
cùng nghe, cũng chẳng buộc người khác thề thốt, thì người trong khắp
cõi đời có mấy ai chịu vào đạo của chúng? Cố nhiên bọn chúng chẳng có
đạo, trộm lấy cái danh liễu sanh tử của Phật pháp để thực hành chuyện
luyện đan, vận khí, giữ gìn thân thể. Dẫu có khiến cho tâm hạnh thanh
khiết thì cũng bất quá là thành tiên mà thôi! Địa vị của Tiên còn kém xa
trời, huống gì là [đem địa vị Tiên so với] các địa vị Thanh Văn, Duyên
Giác, Bồ Tát ư? Ông đã quy y Phật pháp, hãy nên triệt để vứt những
pháp ngoại đạo đã tu trước kia ra ngoài biển cả Đông Dương, nhất tâm
niệm Phật cầu sanh Tây Phương, ngõ hầu chẳng uổng cuộc sống này và
dịp gặp gỡ này!
106. Thư gởi y sĩ Mã Tinh Tiều
Đức Phật là Đại Y Vương, trị khắp các bệnh nơi thân và tâm của
chúng sanh. Y sĩ trong thế gian chỉ trị được cái thân, dẫu cho y thuật cao
siêu, xét đến kết quả thì trọn chẳng có ích gì cho thần thức của người
bệnh ấy. Ông đã quy y Tam Bảo, phát Bồ Đề tâm, trị bệnh cho người, thì
trong lúc trị thân bệnh, hãy nên kèm vào cách trị tâm bệnh. Vì sao nói
vậy? Phàm những bệnh ngặt nghèo nguy hiểm, phần lớn là do sát nghiệp
trong đời trước hay trong đời này tạo thành, nhưng người có bệnh ắt phải
đoạn tuyệt chuyện ăn nằm mới chóng lành bệnh. Muốn giảm sát nghiệp
trong đời trước hay trong đời hiện tại, phải kiêng giết ăn chay. Lại còn
phải chí thành niệm Phật và niệm Quán Âm, ắt bệnh sẽ mau được lành,
vừa vun bồi đức, vừa gieo thiện căn. Nếu là bệnh do oán nghiệp thì
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
201
ngoại trừ cách này ra, chắc chắn khó thể lành bệnh. Người ấy và cha mẹ,
vợ con trong nhà do tâm gấp rút mong được lành bệnh, chưa chắc không
chịu hành theo. Nếu chịu hành theo, sẽ gieo được thiện căn xuất thế. Từ
đây sanh tâm chánh tín, sau này biết đâu do đây sẽ liễu sanh thoát tử,
siêu phàm nhập thánh thì đối với người ấy, đối với ông đều có ích lợi lớn
lao.
Đối với chuyện đoạn dục, hãy nên coi đó là cách trọng yếu bậc nhất
để trị bệnh. Bất luận nội chứng hay ngoại chứng, bệnh chưa được lành
lặn vẹn mười, muôn vàn chớ nên dính đến chuyện ăn nằm. Hễ nhiễm
vào chuyện ăn nằm, bệnh nhẹ sẽ thành nặng, bệnh nặng có thể bị chết
ngay, hoặc chẳng chết liền nhưng đã trở thành cái nhân ắt phải chết.
Muốn chẳng bị chết, cũng thật khó khăn lắm! Dẫu cho không chết, chắc
là trở thành kẻ bấy bớt, tàn phế, chắc chắn khó thể giữ được sức khỏe.
Chẳng biết là do chính mình chẳng khéo dưỡng sức, lại đổ hô “y sĩ
chẳng có bản lãnh thật sự!” Bất luận nam hay nữ  (đối với gái trinh và bà góa
thì chẳng nên nói, còn những người khác thì không ngại gì), đều nên thẳng thừng,
đanh gọn, nói rõ chuyện lợi - hại để bệnh họ dễ được lành, nhờ đấy cái
danh của ông cũng được rạng rỡ. Thường là y sĩ chỉ biết trị bệnh, chẳng
nói đến chuyện kiêng kỵ cho căn bệnh, huống là chịu dạy người ta sửa
lỗi hướng thiện để vun đức tích phước ư? Đấy chính là tâm hạnh của kẻ
bán hàng rong chỉ mong cầu lợi ngoài đường, ngoài chợ, chứ không phải
là tâm hạnh cứu vớt người, khiến cho cõi đời đều được sống lâu, huống
hồ là có thể khiến cho người ta do bệnh tật sẽ được vô thượng lợi ích
“sống thì dự vào bậc thánh hiền, mất đi trở về cõi Cực Lạc” ư! Cổ nhân
nói: “Bất vi lương tướng, tất vi lương y” (Chẳng làm vị tể tướng giỏi thì
làm thầy thuốc giỏi). Do vậy, gọi vị y sĩ là “đại quốc thủ”. Trong thế
gian, y sĩ danh phận đã cao tột bậc, nếu kiêm dùng Phật pháp, nhờ vào
đó để độ chúng sanh, hành Bồ Tát đạo, thật là nghiệp quan trọng nhất
trong hết thảy các nghiệp. Do con người trong khi bệnh hoạn, được nghe
một y sĩ chẳng chuyên cầu lợi, có chí mong lợi người, phát Bồ Đề tâm
bảo ban, ắt có thể khiến cho bệnh được lành thì tự mình chẳng thể sanh
lòng chánh tín hành theo ư?
Muốn gây lòng tin nơi người khác, chớ nên tính toán [bệnh nhân sẽ]
tạ lễ nhiều hay ít rồi sanh phân biệt. Nếu với kẻ giàu bèn tích cực chữa
trị, với người nghèo chỉ đãi bôi cho xong chuyện, lâu ngày người ta sẽ vì
y sĩ hám lợi mà khinh thường, dẫu có nói những câu lợi ích kẻ khác,
người ta cũng chẳng tin theo. Lại hãy nên gặp cha nói từ, gặp con nói
hiếu, anh nhường, em kính, chồng hòa, vợ thuận, chủ nhân từ, tớ trung
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
202
thành và nhân quả báo ứng thấu suốt ba đời  (quá khứ, hiện tại, vị lai) , sanh
tử luân hồi trong sáu nẻo. Có thể nói được với ai thì chẳng ngại gì hữu ý
vờ như vô ý nhàn đàm, khiến cho người nghe dần dần mở mang tâm địa,
biết sanh tử luân hồi đáng sợ, may là có pháp để liễu sanh thoát tử!
Người làm được như vậy thì thật sự có thể gọi là “dùng pháp thế gian để
hành Phật pháp, dùng trị bệnh nơi thân để chữa bệnh nơi tâm!” Nay hiện
đang là tình thế hoạn nạn, thiên tai, nhân họa thường xuyên giáng xuống.
Bất luận gặp phải những tai ương, hoạn nạn như nước, lửa, đao binh, đói
kém, ôn dịch, sâu rầy, châu chấu, hạn hán, lụt lội, oán gia đối đầu v.v…
chỉ chịu chí thành khẩn thiết thường niệm danh hiệu Quán Thế Âm Bồ
Tát, chắc chắn có thể gặp dữ hóa lành, gặp nạn thành hên.
Hơn nữa, nữ nhân khi sanh nở niệm Quán Thế Âm chắc chắn sẽ an
nhiên sanh nở, không bị đau khổ. Dù đã lâu chưa sanh được, sắp chết,
nếu chịu niệm thì sẽ lập tức sanh được  (phải niệm ra tiếng, chớ nên niệm thầm
trong tâm. Do lúc ấy, cần phải dùng sức để tống đứa con ra. Nếu niệm thầm ắt sẽ bị
tổn thương thành bệnh. Những người săn sóc chung quanh cũng niệm thay cho
người ấy. Những người trong nhà không ở trong phòng sanh cũng nên niệm giùm.
Bất luận ở trong phòng sanh hay ở ngoài, hễ niệm đều có lợi ích. Lúc bình thường
khi ngủ nghỉ, và khi áo mũ không chỉnh tề, và chưa rửa ráy, súc miệng, tắm gội, tiêu
tiểu, đến chỗ không sạch sẽ, đều nên niệm thầm. Niệm thầm công đức vẫn giống hệt
[như niệm ra tiếng]. Niệm ra tiếng [trong những lúc ấy, tại những nơi ấy] không hợp
nghi thức, chứ hoàn toàn chẳng phải là không thể niệm!) Người đời vô tri coi
chuyện này là chuyện đáng sợ, dẫu bình thường là người có tín tâm cũng
chẳng dám dạy người khác niệm, cho là lõa lồ bất tịnh, hễ niệm sẽ bị tội.
Chẳng biết lúc ấy liên quan đến tánh mạng của cả mẹ lẫn con, Bồ Tát chỉ
chuyên chú độ sanh, lúc ấy chỉ dốc lòng thành, lõa lồ bất tịnh chính là
chuyện bất đắc dĩ, không thể so với chuyện cố ý không cung kính làm ra
như vậy! Chịu niệm thì đứa con liền sanh, chẳng những không có tội lỗi
mà còn làm cho cả mẹ lẫn con cùng gieo thiện căn  (điều này thấy từ kinh
Dược Sư, chứ không phải là Quang bịa chuyện).
Nếu lúc bình thường cần phải hết sức kiền thành, thật sạch sẽ, chẳng
thể dẫn lúc [sanh nở] ấy để làm lệ được, khinh mạn bất kính thì tội lỗi
ngập trời! Phàm những ai là người niệm Phật đều không biết chuyện này;
trước kia, Quang chẳng biết đến sự sai lầm trong tập tục, cho nên trong
Văn Sao hoàn toàn chẳng nhắc tới. Về sau, do hiểu sâu xa, nên thường
nói với hết thảy mọi người, những kẻ y theo không một ai chẳng được
hiệu nghiệm ngay. Đây là một đầu mối để lợi người vậy.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
203
107. Thư trả lời cư sĩ Trần Huệ Hòa (hai lá thư)
(năm Dân Quốc 18 - 1929)
1) Do Huệ Hồng chuyển thư đến, biết ông sẵn có túc nhân, vừa nghe
Phật pháp liền sanh chánh tín. Nhưng người học Phật ắt phải dốc lòng
giữ vẹn luân thường, nghiêm túc trọn hết bổn phận, dứt lòng tà, giữ lòng
thành, đánh đổ lòng ham muốn xằng bậy của chính mình để khôi phục lễ
nghĩa, đừng làm các điều ác, vâng hành các điều lành, kiêng giết, ăn
chay, tín nguyện niệm Phật, dùng những điều này để tự hành, lại còn dạy
người. Kẻ làm được như thế chắn chắn trong hiện đời có thể dự vào bậc
thánh hiền, lâm chung lên thẳng cõi Cực Lạc. Nay đặt pháp danh cho
ông là Huệ Hòa, nghĩa là dùng trí huệ để điều hòa thân tâm, chẳng cho
chấp lệch lạc vào các thứ kiến chấp Không - Hữu, tham - sân - si v.v…
Lại còn dùng Giới - Định - Huệ, từ bi, hỷ xả v.v… hòa hợp hòng làm
căn cứ tự lợi, lợi tha, ngõ hầu chẳng dẫm theo vết bọn cuồng đồ tự phụ
cao minh trong mấy lúc gần đây, mà cũng chẳng rớt vào bọn ngu phu
kém hèn, tự yên phận.
2) Con người sống trong thế gian nguy hiểm muôn vẻ, một hơi thở ra
không hít vào được, chẳng biết sẽ lại có hình dạng như thế nào. Ông đã
đầu thai vào loài người, may là tâm địa sáng suốt, một niềm hiếu thuận,
nhân từ, khôi phục được bản thể. Nếu như mê muội, sẽ khó quay về!
Phải biết: Đây vẫn còn là tin tức tốt lành nhất, nếu đầu thai vào dị loại thì
càng nguy hiểm hơn. Do vậy, biết rằng: Chúng sanh trong lục đạo đều
không có giống nhau hay khác biệt, đều theo nghiệp thọ báo, không sanh
ở chỗ nào nhất định. Ông đã trải qua nạn ấy, tâm hãy nên quyết định cầu
sanh Tây Phương, ngõ hầu do cơn nguy hiểm này sẽ vĩnh viễn hưởng
yên vui. Tịnh Độ Thập Yếu, Tịnh Độ Thánh Hiền Lục, Triệt Ngộ Ngữ
Lục đã thỉnh được. Lại còn có các sách đã in gần đây đóng thành sáu gói
gởi đi, mong hãy xem xét, thâu nhận. Chuyện ăn chay là do chẳng biết
con người và súc vật luân hồi, sanh ra lẫn nhau, giết hại lẫn nhau, lầm
lẫn cho rằng con người nên ăn chúng nó, chúng nó [sanh ra là] để cho
con người ăn. Đến khi đầu thai vào loài ấy mới biết những suy tính trước
kia là sai lầm.
Ông đã trải qua một phen nguy hiểm ấy, cố nhiên hãy nên gắng sức
tu học, ăn chay. Nếu ở hàng quán, thật khó tự do [ăn chay theo ý muốn]
thì cũng nên sanh tâm bất nhẫn, sanh tâm độ thoát, bớt ăn một chút thì
tốt lắm. Nếu có thể tự do, hãy chớ nên ăn. Lại nữa, tu hành pháp môn
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
204
Tịnh Độ đương nhiên chẳng phải ở chỗ xuất gia hay không! Ông trên có
mẹ già, dưới có vợ con, nếu bỏ mặc không hỏi tới, tự cầu yên vui thì đối
với Phật pháp lẫn thế pháp đều mắc tội lớn, vì chẳng thể tận hết tình
nghĩa, trọn hết bổn phận. Dù có tu trì, công khó địch lại tội, huống gì
chẳng thể tu trì ư? Quán Kinh dạy rõ Tịnh nghiệp chánh nhân của tam
thế chư Phật: Thứ nhất là “hiếu dưỡng cha mẹ, phụng sự sư trưởng, từ
tâm chẳng giết, tu Thập Thiện Nghiệp”. Cách tu này được chư Phật khen
ngợi. Người tại gia tu hành hiện thời so với bốn mươi năm trước kia
đông đảo gấp mấy chục lần, đâu có bao giờ nghe nói người tại gia chẳng
tu hành tốt đẹp đâu? Ông chỉ y theo những điều đã nói trong các sách
Văn Sao, Gia Ngôn Lục của tôi mà tu, chắc chắn sẽ có thể cùng với cha
mẹ, vợ con ông cùng được “sống thì làm bậc thánh hiền, mất đi dự vào
Liên Trì Hải Hội”, mới biết lời tôi quyết chẳng dối gạt ông!
108. Thư trả lời cư sĩ Trạch Phạm
(năm Dân Quốc 21 - 1932)
Những người đàn bà niệm Phật ở vùng Giang - Chiết, thảy đều là tin
nhận lý lẽ vô lý của ngoại đạo, chỉ biết cung kính, khiết tịnh, chẳng biết
luận định theo sự việc, cho nên mới có cái thuyết mù quáng ấy gây hại
trong thế gian khiến cho người ta bị lầm lẫn chẳng cạn. Trước kia,
Quang chẳng biết đến những thứ tà thuyết ấy nên trong Văn Sao tuyệt
chẳng nhắc đến. Sau này mới biết rõ tệ nạn ấy, nên thường nói với hết
thảy mọi người. Có ai khó sanh hãy y theo đó mà niệm thì không một ai
chẳng lập tức được an nhiên sanh nở. Người niệm Phật đi, đứng, nằm,
ngồi đều khéo niệm, nhưng lúc ngủ nghỉ và khi mũ áo không chỉnh tề,
tay chưa rửa, miệng chưa súc, cùng lúc tắm gội, tiêu tiểu cũng như khi
đến chỗ ô uế, đều nên niệm thầm trong tâm, chớ nên niệm ra tiếng. Niệm
thầm công đức vẫn chẳng giảm bớt, chứ niệm ra tiếng thì không hợp
nghi thức.
Nếu đàn bà gặp khi sanh nở, chỉ nên niệm Quán Thế Âm Bồ Tát  (do
Quán Thế Âm Bồ Tát bi nguyện sâu nặng, chứ không phải là chẳng được niệm Phật,
chỉ được niệm Quán Âm, chớ có hiểu lầm)  do đức Quán Âm tâm cứu khổ sâu
nặng, nhưng phải niệm ra tiếng rõ ràng, trọn chớ nên niệm thầm trong
tâm. Niệm thầm trong tâm thì so ra sức yếu hơn, hiệu quả cảm thông
cũng nhỏ. Hơn nữa, lúc ấy phải dùng sức tống đứa con ra; nếu đang
dùng sức tống đứa con ra lại niệm thầm sẽ bị tổn khí thành bệnh. Chính
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
205
sản phụ tự niệm ra tiếng rõ ràng, những người trông nom trong phòng
sanh cũng niệm ra tiếng rõ ràng, người nhà ở phòng khác cũng nên niệm
cho sản phụ ấy. Chớ nên bảo “lõa lồ bất tịnh, nếu niệm sợ bị mắc tội
lỗi!” Phải biết: Lý cố nhiên có nhất định, nhưng sự biến đổi, chứ không
phải chỉ có một! Chỉ nên dựa theo sự để luận lý, đừng luận theo kiểu
chấp lý hẹp hòi. Ví như con cái lỡ dại té vào hầm xí, nước, lửa, kêu cha
mẹ để cầu cứu, cha mẹ nghe tiếng liền đến cứu ngay, trọn chẳng đến nỗi
vì thân thể của chúng nó không sạch sẽ, áo mũ không chỉnh tề mà chẳng
chịu cứu vớt, mặc kệ cho chúng nó chết! Phẩm đức của Bồ Tát sâu xa
hơn cha mẹ vô lượng vạn vạn lần. Khi chúng sanh bị khổ cầu cứu Ngài,
[Bồ Tát] chỉ có ý niệm cứu khổ, trọn chẳng có ý niệm so đo hình dạng!
Hơn nữa, lúc ấy là lúc không làm sao khác được, chẳng thể biểu thị
sự cung kính, sạch sẽ, đành lõa lồ, bất tịnh! Nếu có thể [cung kính, sạch
sẽ] mà không làm sẽ thành có tội. Nếu chẳng thể tỏ lộ vẻ cung kính thì
chỉ nên luận theo lòng thành quy hướng trong tâm, đừng bàn đến chuyện
lễ mạo, nghi thức nơi hình tướng. Bồ Tát không khổ nào chẳng cứu,
không nạn nào chẳng cứu, lẽ đâu lại bỏ rơi sản phụ? Tuy trong kinh chưa
nói đến rõ ràng, nhưng hãy nên suy tưởng cái tâm “cứu khổ mong dứt
bặt nỗi khổ lớn lao trong đời người để thỏa từ tâm” của Bồ Tát! Huống
chi trong kinh Dược Sư, đoạn kinh đức Phật dạy sản phụ niệm Phật
Dược Sư như sau: “Nếu có nữ nhân đang lúc sanh nở, chịu nỗi khổ cùng
cực, nếu có thể chí tâm xưng danh, lễ bái, tán thán (xưng danh thì sản phụ
làm được, còn lễ bái, tán thán, cung kính, cúng dường chính là chuyện của người
nhà, chứ sản phụ không thể làm được), cung kính, cúng dường đức Như Lai
ấy, mọi nỗi khổ đều trừ”  (“Mọi nỗi khổ đều trừ” thì chẳng bị khổ gì! Đứa con
sanh ra được lợi ích lớn lao không thể diễn tả được! Sản phụ niệm thì được lợi ích
lớn lao như thế, lẽ nào người niệm Phật vừa bước vào phòng bà đẻ thì công đức
niệm Phật thường ngày liền hoàn toàn bị mất sạch hay sao? Kẻ vô tri tự lập hạn
định, tự lầm, lầm người. Tội há thể cùng tận, đáng thương thay) . Đứa con sanh ra
thân thể trọn vẹn, hình sắc đoan chánh, ai thấy đều hoan hỷ, lợi căn
thông minh, an ổn ít bệnh, không bị phi nhân đoạt mất tinh khí. Có thể
biết rằng lúc sanh nở chịu niệm thì chẳng những vô tội mà cả mẹ lẫn con
đều an toàn, được lợi ích lớn lao, gieo đại thiện căn. Sản phụ còn như
vậy thì những người khác [cứ suy ra] ắt biết được.
Ông Mã Thuấn Khanh ở Hồ Nam  (trong Văn Sao có nhắc đến tên ông này)
là người Hồi Hồi 165 (người Hồi Hồi quy y chỉ có một gia đình này) , vợ chồng
165 Hồi Hồi, còn gọi là Hồi tộc, Hồi Hột, là một danh từ chung để chỉ những người theo đạo
Hồi ở Trung Hoa. Trước kia, danh từ này được dùng với nghĩa rộng hơn để chỉ chung tất cả
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
206
họ và năm đứa con đều gởi thư xin quy y. Mùa Thu năm Dân Quốc 18
(1929) gởi thư cho biết: Vợ ông ta sanh năm đứa con, hai lần đầu còn
bình an, lần thứ ba liền băng huyết, lần thứ tư, thứ năm càng nguy ngập
hơn. Nay chẳng bao lâu nữa sẽ sanh, nếu bị băng huyết lần nữa, chắc sẽ
mất mạng, xin chỉ cách cứu vớt. Quang bảo họ chí thành niệm Quán Thế
Âm Bồ Tát, lúc đang sanh nở tuy lõa lồ, bất tịnh, chớ nghĩ vì lẽ đó chẳng
thể niệm được! Lại cần phải niệm ra tiếng, chớ nên niệm thầm. Ông ta
lại xin đặt sẵn pháp danh cho thai nhi. Thư Quang gởi đến, vợ chồng ông
ta cùng xem, vợ ông ta niệm liền. Ngày hôm sau liền sanh, trong lúc
đang sanh vẫn niệm, được an nhiên không khổ sở! Ông ta liền viết thư
phúc đáp cho biết chuyện vượt ngoài ý nghĩ, Bồ Tát thật có thể nói là đại
từ đại bi vậy! Từ mùa Thu năm Dân Quốc 15 (1926) trở đi, Tăng Quảng
Văn Sao in xong, bất luận văn tự nào đều nhất loạt chẳng giữ lại bản
nháp để khỏi uổng tiền ấn loát. Do gần đây biết sâu xa thói tệ này, luôn
thường nói chuyện lợi - hại với hết thảy mọi người, mong họ lan truyền
điều này để cứu vớt sẵn nỗi hoạn nạn và tánh mạng của sản phụ cùng
đứa con. Dẫu có ai không thông cảm, cho là Quang ưa nói chuyện bà đẻ
cũng chẳng tiếc gì, chỉ mong cứu vãn thói ác này khiến cho mọi người
cùng sanh chánh tín mà thôi!
109. Thư trả lời cư sĩ Châu Đức Đại
(năm Dân Quốc 21 - 1932)
Pháp môn Niệm Phật chú trọng tín nguyện, có tín nguyện nhưng
chưa được nhất tâm cũng có thể vãng sanh. Đắc nhất tâm nhưng không
có tín nguyện, vẫn chẳng được vãng sanh! Người đời phần nhiều chú
trọng nhất tâm, chẳng chú trọng tín nguyện, tức là đã đánh mất cái quan
trọng cốt lõi nhất. Nếu lại còn sanh khởi mối nghi “chưa đắc nhất tâm,
sợ rằng chẳng được vãng sanh” thì hoàn toàn trái nghịch với lòng tin
chân thành, nguyện thiết tha mất rồi! Kiểu suy nghĩ này tợ hồ là suy nghĩ
tốt, nhưng thật ra, nếu do đây càng tăng thêm tín nguyện để đạt đến nhất
tâm thì đó là cách suy nghĩ tốt; còn nếu do chưa được nhất tâm bèn
giáo đồ Hồi giáo và các quốc gia theo đạo Hồi. Từ đời Thanh trở đi, chữ Hồi Hồi được dùng
để chỉ riêng những dân tộc thiểu số theo đạo Hồi tại Trung Hoa, như dân Duy Ngô Nhĩ
(Uigur) ở Tân Cương, dân Đông Hương Hồi ở Cam Túc, dân Tán Lạp ở Thanh Hải, dân Hồi
Cương, Đột Quyết sống dưới chân Thiên Sơn chẳng hạn. Dân Hồi Hồi thường có nguồn gốc
từ Trung Á như Ả Rập hoặc Iran v.v…
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
207
thường nghĩ chẳng thể nào vãng sanh được thì sẽ trở thành cách suy nghĩ
xấu, chẳng thể không biết! Muốn được nhiếp tâm quy nhất, điều quan
trọng nhất là tâm thiết tha vì sanh tử, điều thứ hai là khẩn thiết chí thành,
điều thứ ba là phải chân thật niệm từ trong tâm, miệng đừng lem lém đọc
qua. Nếu vẫn chẳng thể quy nhất, hãy nên dựa theo cách Thập Niệm Ký
Số trong Văn Sao, ắt sẽ dễ dàng tự đạt được quy nhất.
110. Thư trả lời cư sĩ Sa Dung Chi
(năm Dân Quốc 21 - 1932)
Làm phận con, đạo làm vẻ vang cha mẹ là tận lực thực hành Tu Đức
ngõ hầu hết thảy mọi người đều do kính trọng ta mà nghĩ đến đấng sanh
ra ta, đấy mới là phương pháp thiết yếu nhất. Thường hay thấy người đời,
sau khi cha mẹ khuất núi rồi bèn đi khắp nơi tìm những người có danh
tiếng, có địa vị để nhờ viết lời tán tụng, chứ chẳng chú trọng tự mình
gắng công tu đức, làm điều nhân nghĩa khiến cho cha mẹ được vang
danh. Tôi thường nói: “Người đời phần nhiều chuộng danh ghét thật,
đặc biệt muốn phô trương một chốc, chẳng nghĩ tới chuyện kỷ niệm suốt
đời!” Ông đã tin nhận Phật pháp, cha ông cũng đã biết nghĩa lý “tâm sẵn
có đầy đủ, tâm tạo, tâm làm, tâm là”. Phàm ma chay, chôn cất, kính thần,
đãi khách, mọi chuyện đều nên y theo sự chế định của đức Phật, chẳng
dùng rượu thịt, ngõ hầu xướng suất cả làng [noi theo gương tốt đẹp ấy].
Quang già rồi, tinh thần, công phu, mục lực đều chẳng đủ. Chỉ soạn
mười sáu câu tụng 166 , chẳng thể viết bài ký Sanh Tây. Ông hãy tự viết,
hoặc xin bậc cao nhân khác viết. Gần đây, những chuyện bút mực do
người khác nhờ vả Quang đều nhất loạt thoái thác, chẳng phải do không
muốn nhọc công vì người khác, mà vì sức chẳng kham nổi! Trong thư
ông hoàn toàn chẳng nhắc đến danh tự của cha ông, nên trong phần đầu
chỉ đành để trống chỗ hai chữ, xin hãy đề thêm vào. May là cha ông đã
được vãng sanh, mẹ ông vẫn còn, cố nhiên nên khuyên chỉ sẵn, ngõ hầu
cụ chết sạch cái tâm [mong cầu] hết thảy phước báo nhân thiên vinh hiển
hư huyễn trong thế gian, lấy quyết chí vãng sanh hòng siêu phàm nhập
thánh làm chí hướng sự nghiệp thì lợi ích lớn lắm. Phàm làm những Phật
sự trong khi tang lễ đều nên lấy niệm Phật làm chánh. Nếu niệm kinh,
bái sám, làm đạo tràng Thủy Lục thì ít được lợi ích thật sự vậy!
166
Xin xem bài “Ca tụng hạnh cao đẹp của ông Sa Tuyết Phảng” trong phần Tán Tụng của
Ấn Quang Pháp Sư Văn Sao Tục Biên, quyển Hạ.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
208
111. Thư trả lời cư sĩ Trương Hải Kiều ở Nam Thông
(năm Dân Quốc 25 - 1936)
Trong lúc vận nước nguy ngập, dân không lẽ sống này, gặp lúc
chuyện tương lai chẳng thể suy tính được này, đã là hạng phàm phu sát
đất, đầy đủ Hoặc nghiệp, chẳng thể chuyên tâm dốc chí học Phật, lại cứ
muốn ngay trong đời này sẽ giải quyết được đại sự sanh tử vốn chẳng
thể giải quyết xong trong trăm ngàn vạn ức kiếp, mà nếu chẳng lấy
chuyện cầu sanh Tịnh Độ làm chí hướng, sự nghiệp thì sợ rằng chỉ có
nhân, chứ không thể do đâu đạt được cái quả! Quang tự lượng là phận
độn căn, lúc mới xuất gia liền quy y nơi Tịnh Độ. Lại do hơn năm mươi
năm trải đời, tuy chẳng hiểu rành Phật pháp chi hết, nhưng đối với pháp
Tịnh Độ cố nhiên do [đã sẵn] cái chí từ thuở ban đầu nên chưa hề lầm
lẫn! Đối với hết thảy những ai hữu duyên đều dùng [pháp này] để kính
khuyên.
Biển sanh tử sâu thẳm, đường Bồ Đề xa vời, muốn trong đời này giải
quyết xong đại sự này mà bỏ một pháp Tịnh Độ, đừng nói chi không
thông suốt hết thảy pháp môn, dù có thông cũng chẳng thể rốt ráo được
hưởng lợi ích thật sự! Vì sao vậy? Do hết thảy pháp môn đều cậy vào tự
lực để đoạn Hoặc chứng Chân hòng liễu sanh tử; còn pháp môn Tịnh Độ
nếu đầy đủ tín nguyện, niệm danh hiệu Phật, cầu sanh Tây Phương liền
có thể cậy vào Phật từ lực vãng sanh Tây Phương. So sánh hai pháp thì
sự khó - dễ khác biệt vời vợi như trời với vực! Huống chi đương lúc đại
kiếp đón đầu này, vẫn cứ muốn nghiên cứu kinh luận sâu thẳm, chẳng
lấy pháp “hễ siêu bèn vào thẳng địa vị Như Lai” này làm chí hướng, sự
nghiệp thì sợ rằng khó thể mãn nguyện mà sẽ thành ra than dài sườn sượt
“mười người hết chín kẻ chần chừ”!
Nay đặt pháp danh cho ông là Huệ Độ, nghĩa là quy y pháp môn
Tịnh Độ được nói ra bởi trí huệ của Phật để tự hành, dạy người, ngõ hầu
nương theo Phật từ lực vượt thoát sanh tử, nên có tên là Huệ Độ. Ông
biếu Quang tám đồng, Quang bèn gởi cho ông tám đồng kinh sách. Nếu
chịu lắng lòng đọc tụng những kinh ấy, mở xem các thứ trước thuật, sẽ
tự có thể biết cái nhìn của Quang không lầm! Lại cần phải biết nay đang
là đời loạn đã đến mức tột cùng, không có thuốc chữa! Nguyên nhân đều
là do học thuyết Tống Nho bài xích nhân quả, luân hồi ươm mầm từ tám
chín trăm năm trước, đến nay liền bộc phát! Nay muốn vãn hồi thế đạo
nhân tâm, nếu chẳng nêu rõ cái gốc họa này, dù có muốn vãn hồi cũng
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
209
khó thể được, vì nhân quả là phương tiện lớn lao để thánh nhân trị thiên
hạ, để Phật độ chúng sanh, là pháp để trị bệnh cả gốc lẫn ngọn vậy.
Quang già rồi, mục lực lẫn tinh thần đều chẳng đủ, từ rày chỉ nên y theo
những kinh sách đã gởi mà tu, chẳng cần gởi thư đến nữa để đôi bên
khỏi mất công nhọc nhằn!
112. Thư trả lời cư sĩ Địch Trí Thuần
(năm Dân Quốc 27 - 1938. Ông này vốn có tên là Văn Tuyển)
Thư của ông và thư của Liên Phương đã nhận đủ cả rồi. Ông có thể
trì được kinh Lăng Già, có thể nói là xưa đã có thiện căn. Pháp ấn tâm
chẳng phải chỉ hạn cuộc tại chỗ ấy. Nếu có thể tuân theo [lời dạy của Bồ
Tát] Đại Huệ 167 trong phẩm Đoạn Nhục, phàm thấy hết thảy những sinh
vật đều coi như cha mẹ, anh em trai, chị em gái, vợ con, quyến thuộc thì
môn ấy sẽ rộng mở, không pháp nào chẳng nhập được! Nếu thật sự nhập
được môn này (tức “tưởng hết thảy sinh vật như ruột thịt, không ăn thịt
chúng nó”) dẫu chưa đạt được pháp ấn tâm, so với những kẻ đã đắc pháp
ấn tâm kia nhưng chưa chịu nhập môn này thì công đức cách biệt như
trời với vực! Bởi lẽ, một đằng là hiểu xuông nhưng chẳng có tâm đại Bồ
Đề, một đằng là thật hành đạo Bồ Đề.
Vả nữa, đừng cho lời tôi là sai. Dẫu chưa đạt được tâm ấn của Phật,
của Tổ, nhưng đem công đức này hồi hướng vãng sanh, hễ được vãng
sanh liền lên thẳng [địa vị] Bất Thoái, thân cận Di Đà và thánh chúng, sẽ
đích thân chứng được tâm của Phật, của Tổ. Chúng sanh đời Mạt muốn
liễu sanh tử, chẳng lấy tín nguyện niệm Phật cầu sanh Tây Phương làm
chí hướng, sự nghiệp, tuy sở ngộ giống như Ngũ Tổ Giới  (Ngũ Tổ là tên
chùa. Sư Giới thiền sư từng làm Trụ Trì chùa Ngũ Tổ ở Hoàng Mai nên cõi đời gọi
ngài là Ngũ Tổ Giới) , Thảo Đường Thanh cũng chỉ được kết quả [thân sau
trở thành] Tô Đông Pha, Tăng Lỗ Công 168 . Đường sanh tử xa xôi, đời
167 Đại Huệ (Mahāmati) là vị Bồ Tát thượng thủ, đương cơ của kinh Lăng Già.
168 Tăng Lượng (1019-1083), tự Tử Nhân, người xứ Kiến Xương, Nam Phong (nay là huyện
Nam Phong, tỉnh Giang Tây), là một nhà văn nổi tiếng thời Bắc Tống, được xếp vào Đường
Tống Bát Đại Gia (tám văn gia, thi sĩ nổi tiếng thời Đường Tống). Từ năm 18 tuổi, do theo
cha du ngoạn, ông viết bài Du Tín Châu Ngọc Sơn Tiểu Nham Ký, rất được giới văn sĩ thời
ấy tán thưởng. Năm 20 tuổi, ông ngao du khắp Trung Hoa, giao du rộng rãi với những danh
nhân đương thời như Vương An Thạch và Âu Dương Tu. Ông đỗ Tiến Sĩ năm 1057, làm
quan đến chức Trung Thư Xá Nhân, chuyên trách biên soạn sử liệu cho triều đình. Theo
truyện ký, mẹ ông vốn là phu nhân của Tể Tướng Tăng Dịch Chiêm, là một tín đồ rất hâm
mộ Phật pháp, thường cúng dường hòa thượng Thảo Đường Thanh rất trọng hậu. Khi Tể
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
210
sau, đời sau nữa, chẳng biết kết quả lại như thế nào? Pháp môn Tịnh Độ
chính là pháp đặc biệt khế lý khế cơ trong cả một đời giáo hóa của đức
Phật, dưới là từ Ngũ Nghịch, Thập Ác, trên đến Đẳng Giác Bồ Tát đều
nên tu tập, đều có thể siêu phàm nhập thánh ngay trong đời này. Tất cả
hết thảy những pháp cao sâu huyền diệu khác phần nhiều khế lý, nhưng
trọn chẳng thể khế hợp khắp cả ba căn cơ thượng, trung, hạ. Chúng ta từ
vô thỉ cho đến tận đời này vẫn còn lưu chuyển trong luân hồi, đều là vì
trong những đời trước do ngu muội nên chẳng dám gánh vác, hoặc do
cuồng dại nên hoàn toàn chẳng tin nhận mà ra!
Quang nói điều này [vì] sợ ông vẫn để chí nơi kinh Lăng Già, lấy
chuyện đắc tâm ấn của Phật làm chí hướng, sự nghiệp thì kết quả sẽ
giống hệt như Ngũ Tổ Giới, Thảo Đường Thanh mà thôi! Ông đừng học
theo bậc đại thông gia, hãy chết lòng trọn ý, tuân theo [lời dạy trong]
phẩm Đoạn Nhục tu Tịnh nghiệp thì chắc chắc có thể sanh về Tây
Phương được! Quang mục lực chẳng đủ, chẳng thể viết tường tận. Trong
mùa Xuân, một đệ tử ở Vô Tích đã in cuốn Đồng Mông Tu Tri 169 , một
nửa phía sau in kèm theo Phật Pháp Cảm Ứng cũng như mấy bài văn của
Quang, cũng có thể giúp cho việc tự lợi, lợi tha. Sách Tang Tế Tu Tri
(những điều cần biết trong ma chay, cúng tế) cũng là đạo trọng yếu để
dứt tai, trừ họa, tôn trọng cha mẹ, mến yêu cha mẹ. Mỗi thứ gởi hai bản,
một để tự giữ, một bản tặng cho người khác xem. Đấy cũng là những
sách trọng yếu để người học Phật thay đổi phong tục vậy.
113. Thư trả lời cư sĩ Đậu Trí Duệ
(năm Dân Quốc 27 - 1938. Ông này vốn có tên là Liên Phương)
Đức Phật dạy: “Chư Phật dĩ bát khổ vi sư, cố đắc thành vô thượng
giác đạo” (Chư Phật lấy tám khổ làm thầy, cho nên được thành giác đạo
vô thượng). Nếu ông không có bệnh, sợ rằng trong đời này chẳng có
Tướng Tăng Dịch Chiêm cáo lão hồi hưu rất vinh hiển, Thanh Thảo Đường sanh tâm hâm
mộ, bèn nói: “Lão tăng nguyện làm con của phu nhân”. Nói xong, không lâu sau bèn viên
tịch năm 70 tuổi, liền đầu thai vào nhà họ Tăng. Khi đó, phu nhân nhớ lại lời Thanh Thảo
Đường, cho người sang chùa hỏi thì quả nhiên hòa thượng mất đúng vào lúc Tăng Lượng
được sanh ra.
169 Đồng Mông Tu Tri (trẻ nít cần biết) là một cuốn sách dạy nhi đồng, do Lý Dục Tú biên
soạn vào đời Thanh, nội dung dạy những điều cần thiết về phép ứng xử và bổn phận làm
người của đứa con trong gia đình. Về sau, ông Giả Tồn Nhân cũng sống vào đời Thanh, tu
chỉnh, nhuận sắc, đổi tên sách này thành Đệ Tử Quy.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
211
nhân duyên nghe đến Phật pháp. Cao Tử Khâm dùng Văn Sao để trị
chứng bệnh của ông. Ông có thể y theo Văn Sao tu trì thì chắc chắn có
thể vãng sanh Tây Phương, liễu sanh thoát tử, siêu phàm nhập thánh.
[Những lời lẽ trong bộ] Văn Sao của Quang đều là lấy những lời của
Phật, của Tổ đã nói rồi tùy theo căn cơ mà nói cho dễ hiểu, chứ thật sự
không có một câu nào nói mò. Ông có thể y theo đó tu hành sẽ tốt hơn
gặp mặt Quang nhiều lắm. Hiện thời chẳng bằng được trước kia, nhất cử
nhất động đều có chướng ngại. Huống chi tuổi già đường xa, gặp nhau
ích gì? Không gặp nhau tổn hại gì? Dẫu có khai thị cũng chỉ là những lời
lẽ trong Văn Sao, há có lý nào mới mẻ được nói riêng ư? Ngàn phần
mong ông đừng tới, cứ lấy tâm khế hợp nhau coi như đã gặp gỡ là được
rồi! Điều quan trọng thứ nhất là ăn chay, những điều khác đã nói tường
tận trong Văn Sao. Thư của Địch cư sĩ (tức ông Địch Trí Thuần) viết
thẳng một lèo cũng là nhằm để khai thị cho ông. Nay đặt pháp danh cho
ông là Trí Duệ, đọc Văn Sao sẽ biết chỗ quay về, nương tựa. Trí thức ấy
có thể gọi là Trí Duệ (trí huệ thông minh, sáng suốt) vậy!
114. Thư chỉ dạy cư sĩ Sài Dã Ngu
(pháp danh là Trí Thao)
Ai cũng đều có thể làm Nghiêu, Thuấn, ai nấy đều có thể thành Phật.
Chỉ là “thánh mất niệm thành cuồng, cuồng khắc chế được ý niệm sẽ
thành thánh. Hễ mê thì Phật là chúng sanh, hễ ngộ thì chúng sanh là
Phật”. Hãy cầu theo đó, mấu chốt tại ta. Do vậy, cố nhiên hãy nên trên
kính mộ chư thánh, dưới coi trọng linh tánh của chính mình, dè dặt,
kiêng sợ, gắng sức, phẫn chí tu trì. Sốt sắng vâng giữ luân thường,
nghiêm túc trọn hết bổn phận, đừng làm các điều ác, vâng làm các điều
lành, sáng dậy tối ngủ chẳng khiến người sanh ra ta phải hổ thẹn. Người
làm được như thế chính là hiền, là thiện, chẳng đến nỗi nhơ nhớp trời đất.
Lại còn sanh tín phát nguyện trì danh hiệu Phật, cầu sanh Tây Phương để
mong đích thân chứng được Phật Tánh sẵn có, viên thành vô thượng Bồ
Đề mới thôi.
Đại trượng phu sanh trong thế gian, nếu chẳng biết đại thể, chỉ biết
ham mê ăn uống, nam nữ, tham cầu thanh sắc, của cải, lợi lộc thì có khác
gì các dị loại, nỡ để tư cách “có thể trở thành Nghiêu - Thuấn, có thể
thành Phật” biến thành căn cứ để luân hồi kiếp số dài lâu trong lục đạo,
chịu đủ mọi nỗi khổ, chẳng đáng buồn ư? Ông đã phát tâm quy y Tam
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
212
Bảo, hãy nên lấy “niệm niệm đối trị phiền não tập khí làm gốc, dứt lòng
tà, giữ lòng thành, đánh đổ lòng ham muốn xằng bậy của chính mình để
khôi phục cái lễ, sửa ác tu thiện, giữ vẹn luân thường, trọn hết bổn phận,
tu ròng Tịnh nghiệp” để tự hành, dạy người, ngõ hầu trong là cha mẹ,
anh em, vợ con, quyến thuộc, ngoài là họ hàng, bè bạn, xóm giềng, làng
nước đều cùng được tưới gội bởi sự giáo hóa của Phật, cùng trở thành
người lành thì mới chẳng uổng cuộc đời này và dịp gặp gỡ này.
Sách Trung Dung nói: “Nhân giai viết dư trí, khu nhi nạp chư cổ,
hoạch hãm tịnh chi trung, nhi mạc chi tri tỵ dã” (Con người ai cũng tự
cho là mình thông minh, nhưng nếu thân bị hãm vào lưới rập, sụp hầm
bẫy, chẳng biết tránh né ra sao) 170 . Do chỉ biết hướng ra ngoài theo đuổi,
chẳng biết hồi quang phản chiếu nên mới tai hại như thế. Nếu có thể
phản chiếu tự tâm, ẩn giấu cái trí để mong tự chiếu thì sẽ có thể học
thánh, học hiền, học Phật, học Tổ, ắt còn sống thì dự vào bậc thánh hiền,
mất sẽ lên cõi Cực Lạc. Đấy chính là đại ý của cái tên Quang đặt cho
ông vậy. Lại chỉ vì “thánh đánh mất ý niệm bèn thành cuồng, cuồng
khắc chế được ý niệm bèn thành thánh, mê thì Phật là chúng sanh, ngộ
thì chúng sanh chính là Phật”. Bốn câu này nếu chẳng khéo hiểu chắc sẽ
đến nỗi nẩy sanh nghi ngờ, bàn luận sai lầm. Nay sẽ giải thích đại lược:
Thoạt đầu nói đến thánh hay Phật đều là ước theo bản thể của tự tâm mà
nói, chứ không phải là đã thành thánh hay thành Phật! Kế đó, nói đến
“đánh mất ý niệm, khắc chế ý niệm, mê, ngộ” chính là luận trên sự tu trì,
rèn luyện thuận hay nghịch. Cuối cùng, nói “thành cuồng, thành thánh,
tức là chúng sanh, tức là Phật” chính là nói đến hiệu quả ước theo sự tu
trì nghịch hay thuận. Nếu chẳng biết Phật và Thánh được nói trong phần
đầu là nói theo bản thể của cái tâm, sẽ tưởng là đã thành thánh, thành
Phật lại còn trở thành cuồng, thành chúng sanh thì tai hại lớn lắm! Do
vậy, chẳng thể không giảng đại lược cho ông. Những điều khác hãy đọc
kỹ trong Văn Sao, tự đọc sẽ biết hết!
115. Thư trả lời cư sĩ Ngu Tăng
Chuyện phóng sanh vốn là để cảm phát cái tâm kiêng giết, bảo vệ
sanh mạng của đồng nhân, thực hành ý niệm bất nhẫn trắc ẩn của chính
170 Chúng tôi dịch câu này theo cách diễn giải của Tứ Thư Bạch Thoại Giải Thích. Theo sách
ấy, chữ Chư (諸) ở đây chính là cách viết giả tá của chữ Ư (於).
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
213
mình mà thôi. Người đời đông đúc, tâm hạnh mỗi người mỗi khác. Tuy
chẳng thể cảm động toàn bộ mọi người, dầu chỉ cảm động được một
người thì suốt một đời kẻ ấy đã bớt giết bao nhiêu sanh mạng, huống chi
chẳng phải chỉ có một người [bị cảm động mà thôi]!
Nếu nói “cá nhỏ bị cá lớn ăn, dẫu có thả trong sông to cũng khó khỏi
sa lưới rập” thì kiểu suy tính này tợ hồ có lý, nhưng thật ra đã ngăn trở
thiện niệm của người khác, giúp người ta tạo sát nghiệp. Kẻ ấy may mắn
được làm người, bản thân có lẽ chẳng đến nỗi bị giết chóc nên mới nêu
ra lý lẽ vô lý đó để tỏ ra mình có trí hòng khuất phục kẻ phóng sanh. Nếu
kẻ ấy là cá và là các sanh mạng lúc sắp bị giết, chắc chắn sẽ chẳng chịu
khởi lên thứ ý tưởng ấy, chỉ mong có người cứu mạng cho mình, chẳng
hề có ý tưởng “dù có được loài khác cứu, vẫn sợ sau này lại bị loài vật
khác ăn thịt hay bị người khác bắt được”, chỉ nguyện cam tâm bị giết để
sau này khỏi gặp tai ương nữa! Nếu trong lúc ấy mà khởi lên được ý
niệm ấy thì vẫn chưa đủ để tranh cãi! Huống chi muôn vàn phần là trong
lúc ấy chẳng thể nào khởi lên được ý niệm ấy! Trong lúc không bị dính
dáng đau đớn, lại thốt ra lời ấy ngăn trở thiện niệm của người ta, dấy
động cơ duyên giết chóc của người ta! Nếu kẻ ấy trong đời sau chẳng tự
thọ lấy quả báo ấy thì mặt trời, mặt trăng sẽ [từ phương Tây] xoay sang
phương Đông, trời đất sẽ đổi ngôi vậy! Há nên thốt lời xằng bậy ư?
Cá lớn nuốt cá nhỏ cố nhiên có chuyện ấy, đã thả ra rồi bị bắt lại
cũng chẳng thể không có chuyện ấy. Nếu nói cá nhỏ bị cá lớn ăn sạch
không còn sót gì thì chẳng hề có sự lý ấy! Những con vật được thả đều
bị người ta bắt lại hết cũng chẳng hề có sự lý ấy! Sao lại lo lắng quá
đáng như thế? Ví như cứu giúp dân chúng bị nạn thì cho [người ta] một
manh áo hoặc một bữa ăn, họ cũng chẳng đến nỗi phải bị chết ngay.
Trong lúc ấy bèn nói: “Một manh áo, một bữa cơm này sao có thể no ấm
suốt đời được? Cho họ có ích lợi chi đâu, chẳng thà để họ chết rét, chết
đói thì sẽ chẳng bị chết đói, chết rét lâu dài ư?” Lại như cường đạo cướp
bóc người ta, [nếu được] kẻ có sức mạnh chống cự, kẻ ấy (tức nạn nhân)
sẽ nói: “Nếu ông có thể chống cự suốt cả đời thì tốt lắm, chứ chỉ chống
cự được một chốc, có ích gì đâu? Đâm ra chẳng bằng cứ mặc kệ cho nó
cướp sạch hết đi, sau này sẽ chẳng lại bị cướp đoạt nữa thì tốt hơn!” hay
sao? Cha mẹ thường nuôi nấng vỗ về con cái, nhưng mẹ hiền chẳng thể
nuôi nấng, vỗ về thân đời sau của đứa con, nó sẽ nói: “Chẳng thể nuôi
nấng, vỗ về, chẳng thà giết đi thì hơn!” hay sao?
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
214
Quân tử tu đức, chẳng vì điều thiện nhỏ mà không làm, chẳng vì điều
ác nhỏ mà làm. Những kẻ cứ mong muôn điều chẳng sót một điều nào
rồi mới chịu thực hành phóng sanh sẽ làm cho người trong cả cõi đời dẫu
sống hết tuổi thọ đều chẳng thực hiện chuyện kiêng giết, phóng sanh,
trong tương lai ắt họ sẽ lâm vào cảnh “muôn người không một ai có thể
cứu cho mình khỏi chết được!” Buồn thay, đau đớn thay, khôn ngăn dài
dòng bày tỏ!
116. Thư trả lời cư sĩ Thiệu Huệ Viên
Ngày hôm qua nhận được thư cho biết trong số những vị hương thân
nơi chỗ ông có Phan Trọng Thanh ở Trương Gia Khẩu gởi thư đến muốn
được quy y. Người này tánh chất chân thành, chất phác, về mặt học vấn
cũng có nghiên cứu. Ông ta đã phát tâm, Quang chỉ nên tùy duyên. Nay
đặt pháp danh cho ông ta là Huệ Thuần, do hết thảy chúng sanh đều sẵn
đủ Phật Tánh, tức là đều sẵn đủ Phật Huệ; nhưng do tham - sân - si v.v…
xen tạp vào trong nên Phật Huệ bèn trở thành tri kiến của chúng sanh.
Nay đã biết Phật Huệ vốn sẵn có, bèn chú tâm kiểm điểm nơi khởi tâm
động niệm, xử sự, chẳng để cho tri kiến tham - sân - si v.v… phát sanh.
Lại hãy nên dùng lòng tín nguyện sâu để trì danh hiệu Phật, kiêng giết,
bảo vệ sanh mạng, yêu tiếc sanh mạng loài vật, đừng làm các điều ác,
vâng làm các điều lành, tự hành, dạy người cùng tu Tịnh nghiệp thì Huệ
ấy sẽ dần dần thuần. Nếu giữ được điều này chẳng để mất thì vãng sanh
Tây Phương sẽ vừa thuần vừa dễ. Đến khi Phiền Hoặc hết sạch, phước
trí viên mãn thì Huệ sẽ thuần đến tột bậc, viên thành Phật đạo. Người đời
thường lầm lạc bảo mình có trí huệ, chẳng biết trí huệ là vàng còn trong
quặng, hoàn toàn chưa sử dụng được, cần phải luyện ròng khiến cho
những chất xỉ quặng (những tạp chất) hoàn toàn tiêu hết thì mới được lợi
ích. Đại ý là như vậy, mong hãy chuyển [những ý nghĩa này] đến cho
[ông ta]. Người học Phật chú trọng vào việc tận tụy thực hành. Con
người hiện thời phần nhiều mong sao miệng lưỡi nhạy bén, [tức là] kể
tên những món ăn thật hay, thật đẹp, nhưng vô ích cho cái bụng rỗng
tuếch, đáng buồn thay!
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
215
117. Thư gởi cư sĩ Ngụy Mai Tôn 171 (mười sáu lá thư)
(năm Dân Quốc 11 - 1922. Ông này vốn tên là Gia Hoa, Mai Tôn đến năm Dân
Quốc 18 (1929) mới quy y, lúc này còn coi như là bè bạn)
1) Mùa Đông năm ngoái, [Vương] Ấu Nông gởi thư đến nói các hạ
tín tâm chân thật, thiết tha. Quang nói: Biết rõ hết thảy chúng sanh đều
sẵn có Phật Tánh, nhưng chưa thôi ăn thịt được, tức là “phú quý học đạo
nan” (giàu sang học đạo khó). Nào ngờ chưa đầy ba bốn tháng, các hạ
liền thôi ăn thịt. Ấu Nông lại gởi thư tường thuật đầu đuôi, do lòng tinh
thành cảm vời ra đó chăng? Hay chỉ là chuyện phù hợp ngẫu nhiên?
Người học đạo muốn đoạn được tập khí cần phải có nghị lực, nếu chần
chừ thoái thác sẽ tiếp tục lâu dài, trọn không khi nào dứt được! Các hạ
đã trừ được tập khí phú quý, cố nhiên dễ dàng thành tựu Tịnh nghiệp!
Mai sau cao đăng Thượng Phẩm, chứng Vô Sanh Nhẫn, hầu đức Di Đà
dài lâu, đích thân theo gót hải chúng, sẽ lại phân thân hiện bóng trở vào
đời ác Ngũ Trược này độ thoát chúng sanh, đều do nghị lực ấy làm cơ sở,
may mắn nào hơn?
Do một người bạn khuyến khích, Quang bèn in An Sĩ Toàn Thư
dạng thâu nhỏ ngõ hầu phổ biến rộng khắp để mong vãn hồi thế đạo
nhân tâm, nhưng người thưa đức bạc, người nghe theo [sự xướng suất
này] ít ỏi, đến nay mới chỉ quyên mộ in được hai vạn hai ba ngàn bộ
sách mà thôi. Năm ngoái đã muốn gởi thư các hạ mong giúp đỡ quyên
mộ ấn hành; nhưng do bận bịu giảo chánh và các việc khác không rảnh
rang nên để trễ nãi đến nay. Ông Trương Quý Trực ở Thông Châu buôn
bán phát đạt, giàu có dư dả, nhiệt tâm làm chuyện công ích. Trộm nghĩ:
Quang lưu hành An Sĩ Toàn Thư chính là mưu tính lợi lạc cho quốc dân,
biện pháp làm chuyện này trọn chẳng tệ hại. Nếu ông ta biết được, cũng
sẽ bỏ ra một khoản tiền lớn để mong làm chuyện cứu nước cứu dân
không lưu lại dấu vết, nhưng Quang trọn chưa hề gặp gỡ, chẳng tiện gởi
thơ khuyên. Nếu các hạ xót thương tấm lòng ngu thành của Quang hãy
171 Ông Ngụy Mai Tôn (1862-1933), tên thật là Gia Hoa, tự là Mai Tôn, hiệu Trinh Sĩ, người
xứ Giang Ninh, đỗ Tiến Sĩ thời Quang Tự, từng làm quan đến chức Hàn Lâm Biên Tu, rồi
Tri Phủ Đông Xương tỉnh Sơn Đông, quan tước đến Tam Phẩm, rất nhiệt thành hộ vệ Phật
pháp và làm chuyện từ thiện như mở viện mồ côi tại chùa Pháp Vân trên sông Tam Xoa, lập
ao phóng sanh... Ông này được Tổ nhắc đến rất nhiều lần trong Văn Sao Tăng Quảng Chánh
Biên. Trong lần khai thị tại pháp hội Hộ Quốc Tức Tai ở Thượng Hải, Tổ có nhắc đến
chuyện ông Ngụy Mai Tôn hỏi Tổ xin dạy cách đoạn trừ thói quen ăn thịt, Tổ khuyên nên
đọc kỹ bài văn khuyên kiêng giết phóng sanh trong Văn Sao (tức bài Sớ Quyên Mộ Tu Bổ
Ao Phóng Sanh ở Nam Tầm).
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
216
nên gởi thư kính khuyên. Nếu ông ta chịu phát đại tâm in mấy vạn bộ,
hoặc mấy ngàn bộ thí cho quốc dân thì may mắn chi hơn? Dẫu cho ông
ta chẳng phát tâm thì lòng nhiệt thành của các hạ đối với quốc dân cũng
đã phát lộ, thành tựu Tịnh nghiệp cố nhiên là vừa sâu vừa rộng.
2) Các hạ túc căn sâu dầy, nên có thể từ lời dạy của Triệt Ngộ Lão
Nhân liền sanh lòng cảnh tỉnh lớn lao, đấy chính là “thời tiết nhân duyên
gặp đúng lúc, trọn chẳng phải là ngẫu nhiên!” Do kính trọng ngài Triệt
Ngộ, bèn khen ngợi Quang quá mức khiến người ta thẹn thùng khôn
ngằn! Sách An Sĩ [Toàn Thư] đã quyên mộ được hơn ba vạn bốn ngàn
bộ, cũng tạm thỏa ý nguyện ngu muội [của Quang]. Tiên sinh Quý Trực
hứa sau này sẽ theo đuổi chuyện ấy, thật là công đức không chi lớn hơn,
sớm hay muộn cố nhiên chẳng khác gì nhau! Nay tai họa chiến tranh sắp
xảy ra, bầu không khí chiến tranh tràn ngập. Cư sĩ Vưu Tích Âm đã đăng
tải trong các báo ở Trực Lệ, Phụng Thiên, Bắc Kinh, Tân (Thiên Tân),
Lỗ (Sơn Đông), Biện (Khai Phong) cho giới quân nhân biết để họ gởi
thư thỉnh An Sĩ Toàn Thư hầu mong tiêu diệt kiếp họa. Trách nhiệm gởi
sách đều giao cho những người tại các tỉnh ấy lo liệu chuyện gởi tặng.
May là các cư sĩ ở những tỉnh [nhận trách nhiệm] biếu sách sẽ lo [gởi]
năm ngàn bộ, tự mình chỉ phải lo hơn một ngàn bộ, hơn bốn ngàn bộ kia
để tùy tiện kết duyên.
Thoạt đầu, Quang muốn gởi cho Đốc Quân, Tỉnh Trưởng các tỉnh
mỗi người một trăm bộ. Chỉ mình Tỉnh Trưởng Thiểm Tây là chịu trách
nhiệm một ngàn bộ, Đốc Quân tỉnh Chiết Giang năm trăm bộ, Tỉnh
Trưởng [tỉnh ấy] một trăm bộ, chẳng gởi nữa thì vẫn có dư sách. Do ông
Tích Âm lo cái họa chiến tranh sắp xảy ra nên càng gấp rút, phân tán hết
số sách ấy trong giới quân nhân mấy nơi. Hơn nữa, ông Tích Âm có một
trăm bộ, Quang có khoảng năm sáu trăm bộ, và ông Lưu một trăm bộ,
ông Hoàng hai trăm bộ, và ba bốn người bạn nữa của Quang giữ tổng
cộng hơn một ngàn bộ, gộp lại cũng được hơn hai ngàn bộ. Tính dùng
hơn sáu ngàn bộ sách ấy làm công cụ tiêu diệt tai họa chiến tranh. Nếu
Phật, trời gia bị, chắc sẽ chuyển biến ngấm ngầm. Dẫu như Quang chẳng
có đức hạnh khó thể cảm thông thì cũng giảm bớt được sự khốc liệt!
Quang thường nói: “Nhân quả là phương tiện lớn lao để thánh nhân thế
gian lẫn xuất thế gian dùng để bình trị thiên hạ, độ thoát chúng sanh”.
Nay nước loạn, dân khốn cùng, tình hình sau này khó thể tưởng tượng
được đều là do những người đang cầm quyền chẳng biết nhân quả mà ra!
Kế sách trong hiện thời ngoại trừ việc đề xướng cho nhân quả được sáng
tỏ thì dẫu là thánh nhân cũng chẳng biết [xoay sở ra] làm sao, huống gì
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
217
bọn vô tri vô thức chúng ta? Vì thế, đem những lời khuôn phép của tiền
nhân để làm hướng dẫn cho tương lai của cõi đời này, tuy chẳng thể
khiến cho mọi người đều tuân theo, cũng chẳng đến nỗi không một ai
chẳng chịu nương theo. Chỉ có cách này là có thể ngầm giúp cho quốc kế,
dân sanh. Đây là chuyện ông Tích Âm và Quang miệt mài cầu viện các
bậc quân tử, mong được tán thành, hỗ trợ để cuối cùng có hiệu quả thật
sự.
Các hạ gương trí treo cao, chẳng tiếc hơi sức khuyên lơn, phát khởi,
do công đức ấy sẽ vãng sanh Thượng Phẩm, hầu hạ đức Từ Phụ Di Đà,
kề cận Quán Âm, Thế Chí, cùng vào Sa Bà tùy loại hiện thân để độ thoát
hết thảy! Quang nói lời này chẳng phải là dối trá, các hạ chỉ nên giữ
vững mười sáu chữ của ngài Triệt Ngộ  (“thật vì sanh tử, phát Bồ Đề tâm,
dùng tín nguyện sâu, trì danh hiệu Phật”) thì ngàn phần ổn thỏa, vạn phần
thích đáng vậy!
3) Năm xưa, ông Tiền đến núi này, được một phen gặp gỡ. Mùa
Xuân năm ngoái Văn Sao in xong, tôi gởi thơ nhờ Trương Vân Lôi tặng
cho ông ta một bộ. Sau đấy, nhận được thư của Vân Lôi báo ông ta đã
mất rồi, khôn ngăn than thở cảm khái! Mạng người vô thường, phải tính
sẵn kế quay về chắc chắn! Ông ta đã phát tâm in tặng Nhất Hạnh Cư
Tập 172 , chắc là do thiện tâm ấy sẽ vãng sanh Cực Lạc. Nếu không, chủng
tử Tịnh nghiệp đã gieo sâu rồi, khi tái sanh chắc chắn sẽ thâm nhập pháp
môn này! Các hạ túc căn sâu dầy, có thể đem phú quý, học vấn, tập khí
trên toàn thân bỏ hết xuống được, hằng ngày dùng sáu chữ hồng danh Di
Đà để làm cảnh buộc tâm, lại dùng Phổ Hiền Hạnh Nguyện Phẩm, Phát
Bồ Đề Tâm Luận của ngài Thiên Thân v.v… để phấn chấn tinh thần, mở
rộng chí nguyện, trong hiện tại đã hiểu tâm đạt gốc, lâm chung mau
chóng lên Thượng Phẩm là điều đương nhiên có thể đoán trước được!
Vô thỉ luân hồi đến nay chấm dứt. Một đằng do vui, một đằng do sợ nên
chẳng tiếc sức hiện thân thuyết pháp để phổ độ hết thảy những kẻ hữu
duyên. Bộ An Sĩ Toàn Thư do ông Giang Khiêm đề xướng có thể được
lưu truyền rộng khắp cũng là do lòng chân thành tán dương của các hạ
cảm vời ra.
172 Nhất Hạnh Cư Tập: Tác phẩm của Bành Thiệu Thăng, nội dung bao gồm những bài nhận
định và văn chương nhằm phát huy yếu chỉ Tịnh Độ Tông rất tinh diệu. Năm Càn Long 50
(1785), ông Bành ngụ tại Văn Tinh Các ở Tô Châu, tu Nhất Hạnh tam-muội, chuyên tâm
niệm một đức Phật, do vậy gọi chỗ mình ở là Nhất Hạnh Cư. Vì thế, tổng tập những trước
tác có liên quan đến Phật giáo của ông được đặt tên là Nhất Hạnh Cư Tập.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
218
4) Hiện thời, Tăng phần nhiều ngu muội, tầm thường, chẳng thể
hoằng dương, xiển phát sự nhiệm mầu của đạo khiến cho hết thảy kẻ
gian muốn mượn công để lợi tư, mưu đoạt Tăng sản. Họ đặc biệt mượn
cớ mở trường học hòng hủy chùa đuổi tăng, đến nỗi người suốt đời cẩn
thận là ông Vương Thiết San 173 thuận theo lời cầu thỉnh của họ, thốt lời
khen ngợi là [làm như vậy] chẳng hại gì đến pháp, lại hợp tình mọi lẽ, đã
cẩn thận suy xét châu đáo, thỏa đáng, thật đáng khâm phục, ra lệnh cho
các huyện trong cả tỉnh Giang Tô tuân hành xử lý. Chẳng ngờ ông Thiết
San lại lầm lẫn, ngạo ngược đến tột cùng như thế! Nếu thi hành lệnh ấy,
chắc chắc các tỉnh sẽ đua nhau bắt chước theo. Đốt cả rặng Côn Luân, 174
ngọc lẫn đá đều cháy, có khác gì đời Tam Vũ 175 diệt Phật đâu? Nhưng
trong đời Tam Vũ, cao nhân như rừng, dẫu gặp cảnh nguy ách tạm thời,
173 Vương Thiết San là tỉnh trưởng tỉnh Giang Tô thời ấy.
174 Côn Luân là một rặng núi lớn ở phía Tây Trung Quốc, dài đến 2.500 km, chạy từ cao
nguyên Pamir đến tận tỉnh Thanh Hải. Núi vừa cao vừa rộng, nên được người Trung Hoa
thần thánh hóa, coi như là chỗ thần tiên ở, vương cung của Tây Vương Mẫu (bà chúa tiên)
nằm trên ngọn núi này. Tương truyền, trên núi có rất nhiều ngọc quý ẩn ngầm trong đá.
175 “Tam Vũ diệt Phật” là ba lần chánh quyền hủy diệt Phật giáo trong lịch sử Trung Hoa do
Bắc Ngụy Thái Vũ Đế (408-452), Châu Vũ Đế (543-578) và Đường Vũ Tông (840-846) chủ
trương. Về sau này lại còn Châu Thế Tông (921-959) nhà Hậu Châu hủy diệt Phật pháp một
lần nữa nên sử thường gọi là “Tam Vũ Nhất Thế chi họa”. Nghe lời Tư Đồ Thôi Hạo và đại
sĩ Khấu Khiêm Chi, Ngụy Thái Vũ Đế đàn áp Phật giáo. Năm Thái Bình Chân Quân thứ bảy
(446), vua hạ lệnh xử tử các sa-môn ở Trường An, phá hoại hết thảy kinh tượng. Không lâu
sau vua bệnh chết, con là Văn Thành Đế lại phục hưng Phật giáo. Châu Vũ Đế nhà Bắc Châu
tin lời sàm tấu của các đạo sĩ Trương Tân và Vệ Nguyên Tung, có ý phế Phật. Lúc ấy các vị
Chân Loan, Đạo An, Tăng Miễn ra sức biện hộ nên chưa phế bỏ. Đến năm Kiến Đức thứ hai
(573), vua hạ lệnh phế bỏ cả Đạo giáo lẫn Phật giáo, hủy hoại kinh tượng, buộc tăng sĩ, đạo
sĩ hoàn tục, chỉ giữ lại hai trăm đạo sĩ có danh tiếng ở Trường An. Năm Kiến Đức thứ sáu
(577) vua băng, Phật giáo mới lại phục hưng. Thời Đường Vũ Tông, bọn Tể Tướng Lý Đức
Dụ v.v... chủ trương bài Phật. Nghe lời sàm tấu của bọn chúng, cũng như do tham lam, muốn
chiếm đoạt Tăng sản, năm Hội Xương thứ năm (845), vua hạ chiếu chỉ giữ lại bao nhiêu đó
chùa và chừng ba trăm Tăng, còn lại đều hủy bỏ, buộc Tăng ni hoàn tục, đem tượng Phật,
chuông, khánh đúc thành tiền đồng, nông cụ… Sử gọi là Hội Xương Pháp Nạn. Năm sau,
vua chết, Tuyên Tông lại phục hưng Phật giáo. Trong số những ông vua bạo ác này, Châu
Thế Tông (Sài Vinh) nhà Hậu Châu là hung hăng nhất. Năm Hiển Đức thứ hai (955), vua
thực hành chánh sách bài Phật để có tiền trang trải chiến tranh. Vua hạ chiếu phế bỏ tất cả tự
viện (sử ghi là ba vạn ba trăm ba mươi sáu ngôi chùa), hủy hoại tượng Phật, tịch thâu
chuông, khánh, bạt, linh để đúc tiền, sung công toàn bộ điền sản của nhà chùa. Lúc ấy, ở
Trấn Châu có tượng Quán Âm bằng đồng rất linh thiêng, nên tuy chiếu chỉ ban xuống,
không ai dám phá hủy. Vua nghe vậy, đích thân đến chùa, cầm búa đập vào ngực tượng Phật,
mặc cho người xem run sợ. Năm Hiển Đức thứ sáu (959), vua lên miền Bắc đánh nhau, tự
nhiên ngực mọc ra mụn nhọt độc rất to, đau đớn không chịu nổi, mất trên đường hành quân.
Triệu Khuông Dẫn thừa cơ chiếm binh quyền lập ra nhà Tống, nhà Hậu Châu diệt vong.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
219
rốt cuộc lại phục hưng lớn lao! Nếu nay thực hành theo lệnh ấy thì Phật
pháp diệt vong chỉ còn là chuyện thời gian!
Cư sĩ túc nguyện rộng sâu, hạnh trong hiện đời thuần dốc, gặp phải
chánh sách sai lầm này, dám mong chẳng tiếc hơi sức, nêu cặn kẽ lẽ lợi -
hại với Đốc Quân, Tỉnh Trưởng và [chỉ ra] điều lệnh do Đại Tổng Thống
đã ban hành năm ngoái. Nếu thủ tiêu được lệnh này thì may mắn chi
bằng! Nếu họ không nghe, vẫn mong ông khẩn cầu lệnh sư là tiên sinh
Phùng Hao Am 176 và tiên sinh Trương Quý Trực cùng ra tay cứu viện
ngõ hầu [lệnh ấy] chẳng trở thành sự thật. Quang một là không có môn
đình, hai là không quyến thuộc, lại do tuổi xế bóng rất gần, có gì mà phải
lo lắng, nhưng vì trong lúc này lòng người chìm đắm đã đến cực điểm,
đạo đức, nhân nghĩa xem nhẹ như mảy lông, pháp luật, hình phạt, chánh
lệnh trọn chẳng kiêng nể! Nếu có thể xương minh đạo nhân quả luân hồi
báo ứng ba đời của đức Như Lai thì dù là kẻ đại gian cực ác cũng chẳng
đến nỗi trọn chẳng có một niệm kiêng sợ quả báo đời sau, gột rửa cái
tâm khi trước. Quang thường nói: “Nhân quả là phương tiện lớn lao để
thánh nhân thế gian lẫn xuất thế gian bình trị thiên hạ, độ thoát chúng
sanh”.
Đời lắm kẻ có cái nhìn thiển cận, phải biết: Từ địa vị phàm phu cho
đến khi thành Phật đều chẳng ra ngoài nhân quả. Nếu hiểu sâu nhân quả
thì người bậc thượng liền minh tâm kiến tánh, đoạn Hoặc chứng Chân,
kẻ bậc hạ cũng có thể sửa lỗi làm lành, mong thành thánh, thành hiền, có
ích lớn lao cho thế đạo nhân tâm! Trong lúc chế độ quân chủ bị phế bỏ,
Nho giáo suy vi này, chẳng dùng Phật pháp để giúp cho việc cai trị là đã
đánh mất thời cơ, huống hồ lại miệt mài lấy chuyện hủy chùa đuổi Tăng
làm nhiệm vụ cấp bách? Họ bèn nói: “Tăng đều tầm thường, ngu muội,
hoàn toàn vô ích cho nước, cho dân”, nào biết một khi lệnh ấy được thi
hành, dù có vị Tăng chân tu thực sự tu tập cũng sẽ bị xếp vào loại đáng
xua đuổi. Ấy là muốn giữ gìn mạng mạch của quốc gia, nhưng lại đoạn
mạng căn trước! Cái tội của Vương Thiết San ngập tràn hư không mười
phương. Kẻ do lệnh của Thiết San mà làm chuyện này thì tội cũng chẳng
176 Phùng Hú (1843-1927), tự là Mộng Hoa, hiệu Hao Am, về già thường xưng là Hao Tẩu,
hay Hao Ẩn, người huyện Kim Đàn, tỉnh Giang Tây, đỗ Tiến Sĩ năm 1886, làm quan đến
chức Án Sát Sứ tỉnh Tứ Xuyên và Tuần Phủ tỉnh An Huy. Sau Cách Mạng Tân Hợi (1911),
ông về sống tại Thượng Hải, chuyên tâm về văn chương, tham dự biên soạn bộ Giang Nam
Thông Chí, trước tác nổi tiếng nhất là bộ Mông Hương Thất Từ. Do có danh phận và đạo
đức, ông rất được những người có chức quyền tỉnh Giang Tô thời ấy coi trọng.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
220
khác gì Thiết San! Một kẻ đui dẫn lũ mù kéo nhau vào hầm lửa, chính là
nói về Thiết San đấy!
5) Nhận được thư, khôn ngăn cảm kích, an ủi. Lời các hạ nói hoàn
toàn phù hợp lời của ông Ấu Nông. Nghe nói đã phái hòa thượng Diệu
Liên liên lạc các vị Tăng thủ lãnh các nơi để bẩm báo, trình bày. Nói lý
hãy nên thấu triệt, giọng điệu đừng nóng nảy, kích động, quả thật là lời
bàn định chí lý! Quang cũng đã trình bày đại lược ý này với ngài Diệu
Liên. Phàm mọi chuyện đều nên ngăn ngừa thói tệ lưu hành trước khi nó
được tiến hành. Các hạ nói mượn chùa làm trường học thì mỗi năm phải
trả tiền thuê, cách ấy rất hay, nhưng chẳng biết cái tệ sẽ vô cùng! Đầu
đời Nguyên, đạo sĩ ở nhờ chùa Tăng, phong trào ấy đã dấy lên thì gần
như không sao cấm đoán được  (vùng phụ cận kinh thành, đạo sĩ chiếm hơn ba
trăm ngôi chùa, những nơi xa càng nhiều nữa) . Về sau, do Tăng tâu lên phản
bác, [Thanh] Thế Tổ (Thuận Trị) hạ lệnh bắt trả lại, chỉ trả được một nửa,
nhưng sản nghiệp phần nhiều đã bị họ trộm sẵn mất rồi! Có thể lấy đó
làm gương!
Nói chung, kẻ làm chuyện ấy, trước hết đã sẵn lòng mưu mô chiếm
đoạt tài sản của Tăng, kết bè kéo đảng những kẻ đồng lòng để đánh phá
người khác ý kiến, do muốn được lợi riêng nên thế lực mạnh mẽ khôn
ngăn! Chữ Mượn và chữ Đổi, tuy danh khác nhưng quả thật là cùng
nghĩa! Các hạ là bậc quân tử đức dầy, chưa xét kỹ người đời nay ngụy kế
đa đoan. Nhưng pháp đạo hưng thịnh hay suy vong cố nhiên có số vận
nhất định, đương nhiên Quang và các hạ phải tận hết phận sự của con
người trước, rồi sau hãy nghe theo mạng trời!
6) Nhận được thư khôn ngăn cảm kích. Nếu thi hành chuyện ấy ắt
pháp đạo bị diệt mau chóng. Nếu không do các hạ, Trúc Trang, Ấu Nông
v.v… dốc hết sức chống đỡ sẽ không thể nào tưởng tượng được! Bọn
Viên - Đường 177 chắc là bè lũ muốn diệt Phật pháp xưa kia, nhưng do
cao nhân như rừng, không cách gì ra tay tàn độc hòng thỏa ác nguyện,
do nguyện lực xưa kia nên mới có cử chỉ ấy. Nhưng Phật trí soi xét thời
177 Viên ở đây là Viên Thế Khải, Đường là Đường Thiệu Nghi. Họ Viên từng làm Tổng Lý
Nội Các Đại Thần của nhà Thanh. Về sau, khi nhà Thanh bị lật đổ, nhờ mưu mẹo, ông ta
nắm giữ quyền lực lớn, trở thành Đại Tổng Thống, rồi sau đó, tự xưng là hoàng đế, lấy niên
hiệu là Hồng Hiến. Họ Đường là bạn thân của họ Viên, từng giữ chức Quốc Vụ Tổng Lý
(gần như Thủ Tướng). Do ông ta được đào tạo từ trường đại học Tin Lành của Mỹ nên mang
tư tưởng bài xích Phật giáo rất mạnh, còn họ Viên thì sẵn lòng gian manh, giảo hoạt, muốn
thừa cơ chiếm đoạt tài sản của Phật giáo để thực hiện những mưu đồ đánh gục đối thủ chính
trị, rốt cục, ông ta vẫn bị lật đổ.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
221
cơ, biết có kẻ muốn diệt Phật pháp, nên bèn sắp đặt sẵn khiến cho những
vị phá hoại ma lực kia sanh nhằm thời này. Chẳng những pháp đạo
không bị ngăn trở, lấn át, mà có thể còn chuyển được tâm ma của chúng,
bèn tin tưởng hướng theo Phật pháp, hòng chúng tự biết Phật Tánh sẵn
có, do vì trái trần hiệp giác khiến cho chính mình bị tổn hại. Nay đã biết
rồi thì trái trần hiệp giác, chuyển lòng mong muốn tự hại trước kia thành
tự vệ thì ở mức độ nông cạn sẽ là đổi ác tu lành, gieo phước nhân thiên,
còn ở mức độ sâu xa thì sẽ đoạn Hoặc chứng Chân, đích thân đạt được
quả Niết Bàn. Như câu nói: “Phật pháp như Chiên Đàn hương, hoặc
phụng trì, hoặc tiễn đạp, giai đắc hương khí sở huân, nhi đồng nhất khí
vị dã” (Phật pháp như hương Chiên Đàn, dù nâng niu hay giày xéo đều
được mùi thơm ướp đượm, có cùng một khí vị). Quang nguyện khi ba vị
thành Phật, sẽ đích thân làm hàng đệ tử hộ pháp phụ chánh tồi tà 178 [cho
ba vị] hòng báo đáp ân đức ngày nay. Ngay khi họ Viên, họ Đường
thành Phật, [Quang cũng nguyện] giống như thế ngõ hầu toàn bộ ma giới
biến thành Phật giới, cùng chứng Chân Như Pháp Tánh, cùng trọn vẹn
Chủng Trí mới thôi!
7) Hôm qua nhận được thư của ngài Diệu Liên và lời phê của Tỉnh
Trưởng, biết chuyện ấy bị tiêu diệt triệt để, cảm động, hổ thẹn khôn sánh.
Trộm nghĩ chuyện này nếu không có các hạ và ông Trang  (Tư Giam) ,
Tưởng  (Trúc Trang) , Vương  (Ấu Nông) ba vị dốc hết sức duy trì, sợ rằng
chẳng triệt tiêu được! Hôm qua đã gởi thư cho Trang cư sĩ, gởi kèm theo
lời phê, mong giao cho Bộ Trưởng Nội Vụ lưu hành. Sau này, nơi khác
có sự tình như vậy trình lên bộ thì mong hãy căn cứ vào Điều Lệ Quản
Lý Chùa Miếu để bác đi, không chấp thuận, ngõ hầu chẳng đến nỗi nếu
không có người chống đối sẽ trở thành sự thật! Dẫu có người chống đối
nhưng do vậy cũng phải uổng phí tâm lực. Pháp vận thông suốt hay bế
tắc chắc chắn đã có số vận nhất định, nhưng chư Phật, Bồ Tát đã sớm
biết sẵn. Vì thế, khiến cho các vị ở đúng vào địa phương này, gặp đúng
dịp này dốc sức duy trì, ngõ hầu ngọn lửa đốt đồng liền bị dập tắt ngấm!
Nguy hiểm cùng cực, may mắn cùng cực!
8) Vụ án của hội Giáo Dục đã giải quyết xong trọn vẹn toàn là nhờ
các hạ và Trúc Trang, Ấu Nông ba vị ra sức xoay chuyển khiến cho Tỉnh
Trưởng và bộ Nội Vụ đều tuân theo Điều Lệ Quản Lý Chùa Miếu để
thực hiện sự bảo vệ. Lời phê của Tỉnh Trưởng đã xét đến cả hai mặt, trọn
chẳng tổn thương đến phương diện tình cảm của hội Giáo Dục lại còn
178 Phụ chánh tồi tà: Giúp cho điều chánh, đập tan điều tà.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
222
tận lực lập cách ngăn ngừa, đề phòng để họ khỏi vượt luật được! Có thể
nói dốc trọn thâm tâm hộ pháp khiến cho người khác cảm kích, bội phục
vô ngằn!
9) Các hạ đặt tên chùa là Pháp Vân, dụng ý rất sâu. Trộm nghĩ Pháp
Vân Tự đã trở thành đạo tràng từ thiện bậc nhất của Giang Nam, hãy nên
hành riêng một pháp chẳng giống với các nơi. Một là chẳng thế độ, hai là
chẳng truyền pháp 179 . Tất cả trụ trì chỉ chọn lấy người hiền, chẳng cần
biết là Lâm Tế, Tào Động, Thiên Thai, hay Hiền Thủ! Chỉ cần dốc lòng
tin tưởng pháp môn Tịnh Độ, ngôn hạnh tương ứng là được rồi! Trụ Trì
luận theo số thứ tự, chứ không tính theo thế hệ 180 . Ấy chính là đạo tràng
đại công vô tư, chứ không như những nơi truyền cho [đệ tử] thế độ,
truyền cho pháp đồ, dính vào phạm vi chuyên trọng riêng tư vậy!
10) Tiên sinh Trần Kiếm Đàm tin nhân quả, tính muốn nêu rõ [nhân
quả], nhưng lại không chịu niệm Phật, ấy chính là tập khí của văn nhân!
Thuở trước, tổ Huệ Viễn do thấy Đào Uyên Minh 181 bụng dạ trống rỗng,
khoảng khoát, có thể học đạo, liền mời dự vào Liên Xã. Nhưng ông ta
lấy rượu làm tánh mạng, biết Phật môn cấm rượu, chẳng dám nhận lời
mời, nên nói: “Cho tôi uống rượu thì tôi đến”. Tổ Huệ Viễn tâm đại từ bi
bèn chấp nhận. Ông ta đến niệm Phật được ba ngày, cau mày bỏ đi, do
chỉ có thể buông xuống, chẳng thể đề khởi. Như bọn ông Kỷ Văn Đạt,
Viên Tử Tài 182 đều cùng một bệnh. Họ Kỷ, họ Viên khá tin tưởng nhân
179 Thế Độ: Thế là cạo tóc, xuống tóc. Thế Độ tức là thâu nhận đệ tử xin xuống tóc, xuất gia
làm tăng. Truyền pháp ở đây có nghĩa là thâu nhận môn đệ xuất gia tạo thành pháp phái,
môn đình riêng.
180 Ý nói: Chọn người có tuổi hạ (Tăng lạp) cao, đạo cao đức trọng làm Trụ Trì chứ không
truyền theo thế hệ truyền thừa. Chẳng hạn, khi một vị Trụ Trì đã mất hoặc xin thoái hưu, sẽ
chọn trong số những vị có tăng lạp cao, có đức hạnh làm vị Trụ Trì kế tiếp, chứ không chọn
trong số những vị xuất gia tuổi tuy còn trẻ, nhưng do là đệ tử của sư phụ những vị trưởng lão
trong chùa nên thuộc thế hệ trên, đứng vào hàng sư thúc, sư bá của những vị tôn túc lớn tuổi
ấy.
181 Đào Uyên Minh (365-427), tên thật là Đào Tiềm, Uyên Minh là tên tự. Có thuyết lại nói
ông ta vốn tên thật là Uyên Minh, tên tự là Nguyên Lượng, sau sang đất Tống bèn đổi tên
thành Đào Tiềm. Từ đời Đường, do kỵ húy Đường Cao Tổ (Lý Uyên, cha Đường Thái Tông)
nên Đào Uyên Minh thường bị viết trại thành Đào Thâm Minh hoặc Đào Tuyền Minh. Ông
Đào tự xưng hiệu là Ngũ Liễu Tiên Sinh, vốn là người xứ Tầm Dương (nay thuộc huyện
Cửu Giang, tỉnh Giang Tây) là một nhà văn học lỗi lạc thời Tấn, có rất nhiều bài thơ được
truyền tụng trong đời.
182
Kỷ Văn Đạt (1724-1805), tên thật là Kỷ Quân, tự Hiểu Lam, thụy hiệu là Văn Đạt, người
huyện Hiến, tỉnh Hà Bắc, rất thông minh, văn tài lỗi lạc, làm quan đến chức Lễ Bộ Thượng
Thư Hiệp Biện Đại Học Sĩ thời Càn Long, rất được vua hâm mộ. Ông chính là người làm
công tác Tổng Toản Tu (tổng biên tập) bộ Tứ Khố Toàn Thư Hội Yếu.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
223
quả, thường hay ghi chép sự thật cảm ứng trong Phật pháp, nhưng đều
chưa từng lắng lòng nghiên cứu, nên những lời luận định phần nhiều đều
là bàn về chuyện thực hành bề ngoài. Ông Viên thoạt đầu báng Phật, về
sau lại tin Phật, tuy tin nhưng chẳng thể nghiên cứu, tu trì, đó gọi là
“thông minh văn tự chướng”. Ông Trần sẽ có ngày thiện căn phát hiện,
chưa chắc đã suốt đời như thế.
Nay đã có lá thư gởi cho cư sĩ Cố Hiển Vi hồi năm ngoái  (đã chép
trong Văn Sao Chánh Biên, quyển hai) , tòa soạn báo Chi Giang in ra, đem gởi
đến, xin hãy xem để làm trò cười. [Sở dĩ có] lá thư ấy là vì bạn ông Cố là
Phan Thừa Ngạc  (hai vị đều là người Tô Châu, ông Cố là Tây Tân 183 của ông
Hoàng Đạo Doãn ở Ninh Ba, quy y với pháp sư Đế Nhàn) , rất thân với ông Cố;
ông Cố khuyên ông Phan niệm Phật, ông ta viết thư vặn ngược lại, bảo
rằng chẳng thể sanh lòng tin, càng thêm ngờ vực! Ông Cố gởi thư ấy cho
Quang, xin Quang hãy đả phá. Quang đem thư gởi lại, bảo đừng giao thư
[cho ông Phan xem].
Ông Cố liền gởi thư [cho ông Phan]: “Lời em chẳng thể khiến cho
anh tin được, chẳng thể đoạn lòng nghi của anh; do vậy, đã xin được thư
của vị pháp sư X... Thư ấy đã gởi tới, nhưng lời lẽ [trong thư] chẳng
khiêm tốn mảy may, nói thẳng tuột không úp mở, chẳng hề kiêng kỵ, sợ
sẽ gây đụng chạm, nên chẳng dám gởi”.
Ông ta nói: “Bệnh tôi đã sâu, chẳng phải là thuốc hung bạo như cọp
sói sẽ chẳng trị được. Càng chẳng kiêng dè càng hay, hãy gởi gấp đi”.
Ông Cố liền gởi đi, tâm ông Phan bội phục, bèn quy y với pháp sư Đế
Viên Tử Tài (1716-1797), tên thật là Viên Mai, hiệu Tử Tài, bút hiệu Tùy Viên Lão Nhân,
người Hàng Châu, tỉnh Chiết Giang. Từng ra làm quan, nhưng do tính tình phóng khoáng
bèn từ quan, trở về sống trong núi Tiểu Thương thuộc Nam Kinh, lập ra vườn cảnh, đặt tên
là Tùy Viên để xướng họa, ăn nhậu, trước tác và nghiên cứu ẩm thực. Ông làm thơ rất hay,
văn chương rất ưu nhã. Ông lại soạn riêng một cuốn sách ghi chép những món ăn ngon và
cách nấu nướng chúng đặt tên là Tùy Viên Thực Đơn. Cuốn sách này cho đến tận giờ vẫn
được coi là một trong những tác phẩm nổi tiếng về nghệ thuật ẩm thực cổ Trung Quốc.
Thậm chí, người Nhật còn cho dịch ra Nhật ngữ và tái bản nhiều lần. Cũng giống như Kỷ
Hiểu Lam, họ Viên rất thông hiểu và hâm mộ đạo Phật, nhưng do quen thói phóng túng,
thích ngâm vịnh, ăn uống, xướng họa, thù tạc nên rốt cuộc cả hai ông đều không thể nào tu
tập được
183 Tây Tân (vị khách ngồi ở phía Tây), còn gọi là Tây Tịch, chính là tên gọi khác của vị giáo
sư trong gia đình. Theo Lễ Ký, trong thời cổ, khi tiếp khách, chủ nhà ngồi ở phía Đông,
khách ngồi ở phía Tây. Để tỏ lòng trọng vọng thầy có công dạy dỗ cho con em mình, gia chủ
thường dùng lễ đãi thầy như khách quý viếng thăm nên từ đó chữ Tây Tân hay Tây Tịch
được dùng để chỉ vị giáo sư của gia đình.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
224
Nhàn, nhưng sợ Quang ăn nói thẳng thừng nên trọn chẳng dám gởi thư
thăm hỏi!
Chuyện ông Trần nhập đạo hãy để từ từ chớ gấp. Ví như nhuộm vải,
vải càng dày chắc, nhất định khó bén màu. Nếu bỏ trong vò thuốc
nhuộm hơn mười ngày, dẫu chẳng muốn thành màu xanh đậm cũng
không thể được!
11) Văn của Quản Đông Minh 184 quả thật là thuốc để trị đúng căn
bệnh cho đời hiện tại. Người đọc bài văn ấy sẽ mửa ra chất độc bác nhân
quả của bọn Trình - Châu, mà cũng có thể làm chứng cớ cho Ấn Quang
đề xướng nhân quả. Cách nói của Trình - Châu là chỉ mong cho cao,
chẳng tính đến lợi - hại. Chẳng hạn như làm lành thì coi chuyện “không
làm gì mà làm” chính là làm lành, hễ có làm gì để làm lành thì chính là
ác! Nếu “không làm gì mà làm” là thiện thì đấy chính là thân phận của
bậc đại thánh nhân. Nếu không phải là thánh nhân, chỉ giữ lấy “không
làm gì”, còn “những gì có làm” sẽ đều chẳng chịu làm! Như vậy là đã
mâu thuẫn với tông chỉ “tự cường bất tức, triêu càn tịch dịch” 185 vậy!
Chịu hiểu rõ lời ông Quản rồi phá vòng vây hãm 186 thì quân tử lẫn tiểu
nhân đều được lợi ích lớn lao. Nếu các hạ không chép ra lời chân thật
cứu đời ấy thì trong Phật pháp nhiều kẻ chẳng tin, trong đạo Nho nhiều
kẻ chẳng suy xét, tiền đồ sẽ nguy hiểm. Vì thế, Quang đặc biệt chép
thành phần phụ lục của Văn Sao để lợi chung cho người hữu duyên.
184 Quản Đông Minh (1537-1608), tên thật là Chí Đạo, tự Đăng Chi, người huyện Đại
Thương, tỉnh Giang Tô, là một cư sĩ hữu danh cuối đời Minh, thâm hiểu sâu xa đạo Phật.
Ông từng được Hám Sơn Đại Sư khen ngợi qua lá thư gởi cho Ngô Vận Sứ trong cuốn Mộng
Du Tập. Ông viết nhiều về Phật giáo, thường khéo léo dẫn dụng những tư tưởng của Nho
Gia để chứng minh Nho Học chỉ ngang với nhân thiên thừa trong Phật giáo, hướng dẫn giới
Nho Sĩ hướng về Phật giáo. Bài văn được nói đến ở đây chính là Đa Tích Âm Đức (tích lũy
nhiều âm đức).
185
“Tự cường bất tức” là một thành ngữ, dựa theo câu giải thích về tánh chất của quẻ Càn
trích từ kinh Dịch: “Thiên hành kiện, quân tử dĩ tự cường bất tức”. Hán Điển Thành Ngữ
giảng: “Trời vận hành tự nhiên, có sức mạnh mẽ, quân tử phải nên bắt chước theo đạo trời,
không ngừng cầu tiến, chẳng lười nhác trong bất cứ thời khắc nào”.
“Triêu càn tịch dịch” cũng là một câu giải thích về tánh chất của quẻ Càn trích từ kinh Dịch:
“Quân tử chung nhật càn càn, tịch dịch nhược lệ, vô cữu”. Sách Hán Điển Thành Ngữ giảng:
“Càn càn là không ngừng gắng sức. Tịch dịch nhược lệ là trời đã tối rồi, người quân tử vẫn
ôm lòng đau đáu kiêng dè, kinh sợ như luôn bận tâm vì còn có chuyện gì chưa xong. Cả câu
có ý nói: Người quân tử luôn gắng sức hướng thượng, tâm luôn chú ý cẩn thận, tận lực tu
tâm dưỡng tánh thì mới không phạm lầm lỗi”.
186 Nho gia tin tưởng mù quáng vào lời dạy của Trình - Châu phỉ báng Phật giáo, tuy chưa hề
đọc kinh Phật, nên Tổ ví họ giống như bị Trình - Châu nhốt chặt, không cho thoát ra ngoài
nhìn trời cao đất rộng.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
225
12) Hôm qua nhận được thư, khôn ngăn kinh dị! Ông Phương Tuấn
Sanh có thể gọi là người đã bỏ được điều khó bỏ, tuy nhiên, vẫn cần phải
tính toán cho cuộc sống sau này của ông ta. Xin các hạ hãy mời ông ta
đến Quán Âm Am, cùng các ngài Diệu Liên, Tâm Tịnh v.v… hỏi cặn kẽ
xem ông ta còn bao nhiêu ruộng đất. Nếu [tất cả số ruộng đất còn lại ấy]
có thể nuôi sống gia đình thì số ruộng nương do ông ta đã phát tâm cúng
cho chùa Pháp Vân sẽ dùng để làm công đức cho ông ta. Nếu tất cả số
ruộng [còn lại] ấy chẳng đủ để nuôi sống [gia đình] thì hãy nên coi số
ruộng [đã cúng cho nhà chùa ấy] như ruộng cho chùa Pháp Vân thuê để
cấy rẽ, mỗi năm trích ra tiền huê lợi ra bao nhiêu đó [cho nhà chùa], mặc
lòng Pháp Vân trồng trúc, gỗ, ngũ cốc, hay rau dưa, coi như là cơ sở sản
xuất của Viện Mồ Côi. Như vậy thì đôi bên mới đều trọn hết đạo, đôi
bên đều được lợi ích. Nếu ông ta do bỏ ra những ruộng ấy mà không đủ
sống thì quả thật trong tâm chúng ta hết sức chẳng thoải mái, vui sướng
cho lắm!
Tuy khế ước [chủ quyền những thửa ruộng] ấy đã giao, phải nên
thương nghị như vậy thì mới chẳng phụ họ Phương một phen thực hiện
nghĩa cử tốt lành. Nếu ngoài số ruộng ấy, ông ta vẫn còn có đủ ruộng để
chi dụng thì sẽ trở thành vị đại công đức chủ bậc nhất của chùa Pháp
Vân. Cần phải thỉnh đôi ba vị có đức hạnh trọng vọng đến chứng minh.
Người ta đã lo lắng cho mình sâu đậm, thiết tha, mình cũng chẳng thể
không lo sâu đậm, thiết tha cho người ta!
13) Những chuyện báo ứng của việc sát sanh đã sao lục quả thật có
thể khiến cho kẻ hiếu sát nguội lạnh cõi lòng, nhưng các tướng lãnh, sứ
quân hiện thời chưa chắc đã chịu đọc! Nếu dự tính dành cho mai sau và
những chỗ hiếu sanh, ghét giết chóc thì dường như lại quá hạn cuộc, bởi
những chuyện ấy chuyên để nói với những hạng tướng lãnh, sứ quân, có
lẽ hạng dân đen sẽ cho là chuyện chẳng liên quan gì tới chính mình. Hơn
nữa, hàng tướng lãnh, sứ quân bạo tàn chắc sẽ nghĩ ta châm chích họ bèn
căm ghét. Theo như ngu kiến của Quang, có lẽ nên dùng cuốn Nhị Thập
Nhị Sử Cảm Ứng Lục của ông Bành Lan Đài 187 , in dưới dạng chữ nhỏ
187 Bành Lan Đài tên thật là Hy Tốc, Lan Đài là hiệu. Ông là cháu của Bành Thiệu Thăng,
gọi Bành Thiệu Thăng bằng chú, cũng quê ở Tô Châu, thích ăn chay từ nhỏ, đến tuổi thiếu
niên bèn ăn chay trường suốt năm năm. Về sau do bệnh nặng, y sĩ buộc ăn thịt. Do bệnh vẫn
không thuyên giảm, ông bèn phát tâm nghiên cứu Phật pháp, giữ Lục Trai, tụng kinh Hoa
Nghiêm, công khóa hằng ngày luôn niệm Phật cầu sanh Tịnh Độ, chưa hề thiếu khuyết. Ông
Bành Thiệu Thăng thấy tác phẩm Vãng Sanh Tập của Liên Trì Đại Sư quá giản lược nên
muốn tiếp tục bổ sung những chuyện vãng sanh mới. Ông Bành Hy Tốc vui vẻ đảm nhiệm
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
226
rút gọn, lại thêm vào mấy bài văn đau lòng rơi lệ để lưu truyền khắp
công lẫn tư thì lợi ích lớn lắm. Mấy đầu sách của ông Đinh Phước Bảo
những loại nào có thể đưa vào phần Phụ Lục hãy nên in kèm vào đó thì
quan chức, sứ quân, kẻ sĩ, dân chúng đều biết được những tấm gương tốt
lành, mà không bị khuyết điểm bài xích rõ rệt kẻ đương quyền, ngầm
khuất phục được cuồng tâm của con cái [của họ].
Những kẻ đang nắm đại quyền phần lớn đều là do lúc nhỏ chưa nghe
thấy những chuyện nhân quả báo ứng, nên trong tâm họ chỉ biết có chính
mình, chẳng biết có người khác, chỉ cầu lợi ích cho chính mình, chẳng
sợ hại người. Nếu như họ từ lúc bé đã biết hại người còn tệ hại hơn hại
chính mình, vì người khác rốt cục sẽ quy về chính mình, chắc chắn họ
chẳng chịu do những chuyện nhỏ nhặt như ý kiến [khác biệt], danh lợi
v.v.. mà làm cho vận nước nguy ngập, dân không lẽ sống. Ý của Quang
là như thế đó, mong các hạ hãy châm chước. Cũng có thể ấn hành trước
ba mươi bảy điều này để cứu vãn cái họa cháy mày. Để sau này đợi khi
yên ổn rồi sẽ lại in Nhị Thập Nhị Sử Cảm Ứng Lục để làm sách khiến
cho mọi người đều được lợi ích, khuyên khắp đồng nhân vậy.
14) Nếu chịu bổ sung, biên tập tường tận bộ Nhị Thập Nhị Sử Cảm
Ứng Lục tạo thành một bộ toàn thư thì thật là may mắn cho quốc gia,
nhân dân. Trước kia, ông Đinh Phước Bảo nói ở chỗ ông ta có sáu bảy
loại Nhị Thập Nhị Sử Cảm Ứng Lục, hãy nên mượn về, phàm những
chuyện không có trong cuốn sách này, đều nên sao lục bổ sung vào. Lại
chuyện này, thường cùng vợ là Cố Thị khêu đèn biên chép, tạo thành chín quyển, đổi tên
thành Tịnh Độ Thánh Hiền Lục. Ngày mồng Ba tháng Năm năm Càn Long 50 (1785), ông
vừa bị sốt rét vừa bệnh lỵ, từ phòng ngủ đến thăm mẹ, hoàn toàn không đả động chuyện nhà,
chỉ khuyên mẹ chăm chỉ niệm Phật, hẹn sẽ gặp lại mẹ nơi Tây Phương. Trước đó, ba ngày
ông đã cho người thỉnh Trừng Cốc hòa thượng đến tận giường bịnh truyền Ngũ Giới, sám
hối, phát nguyện. Sáng ngày 13, ông sai gia nhân treo tượng Phật, xoay giường về phía Tây,
bảo Đăng Cốc: “Phiền thầy trợ niệm cho con”. Đến chiều, ông lâm râm niệm Phật rồi nằm
bên hông phải qua đời, mùi hương lạ ngập thất, thọ được 33 tuổi. Vợ ông là Cố Uẩn Ngọc,
đã qua đời trước đó, thọ 29 tuổi, trong khi bị bệnh bà đã ngồi niệm Phật qua đời.
Nhị Thập Nhị Sử Cảm Ứng Lục là một tác phẩm trích lục từ hai mươi hai bộ sử trọng yếu
của Trung Quốc nhằm thuyết minh chuyện nhân quả báo ứng. Nhị Thập Nhị Sử gồm Sử Ký
Tư Mã Thiên, Hán Thư, Hậu Hán Thư, Tam Quốc Chí (xin đừng lầm với tiểu thuyết chương
hồi Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa của La Quán Trung. Bộ Tam Quốc Chí được nhắc đến ở đây
do Trần Đào biên soạn vào đời Tây Tấn), Tấn Sử, Tống Thư, Nam Tề Thư, Lương Thư,
Trần Thư, Ngụy Thư, Bắc Tề Thư, Châu Thư, Tùy Thư, Nam Sử, Bắc Sử, Cựu Đường Thư,
Tân Đường Thư, Cựu Ngũ Đại Sử, Tân Ngũ Đại Sử, Liêu Sử, Kim Sử. Bành Hy Tốc sống
vào đời Thanh, nếu sử dụng những chuyện vào thời Minh và thời Nguyên sẽ dễ bị kết tội
“yêu thư, yêu ngôn” theo luật Đại Thanh nên ông chỉ sử dụng hai mươi hai bộ Sử nói trên để
biên soạn tác phẩm này.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
227
nữa, phần cuối cuốn Dục Hải Hồi Cuồng của bộ An Sĩ Toàn Thư có
chép chuyện người biến thành súc vật và chuyện người sanh lên trời, trời
trở thành người trích từ Nhị Thập Nhị Sử, cũng nên ghi vào thì những kẻ
tri kiến hẹp hòi, câu nệ xem thấy ắt sẽ giật mình một phen, còn kẻ tin sâu
nhân quả sẽ nhờ đây mà siêu thoát, bước thẳng vào Như Lai địa.
Khổng Tử soạn kinh Xuân Thu để khen - chê hòng khiến cho loạn
thần, tặc tử sợ hãi. Nhưng loạn thần, tặc tử thật ra đâu có sợ lời khen chê,
bởi chỉ là một lời gán cho cái danh xuông, rốt cuộc ta đâu có bị tổn
thương gì? Nếu đem những chuyện nhân quả cảm ứng và sự tích người
và súc vật chuyển biến lẫn nhau trong Nhị Thập Nhị Sử mỗi chuyện đều
sao chép ra, kèm theo lời luận định thì kẻ sẵn tánh chất làm loạn, làm
giặc xem thấy, há chẳng sợ hãi dựng cả lông tóc, buốt thấu cả xương, rồi
từ đấy, xoay chuyển ý niệm mưu tính cho phước báo về sau ư? Như vậy
thì chuyện các hạ tiếp nối tâm pháp khen - chê của Khổng Tử để giáo
hóa thiên hạ hậu thế, có ai bảo là không đúng?
15) Trong niên hiệu Đồng Trị - Quang Tự, pháp sư Ngọc Phong
hoằng dương Tịnh Độ, chẳng tiếc sức thừa, nhưng Ngài thường hay nói
những lời cố chấp, ương bướng, khiến cho người đọc phải đau lòng.
Trước kia, ông Tâm Bạch biên tập những câu nói trong Tịnh Tông  (tức
sách Tịnh Độ Lương Đạo) cũng có tuyển những lời của pháp sư, Quang
hoàn toàn gạt bỏ [những câu ấy] đi, vì sợ người ta cho pháp sư Ngọc
Phong là tay cự phách trong Tịnh Tông thì di hại chẳng nhỏ. Trong Văn
Sao, nơi lá thư tính phúc đáp cho vị cư sĩ X…, người gởi thư dẫn lời của
bốn vị Linh Phong, Thành Thời, Triệt Ngộ, Ngọc Phong, nhưng trong
lời đáp, tôi chẳng đề cao Ngọc Phong mà cũng chẳng chê trách, cũng là
vì ý này. Trong lúc Mạt Pháp này, muốn cực lực đề xướng Tịnh Độ thì
hãy nên tỏ rõ tường tận về sự lớn - nhỏ, khó - dễ giữa Phật lực và tự lực,
cũng như nêu rõ nguyên do “thích hợp khắp ba căn, gồm thâu lợi độn”
ngõ hầu chẳng đến nỗi toan khuyên người mà lại đâm ra làm cho người
ta sanh hủy báng. Tiên sinh Cốc Nhân chuyên căn cứ theo Sự để hoằng
dương, nhưng thường vướng khuyết điểm coi Sự là Lý, như giảng [câu
kinh Vô Lượng Thọ] “lưu kinh lại một trăm năm” là người ta thọ một
trăm tuổi, ấy là chỉ cho chúng sanh giới tận, kinh này mới diệt! [Giảng
như vậy] tợ hồ cao thâm, nhưng thật ra làm cho người khác bị lầm lạc.
Đấy gọi là “sự - lý rối loạn”, chẳng những không thể phát khởi cái tâm
“Phật pháp khó gặp gỡ” cho người ta, mà rất có thể còn dập tắt cái tâm
dũng mãnh tinh tấn của người khác. Nếu muốn lợi người thì có thể nói
sách Di Đà Yếu Giải mỗi một chữ là một hạt châu!
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
228
16) Gần đây cả nước như cuồng, bàn luận chuyện ly kỳ. May là các
cư sĩ ở Thượng Hải nhiệt tâm hộ pháp tái lập duy trì. Chuyện ở Pháp
Vân tôi đã biết đại khái, nhưng do thời cuộc bức bách, rốt cuộc chẳng
biết kết quả ra sao? Hiện thời các cư sĩ, sa-môn, bàn bạc chỉ định mười
bốn người lên Ninh Ba thỉnh nguyện. Do Hội Giáo Dục đề nghị “chú
trọng phế bỏ tài sản của chùa miếu để mở trường học”, sợ rằng mọi
người đều muốn phát tài, chẳng chịu thỏa hiệp thì Phật pháp toàn quốc ắt
sẽ bị tiêu diệt! Nếu pháp đạo chẳng đáng bị diệt ngay, ắt sẽ có Phật, Bồ
Tát hiển hiện oai linh lớn lao để có thể duy trì mạng mạch nhà Phật. Nếu
không, đối với Ngũ Luân của Khổng Tử họ còn chịu hoàn toàn gạt bỏ,
huống chi là Phật giáo đồ hoàn toàn không có thế lực, há có thể chống
đỡ chẳng bị diệt vong ư?
(Xét đến vụ án phế bỏ tài sản của chùa miếu để mở trường học là do Thai Sảng
Thu thuộc giới giáo dục huyện Đan Đồ tỉnh Giang Tô đề nghị vào năm Dân Quốc 17
(1928) chuyện này đã do vì [tăng chúng, cư sĩ] thỉnh nguyện nên bị thủ tiêu. Năm
Dân Quốc 27 (1938), người sao lục ghi chú).
118. Thư trả lời cư sĩ Chiến Đức Khắc (hai lá thư)
(năm Dân Quốc 26 - 1937)
1) Pháp danh của mười chín người quy y được viết trong một tờ giấy
khác. Khoản tiền gởi đến bất luận là tiền hương kính hay tiền quyên mộ
để in sách đều dùng làm chi phí ấn tống cuốn Kỹ Lộ Chỉ Quy. Hiện thời
đã sắp chữ xong, nếu bản [sắp chữ] cuối cùng gởi đến, phải đợi sửa lỗi
xong rồi mới in ra sách. In trước ba vạn cuốn để gởi cho những người có
tín tâm xa gần. Lần này, tính dùng hết hơn hai trăm ba mươi đồng để gởi
đến chỗ ông hơn hai trăm ba mươi đồng tiền sách cho mỗi người đóng
góp ấn tống ấy, mỗi người bao nhiêu đó sách, còn dư thì tùy ý chia ra
đem biếu.
Chuyện cầu cơ phần nhiều là linh quỷ giả mạo danh nghĩa tiên, Phật.
Nếu người hầu cơ vốn sẵn có học vấn thì [lời giáng cơ] văn chương rộng
lớn, dài lê thê, nói đến đạo lý thế gian còn thông suốt, chứ nếu luận về
Phật pháp là điều chúng nó không biết, nên sẽ coi chuyện luyện đan, vận
khí là Phật pháp, hoặc ăn trộm nghĩa lý kinh Kim Cang, nói nhăng, nói
cuội, không thể chỉ ra con đường liễu sanh tử cho con người được. Lại
hoặc là bịa đặt đồn thổi, dùng những lời lẽ loạn xạ thất điên bát đảo,
khiến cho kẻ vô tri tưởng là bí quyết, há chẳng đáng buồn quá sức ư?
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
229
Đối với chuyện khuyên lơn quyên góp làm những hành động tốt đẹp thì
cầu cơ có ích, nhưng hỏi đến tu trì, nói đến Phật pháp thì lại có hại. Vì
linh quỷ phần nhiều chẳng thông hiểu Phật pháp nên mù quáng bịa
chuyện, hoại loạn Phật pháp, khiến chúng sanh bị lầm lạc, nghi ngờ.
Ông Tôn Thương ở Phụng Hóa, tự là Ngọc Tiên  (tuổi chừng tám mươi) ,
rất mê cầu cơ. Bảy năm trước, nói Ngọc Đế thoái vị, Quan Đế là Ngọc
Đế mới, đã mở khoa thi. Trạng Nguyên là ông Châu X… ở Kim Hoa,
Bảng Nhãn là Dương Chương Phủ ở Vô Tích, Thám Hoa là ông Hứa Chỉ
Tịnh ở Bành Trạch. [Ông Tôn] gởi thư cho họ Châu, họ Châu mừng lắm,
tuổi đã cao, tám mươi tuổi rồi vẫn tới Thượng Hải họp mặt. Ông Dương
cũng rất tin cầu cơ, chẳng biết trả lời như thế nào, liền gởi thư cho ông
Hứa Chỉ Tịnh, ông Hứa trọn chẳng trả lời một chữ nào. Ông ta nhiều lần
gởi những bài giáng cơ [cho ông Hứa], nhưng [ông Hứa] trọn chẳng
phúc đáp. Về sau, không làm cách nào được, lại gởi thư nói: “Tôi đã
nhiều lần gởi sách, nhưng trọn chẳng trả lời, chắc là nghe lời pháp sư Ấn
Quang không tin cầu cơ! Tôi từng hỏi Lã Tổ 188 , Lã Tổ nói: ‘Sắt ở đáy
biển’, sao ông lại tin lời thầy ấy?” Ông Hứa vẫn không trả lời thư. “Sắt ở
đáy biển” là vĩnh viễn chìm trong biển khổ, không có ngày ngoi lên
được. Ông Tôn đỗ Tiến Sĩ, cũng là người ưa làm lành, tri kiến như thế
đó, chẳng thể dùng lý để khuyên dụ được.
Thư gởi đến, đâu cần phải đặc biệt dùng giấy vàng, chỉ chớ nên dùng
giấy trắng ngần để khỏi bị lóa mắt mà thôi! Nay đem hai danh sách
người quy y và cúng tiền viết vào mặt sau lá thư gởi lại, mong rằng khi
sách Kỹ Lộ Chỉ Quy gởi đến hãy khéo chiếu theo số tiền, dựa theo ý
188 Lã Tổ: Tên thật là Lã Nham, là một vị đạo sĩ nổi tiếng sống vào cuối đời Đường, đầu thời
Ngũ Đại, được xếp vào Bát Tiên, hiệu là Thuần Dương Tử, tên tự là Động Tân. Tương
truyền, ông sanh vào cuối đời Đường, từng đi thi nhiều lần, nhưng không đậu, trong quán trọ
gặp được ẩn sĩ Chung Ly Quyền điểm hóa bằng cách cho một cái gối, bảo kê đầu nằm ngủ.
Lã Nham nằm ngủ, mơ thấy mình đậu Trạng Nguyên, làm quan đến tột phẩm, nắm quyền Tể
Tướng, rồi về sau bị gian thần gièm pha, bị lôi ra pháp trường chém đầu, sợ quá tỉnh dậy thì
ra chủ quán đang nấu nồi cháo kê vàng vẫn chưa chín. Bao nhiêu chuyện xảy ra trong năm
mươi năm, chỉ là một giấc mộng trong mấy phút (do truyền thuyết này nên có điển tích văn
học “hoàng lương mộng”). Ông Lã tỉnh ngộ, theo Chung Ly Quyền tu tiên. Lã Đồng Tân đề
xướng nhiều biện pháp tu Nội Đan quan trọng nên rất được Đạo gia đề cao. Đến đời Nguyên,
năm 1269, Nguyên Thế Tổ sắc phong cho Lã Đồng Tân đạo hiệu Thuần Dương Diễn Chánh
Cảnh Hóa Chân Quân, rồi Thuần Dương Diễn Chánh Phù Hựu Đế Quân. Do Vương Triết
(tức Vương Trùng Dương), sáng tổ Toàn Chân Giáo, tự xưng ông ta đã được chính Lã Động
Tân đích thân truyền đạo, xưng tụng họ Lã là Tổ Sư khai đạo, nên từ đó, Lã Động Tân
thường được gọi bằng danh xưng Lã Tổ, hay Thuần Dương Tổ Sư. Tương truyền, sách Công
Quá Cách cũng do Lã Tổ truyền dạy.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
230
muốn của từng người để chia ra gởi tặng. Hiện nay thời cuộc nguy hiểm,
hãy nên dạy hết thảy mọi người đều cùng niệm Phật và niệm thánh hiệu
Quán Âm để dự phòng. Nếu chịu chí thành thường niệm, ắt sẽ được gia
bị. Dẫu đại kiếp khó tránh, mọi người đều chết sạch, người niệm Phật sẽ
sanh về Tây Phương. Hoặc nếu như tín nguyện chưa đến mức chân thành,
thiết tha, cũng phần nhiều sanh vào đường lành. Chớ nên nói: “Chẳng
thể tránh khỏi số kiếp, niệm chỉ uổng công thôi!” Phải biết sự sướng hay
khổ phải chịu trong đời này chính là do cái nhân thiện hay ác đã tạo
trong đời trước chiêu cảm. Cái nhân đã gây trong đời này lại là cái nhân
cho quả báo thiện hay ác sẽ phải hứng chịu trong đời sau! Lấy niệm Phật
làm nhân thì sanh về Tây Phương; lấy giết, trộm, dâm làm nhân thì đọa
trong tam đồ. Đấy chính là lý - sự nhất định.
Sách Vật Do Như Thử 189 (loài vật còn như thế) đã sửa đổi theo thứ
tự khác, sắp xếp thành một quyển, mười bốn tấm gương [hiếu nghĩa của
loài vật] được xếp nối tiếp nhau, đỡ tốn giấy rất nhiều. Sửa thành bản
chữ lớn “tam hiệu tự” 190 , mỗi trang mười hai hàng, mỗi hàng ba mươi
hai chữ, sẽ in ba vạn bản. Đợi đến khi in ra sẽ gởi đến bao nhiêu đó gói
sách. Đây là do một đệ tử người huyện Vĩnh Xuân, tỉnh Phước Kiến,
đang buôn bán tại Tân Gia Ba gởi về một ngàn sáu trăm đồng, phỏng
chừng số tiền ấy đủ cho chi phí ấn tống, nhưng không đủ, phải bù thêm
chút ít bao nhiêu đó tiền. Sách này không nói về kiêng giết, nhưng thật
ra là sách trọng yếu về kiêng giết. Người có lòng lo cho người khác thấy
loài vật hiếu hữu, trung nghĩa, trinh liệt, từ ái v.v… ắt sẽ bị cảm động, ai
nấy trọn hết thiên chức của chính mình, lấy “giữ vẹn luân thường, trọn
hết bổn phận, dứt lòng tà, giữ lòng thành, đừng làm các điều ác, vâng giữ
các điều lành” để mong sao chẳng bị loài vật xem thường. Loài vật còn
như thế, há ta thua kém chúng? Phải gắng sức sốt sắng thực hiện ngõ hầu
khỏi bị hổ thẹn! Đối với lý sâu trong Phật pháp, ông Từ Bạch Phảng 191 tà
- chánh chẳng phân. Trong sách này chỉ chép những đức tốt hạnh đẹp
của loài vật, có ích lớn lao cho đời. Quang có viết lời tựa, nếu chịu đọc
189 Vật Do Như Thử là một tác phẩm tập hợp những chuyện tình nghĩa, nhân ái, đạo đức
trong giới động vật như quạ biết tha mồi về phụng dưỡng mẹ già v.v.. Tác phẩm này do Từ
Khiêm biên soạn vào đời Thanh.
190 “Tam hiệu tự” là một lối in với kích cỡ chữ khá lớn, tương đương với font chữ size 32
trong bản in bằng máy vi tính hiện thời.
191 Bạch Phảng là tên tự của Từ Khiêm. Ông này cũng là tác giả cuốn Hải Nam Nhất Chước,
rất mê cầu cơ. Ông này đã được Tổ Ấn Quang nhắc đến trong thư số 75, tức thư trả lời cư sĩ
Giang Cảnh Xuân
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
231
kỹ sẽ không mong cầu [mà tự nhiên] học thánh, học hiền, học Phật, học
Tổ vậy!
2) Thư hôm mồng Bảy cho đến chiều ngày hôm qua là Mười Sáu
mới nhận được, do ở nơi có chiến tranh, giao thông bị gián đoạn mà ra.
Pháp danh của mười tám người xin quy y được viết riêng trong tờ giấy
khác, mong hãy chia ra gởi đi. Hãy nên bảo bọn họ ai ấy giữ vẹn luân
thường, trọn hết bổn phận, dứt lòng tà, giữ lòng thành, đừng làm các
điều ác, vâng giữ các điều lành, ăn chay, niệm Phật, cầu sanh Tây
Phương. Chớ nên cầu phước báo nhân thiên, phàm phu có phước ắt tạo
sát nghiệp! Đã tạo sát nghiệp, khó tránh khỏi sát báo (quả báo do giết
hại), huống chi kẻ có phước chẳng phải chỉ tạo sát nghiệp ư? Do vậy, kẻ
cầu phước chính là cầu họa cho cả mình lẫn người! Người học Phật
không thể không biết nghĩa này!
Ông [Lý] Đức Minh xin mọi người niệm Quán Âm, mỗi người niệm
mười vạn câu, phóng sanh một trăm vạn [sanh mạng] để mong tiêu diệt
sát kiếp. Đây cũng là công đức không gì lớn hơn; nhưng hãy nên thường
niệm Quán Âm suốt đời. Phàm những người gia nhập hội ai nấy kiêng
giết, ăn chay thì mới là biện pháp triệt để. Nếu không, bữa nay bỏ tiền ra
mua một số con vật đem thả, nhưng hằng ngày lại mua sanh vật về tự
giết, hoặc là mua từ chỗ người ta giết đem bán thì vẫn là một bữa nóng,
trăm bữa lạnh, làm sao có thể tiêu trừ sát nghiệp đời trước đời này của
mình lẫn người cho được? Phóng sanh là cách để đề xướng kiêng giết,
ăn chay; nếu chẳng chú trọng kiêng giết, ăn chay thì số được thả có hạn,
số bị giết vô cùng!
Ngày Hai Mươi Tám tháng Sáu, Quang gởi thơ cho các tờ báo, tạp
chí tại Thượng Hải cậy đăng quảng cáo Khuyên Khắp Đồng Bào Toàn
Cầu Cùng Niệm Thánh Hiệu Quán Âm, mỗi tờ đăng mười ngày. Bản sao
quảng cáo ấy gởi kèm theo thư này, do chiến sự ngăn trở chẳng biết ông
đã thấy trên báo rồi hay chưa? Lại bảo Tào Hà Kính in năm mươi vạn tờ
truyền đơn rộng bảy tấc, phát cho những cơ quan Phật học các tỉnh,
chiến sự đã nổ ra, cũng khó thực hiện được ngay! Bài văn ấy chẳng chỉ
dùng riêng trong thời chiến mà trong hết thảy mọi lúc đều dùng được!
Ông nói đến chuyện nêu rõ sự bắt nguồn của chiến sự và đạo trọng yếu
để tiêu diệt [chiến sự] thì Châu An Sĩ nói: “Nhân nhân tri nhân quả, đại
trị chi đạo dã. Nhân nhân bất tri nhân quả, đại loạn chi đạo dã” (Người
người biết nhân quả là đạo để đạt thái bình lớn lao. Người người chẳng
biết nhân quả là đường lối đại loạn vậy). Bởi lẽ, biết nhân quả sẽ xử sự
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
232
thuận theo thiên lý, ăn nói thuận theo lòng người, do đâu mà có chuyện
chiến tranh cho được?
Nếu khinh rẻ các thứ hàng hóa của nước nhà, quý trọng các món
hàng nhập cảng, tiền tài của cả nước đều bị chở hết ra ngoại quốc, đấy
chính là “chẳng noi theo thiên lý, chẳng thuận theo lòng người” rất lớn,
khiến cho kẻ khác dùng tiền tài của chính ta để chế tạo súng ống đánh ta!
Do vậy, biết rằng: Những kẻ ưa dùng hàng hóa ngoại quốc đều chẳng thể
không gánh lấy cái tội vời người khác đến đánh ta! Từ nay trở đi, hãy
thống thiết sửa đổi lỗi trước, học theo Cam Địa 192 (Gandhi) chẳng dùng
hàng ngoại quốc, thì tiền của ít bị thất thoát, đất nước giàu mạnh. Lời lẽ
này tựa hồ viễn vông, nhưng thật ra quan trọng tột bậc!
Phải biết: Kẻ hiểu nhân quả khi khởi tâm làm việc chỉ sợ mắc phải
tội khiên, ắt sẽ sốt sắng hành tám đức “hiếu, đễ, trung, tín, lễ, nghĩa, liêm,
sỉ”, suy xét cùng tột tám việc “cách vật, trí tri, chánh tâm, thành ý, tu
thân, tề gia, trị quốc, bình thiên hạ”, dẫu là trùng, kiến cũng chẳng dám
giết. Kẻ không biết nhân quả tự giết cha mẹ, còn tự khoe công, cực lực
đề xướng chuyện biến con người thành loài thú, tính làm cho người
trong cả thiên hạ trọn chẳng khác gì cầm thú thì tâm họ mới yên vui,
sung sướng! Nhân quả chính là phương tiện lớn lao để thánh nhân trị
thiên hạ, để Phật độ thoát chúng sanh. Nếu bỏ nhân quả thì thánh nhân,
Phật, Bồ Tát cũng không bày ra cách nào khác được! Hiện nay đã loạn
đến cùng cực, mong tưởng cứu vãn thì phải chuyên chú nơi sự giáo dục
trong gia đình và nhân quả báo ứng. Lúc con cái mới vừa hiểu biết, mới
bắt đầu học nói liền đem những sự lý nhân quả báo ứng v.v… khéo léo
khuyên dụ dần dần để un đúc, ngõ hầu chúng sẽ tin sâu nhân quả báo
ứng chẳng sai sót mảy may. Đấy chính là căn bản để đạt đến bình trị, dứt
192 Mohandas Karamchand Gandhi (1869-1948) là một chính trị gia và lãnh đạo tinh thần của
Ấn Độ, có công hướng dẫn dân Ấn đấu tranh bất bạo động giành độc lập cho Ấn Độ từ tay
Anh quốc. Ông thường được gọi là Mahatma Gandhi. Từng tốt nghiệp Luật Sư, ông đã áp
dụng sự đối kháng hòa bình vào cuộc đấu tranh tại Nam Phi. Trong vai trò lãnh đạo đảng
Quốc Đại Ấn Độ (Indian National Congress), với chủ thuyết bất bạo động, ông đã liên kết
được mọi phần tử khác biệt chính kiến, tôn giáo, giai cấp trong xã hội Ấn Độ để chung sức
tranh đấu cho nền độc lập nước nhà. Tuy thế, khi Ấn Độ giành được độc lập, do sự bất đồng
chính kiến và tranh giành quyền lực giữa những phe phái tín đồ Ấn giáo và Hồi giáo,
Pakistan đòi tách khỏi Ấn Độ. Một tín đồ Ấn Giáo cuồng nhiệt thuộc nhóm quá khích Ấn
giáo Mahsabha là Nathuram Godse đã ám sát Gandhi vì cho rằng chính ông ta đã nhu nhược
nhượng bộ trước sự đòi hỏi phân ly của Pakistan. Gandhi từng chống đối hàng nhập cảng
của Anh, nên đã hướng dẫn một đoàn người đi bộ ra tận biển khơi lấy nước biển làm muối
khi thực dân Anh đánh thuế muối, cũng như tự quay xa, kéo sợi dệt vải lấy để khỏi phải
dùng vải nhập từ Anh.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
233
trừ tai nạn vậy. Đừng cho đó là chuyện viễn vông rồi coi thường thì may
mắn lắm thay!
119. Thư trả lời cư sĩ Giang Dịch Viên (bốn lá thư)
(năm Dân Quốc 25 - 1936)
(Lúc ấy ông ta còn chưa mê tín chuyện cầu cơ. Đọc bốn lá thư này sẽ biết trình độ
Phật pháp của ông Giang. Lão nhân (tức tổ Ấn Quang) đã khuyên lơn, chỉ dạy như
thế mà vẫn chẳng thể lãnh hội đôi phần thì đủ thấy rõ ràng [trình độ Phật học của
ông Giang như thế nào rồi]! Người sao lục ghi)
1) Những điều đã nói trong thư gởi đến thật là thiết yếu, nhưng điều
cần phải chú ý từ đầu đến cuối là nhân quả, luân hồi và giáo dục trong
gia đình. Giáo dục trong gia đình thì mẹ dạy con là quan trọng nhất. Nếu
lúc con cái vừa mới hiểu biết, mẹ liền đem nhân quả báo ứng và sự lý
làm người ra giáo huấn, khi lớn lên sẽ biết tốt - xấu, chẳng bị ác đảng, tà
thuyết mê hoặc, sẽ trở thành hiền nhân, thiện nhân. Nếu lúc nhỏ mặc cho
nó kiêu ngạo thành thói, lớn lên không tự chủ được, sẽ ngả theo tà thuyết,
muốn quay lại đường chánh thì trăm kẻ khó thể được một! Trong lúc
hiện nay, nếu chẳng lấy nhân quả báo ứng làm thuốc chuyên trị để cứu
nước cứu dân, dù có làm gì đi nữa, vẫn chẳng có hiệu quả lớn lao cho
được! Do bọn họ chẳng chú trọng thực hành, chỉ là dùng lời nói xuông
bày vẽ cho xong chuyện. Nhân quả chính là cách để trị cả gốc lẫn ngọn.
Phàm phu sơ phát tâm, Như Lai thành Chánh Giác đều chẳng ra ngoài
nhân quả. Kẻ cuồng coi nhân quả là Tiểu Thừa rồi khinh miệt, tự tiện
buông lung, làm ác chẳng kiêng dè, và thơn thớt nói xuông những lời lẽ
lớn lối!
2) Sách Các Xứ Giảng Diễn Lục 193 (Tập sách ghi chép những bài
diễn giảng tại các nơi) nghe nói đã in rồi. Quang mục lực quá yếu, để
viết gởi đi và trả lời hai lá thư này, phải dùng cả kiếng lão lẫn kiếng lúp
mới thấy được lờ mờ; do vậy, chẳng thể can dự vào [việc giảo duyệt] tập
sách Giảng Lục được! [Đối với danh vị] Xã Trưởng Phật Quang Xã của
Trương Sư Từ, Quang chỉ mang tiếng xuông, chứ đối với việc giảng diễn,
đề từ, ghi lời bạt, sức chẳng thể kham được! Bà tiết phụ họ Trương dùng
Đại Tạng Kinh làm pháp bảo trấn môn để lợi sanh của Phật Quang Xã,
193 Đây là cuốn sách tập hợp những bài giảng về Phật pháp của Giang Dịch Viên, do cư sĩ
Thôi Chú Bình ghi chép lại, Trần Thự Đình giảo chánh và ấn hành.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
234
công đức ấy khiến cho chính bà được tăng cao phẩm sen, cháu bà ta là
Thận Tu liền được khỏi bệnh đờm.
Nay gởi cho Thận Tu và lệnh ái 194 Hữu Trinh mỗi người một bao tro
hương Đại Bi. Tro này đã gia trì hơn ba tháng rồi. Mỗi ngày nếu ít thì
tụng năm mươi biến, nhiều thì bảy mươi lăm biến. Đựng trong thùng
bánh quy to, mỗi thùng khoảng hơn mười cân 195 . Phỏng tính đã trì tụng
chú Đại Bi đến sáu bảy ngàn biến. Một bao tro này có thể dùng để pha
nước được khoảng hai ba trăm lần. Pha lần đầu nên dùng một phần hai
mươi [lượng tro ấy] bỏ trong chén lớn, dùng nước sôi để hòa, khuấy lên,
đợi cho chất tro lắng xuống, đem nước ấy đổ vào trong bầu hay trong
bình, mỗi ngày uống ba lần. Hãy nên ăn chay, thường niệm thánh hiệu
“Nam-mô Quán Thế Âm” ắt sẽ có công hiệu thần diệu. Sau khi bệnh
lành hẳn rồi, nên pha ít đi, không cần phải uống một phần hai mươi
giống như trước nữa. Nếu không tin, không chí thành sẽ vô hiệu!
Người phú quý lắm bệnh, một là vì chẳng chịu cất tay nhắc chân làm
chuyện gì, huyết mạch không thông suốt; hai là vì ăn nhiều các món
huyết nhục, nếu gặp phải món có chất độc thì họa hoạn chẳng nhỏ,
không chừng bị mất mạng! Dẫu là con vật không độc, nhưng do lúc nó
bị giết, hận tâm kết lại, nên [thịt nó] có độc tánh. Tuy chẳng có tác dụng
giết chết người ngay lập tức, nhưng chất độc tích lại lâu ngày, ắt sẽ phát
ra thành ghẻ, thành bệnh. Bà Trầm nhà họ Trương chịu để cho Thận Tu
kiêng giết, ăn chay thì bệnh đờm sẽ được lành ngay! Số tro còn dư nên
để thờ ở phía dưới khám thờ Phật hoặc treo nơi cao ráo, sạch sẽ, để
phòng khi bất ngờ cần đến và tùy tiện dùng để cứu giúp những chứng
bệnh nguy hiểm, chớ nên khinh lờn! Chất tro đã đem dùng để hòa nước
xong, hãy nên trộn với nước trát lên nóc nhà để tỏ lòng kính trọng. Đây
chính là “nước Đại Bi khô” 196 có thể gởi đi phương xa, có thể giữ lâu
năm được. Ở chỗ ông, nếu không phải là chứng bệnh cực nguy hiểm,
đừng đem cho!
194 Lệnh ái: Tiếng gọi con gái người nhằm tỏ ý tôn trọng.
195 Cân là một đơn vị đo lường trọng lượng đã có từ thời cổ, định lượng không đồng, mỗi đời
mỗi khác. Thời Hán một cân chỉ là 200 gr. Qua mỗi đời, Cân nặng dần lên, đến đời Thanh,
một cân khoảng 590 gr. Hiện thời, Đài Loan quy định một cân là 600 gr, tại Hoa Lục là 500
gr, riêng Hương Cảng là 604,79 gr.
196 Tổ Ấn Quang thường trì chú Đại Bi vào nước, gọi là Đại Bi Thủy, hoặc trì chú vào gạo
cho người bệnh nấu cơm ăn gọi là Đại Bi Phạn. Để tiện gởi đi xa, Tổ trì chú vào tro hương,
để người nhận đem tro hòa nước uống, giống như uống Đại Bi Thủy vậy.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
235
Hàng tôi tớ phần nhiều không biết tốt - xấu, làm lụng trong nhà giàu
có hay nhà người khác, chẳng biết quý tiếc gạo thóc, vật dụng, đấy chính
là chuyện hao phước, tổn thọ, hằng ngày chẳng biết [làm như vậy] bao
nhiêu lần! Gần đây, nghe ông Tào Tung Kiều nói: “Có một tiên nhân
dựa vào thân người khác để chẩn bệnh, một bà vú thuộc một nhà giàu có
nọ, gần như bán thân bất toại cũng đến xin xem bệnh. Bà ta chưa đến
trước mặt, tiên nhân đã nói: ‘Ngươi khỏi đến! Ngươi phung phí cơm gạo,
thức ăn của chủ nhân quá nhiều, chẳng bao lâu nữa toàn thân sẽ điên
cuồng, tê liệt mà chết!’ Nên đem lời này kể với hai cô con gái [Hữu]
Trinh và Chiêu Nga của ông để họ biết mến tiếc đồ vật của chủ nhân,
vun bồi phước thọ của chính mình, cũng như có thể đem công đức ấy hồi
hướng vãng sanh.
Mấy hôm trước, ông Phí Phạm Cửu tới đây, cho biết Hiếu Nhược và
con gái ông ta là Sán Vũ chết hết sức thê thảm. Cư sĩ Dịch Viên khuyên
nhà họ làm công đức siêu độ, do đấy bèn bỏ ra bốn trăm đồng, đem hai
trăm đồng giao cho Quang để in sách thí tặng giùm cho họ, hai trăm
đồng nhờ Linh Nham đả Phật thất. Ngay khi ấy, liền bảo ông Trần Thự
Đình thuộc Hoằng Hóa Xã hãy gởi thư cho Dịch Viên nói Quang đã
dùng hết số tiền hai trăm đồng để gởi sách cho họ Giang ngõ hầu ông ta
tùy cơ thí tặng. Nên gởi loại sách nào nhiều, loại nào gởi ít, đợi khi
Giang cư sĩ gởi thư đến sẽ gởi đi. Dùng tiền tài của nhà họ Trương để
làm lợi người làng họ Trương, vô cùng ổn thỏa, chẳng biết thư đã gởi tới
hay chưa?
Đến tối, Quang có ý lập cho Hiếu Nhược, Sán Vũ mỗi người một bài
vị, hai người tổng cộng là một trăm đồng, dùng một trăm đồng để đả
Phật thất. Tính sáng hôm sau khi ông Phí lên núi sẽ nói. Sau bữa điểm
tâm sáng hôm sau, hỏi đến thì ông ta đã đi rồi, chẳng thể trở về trong
một hai ngày được, chỉ đành để ông ta đi mà thôi. Bài vị ở Linh Nham
đặt trong Niệm Phật Đường, suốt năm được Phật hiệu ngầm huân tập, so
với những chỗ khác thờ trong căn phòng lạnh lẽo, hết sức khác biệt! Tất
cả mỗi người cúng dường ba mươi lăm đồng, không cần gởi đến nữa,
hãy dùng để chi tiêu cho Phật Quang Xã. Quang mang tiếng Xã Trưởng
xuông, cũng chẳng thể không đem công đức của người khác để thay cho
người khác làm chuyện công đức.
3) Thư lần trước và một gói sách nhỏ đã nhận được rồi. Ba mươi lăm
đồng vốn tính gởi về cho Phật Quang Xã chi dụng, hôm qua nhận được
thư và thông báo từ ngân hàng, mới biết [thư từ trao đổi giữa] đôi bên
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
236
đều đến trễ quá! Tới chiều, ông Thành Dực Thanh đến, nói Giang Tô bị
thủy tai nặng nhất trong cả nước. Ông này là môn sinh của Phùng Mộng
Hoa, Vương Ấu Nông, nhiều năm lo liệu việc phát chẩn, khá có tiếng
tăm. Quang bèn lấy ba mươi lăm đồng đó, lại thêm vào năm đồng, thành
ra bốn mươi đồng, giao cho ông Thành. Ông ta hỏi biên nhận đề tên ai,
Quang nói: “Giữa ông và tôi cần gì biên nhận?” Ông ta đáp: “Phải giao
cho hội tính sổ”. Quang nói: “Tùy ý ông đề tên Dịch Viên hay Ấn Quang
đều được!” Thư trước cho biết Phí Phạm Cửu đã đi Linh Nham, chưa
gặp mặt Quang, ba hôm sau trở về, ngủ lại một đêm, sáng sớm hôm sau
hỏi đến, ông ta đã đi rồi! Phàm mọi chuyện đều có nhân duyên, chẳng
thể miễn cưỡng. Hết thảy tùy duyên, chớ nên bận lòng vì đó, bận lòng sẽ
đâm ra bị mệt mỏi, cho nên chẳng bằng tùy duyên sẽ giải thoát hơn!
4) Bài Đại Học Tụng giải thích về Quán, về Chỉ chẳng thích đáng
lắm. Thầy Đức Sâm nói: “Đối với Tục Đế trong Tam Đế và Giả Quán
trong Tam Quán dường như cư sĩ chưa hiểu sâu xa”; do vậy liền mở
trang đầu của sách Giảng Diễn Lục đã in lần trước ra xem. Những điều
được nói [trong trang sách ấy] tuy có đạo lý, cũng có thể dẫn dắt người
khác tiến vào chỗ thù thắng, nhưng đối với thật nghĩa của Không và Giả,
chưa hoàn toàn phù hợp khít khao!
Tam Quán, Tam Đế chính là cương yếu của Phật pháp. Nói theo lý
tánh thì gọi là Đế, Đế tức là Lý. Nói theo mặt tu trì thì gọi là Tam Quán,
Quán tức là Tu. Chân Đế: Một pháp chẳng lập, Tục Đế: Vạn pháp trọn
đủ! Quán cái lý nơi Chân Đế thì gọi là Không Quán. Quán cái lý nơi Tục
Đế thì gọi là Giả Quán. Không Quán chính là quán Chân Như Pháp Tánh
“một pháp chẳng lập”, điều này chính là cái Không “chẳng có cả Không
lẫn Hữu”. Đấy chính là tướng Không trong “chư pháp Không tướng”
của Tâm Kinh. Chẳng những Sắc Không, Không Không, mà Bồ Đề, Niết
Bàn cũng không, nếu có một pháp nào chẳng không sẽ chẳng thể gọi là
Chân Không. Cái không này của Không Quán trong Tam Quán sao có
thể hiểu là “muôn sự chẳng quan tâm, chẳng làm” cho được? Tục của
Tục Đế chẳng phải là tục theo kiểu thô tục hay nhã tục, mà do vì tạo
dựng, đặt bày nên gọi là Tục. Giả cũng chẳng phải là giả trong Chân -
Giả (thật - giả), mà cũng là cái giả của sự tạo dựng, đặt bày. Phép quán
nhằm quán lý của Tục Đế được gọi là Giả Quán vì tánh thể của Chân Đế
là “chẳng lập một pháp” nhưng có công đức trọn đủ sáu độ, vạn hạnh,
các pháp toàn vẹn. Đây chính là “chư pháp” trong câu “chư pháp
Không tướng” (tướng Không của các pháp) của Tâm Kinh, sao lại coi đó
là phàm phu cho được? Phàm phu thuộc về hai đế Khổ và Tập, còn
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
237
Không và Giả đây thuộc đạo lý viên diệu của Viên giáo, Nhị Thừa còn
chẳng có phần, huống gì phàm phu?
Hơn nữa, trang ba mươi nói đến chuyện cậy vào tự lực, dùng tự lực
để tu đạo, từ nhân gian sanh lên cõi trời cho đến Vô Sắc Giới Thiên, gọi
đó là “thụ xuất tam giới” (vượt tam giới theo chiều dọc). Câu nói này
cũng không trọn vẹn! Cậy vào tự lực thì phải đoạn hết sạch Kiến Tư
phiền não trong tam giới, hàng lợi căn có thể đoạn được ngay trong đời
này, còn độn căn thì trước hết phải đoạn phiền não trong Dục Giới, sanh
lên Sắc Giới. Kế đó, đoạn phiền não trong Sắc Giới, sanh lên Vô Sắc
Giới. Mãi cho đến khi đoạn hết sạch phiền não trong Vô Sắc Giới, chứng
Chân Đế Niết Bàn, liễu sanh thoát tử, siêu phàm nhập thánh vậy! Chư
thiên trong tam giới ngoại trừ các vị đại Bồ Tát thuộc Đâu Suất Nội Viện
(sanh về Nội Viện 197 đều là Pháp Thân đại sĩ) và tam quả thánh nhân thuộc
năm tầng trời Bất Hoàn (Ngũ Bất Hoàn Thiên) là Vô Phiền, Vô Nhiệt,
Thiện Kiến, Thiện Hiện, Sắc Cứu Cánh thì đều là người trong lục đạo
luân hồi, chẳng thể coi sanh lên Vô Sắc Giới Thiên là đã thoát tam giới!
Uất Đầu Lam Phất 198 tu Phi Phi Tưởng Định trong núi non, lũ chim làm
ồn, chẳng thể đắc Định, dời sang bờ biển, cá lớn trong biển đánh nhau
chẳng thể đắc Định; do vậy, sanh phẫn hận, có ý niệm giết sạch chim và
cá. Về sau, [ông ta tu] Định thành tựu, sanh lên trời Phi Phi Tưởng, thọ
tám vạn đại kiếp, sau khi hết phước trời, đọa làm con phi ly (chồn bay),
vào rừng ăn chim, xuống nước ăn cá! Vì thế, phải phân biệt sự khác biệt
giữa chuyện sanh lên trời do y theo Phật pháp tu trì đoạn Hoặc chứng
Chân và chuyện sanh lên trời do tu phước thế gian hay tu Thiền Định thế
gian để người đọc chẳng đến nỗi hiểu lầm!  (Sách Giảng Diễn Lục hoàn toàn
do Trần Thự Đình giảo chánh, đối chiếu, lo liệu lưu thông)
120. Thư trả lời Huệ Không đại sư
(năm Dân Quốc 25 - 1936)
197 Nội Viện chính là Thiện Pháp Đường của tầng trời Đâu Suất, do đại thần Lao Độ Bạt Đề
kiến tạo, là trụ xứ của Bồ Tát Di Lặc. Tất cả các vị Phật thị hiện trong Sa Bà đều trụ tại Đâu
Suất Nội Viện trước khi giáng sanh trong nhân gian. Các phàm thiên không thể nào thấy
được Đâu Suất Nội Viện.
198 Uất Đầu Lam Phất (Udraka Ramaputra), còn được phiên âm là Úc Đầu Lam Phất, hay Ưu
Đà La Ca La Ma Tử, là một vị tiên nhân nổi tiếng, thành tựu Phi Phi Tưởng Định, đắc Ngũ
Thông. Khi đức Phật vượt cung xuất gia từng đến tham học với ông này. Trong kinh Niết
Bàn, đức Phật đã cho ông Tu Bạt Đà biết về kết cục của Uất Đầu Lam Phất: bị đọa làm con
chồn bay sau khi hưởng hết phước trời.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
238
Chiều hôm qua nhận được thư Sư, đối với chuyện Sư đến chùa Báo
Quốc, Quang hoàn toàn quên khuấy. Đọc thư Sư gởi đến, thấy vẫn còn
lấy tri kiến Tông Môn làm chủ, đối với pháp môn Tịnh Độ vẫn chưa
hoàn toàn tin tưởng! Do vậy, chỉ cầu tương ứng đến nỗi ma cảnh dấy lên.
Pháp môn Niệm Phật dùng tín nguyện làm tiên phong. Nếu không có
lòng tin chân thật, nguyện thiết tha, đừng nói “không tương ứng chẳng
thể vãng sanh”, dù có tương ứng cũng chẳng thể quyết định vãng sanh
được! Nhất tâm bất loạn và Niệm Phật tam-muội cũng chẳng dễ gì đạt
được. Nếu có lòng tin chân thật, nguyện thiết tha, dẫu chưa được tương
ứng vẫn có thể vãng sanh, huống gì đã tương ứng! Sư chỉ biết cầu tương
ứng, hơi có chút khí phận tương ứng, bèn sanh lòng hoan hỷ tán thán,
đấy cũng là hiện tượng chẳng tương ứng, cho nên mới có tướng lạ lùng
hiện ra! Người tu hành kỵ nhất là được chút ít đã cho là đủ. Được chút ít
đã cho là đủ bèn sanh lòng thoái đọa, đấy là lý nhất định! Mong Sư chỉ
nên nhất tâm niệm, đừng sanh nghi sợ “chẳng tương ứng sẽ không được
vãng sanh!” Tất cả cảnh giới đều chẳng quan tâm đến, cũng chẳng cần
biết người ta chết tốt đẹp hay khổ sở; ngoại trừ chuyện niệm Phật ra,
chẳng để cho niệm thứ hai nào dấy lên. Có như vậy thì mới có thể đạt
được lợi ích quyết định vãng sanh.
Nếu quá sợ lúc chết gặp đủ mọi chướng ngại chẳng nên có; do vậy,
bèn tính nhịn đói đả thất thì chuyện này nguy hiểm cùng cực. Ăn cơm no
còn chưa thể tương ứng, đến lúc đói gần chết làm sao tương ứng cho
được? Nếu cứ muốn nhịn đói đả thất, xin hãy xuống núi qua chỗ khác
mà làm, Linh Nham nhất quyết chẳng chấp nhận biện pháp này. Sư hoàn
toàn noi theo lối mòn vọng tưởng để cầu tương ứng. Nếu chịu buông
toàn bộ hết thảy vọng tưởng xuống, ắt sẽ bệnh lành, thân yên. Dẫu tuổi
thọ đã tận, cũng sẽ chánh niệm rỡ ràng, theo Phật vãng sanh. Người
niệm Phật chẳng được có ý niệm [mong mỏi] đời kế tiếp, đời sau. Tâm
vãng sanh của Sư còn chưa chuyên nhất thì chắc chắn sẽ không thể
không thọ sanh trong lục đạo nơi thế giới này!
121. Thư gởi cư sĩ Quách Phụ Đình
(năm Dân Quốc 21 - 1932)
Hôm qua nhận được thư, biết lệnh nghiêm đã về Tây trong ngày Hai
Mươi Tám tháng trước, khôn ngăn cảm khái, than thở. Cố nhiên trong
đời trước lệnh nghiêm đã có vun bồi, nên trong đời này tay trắng làm
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
239
nên sự nghiệp, giàu có cự vạn, thọ quá tuổi “cổ hy” (bảy mươi), con
cháu đầy nhà, bình sinh ưa làm lành không mệt mỏi, hộ trì Tam Bảo.
Nếu có tín nguyện sẽ vãng sanh Tây Phương. Nếu không có tín nguyện,
chắc sẽ sanh lên trời, hoặc sanh trong nhà đại phú quý cõi nhân gian để
hưởng đại phước. Nhưng phước thế gian chẳng thường hằng, hãy nên
bảo các hiếu quyến đều cùng nhau chí tâm niệm Phật, để mong cụ chưa
được vãng sanh liền được vãng sanh, đã vãng sanh sẽ tăng cao phẩm vị,
đấy mới là lòng hiếu có ích. Ai nấy hãy nên bớt đau thương niệm Phật,
đừng học theo người đời chỉ cốt sướng tai khoái mắt người khác, chẳng
màng thần thức của cha mẹ có được lợi ích hay chăng?
Hơn nữa, lúc lệnh nghiêm còn sống đã tin vào Phật pháp, nay ma
chay cho cụ, theo đúng lý, hãy nên thuận theo chí của cụ lúc sinh tiền,
nhất loạt đừng dùng đồ mặn. Phàm tế thần, cúng linh, đãi khách đều
dùng món chay, điều này đem so với phóng sanh, công đức càng lớn hơn.
Nếu chẳng dùng đồ chay thì xong đám tang này, số lượng sanh mạng bị
giết quá nhiều. Nỡ nào vì bọn ta thể hiện lòng hiếu mà khiến cho cha mẹ
ta phải kết sát nghiệp với vô số sanh mạng ấy?
Năm Dân Quốc 13 (1924), tiên sinh Châu Ngọc Sơn mất  (vị này từng
làm Tổng Đốc Lưỡng Giang) , con ông là Tập Chi quen biết với Quang, gởi
cho Quang một tờ cáo phó. Quang khuyên đừng dùng đồ mặn. Do ông ta
là quan chức có tiếng tăm rất lớn, nếu dùng đồ mặn sẽ chẳng tránh khỏi
“làm cho cha nở mày nở mặt lại hóa thành gây lụy cho cha!” Thư Quang
gởi đến, ông Tập Chi chẳng quyết đoán, bảo những người lo việc bàn
bạc. Những kẻ lo việc toàn là bọn tham ăn tục uống, đều chẳng tán thành
dùng món chay. Thiết lễ điếu tang tại Thiên Tân, [khách viếng tang]
ngồi hơn bốn ngàn bàn. Năm sau, rước linh về đất Hoàn (An Huy): Đến
Nam Kinh làm lễ điếu tang, tới Vu Hồ (thuộc tỉnh An Huy) lại làm lễ
điếu tang, về đến nhà lại thiết lễ điếu tang. Con cháu dòng trưởng làm lễ
điếu tang tại Dương Châu. Chỉ năm lần thiết lễ điếu tang này, những
sanh mạng bị giết đã chẳng thể tính nổi số. Chôn cất xong, trở về Thiên
Tân, có kẻ cầu cơ, tiên sinh Ngọc Sơn giáng đàn, đau đớn oán hận người
nhà dùng đồ mặn, nói công đức thuở làm quan khi còn sống đã bị tiêu
diệt hết mà vẫn chưa đủ [để bù đắp cái tội ấy]!
Tập Chi quá sức hối hận nhưng không làm sao được, muốn lập một
đại tùng lâm tại Thiên Tân để chuộc lỗi. Đã chọn được cuộc đất thỏa
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
240
đáng rồi, gặp phải cuộc chiến ở Phụng Thiên - Trực Lệ 199 nổ ra, vẫn
chưa thực hiện được, chỉ tìm cách kết những duyên nho nhỏ, ngõ hầu
người lui tới có chỗ nghỉ ngơi mà thôi. Lệnh nghiêm khá có duyên với
Quang, cư sĩ cũng có duyên với Quang. Trong lúc này, Quang chẳng vì
cư sĩ nói chuyện lợi - hại này thì là thiếu sót tình bè bạn. Sợ cư sĩ có thể
nghĩ là chuyện không quan trọng, khẩn yếu, nên dẫn đầy đủ chuyện của
Châu Tập Chi để chứng minh. Đối với chuyện làm Phật sự, hãy nên coi
niệm Phật là bậc nhất; những chuyện khác đều là bày vẽ bề ngoài cho dễ
coi mà thôi. Trong khóa tụng sớm - tối, Quang đọc tên của lệnh nghiêm
để hồi hướng trong hai mươi mốt ngày. Do đối với bạn thân thiết, Quang
đều một mực chẳng làm theo lễ nghi thế tục, chỉ dùng niệm Phật để hồi
hướng nhằm biểu lộ tình bạn mà thôi!  (Cầu cơ là tác dụng của linh quỷ, trong
ấy có khi là thật, nhưng Quang chẳng tán thành cầu cơ, xin đừng hiểu lầm)
122. Thư trả lời cư sĩ Trác Nhân
(năm Dân Quốc 16 - 1927)
Nhận được thư khôn ngăn mừng rỡ, an ủi. Tự phản tỉnh được như
thế thì trong đời này, thật hiếm mấy ai! Nếu có thể thẳng tiến chẳng lùi
thì cái đạo của lệnh nghiêm, đạo của Khổng - Mạnh, đạo của Phật, của
Tổ, đều có thể đích thân thật sự chứng được. Nhưng đối với đồ ngọt,
giòn, béo, nồng vẫn chưa thể buông xuống được, nếu ước theo lý luận
bên Nho, vẫn chưa là chuyện khẩn yếu lớn lao; nhưng nếu ước theo lý
luận nhà Phật, đấy chính là làm ác, chứ chẳng phải chỉ là ý ác! Năm Dân
Quốc thứ 10 (1921), Quang đến Nam Kinh, ông Ngụy Mai Tôn  (làm quan
Hàn Lâm, lúc ấy đã sáu mươi tuổi) nói với Quang: “Đối với Phật pháp, tôi
cũng tin tưởng, cũng chịu niệm Phật, sách Văn Sao của Sư tôi cũng đã
đọc rồi, nhưng chưa ăn chay được!” Quang nói: “Người phú quý khó
quên tập khí, ông muốn ăn chay xin hãy đọc kỹ bài Sớ Quyên Mộ Lập
199 Cuộc chiến Phụng Thiên Trực Lệ xảy ra hai lần, sử thường gọi là Phụng Trực Chiến Sự,
hoặc Trực Phụng Chiến Tranh. Lần thứ nhất kéo dài từ ngày Hai Mươi Tám tháng Tư đến
ngày Năm tháng Năm năm 1922. Phe Tôn Trung Sơn liên minh với các quân phiệt Đoàn Kỳ
Thụy và Trương Tác Sâm tại Phụng Thiên để triệt hạ thế lực của phe quân phiệt Tào Côn,
Ngô Bội Phu tại Trực Lệ. Cuộc chiến rất khốc liệt vì phe Tào Côn có đến bảy sư đoàn, năm
lữ đoàn. Hai bên đều bị thiệt hại nặng nề, phải nhờ các giáo sĩ Tây Phương làm trung gian
điều đình ngưng chiến. Lần thứ hai xảy ra vào ngày Mười Lăm tháng Chín đến ngày mồng
Ba tháng Mười Một năm 1924, Trương Tác Sâm đem năm mươi vạn quân từ Phụng Thiên
kéo sang Trực Lệ rửa hận bại trận lần trước. Hai bên giao tranh khốc liệt tại Sơn Hải Quan.
Tổn thất nhân mạng, tài lực trong lần thứ hai gần gấp đôi lần thứ nhất.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
241
Ao Phóng Sanh tại Nam Tầm, hãy đọc nhiều lượt sẽ tự có thể không ăn
thịt”. Nói lời ấy vào ngày Mười Hai tháng Tám, đến tháng Mười là ngày
sinh nhật sáu mươi tuổi của ông ta, sợ thương tổn tình cảm người khác,
ông qua Kim Sơn dự sinh nhật, về nhà liền ăn chay trường.
Năm sau, lại đề xướng mở chùa Pháp Vân làm đạo tràng niệm Phật
phóng sanh, nay ông ta đã sáu mươi sáu tuổi rồi, nhưng đối với sự
nghiệp từ thiện chẳng hề tiếc tinh thần, cực lực đề xướng, như lập Viện
Mồ Côi, như thí cháo mỗi năm, như trong hai năm gần đây, chiến sự
phát sanh, ông đã thâu gom những người già cả, yếu đuối, phụ nữ về
nuôi trong chùa Pháp Vân, dựng mấy chục gian chái cho họ ở, nấu cháo
cho họ [ăn]. Chiến sự kết thúc, tùy theo họ ở xa hay gần mà cấp lộ phí để
họ quay về. Lần đầu là hơn một ngàn người, lần sau là hơn hai ngàn
người. Mỗi ngày ăn cháo xong, dạy họ ai nấy niệm Phật và niệm Quán
Âm. Ba bốn lần giao tranh, trọn không có một ai bị thương, chẳng một ai
đổ bệnh, cũng có thể gọi là khó có!
Các hạ đang độ tráng niên, lại có chí lớn, có thể tự phản tỉnh suy xét,
tự trách lỗi. Nếu có thể tự cường chẳng ngơi thì sống sẽ dự vào bậc
thánh, mất sẽ lên cõi Như Lai là điều chắc chắn! Đừng coi đạt được điều
nhỏ là đủ, đừng nghĩ lỗi nhỏ không ăn nhằm gì! Đừng coi “tự tánh Di
Đà” là rốt ráo, rồi chẳng niệm đức Phật Di Đà ở Tây Phương, đừng chỉ
cầu đức Phật thầm gia hộ rồi đối với đức Phật do chính mình cảm được
trong tâm chẳng sốt sắng tu hành, thì đối với chuyện đạt được ba mối
đạo như Quang đã nói đó (tức đạo của cha, đạo của Khổng Mạnh và đạo
của Phật, của Tổ), xin chúc mừng các hạ trước! Hơn nữa, thời thế hiện
nay đã bại hoại đến cùng cực, nguyên do là vì chẳng biết nhân quả báo
ứng và giáo dục trong gia đình. Muốn vãn hồi thì hãy nên chú trọng hai
pháp này, nhưng giáo dục trong gia đình cần phải chú trọng nhất vào
nhân quả báo ứng, vì nhân quả báo ứng có thể chế ngự được lòng người.
Ngoại trừ cách này ra, thực hiện bằng bất cứ cách nào đều là hết thuốc
chữa, vì tâm chẳng thay đổi thành tốt lành thì một pháp vừa lập, trăm
điều tệ chen chúc nhau nẩy sanh!
123. Thư trả lời cư sĩ Trần Huệ Tân
(năm Dân Quốc 22 - 1933)
Công khóa tu trì hãy tùy cơ mà lập, càng đơn giản càng hay. Nếu đều
là những người tu lâu thì chẳng ngại gì y theo Thiền Môn Nhật Tụng mà
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
242
niệm. Nếu nhiều kẻ sơ tâm thì bất luận sáng hay tối đều có thể niệm kinh
A Di Đà, chú Vãng Sanh, rồi niệm Phật. Sáng tối đều như vậy, trong ban
ngày niệm như vậy cũng được. Nếu không niệm kinh chú thì có thể bắt
đầu bằng kệ tán Phật cũng được. Phải biết: Tất cả công khóa đều lấy
niệm Phật làm chủ, kinh chú là khách! Biết nghĩa này rồi, lại phải căn cứ
theo khả năng của thành viên trong Cư Sĩ Lâm để lượng định sao cho
thích nghi, chứ Quang làm sao có thể định riêng một chương trình để
mọi người đều dựa theo được? Tùng lâm trong thiên hạ đều chiếu theo
Thiền Môn Nhật Tụng, nhưng chùa Tây Phương thuộc xã Từ Khê,
[thành phố] Văn Khê, sáng tối đều niệm kinh Di Đà; do vậy, chớ nên
luận định một cách chấp trước!
Điều không thể chỉ có chút ít mà phải [hết sức] khuếch trương chính
là tông chỉ gồm ba món Tín - Nguyện - Hạnh. Nếu dùng cách tham cứu
của nhà Thiền “người niệm Phật là ai?” thì chính là tham Thiền cầu
khai ngộ, hoàn toàn đánh mất tông chỉ Tịnh Tông. Điều này quan hệ lớn
nhất, quan trọng nhất. Con người thường hay mạo danh Thiền Tịnh Song
Tu, nhưng tận lực chú trọng tham cứu sẽ đạt được lợi ích hữu hạn  (niệm
đến chỗ cùng cực cũng sẽ khai ngộ) , đánh mất lợi ích vô cùng, vì chẳng chú
trọng tín nguyện cầu sanh sẽ chẳng thể cảm ứng đạo giao cùng Phật. Dẫu
có đích thân thấy được “người niệm Phật là ai” cũng khó được Phật tiếp
dẫn vãng sanh Tây Phương, vì không có cái tâm tín nguyện cầu sanh!
Lại chưa đoạn Phiền Hoặc nên chẳng thể cậy vào tự lực để liễu sanh
thoát tử. Kẻ ưa ăn nói lớn lối đều do chẳng biết nghĩa này. Pháp môn
Tịnh Độ vượt trỗi hết thảy các pháp môn ở chỗ cậy vào Phật lực; những
pháp môn khác đều cậy vào tự lực. Tự lực há có thể sánh cùng Phật lực
mà luận ư? Đấy chính là một mấu chốt quan trọng nhất trong pháp môn
Tịnh Độ!
124. Thư trả lời cư sĩ Tống Đức Trung hỏi đốt kinh là công hay tội
(năm Dân Quốc 20 - 1932. Đính kèm nguyên thư)
Trong mục lục sách vở của Phật Kinh Lưu Thông Xứ của Thượng
Hải Công Đức Lâm, nơi trang tám mươi ba có nói đến tám công dụng
của việc thiêu kinh Kim Cang viết bằng chữ son. Đức Trung cho rằng
những hành vi được nói trong hạng mục này trái nghịch ý chỉ đức Phật,
công ít, tội nhiều, kính thỉnh đại sư giải thích.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
243
Kinh Phật trọng nơi thọ trì, chưa từng nghe dạy đem đốt đi! Dù bảo
là đốt đi sẽ có ích cho cô hồn và cho người đã khuất đang được cầu siêu,
vẫn là chuyện công chẳng bù được lỗi, huống hồ là vô ích! Vì sao nói
như vậy? Phàm những kẻ thiêu kinh phần nhiều đều thiêu trong dụng cụ
để đốt giấy vàng mã, tro ấy lại đem bán lẫn với tro giấy vàng mã. Những
kẻ mua tro đó đem về, gạt bỏ sạch hết tro giấy đi, chỉ giữ lại tro vàng mã.
Như vậy thì tro kinh chẳng thể không bị quăng vào rác rưởi hay sao? Có
ai chịu phí công lập riêng một đồ đựng, phía dưới lót giấy thiếc, đặt kinh
vào giữa, phía trên lại bịt những tờ giấy thiếc. Đốt giấy thiếc, kinh sẽ
cháy theo, do phía trên có bọc giấy thiếc nên tro kinh chẳng đến nỗi bay
lung tung ra ngoài. Đợi đến khi cháy hết, đã nguội rồi, hốt tro ấy bỏ vào
trong túi vải mới, bỏ thêm cát sạch hoặc đá sạch vào trong, may miệng
túi lại. Nếu có thân hữu hết sức đáng tin cậy đem ra biển, hoặc đem ra
sông lớn, tới chỗ sâu nhất gieo xuống thì chẳng mắc lỗi khinh nhờn. Nếu
chiếu theo cách đốt vàng mã bình thường, rồi lại còn bán tro giấy, tôi sợ
rằng mắc tội vô lượng, công chẳng được mấy!
Phàm làm các Phật sự đều phải làm bằng lòng thành kính thì mới có
sự cảm thông. Những kẻ thiêu kinh kia chỉ biết thiêu mà thôi, có bao giờ
nghĩ đến chuyện này? Các kinh Đại Thừa đều khen ngợi công đức biên
chép, thọ trì, đọc tụng, chẳng hề nghe khen ngợi thiêu kinh có công đức!
Nếu thật sự có công đức, vẫn chẳng nên duy trì phong tục này; vì rất có
thể là kẻ vô tri hiểu lầm sẽ chú trọng thiêu kinh, chẳng chú trọng thọ trì!
Kinh Kim Cang đã thiêu được, lẽ nào các kinh Đại Thừa khác chẳng thể
thiêu được? Kẻ giàu có nhưng vô tri ắt sẽ tạo nghiệp thiêu kinh vô cùng
vậy! Chuyện này Bất Huệ hoàn toàn chẳng tán thành, tuy nghe người ta
nói có đại cảm ứng, vẫn chẳng thốt ra một tiếng nào tán dương, bởi sợ
tạo thành mối tệ vô cùng!
Thế gian thường hay đem chú Vãng Sanh viết thành hình tròn, đem
khắc rồi in ra, đặt tên là Vãng Sanh Tiền, lắm kẻ đem thiêu [tiền ấy] thí
cho cô hồn. Năm Quang Tự mười sáu (1890), tại chùa Long Tuyền ở
Bắc Kinh, vào buổi sáng sớm Quang ra ngoài cửa tam quan, thấy trong
đống tro giấy và tro vàng bạc của lễ Phóng Diệm Khẩu hồi đêm có một
xấp giấy Vãng Sanh Tiền dày hai tấc chỉ cháy một nửa. Nếu tôi không
thấy thì người hầu quét dọn, sợ rằng cũng bị quét vào đống rác luôn! Do
vậy, biết được rằng: Cái lỗi thiêu chú ấy không chỗ nào chẳng có! Có vị
Tăng phóng Mông Sơn, dùng ngân phiếu và tiền giấy kẹp tiền Vãng
Sanh vào trong, xếp thành hình một đầu to đầu nhỏ, đợi đến khi Xuất
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
244
Sanh 200 sẽ đốt. [Khi lửa cháy] gần tới tay sẽ quăng xuống đất. Trong ấy
thường có chữ chưa cháy hết. Dù cháy hết, tro ấy hoàn toàn bị quăng
xuống đất, há không có lỗi hay sao? Đây chính là điều chính mắt Bất
Huệ trông thấy.
Vì thế, biết rằng: “Một pháp đã lập, trăm mối tệ chen chúc nẩy
sanh” chính là lời chân thật vậy! Phàm mọi chuyện phải lo sao cho lâu
ngày về sau chẳng có điều tệ thì mới tốt lành, thỏa đáng được. Thiêu
kinh dẫu có công đức, chỉ sợ do kẻ chẳng cẩn thận lo liệu thì chuyện
công đức đâm ra thành chuyện tội lỗi, huống chi chưa chắc đã thật sự có
công đức ư? Bất Huệ hiểu biết như thế đó. Đối với bậc đại thông gia thì
hết thảy vô ngại, pháp nào cũng viên thông, chứ đối với cái trí hèn kém,
thấy biết nhỏ nhoi của Bất Huệ thì chẳng thể nào như vậy được. Những
gì Bất Huệ nói chỉ là ước theo phân lượng của Bất Huệ để làm chuẩn mà
thôi!
125. Thư trả lời cư sĩ Kim Ích Bình (hai lá thư)
1) Muốn quy y Phật pháp, liễu sanh thoát tử, siêu phàm nhập thánh,
cần phải nên gắng sức trọn hết đạo luân thường. Nếu chẳng thể giữ vẹn
luân thường, trọn hết bổn phận, dứt lòng tà, giữ lòng thành, đừng làm
các điều ác, vâng giữ các điều lành thì căn bản đã khiếm khuyết, chẳng
tương ứng với Phật, làm sao có thể được Phật rủ lòng từ tiếp dẫn hòng
đới nghiệp vãng sanh? Vì vậy, phải nên hiếu với cha mẹ, kính bậc tôn
trưởng, đối với anh em trai, chị em gái, vợ chồng, chủ tớ mỗi mỗi đều
phải trọn hết chức trách, bổn phận của chính mình. Đối với những điều
đã được đề cao đều trọn hết chức trách, bổn phận thì chính là hiền nhân,
200 Xuất Sanh là một thuật ngữ thường dùng trong Thiền Lâm: Khi chúng tăng đến trai
đường dùng bữa, vị Đường Chủ hoặc Trụ Trì sẽ lấy ra một ít cơm (gọi là “sanh phạn”) từ
chén của mình bỏ vào một đồ đựng riêng (gọi là Xuất Sanh Đài hay Sanh Đài) để thí cho Đại
Bằng Kim Xí Điểu, chúng quỷ thần Khoáng Dã, Ha Lợi Đế Quỷ Tử Mẫu v.v… Chữ “sanh
phạn” ngụ ý cơm này dùng để nuôi mạng sống của chúng quỷ thần; do vậy, mới có từ ngữ
Xuất Sanh. Vị thị giả sẽ mang cơm ấy ra phía ngoài trai đường, đặt nơi đất sạch, trong bóng
râm, đọc kệ Xuất Thực. Sở dĩ phải thí thực cho chúng quỷ thần vì khi đức Phật hàng phục
quỷ Khoáng Dã, Quỷ Tử Mẫu, đã khuyên các loại quỷ thần ấy không nên ăn máu thịt chúng
sanh nữa, và hứa khi nào Phật pháp còn tồn tại, Tăng chúng sẽ hằng ngày cúng dường thực
phẩm cho họ được no đủ. Không hiểu vì lý do gì, Phật giáo Trung Hoa, nhất là tại Hoa Nam,
lại thêm vào chuyện đốt giấy tiền vàng bạc mỗi khi Xuất Sanh.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
245
thiện nhân trong thế gian. Người hiền thiện niệm Phật sẽ dễ cảm được
Phật. Muốn liễu sanh tử, chẳng thể không chú ý đến luân thường!
Lại phải nên dựa theo những gì kinh điển Tịnh Độ đã dạy để sanh
lòng tin, phát nguyện, chuyên tâm niệm Phật, quyết định sanh về Tây
Phương ngay trong đời này, trọn chẳng khởi tâm cầu phước báo nhân
thiên trong đời sau. Phật xem hết thảy chúng sanh như con một, hãy nên
kiêng giết, ăn chay, yêu tiếc sanh mạng loài vật, dùng điều này để tự
hành, lại còn dạy người. Phàm trong gia đình, cha mẹ, anh em trai, chị
em gái, thê thiếp, con cái, ngoài là xóm giềng, làng nước, thân thích,
bằng hữu đều nên nói cho họ biết về lợi ích niệm Phật: Đời này tiêu trừ
tai chướng, tăng trưởng phước thọ, mạng chung sẽ được Phật tiếp dẫn
vãng sanh Tây Phương. Gần đây thế đạo loạn đến tột cùng, phàm những
ai tin Phật, niệm Phật, thường gặp dữ hóa lành. Họa hoạn hiện thời có
tránh cũng không thể tránh được, có ngừa cũng không thể ngừa! Nếu có
thể chí thành niệm Phật, sẽ âm thầm chẳng gặp phải tai họa! Có lợi ích
to lớn như vậy, nỡ nào chẳng cho cha mẹ, anh em v.v… của ta và hàng
xóm, láng giềng v.v… biết đến ư? Nhưng muốn cảm hóa người khác thì
chính mình phải thật hành mới được! Nếu chính mình tuy niệm Phật,
nhưng đối với chuyện giữ vẹn luân thường, tận hết bổn phận, suy nghĩ,
xử sự phần nhiều chẳng đến nơi đến chốn, sẽ khó thể cảm thông!
Nay đặt pháp danh cho ông là Tông Thành. Tông ( 宗 ) là chủ, Thành
( 誠 ) là chân thật. Nếu đối với mỗi chuyện ông đều có thể lấy chân thành
làm chủ thì lâu ngày chầy tháng ai nấy đều nhìn theo [bắt chước] nhau
làm lành, đấy gọi là “thành chi sở chí, kim thạch vị khai” (lòng thành
đến cùng cực, đá vàng cũng nứt), huống gì là người đồng loại ư? Hãy
nên thường xem Di Đà Kinh Bạch Thoại Giải 201 , Gia Ngôn Lục, Cảm
Ứng Thiên Trực Giảng. Từ nhỏ đã dạy cho con cái thường đọc Cảm Ứng
Thiên. Bài văn ấy mỗi ngày đọc dăm ba lượt, tối thiểu phải đọc một lần.
Đọc suốt cả một đời này, lại đọc sách Trực Giảng, hành theo đó sẽ tự có
thể dự vào bậc chánh nhân quân tử.
Quang già rồi, chẳng nên thường gởi thư đến nữa. Muốn xem những
sách nào, hãy thỉnh từ Hoằng Hóa Xã, đừng thuận tiện gởi thư cho tôi.
201 A Di Đà Kinh Bạch Thoại Giải Thích là tác phẩm của ông Hoàng Hàm Chi (tự Khánh
Lan, pháp danh Trí Hải), nhằm chú thích những chữ khó trong kinh và dùng lối văn Bạch
Thoại “diễn tả” ý nghĩa của những câu kinh vốn được viết bằng cổ văn để người ít thông
hiểu cổ văn vẫn có thể hiểu được ý nghĩa của kinh văn. Cụ Hoàng Trí Hải viết rất nhiều cuốn
Bạch Thoại Giải Thích cho các kinh Tịnh Độ.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
246
Ông chịu hành theo Gia Ngôn Lục, Văn Sao v.v… thì cần gì một hai bức
thư nữa? Mùa Đông năm ngoái đã in ba toa thuốc cai thuốc phiện, cực
linh nghiệm, còn toa thuốc trị bệnh sốt rét chẳng tốn một phân tiền mà
không ai chẳng trị được lành, nay gởi kèm ba trang theo thư, xin hãy bảo
với hết thảy mọi người ngõ hầu con quỷ gây bệnh sốt rét chẳng làm khó
người ta nữa thì lợi ích lớn lao thay!
2) Đã biết hổ thẹn sám hối, cớ sao vẫn hành động y như cũ, ác chẳng
thấy giảm, thiện chẳng thấy tăng vậy? Không có chi khác cả! Vì tâm
chẳng chí thành vậy! Nếu tâm lấy chí thành làm chủ, lẽ nào biết rồi mà
vẫn cố phạm? Biết mà tâm vẫn cố phạm là vì tâm thật ra chẳng có lòng
thành khẩn, quyết định đổi lỗi hướng thiện mà ra! Chính ông đã muốn
làm hiền nhân, thiện nhân thì tự có thể xa lìa tập khí ác. Kẻ chẳng thể xa
lìa là vì tâm chẳng quyết định; nếu hời hợt, chơi vơi, chần chừ, khinh
mạn sẽ khó tránh khỏi quay về đường cũ!
Từ rày, đừng gởi thư đến nữa, ông chẳng chịu chân thật khắc phục,
trừ khử lòng riêng tư của chính mình, dù tôi khai thị, rốt cuộc có ích lợi
chi đâu? Nếu ông chịu sốt sắng tự suy xét tội lỗi của chính mình, cần chi
tôi phải nói nhiều? Nội hai chữ Tông Thành đã bao quát sạch cả rồi! Con
người nếu tâm không hư ngụy, chắc chắn chẳng đến nỗi không chịu sửa
lỗi hướng lành. Ví như ta thật sự biết kẻ nào muốn hại ta, dù hắn có lắm
lời ngon lẽ ngọt dụ dỗ, chắc chắn chẳng để hắn gạt rồi giao phó tánh
mạng của ta. Chịu bị lừa chính là kẻ chẳng biết tốt - xấu! Đã có kẻ đối
đầu lớn lao liên quan đến tánh mạng, sao còn chịu để cho hắn lừa? Đấy
gọi là “cầu người khác nói ra phương cách mầu nhiệm để bảo vệ thân
mạng cho ông” nào có ích gì đâu? Vì thế, chẳng muốn nhiều lượt nói
dông dài với ông nữa!
126. Thư trả lời ba vị cư sĩ Tống Lục Trạm, Trữ Liên Tịnh, và
Trương Tử Tịnh
(năm Dân Quốc 17 - 1928)
Đời loạn tột bậc chẳng kham nói nổi! Xét đến nguồn cội, nguyên
nhân gần là trong vòng một trăm mười năm gần đây, hết thảy những kẻ
đọc sách làm quan chỉ biết tập luyện cử nghiệp 202 , cầu công danh, chẳng
202 Cử nghiệp là lối học chỉ nhằm mục đích thi đậu ra làm quan, chú trọng luyện tập văn
chương sao cho phù hợp với yêu cầu làm bài thi như văn sách, chiếu, biểu, thơ, phú v.v…,
chứ không chú trọng hiểu ý nghĩa giáo dục của thánh hiền để tu dưỡng bản thân.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
247
biết đề xướng nhân quả báo ứng và giáo dục gia đình. Nếu luận đến cái
nhân xa thì quả thật là do họ Trình, họ Châu đả phá, bài xích nhân quả
báo ứng và sanh tử luân hồi mà ra! Do trọn chẳng được gia đình khéo
dạy, lại chẳng biết con người vì sao làm người, lại quen nghe nói “chết
là diệt mất, trọn chẳng có đời trước, đời sau!” nên vừa gặp gió Âu thổi
tới, cảm thấy thuyết “phế bỏ lòng hiếu, phế trừ luân thường, không hổ
thẹn” ấy tự tại vô ngại lắm, bèn nhất trí tiến hành. [Tạo ra] căn bản gây
lầm lạc cho con người không thể không quy tội về các vị bên Lý Học.
Quang nói lời này đích xác tột bậc, biện định tột cùng, chứ chẳng phải
nói bừa đâu!
Phương kế lúc này là phải sốt sắng đề xướng nhân quả báo ứng, sanh
tử, luân hồi và giáo dục trong gia đình, nhưng giáo dục trong gia đình lại
càng cần phải chú trọng đến nhân quả báo ứng! Hai pháp này duy trì lẫn
nhau, mới có thể làm cho con cháu sau này chẳng đến nỗi mấy chốc
sống như loài thú! Nếu không, dù có giáo dục cũng khó thể giữ cho
chúng nó chẳng bị xoay chuyển bởi thói tà! Nói đến các phương pháp tu
trì niệm Phật thì trong Văn Sao đã có nêu đủ. Nếu nói rõ sẽ rất tốn bút
mực. Dù [trong thư này] có giảng cặn kẽ thì cũng vẫn là những điều như
trong Văn Sao đã nói.
Nay tôi gởi cho các ông Văn Sao, An Sĩ Toàn Thư, Gia Ngôn Lục,
Di Đà Bạch Thoại Giải, Quán Âm Bổn Tích Tụng, Cảm Ứng Thiên Trực
Giảng, Thọ Khang Bảo Giám, Cảm Ứng Thiên Vựng Biên, Khuê
Phạm 203 v.v… mỗi thứ một phần. Nếu tôi có nhiều sách sẽ kết duyên,
nhưng vì Văn Sao, An Sĩ Toàn Thư đã gởi đi hết, còn chưa in ra [sách
mới]. Gia Ngôn Lục một vạn cuốn đã gởi đi hết rồi, hai ba vạn cuốn đều
chưa in thành sách, chẳng thể gởi nhiều. Do trong Gia Ngôn Lục đã chia
thành từng đề tài khác biệt, [nên đọc] khá đỡ tốn tâm lực. Mong dùng
đây để tự hành, dùng đây để dạy người thì chắc chắn sẽ đích thân được
siêu phàm nhập thánh, liễu sanh thoát tử!
Nếu muốn tu trì Tịnh nghiệp, phải giữ vẹn luân thường, trọn hết bổn
phận, dứt lòng tà, giữ lòng thành, đừng làm các điều ác, vâng giữ các
điều lành, kiêng giết, ăn chay, bảo vệ, quý tiếc sanh mạng loài vật, tín
nguyện niệm Phật, cầu sanh Tây Phương. Trong là cha mẹ, anh em trai,
chị em gái, ngoài là thân thích, bằng hữu, xóm giềng, làng nước đều
203 Khuê Phạm là một tác phẩm do Lã Khôn biên soạn dưới thời Vạn Lịch nhà Minh, có nội
dung hướng dẫn giáo dục phụ nữ bồi dưỡng đức hạnh, nêu gương hiền hiếu, giúp chồng dạy
con, trọn hết bổn phận.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
248
dùng điều này để kính khuyên. Bất luận họ có tin nhận hay không, chớ
nên chẳng làm cho họ được một phen nghe biết!
Các ông đã muốn quy y thì nay đặt pháp danh cho mỗi người các
ông: Tống Lục Trạm pháp danh là Huệ Trạm, Trữ Liên Tịnh pháp danh
Huệ Tịnh, Trương Tử Tịnh pháp danh là Huệ Trừng. Nếu có thể đoạn trừ
vọng tưởng, nhất tâm chánh niệm thì gọi là Trạm (湛: trong lặng), là
Tịnh, là Trừng (澄: lắng trong), đấy đều là những đức sẵn có trong tâm,
chứ không phải từ bên ngoài mà có. Nếu tâm niệm trần lao thì những
đức Trạm, Tịnh, Trừng sẵn có sẽ bị vọng tưởng khuấy động, biến thành
những tướng đục ngầu, bẩn thỉu, ô uế. Đầu tháng Ba năm sau, Quang sẽ
lại sang Thượng Hải để hoàn tất chuyện in sách. Sau mùa Thu năm tới sẽ
rời khỏi Phổ Đà, đi khắp Đông, Tây, Nam, Bắc để trốn nỗi cực nhọc thù
tiếp thư từ! Ngàn phần xin đừng tới Phổ Đà, chỉ đọc kỹ Văn Sao, Gia
Ngôn Lục còn hơn đích thân đến gặp mặt Quang nhiều lắm!
127. Thư trả lời Thiếu Niên Phật Học Xã thuộc Phật Học Hội Vô
Tích
(năm Dân Quốc 23 - 1934)
Hôm qua nhận được thư và phương án nghiên cứu của quý xã, khôn
ngăn hổ thẹn. Quang là một ông Tăng tầm thường, chẳng có mảy may tri
thức gì, chỉ biết học đòi ngu phu ngu phụ lễ bái, trì tụng để cầu đới
nghiệp vãng sanh, sao có thể làm vị thầy chỉ đạo cho quý xã được? Còn
về chương trình đơn giản, duyên khởi đã gởi lần trước, quả thật không
biết đến chuyện ấy, chắc là do người trong chùa thấy Quang cự tuyệt hết
thảy, hơn nữa cũng chẳng phải là chuyện khẩn yếu nên đã giao cho Bính
Đinh Đồng Tử 204 thâu nhận rồi cũng không chừng! Quang tuổi đã bảy
mươi, tâm như trẻ nít vô tri, chỉ đợi kỳ hạn chết; ngoại trừ niệm Phật ra,
không làm chi khác, huống là dám nhận lãnh chức vị cao cả trong quý xã
để điều trần ý nghĩa, tông chỉ kinh sách nghiên cứu hòng [mọi người]
nương theo tu trì ư?
Tuy nhiên, [quý xã] đã tưởng lầm gởi thư tới, tôi cũng chẳng thể
không thưa trình sự hiểu biết của chính mình. Thiếu niên học Phật thì
phải giữ vẹn luân thường, trọn hết bổn phận  (tức là thật hành hiếu, đễ, trung,
204 Theo Dịch Học, hai can Bính Đinh trong Thiên Can thuộc về hành Hỏa. Do vậy, người ta
thường gọi thần lửa là thần Bính Đinh hay Bính Đinh Đồng Tử.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
249
tín, lễ, nghĩa, liêm, sỉ v.v…), dứt lòng tà, giữ lòng thành, đừng làm các điều
ác, vâng giữ các điều lành, tin sâu nhân quả và luân hồi, tín nguyện niệm
Phật, cầu sanh Tây Phương. Dùng những điều này để tự hành, lại dạy
cho người khác. Hễ hành rồi mà vẫn còn thừa sức, sẽ nghiên cứu hết
thảy kinh luận Đại Thừa và những trước thuật của các bậc cổ đức Nho -
Thích xưa nay. Lại phải hiểu biết, nắm được cương tông, dùng điều đó
để hoằng dương sự giáo hóa của đức Phật, tiếp nối đạo của Phật, Tổ,
thánh hiền. Đấy gọi là “do thực hành nên học rộng, do học rộng nên
hiểu được điều cốt lõi”. Như thế thì chắc chắn sẽ được dự vào bậc thánh
hiền trong đời này, lâm chung liền sanh vào cõi Cực Lạc.
Nếu chẳng chú trọng tận lực thực hành, chỉ mong biết nhiều, thấy
lắm, ắt sẽ đến nỗi kiêu căng, khinh thường mọi thứ, bài bác nhân quả.
Người như thế thiên tư quả thật đủ để kế thừa người trước, mở đường
cho người sau học theo, nhưng do bước đầu tiên chưa từng kiểm điểm
thân tâm của chính mình, từ đấy càng đi càng xa, sai chỉ hào ly, lạc đi
ngàn dặm, rốt cuộc thành kẻ phá hoại đạo của Phật, Tổ, thánh hiền! Đấy
chính là chuyện đáng thương xót nhất của những kẻ thông minh xưa nay!
Chuyện này trong trăm người hết tám chín mươi kẻ mắc phải, khiến cho
người khác phải đau lòng tuôn lệ! Quang học vấn quẩn quanh, nhưng
nếu chẳng đem sự từng trải bảy mươi năm dâng lên quý xã, một mai chết
đi sẽ giống như sống uổng chết phí. Dùng một mảnh giấy này giãi tỏ tấm
lòng thành, may ra có thể giúp cho quý xã trong chuyện “kế thừa người
xưa, mở mang đường lối cho người sau”. Cũng nhờ vào công mọn này,
Quang được sanh về Tây Phương thì cũng là được thành tựu bởi quý xã,
cảm kích biết dường nào? Trân trọng trao lại lời phó thác, nếu gởi thư
đến nữa, quyết chẳng trả lời.
128. Thư trả lời cư sĩ Viên Đức Thường (bốn lá thư)
(năm Dân Quốc 22 - 1933 và năm Dân Quốc 27 - 1938. Ông này vốn tên là Lệ Đình)
1) Trước kia, ông do mê muội tạo nghiệp, may là xưa đã có thiện căn,
nên do nhân duyên ác bèn được vào trong Phật pháp. Đấy là sự may mắn
không gì lớn bằng! Nay hãy nên tận lực làm chuyện lành, từ tâm địa thấu
hiểu, chẳng để cho những ác niệm trước kia nẩy sanh nữa! Hãy nên giữ
cho cái tâm niệm Phật và tâm tự lợi lợi tha chẳng hề bị gián đoạn thì
sống sẽ là bậc thánh bậc hiền, mất đi trở về Cực Lạc Phật quốc. Đã đọc
Văn Sao, hãy nên hành theo Văn Sao, cần gì cứ phải hành cho giống với
người khác?
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
250
Còn như Đồng Thiện Xã, đàn cầu cơ, tuy cũng mang tiếng là tu thiện,
nhưng người học Phật chớ nên dính vào! Vì sao vậy? Sợ sẽ bị hiểu lầm,
tưởng những gì do bọn chúng nói là Phật pháp chân truyền. Ví như mua
đồ vật, chớ nên cứ dựa xuông theo quảng cáo, cho đó là đúng, phải xét
kỹ hàng hóa coi xem thật - giả ra sao! Quang già rồi, tinh thần, mục lực,
công phu đều chẳng đủ. Lại còn bị chuyện tu chỉnh ba bộ Sơn Chí của
Thanh Lương, Nga Mi, Cửu Hoa bức bách khôn cùng. Hãy nên đọc Văn
Sao, đừng đến đất Tô, hễ tới chắc chắn sẽ phải than thở “gặp mặt chẳng
bằng nghe tên vậy!”
2) Cơm Đại Bi chớ nên chắt nước. Nếu không quen nấu cơm ráo
không chắt nước, hãy nên lấy nước cơm ấy để luộc rau, hoặc dùng làm
nước uống. Phàm những ai nấu cơm chắt nước thì phải dùng nhiều nước,
tốn nhiều củi. Chất cốt của gạo đều nằm trong nước cơm, lại ngược ngạo
vất đi, chỉ giữ lại xác gạo, bỏ đi chất bổ! Vừa tổn phước, vừa phí tiền,
mà sức bồi dưỡng con người cũng ít. Đối với bệnh của mẹ và người em
họ thứ hai của ông, đều nên dùng tâm đại Bồ Đề để cung cấp cho họ
cơm rau Đại Bi suốt một tháng. Nếu bệnh họ thật sự lành sẽ gieo được
đại thiện căn. Người em họ thứ hai của ông nếu hồi tâm chuyển niệm sẽ
có thái độ khác hẳn.
Con người ai nấy đều có thiên lương, nhưng khởi tâm, động niệm, cư
xử hoàn toàn chẳng thuận theo đạo lý. Ông ta vẫn chê người khác chẳng
tuân theo đạo lý, còn ông ta thì có đạo lý. Chỉ nội một niệm này đã là
chỗ thiên lương phát hiện đấy! Đáng tiếc là không ai chỉ điểm, lại chẳng
phản tỉnh tự trách nên trở thành hạng cuồng ngu. Nếu chịu hồi tâm tự
vấn, ắt sẽ hổ thẹn muốn chết, cảm thấy trong trời đất không có chỗ nào
cho ta dung thân! Từ đấy hằng ngày biết là sai trái, hằng ngày sửa lỗi, sẽ
thành bậc thánh, bậc hiền. Nếu lành được thân bệnh thì tâm bệnh sẽ dần
dần lành. Hằng ngày ông hãy nên hồi hướng cho ông ta, cầu Tam Bảo
gia bị. Lại nương vào từ lực của đức Quán Âm và diệu nghĩa của thần
chú, ăn [cơm Đại Bi] suốt một tháng ắt sẽ có hiệu nghiệm dị kỳ. Nếu
bệnh của mẹ và bệnh của người em họ của ông được lành, sẽ làm rạng rỡ
tổ tông nhiều lắm. So với những kẻ được lên chức, được một tước quan,
nhưng chẳng thể vì nước vì dân thì khác hẳn một trời một vực!
Tuy chẳng quen nấu cơm ráo không chắt nước, nhưng lưu tâm làm
thử sẽ tự biết cách. Đấy cũng là tiếc phước, sống hợp dinh dưỡng nhiều
lắm! Tại chùa Pháp Vũ ở Phổ Đà, vào năm Quang Tự mười mấy, một vị
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
251
sư Phạn Đầu 205 dù nấu cơm cho một hai trăm người [ăn], vẫn nấu cơm
không chắt nước. Trong mấy năm, vị ấy đã tiết kiệm củi lửa, mỗi ngày
chỉ cần một hai gánh củi, lại nấu được nhiều cơm, cơm còn bồi bổ con
người. Vị Phạn Đầu kế tiếp thường hay chắt cả mấy thùng nước cơm,
nước gần đầy thùng bèn đổ xuống cống ngầm. Nhà kho, khách đường,
chấp sự đều chẳng hỏi đến. Đủ biết vị Phạn Đầu ấy mỗi năm đã phí
phạm củi lửa, nước cơm của Thường Trụ, tội ấy lớn lắm! Mong hãy đem
nghĩa này nói với hết thảy mọi người, đây cũng là chuyện quý tiếc củi
lửa, ngũ cốc lớn lao vậy!
3) Mẹ ông ăn cơm Đại Bi đã có hiệu nghiệm, nhưng chưa đủ để lành
bệnh thì hãy ăn thêm một tháng nữa, chuyện này hoàn toàn chẳng khó
thực hiện. Nếu gạo ít thì chẳng ngại gì gởi ít, hễ thuận tiện lại gởi tiếp.
Còn thái độ của người em thứ hai của ông đã trở thành lương thiện, quả
thật là do lòng thành của ông cảm được Tam Bảo gia bị! Cổ nhân đã nói:
“Chí thành nhi bất động giả, vị chi hữu dã. Bất thành vị hữu năng động
giả ” (Chí thành mà chẳng cảm động được thì là chuyện chưa hề có.
Chẳng chí thành thì chưa hề có chuyện cảm động được). Ngày hôm nay
vị Đương Gia mới trở về, đã đưa thư cho thầy ấy coi, ngày hôm sau nữa
sẽ niệm Phật cho ông. Người già bảy mươi tuổi mắc bệnh nơi chân đã
lâu, chẳng thể gấp gáp mong cho lành ngay được! Nếu ăn thêm một
tháng nữa chắc có thể khỏi bệnh hoàn toàn. Dẫu cho chẳng lành, cũng
chớ nên nói “lòng thành chẳng có cảm ứng gì, Phật pháp chẳng linh!”
Đối với người em thứ hai của ông, càng phải nên dùng lòng thành để
cảm, ngõ hầu tổ tông có được đứa con cháu tốt lành, vinh diệu chi bằng?
Lời lẽ đăng trong báo ở Vô Tích quá sức phô trương sáo rỗng, người quy
y gần một vạn, há nên nói là mấy chục vạn? Dẫu thật sự là mấy chục vạn
cũng nên nói là mấy vạn thôi để khỏi mắc họa bị tiểu nhân nghi kỵ. Cổ
nhân có sự hàm dưỡng “tuy có mà như không, có thật mà như dối”, sao
[nhà báo] lại quên tuốt, ngược ngạo phô phang thanh thế trống rỗng vậy?
Từ rày đừng nên làm như thế nữa! Quang còn chưa lên đến huyện  (huyện
Cáp Dương, tỉnh Thiểm Tây) làm sao nhập học ở trường huyện cho được?
Vào trường học ở huyện hay không, nói chung chẳng khác gì nhau!
Nhưng một đằng thật, một đằng giả, chỉ khiến cho người ta hổ thẹn
không nơi lánh mình, có ích chi chăng? Quang làm người trong cõi thế
205 Phạn Đầu là một vị chức vị thuộc về Thập Vụ trong tùng lâm, dưới quyền quản trị của vị
Điển Tọa. Vị Phạn Đầu chuyên lo cơm cháo cho Tăng chúng, cũng như chịu trách nhiệm
đảm bảo cơm nước, củi lửa đầy đủ, nồi niêu sạch sẽ, bát đũa tinh sạch.
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
252
không lâu nữa đâu, một mai chết đi, muôn vàn chớ nên truyền bậy điều
ấy khiến cho người khác nghi ngờ, cười chê! Đối với cha mẹ, sư trưởng,
Quang chẳng ghi chép một chữ, vì sợ bị hãm trong vực xoáy tiếng tăm
hư vọng của con người hiện thời, chuốc lấy tiếng dị nghị của người khác.
Chỉ mong chẳng nhục lây cha mẹ, coi đó là chuyện rạng danh cha mẹ.
Huống chi người học Phật há có nên giống như trẻ nít ngoài đường ngoài
chợ cầu xin khắp những người có danh vị tán tụng mới coi đó là hiếu
hạnh ư?
4) Soạn bài kệ Hồi Hướng hay lắm, kẻ đứng bên ngoài ắt sẽ chê là
viễn vông, nhưng thật ra nó tương ứng với tâm của bậc Đại Sĩ, dễ được
cảm thông. Ấy là vì người ta dùng sự hung ác, ta dùng lòng từ thiện, như
nước diệt lửa, nhưng mặt trời làm tan băng. Nếu dùng tình kiến của
chúng sanh để cầu đảo sẽ trái nghịch tâm của Đại Sĩ, dẫu có cảm thông
nhưng nhỏ nhoi thôi! Bài kệ như sau: “Nguyện thử tụng trì thắng công
đức, tức mông Đại Sĩ thùy gia bị. Tiêu trừ tự tha túc hiện nghiệp. Tăng
trưởng ngã nhân thắng thiện căn. Vĩnh kiếp hằng tồn Đại Sĩ tâm, biến
giới thường hành Đại Sĩ sự. Tận vị lai tế tác nhiêu ích, phổ linh hữu tình
vô họa hại!” (nguyện do công đức trì tụng thù thắng này liền được Đại
Sĩ rủ lòng gia bị, tiêu trừ nghiệp trong hiện tại hay đời trước của ta và
người, tăng trưởng thiện căn thù thắng cho ta và người. Bao kiếp luôn
giữ tấm lòng Đại Sĩ, khắp mọi cõi thường làm chuyện của bậc Đại Sĩ,
đến cùng tột đời vị lai tạo sự lợi ích, khiến cho khắp mọi hữu tình chẳng
bị họa hại).
129. Thư trả lời tiên sinh Phí Phạm Cửu
Mấy hôm trước, thư ông được chuyển từ núi đến, biết tâm ông mộ
đạo tha thiết, tu trì cẩn thận, khôn ngăn mừng rỡ, hâm mộ, nhưng do bận
bịu công chuyện nơi đất Hỗ (Thượng Hải), chưa thể trả lời ngay! Ngày
hôm qua do có việc sang đất Hàng tạm được thong dong, liền viết đại
khái. “Hiếu dưỡng cha mẹ, phụng sự sư trưởng, từ tâm chẳng giết, tu
Thập Thiện Nghiệp” là chánh nhân Tịnh nghiệp của tam thế chư Phật.
Ông đã hiếu thảo với cha mẹ, tiết kiệm, chất phác, ắt chẳng đến nỗi nhận
tiền tài phi nghĩa, hạnh ấy, tâm ấy khá hợp với Phật. Nếu lại còn dùng tín
nguyện niệm Phật cầu sanh Tây Phương ắt sẽ được như nguyện. Đã làm
con người ta, làm cha người khác, hãy nên suy nghĩ ngọn nguồn rốt ráo
tới đường lối khiến cho cha mẹ ta, con cái ta rốt ráo được an ổn, há
Ấn Quang Văn Sao Tục Biên, quyển Thượng, Thư Từ
253
chẳng tận lực khuyên lơn cha mẹ và con cái ta cùng tu Tịnh nghiệp hay
sao? Đây là luận theo phía người thân, nhưng hết thảy chúng sanh đều là
Phật tử, ta đã biết rồi, nỡ nào chẳng làm cho anh em trai, chị em gái, thân
thích, xóm giềng, hết thảy những người tiếp xúc ai nấy đều được biết ư?
Ông muốn quy y để mong vãng sanh, há chẳng phát ra hoằng thệ để
hành sẵn cái đạo tùy phận tùy lực độ người hay sao?
Nay đặt pháp danh cho ông là Huệ Mậu, nghĩa là dùng đại trí huệ để
hành đạo tự lợi lợi người. Cái đạo tự lợi lợi người vừa nói đó chính là
bảo hết thảy mọi người đôn đốc luân thường, nghiêm túc trọn hết bổn
phận, dứt lòng tà, giữ lòng thành, đánh đổ lòng ham muốn của chính
mình để khôi phục cái lễ, đừng làm các điều ác, vâng giữ các điều lành,
tín nguyện niệm Phật, cầu sanh Tây Phương. Trong Văn Sao đã nói
nhiều lần, nay lại nói nữa, vì sợ có thể là chẳng chú ý, đến nỗi lầm lỡ bỏ
qua. Do vậy, chẳng ngại gì lại nói nữa! Hơn nữa, thế đạo hiện thời rối
loạn, bày ra những chuyện chưa từng có. Xét đến cội nguồn, nói chung
là do trong gia đình không khéo dạy và chẳng giảng nhân quả báo ứng
mà ra! Thiên hạ chẳng yên, thất phu, thất phụ cùng có trách nhiệm! Chú
trọng giáo dục trong gia đình và nhân quả báo ứng thì hiền tài tự nhiên
sẽ khởi lên đông đảo, thiên hạ sẽ dần dần thái bình. Mong ông đối với
hết thảy mọi người đều dùng lời lẽ này khẩn thiết bảo ban, đấy cũng
chính là đại sự “sống trong cõi trần học đạo (cư trần học đạo), tuy mình
chưa đắc độ liền có thể độ được người” quan trọng nhất! Mong hãy sáng
suốt xét soi thì may mắn lắm, những điều khác đã nói tường tận trong
Văn Sao, ở đây không ghi chi tiết!